POLEN
LANDBOUW EN KONING KLANT
congres sluit zonder
oplossing voor crisis
DINSDAG 21 JULI 1981
(Van ome correspondent Anton Koene)
De Poolse communistische partij heeft een nieuw centraal comité, een nieuw politburo maar
nog altijd geen duidelijk uitgestippeld programma dat een richtlijn moet zijn om de immense
problemen waarvoor het land staat uit de weg te ruimen. In zijn slotrede maandag legde de
herkozen partijsecretaris Stanislaw Kania er de nadruk op dat de partij er nu in moet slagen
Polen uit de crisis te halen „anders gaan wij de historie in als mensen die Polen dood gepraat
hebben".
De Poolse communistische partij heeft
zich tijdens het te ver uitgelopen negen
de buitengewone congres in alle boch
ten gewrongen om zowel de vrije onaf
hankelijke vakorganisatie en de bond
genoten binnen het Warschau-Pact te
vreden te stellen over het verloop en het
resultaat van het congres.
Alleen hier
uit is het feit te verklaren dat hoewel
binnen het centrale comité zich een
vrijwel ondenkbare aardverschuiving
heeft voorgedaan - weg van de burocra-
ten en de intellectuelen naar de arbei
ders en de boeren - het nieuwe politbu
ro een volstrekt ander gezicht biedt.
Daarin zijn de beroepspolitici in de
meerderheid
Hoewel Solidariteit vertegenwoor
digd is door een vrouw - in de Poolse
communistische politieke wereld een
unieke aangelegenheid - hebben de
aanhangers van de harde lijn tegen ve
le verwachtingen in toch nog het roer
naar hun kant kunnen draaien.
Het Centrale Comité, het algemene be
stuur van de partij, is verantwoordelijk
voor het binnenlands beleid. Het polit
buro moet het gezicht van de partij ook
op buitenlands politiek over de Poolse
grenzen presenteren en kan zich niet
permiteren onder de tegenwoordige
vrijwel uitzichtloze toestand ook maar
een schijn van zwakte te tonen.
Tijdens
het congres is door de algevaardigden,
die vaak twaalf tot veertien uur onon
derbroken hebben vergaderd en aan
het slot door de vermoeienissen van het
als democratisch bestempelde congres
duidelijk getekend waren, vele uren be
steed aan de interne verhoudingen bin
nen de party en aan de schier onoplos
bare economische problemen
emotie
Een aantal afgevaardigden heeft door
gaans tijdens de korte openbare zittin
gen naar de microfoon gegrepen en
zich in emotionele bewoordingen be
klaagd over de vrijwel uitzichtloze
economische positie waarin het land
verkeert. Een absolute teleurstelling
was dat het congres ondanks aardver
schuivingen in de partij niet met een
antwoord is gekomen welke richting
Polen uit moet. Met de dag is er minder
te krijgen in de winkels. Bovendien
wordt de toestand intussen zo slecht
dat zelfs in de zogenaamde Pewex-win-
kels waar men uitsluitend met harde
valuta kan kopen het tekort aan goede
ren merkbaar is. Het oplossen van de
crisis was niet de directe taak van het
buitengewone partijcongres.
In eerste instantie moest de party orde
op zaken stellen in eigen ryen En voor
alles moest het congres op democrati
sche wijze de gasten uit de geallieerde
Warschau-Pactlanden overtuigen dat
de Poolse communistische party in
staat is controle uit te oefenen in eigen
land. Niettemin hadden de 33,3 miljoen
Polen die niet tot het inmiddels tot net
onder de 3 miljoen geslonken aantal le
den van de communistische partij be
horen gehoopt dat het congres iets con
creets zou opleveren of op zijn minst
iets concreets zou aankondigen om de
sociale en economische crisis te bezwe
ren.
hoop
Dat was ook de hoop van vele gedele
geerden die de autoritaire rede van
premier generaal Jaruszelski met veel
meer enthousiasme ontving dan de
openings- en slotrede van de herkozen
partijsecretaris Kania.
„Wij zijn tegen confrontatie", aldus Ka
ma in zijn slotrede, „maar we zijn bereid
'samen te werken om uit deze kritieke
situatie te komen". Kama en het nieu
we poolse politburo moeten binnen een
wcclc het bewijs leveren van hun be
stuurlijke vaardigheden. Tot woensdag
is er een adempauze omdat de Polen
dan hun nationale feest vieren, wat ove
rigens zonder enig opvallend uiterlijk
vertoon zal gebeuren. Geen parade en
verder een bescheiden viering door het
uitsteken van hier en daar een vlag.
Daarna worden de meuwe bestuurders
onmiddelijk geconfronteerd met aan
gekondigde stakingen in de havens en
bij de Poolse luchtvaartmaatschapij
Lot.
„Buiten de deur van de congreshal
reikt ons straks de harde werkelijk
heid de hand" zo voorspelde Stanislaw
Kania profetisch. Die harde werkelijk
heid wordt onderstreept door de dui
zenden Polen die dagenlang in de rij
staan bij de Westeuropese ambassa
des. Woensdag stonden er bij voor
beeld bij de Westduitse ambassade
vijfduizend mannen en vrouwen in de
hoop dat zij aan de beurt komen voor
een „toeristenvisum". De meestcn
staan er al sinds vorige week zaterdag
dag en nacht te wachten op hun beurt,
maar Polen zijn al jaren gewend aan
wachten. Lang kan het niet meer duren
want het geduld begint op te raken.
9 CJ pinazie en andijvie nemen gemak-
Ökelijk nitraat op uit kunstmest.
Omdat nitraat in de mond gemakke
lijk wordt omgezet in het giftige ni-
triet, is voorzichtigheid geboden', al
dus een recent bericht uit dagbladen.
Ook radio en TV wijdden aandacht aan
deze mededelingen van de vakgroep
huishoudkunde van de Landbouw-ho-
geschool. De genoemde groep onder
leiding van dr Kamsteeg kwam tot zijn
stelling na onderzoek hoe 30 Wage-
ningse huisvrouwen gewoonlijk hun
spinazie kookten. Zo'n mededeling
wordt door de land- en tuinbouw na
tuurlijk niet voor kennisgeving aange
nomen. Onmiddellijk na zo'n onder
zoek dat voor ieder volstrekt onver
wachte en onaangename gevolgen kan
hebben, worden er door de producen
ten maatregelen genomen om te hoge
concentraties nitraat in de naaste en
verre toekomst te voorkomen. Een be
mestingsadvies aan tuinders en boe
ren dat aangeeft hoeveel kunstmest zij
mogen gebruiken onder wisselende
omstandigheden is al onderweg. Dit in
het belang van de consument (en op
andere wijze ook voor de producent)
om de percentages nitraat in gekweek
te bladgroentes voortaan op volstrekt
veilig niveau te houden (onder 1.500
milligram per kg).
De kwaliteit van de produkten van
land- en tuinbouw in ons land is een
gegeven waar al jaren veel aandacht
aan geschonken wordt, maar waar in de
naaste toekomst nog veel intensiever
aan gewerkt moet worden. De Neder
landse consument is een welvarende en
verwende consument. Hoewel in grote
delen van de wereld nog steeds - en het
lijkt er wel op dat de woorden 'steeds
meer' van toepassing zijn - honger gele
den wordt, vormt in de West-Europese
en Noord-Amerikaanse wereld de
kwantiteit van voedsel geen enkel pro
bleem meer. Hoogstens hebben we af en
toe iets te veel van sommige voedings
middelen - da's typisch een probleem
van een zeer welvarende samenleving
dat alleen ten nadele van de producent
werkt. Maar als de kwantiteit overvloe
dig is. gaat de kwaliteit een steeds gro
tere rol spelen. Ook het assortiment
trouwens. Wat dat laatste betreft heeft
de Nederlandse consument ook be
paald niet te klagen. Vanuit de vier uit
hoeken der aarde worden hem een keur
van produkten aangereikt. De meest
buitenmssige spullen tref je tegenwoor
dig aan in groente-, bloemen- en delica
tessezaken - mango's, paksoi, amsoi.
ipomopsis. soep van vogelnesten, enfin
noem maar op. Midden in de winter is er
een keuze uit een scala van zomerse
voedingsprodukten. De consument is
dat heel gewoon gaan vinden zoals het
ook gewoon is geworden schappen vol
levensmiddelen aan te schaffen in aller
lei stadia van voorbereiding. Vaak hoe
ven ze alleen een fel maar kort vuurtje
in de oven voor ze op tafel gezet kunnen
worden. Het lijkt of op het gebied van
voeding haast alles mogelijk is gewor
den en het publiek stelt dan ook. te
recht. zeer hoge eisen. Bovendien is dat
publiek in staat en soms ook bereid
voor betere kwaliteit meer geld op de
toonbank te leggen.
Met dit alles voor ogen is het land
bouwbedrijfsleven de laatste maan
den druk in de weer in de toekomst
(nog) meer aandacht aan de kwaliteit
aan haar produkten te geven. Dit alles
onder het motto 'niet meer maar beter'.
Bij de aanvaardbaarheid van land- en
tuinbouwprodukten gaat het niet sim
pelweg om een enkele eigenschap
maar om een heleboel kenmerken. Die
eigenschappen of kenmerken kunnen
niet eenvoudig bij elkaar opgeteld
worden. Integendeel, wordt één enkel
kwaliteitskenmerk onvoldoende
terzake
geacht, dan bepaalt dat de kwaliteit
van het produkl als geheel.
De zwakste schakel m de kwahteitske-
ten bepaalt de sterkte van de keten als
geheel (zie het verhaal van nitraat in de
spinazie aan het begin van dit verhaal)
Het is van veel belang voor de land
bouw dat de consument ervan over
tuigd is dat al het mogelijke wordt ge
daan om hun voedingsmiddelen te leve
ren die zijn gezondheid bevorderen en
in genendelen schade toebrengen.
Tuinders en boeren zijn mensen die
voor een bepaalde markt produce
ren. Ze moeten dus marktgericht bezig
zijn. In de toekomst wellicht nog meer
dan nu. HET Landbouwschap heeft
zijn afdelingen (akkerbouw, veehoude
rij, tuinbouw, in al hun variaties) aan
het werk gezet om het kwaliteitsbeleid
voor de toekomst op papier te zetten.
In de nota die van dat werk het resul
taat is, worden een aantal punten op
een rijtje gezet die van belang zijn voor
het toekomstige kwaliteitsbeleid van
land- en tuinbouwprodukten:
- Land- en tuinbouw dienen zoveel mo
gelijk tegemoet te komen aan de eisen
die de consument stelt. De consument
moet meer inzicht krijgen in de markt
en de verschillende kwaliteiten.
- Zaai- en plantgoed en fokmateriaal
moeten verder worden ontwikkeld
-Kwaliteitskeuringen dienende consu
ment de garantie te geven dat het pro-
dukt een bepaalde aangegeven kwali
teit heeft.
- Gewasbeschermingsmiddelen en die-
rengeneesmiddelen mogen geen ge
vaar opleveren voor de volksgezond
heid Nationale regels op dit gebied die
nen vervangen te worden door Europe
se richtlijnen.
- In mest kunnen ongewenste stoffen
voorkomen die afkomstig zijn uit
krachtvoer Bij het gebruik van de mest
moet daarmee rekening worden gehou
den. Dit vereist nauw overleg lussen
veehouders en mengvoederindustrie.
Bij de toepassing van wettelijke regels
voor de bodembescherming zullen re
delijke maatstaven moeten worden ge
hanteerd voor stoffen die tot de grond
mogen worden toegelaten. Dit geldt ook
voor slib en compost.
- Er kunnen deelmarkten ontstaan
voor produkten die op een speciale ma
nier zijn voortgebracht. Dat zal door
gaans tegen een hogere kostprijs moe
ten gebeuren. De consument zal bereid
moeten zijn een hogere prijs te betalen
voor deze alternatieve produkten. Voor
de kenmerken van deze produkten zul
len Europese regels moeten worden
vastgesteld.
'Niet meer maai' beter'. Wellicht is voor
al door de voorgaande waslijst van kwa-
liteitseisen duidelijk geworden dat het
de Nederlandse land- en tuinbouw
ernst is met nog betere kwaliteit. Een
geheel nieuwe beleidslijn is dat niet. Al
vele decennia hamert onze landbouw,
gestimuleerd door overheidsmaatrege
len. op goede kwaliteit. De al honderd
jaar oude boterwet is daar een treffend
voorbeeld van. Dat moet ook wel voor
een sektor die sterk afhankelijk is van
het buitenland voor de afeet van de
bulk van zijn produkten. Kwaliteitsbe
leid moge niet nieuw zijn. de nieuw uit
gezette beleidslijn is wel sterk gericht
op intensievere zorg aan de kwaliteit.
Dit met name gericht op de binnen
landse konsument. Want ook nationaal
gezien moet voor de landbouw de klant
koning zijn en blijven.
Mr Gerard W. Smallegange
(Door drs. Max L. Snijders)
Hetisdeironievanhetnoodiot.dat
juist het persbureau dat is opge- pQTtlCUll6K
richt om een einde te maken aan de
monopoliepositie van andere interna
tionale nieuwsagentschappen, door
zijn ondergang die monopoliepositie
weer versterkt. En even ironisch is het,
te bedenken dat van alle internationa
le persbureaus het enige dat het doel
heeft om winst te maken, dat niet
blijkt te kunnen en daarom zich ten
verkoop moet aanbieden.
de monopolisten er meer onder lyaen
dan hun slachtoffers".
Want UPI. joepie-ai, zoals het in vak
kringen wordt genoemd, is hetenige on
der zijns gelijken in particulier eigen
dom De Amerikaanse krante-uitgever
E. W. Scripps legde er de basis voor om
dat Amerika's grote persbureau The
Associated Press niet iedere krant als
abonnee nam en omdat het. samen met
andere nieuwsagentschappen, de we
reld in exclusieve terreinen had ver
deeld. Zo kon alleen het Franse nieuws
agentschap Havas nieuws verkopen in
Latijns-Amerika, terwijl het Verre Oos
ten gereserveerd was voor het Britse
Reuter. „Ik geloof niet in monopolies",
zei Scripps, „ik geloof dat op den duur
Op die basis breidde UPI zich uit tot
een volwaardige concurrente van de an
dere bureaus. Maar het bleef in twee
opzichten van ze verschillen: terwijl ge
leidelijk alle particuliere agentschap
pen tot eigendom van de afnemende
kranten werden, of. zoals Agence Fran
ce Presse. de opvolgster van Ilavas. tot
een soort semi-openbare instelling,
bleef UPI particulier bezit. Waarvan
overigens de winstgevendheid tegen
viel' in geen twintig jaar hebben aan
deelhouders er dividend van gezien.
Het tweede verschil is nog steeds dat
geen van de andere bureaus in zijn per
sonele bezetting zo internationaal is als
UPI In Latijns-Amerika is van de pos
ten óf de directeur óf de onder-duectéur
iemand uit het betreffende land. in Azië
zijn vijf van de negen bureau-managers
Aziaten, in Japan is het een Japanner,
in Hongkong een Filippijn. In Europa
zijn onder de bureau-directeuren een
Griek, een Libanees, een Ier, een Zwit
ser, een Belg, verschillende Australiërs
en Britten. De staf in vreemde landen
bestaat over het algemeen uit onderda
nen van het land waarin ze werken.
Daardoor gaat voor UPI niet of nauwe
lijks het verwijt op dat in de internatio
nale discussie over de rtieuwsstromen
over de wereld zo dikwijls wordt ge
hoord vanuit de landen van de Derde
Wereld, dat de internationale persbu
reaus. of de ..transnationals" zoals de
tegenstanders ze noemen, over ontwik
kelingslanden schryven vanuit de op
tiek van het Westen.
overplaatsen
Dat werken met mensen uit het betrok
ken land maakt het overigens niet ge
makkelijker voor een internationaal
nieuwsagentschap dat streeft naar 20
groot mogelijke objectiviteit. Want veel
Derde-Wereldlanden hebben autoritai
re of dictatoriale regeringen die van
journalisten verwachten - of hun in de
ergste gevallen zelfs voorschrijven - dat
ze een positieve rol vervullen in het pro
ces van nationale opbouw Hetgeen in
houdt: geen onthullingen over misstan
den. geen berichten over tegenvallers.
Het Amerkaanse persbureau United Press Interna
tional verkeert in financiële moeilijkheden en
heeft het Britse internationale persbureau Reuter ge
vraagd het over te nemen. Reuter heeft dat verzoek „in
welwillende overweging genomen".
Daarmee dreigt een einde te komen aan de geschiedenis
van een 74 jaar oud internationaal persbureau met meer
dan 7000 abonnees in 92 landen, met 81 bureaus buiten
de Verenigde Staten en met meer dan 1800 full-time staf
leden. waarvan bijna een derde in het buitenland
Levert dat niet een versterking op van de monopolie
positie van de andere internationale nieuwsagentschap
pen. een situatie waarover met name Derde-Wereldlan
den al jaren klagen0 Drs. Max L Snijders, lid van het
bestuur van het Internationaal Pers Instituut IPI), gaat
in bijgaand artikel op die vraag in,
veel aandacht voor wat de machtheb
bers zeggen en doen. niets over wat ze
misdoen en nalaten. Buitenlanders ont
trekken zich gemakkelijker aan die
druk dan eigen burgers En dat bete
kent dat UPI nogal eens dergelijke me
dewerkers moet overplaatsen, voor hun
eigen veiligheid.
Het is jammerlijk dat een dergelijke
leverancier van nieuws over de hele
wereld nu gedoemd lijkt te verdwij
nen. Ieder gewetensvolle redactie ge
bruikt de berichten van de grote pers
bureaus om te „checken": kijken of de
berichten uit verschillende bronnen
elkaar bevestigen en aanvullen. En het
verdwijnen van UPI betekent dat
vooral ten aanzien van de Verenigde
Staten een belangrijke „check" weg
valt. Dat geldt niet alleen voor de
redacties van radio- en televisiesta
tions en van kranten, maar ook voor
die van kleinere, nationale persbu
reausdie op UPI zijn geabonneerd. I)at
zijn er 39. van Qatar tot Polen, van Ko
rea tot Brazilië. Ook ons eigen ANP be
hoort daartoe.
monopolisten
Het gevaar voor verschraling van dc in
ternationale nieuwsstroom is dus aan
wezig. Maar met alle gevaren worden
ook werkelijkheid. Monopolisten kun
nen misbruik van hun macht maken.
Maar ze doen het niet altijd. Soms om
dat hun eigen gevoel voor fatsoen hen
ervan weerhoudt - of, in het geval van
persbureaus, hun journalistieke gewe
ten - of omdat ze weten dat ze kritiek en
tegenmaatregelen kunnen verwachten
als ze hun monopolie misbruiken
Bij de grote westerse persbureaus is
sprake van beide omstandigheden. Ze
maakten toch al niet veel misbruik
van hun monopolie, maar door de in
ternationale discussie over hun rol in
de wereld die de laatste zes, zeven jaar
in en om Unesco raast, zijn ze zich er
meer dan ooit van bewust geworden
dat ze in glazen huizen werken. Als UPI
straks verdwijnt zal die waakzaam
heid nog toenemen en zullen kranten,
en krantencombinaties, radiostations
en televisie-organisaties nog eerder
geneigd zijn dan nu al 0111, als ze dc
nieuwsverzorging van de agentschap
pen onvoldoende vinden, eigen men
sen uit te sturen naar de plaatsen in dc
wereld waar zich belangrijke ontwik
kelingen afspelen.
jn 1873 werd in Montsouris (Berg-
Imuis dus. wat voor weer ver-
wacht de Bergmuis?") de Franse
meteorologische dienst opgericht
Sinsdien hebben de Franse meteo
rologen iedere dag trouwhartig de
weerkaartjes bijgehouden. Ook op
de 28e juni 1873. En op de 28e juni
1874. En op de 28e juni 1875. en zo
maar door. tot ze op de 28e juni 1981
op een merkwaardige ontdekking
stuitten, die ik ook al gedaan had.
zij het zonder de ruggesteun van al
hun cijfermateriaal: om 2 uu
middags was de temperatuur in
Parijs 11 graden Celsius, en nooit
eerder, sinds de oprichting van de
Bergmuis in 1873 was een zo lage
temperatuur op de 28e juni in Pa
rijs gemeten. Het kan natuurlijk
zijn dat het op 28 juni 1872 in Parijs
maar 9 graden was, maar het kan
net zo goed zijn dat het niet eerder
op een 28e juni in Parijs zo koud
was als op 28 juni 1122. We toeten
het niet. De Bergmuis functioneert
immers pas sinds 1873.
ruitenwissers
Die zondag, de 28e juni, en ook de
zaterdag daarvoor, de 27e juni
waarop ook alle voorgaande kou-
derecords gebroken werden, had
den wij met feilloos instinct uilge
kozen voor onze reis per auto van
Broek in Waterland naar St. Jean-
la V'tre. een dorpje dat ongeveer
600 kilometer ten zuiden van Panjs
ligt. We hebben er twee dagen over
gereden, die twee beroemde dagen
dus waarop het koudefront, de re
gen, de wind en bliksem en donder
geschiedenis schreven in de meteo
rologische annalen van Frankrijk
Want het was met alleen maar
koud, voor de tijd van het jaar.
maar daarbij regende hei ook nog
hellebaarden, zoals de Fransen
zeggen zodra wij van oordeel zijn
dat het ouwe wijven regent. Het
TRIJFEL
Nico Scheepmaker
was zelfs zo. dat het harder ging
regenen naarmate we het zonnige
zuiden dichter naderden. In feite
hadden we tijdens onze tocht, maar
met twee weertypes te maken: hei
mooiere weer. waarbij de ruiten
wissers slechts in de eerste langza
me stand hun hypnotische taak
hoefden te vervullen, en het slech-,
tere weer, waarbij de ruitenwissers
in de tweede snellere stand heen en
weer zwaaiden.
stuntvlieger!
Toch moeten er voor mijn gevoel
enkele minuten van droogte zijn ge
weest. even voorbij Meaux, toen we
naar links waren uitgeweken om
de knoest Parijs te mijden. Rijdend
op een secundaire tweebaansweg
zagen we voor ons iets in de lucht
dwarrelen. Eerst dachten we: een
vlieger, daarna: een modelvlieg
tuigje bestuurd vanaf de grond.
Maar toen we wat dichterbij kwa
men zagen we dat het een eenmoto-
rig vliegtuigje was' dat aan het
stuntvliegen was. Ik zette de auto
aan de kant en we stapten uit. Was
het toen dan toch even droog, oj
merkten we de regen gewoon niet
op? Het vliegtuigje steeg recht om
hoog. en zette toen een „vrille" in.
een tolvlucht, waarbij het rond
draaiend als een boomblad recht
standig naar de grond viel Vlak
boven de grond trok de piloot het
toestelletje weer recht en vloog om
hoog. om op honderd meter hoogte
nagenoeg pas op de plaats te ma
ken, en heel langzaam om zijn ver
ticale as te draaien.
Ik had dit soort luchtacrobatiek
natuurlijk wel eens op de film ge
zien. bij luchtgevechten in de Eer
ste Wereldoorlog, maar nooit in het
echt. En ik vond het. behalve een
belevenis, ook onmenselijk eng
Eén klein foutje, een kleine hape
ring in het mechaniek t van die klei
ne foutjes en haperingen die je als
automobilist 99 van de 100 keer
straffeloos kunt maken), is bij dal
stuntvliegen ongetwijfeld fataal
Toen het vliegtuigje ten slotte land
de. voelde ik mij vooral opgelucht
Een week later zou blijken waar
om. .Je ne suis pas une casse-cou"
ik ben geen waaghals, had Fra-
nVooise Géminel ooit gezegd ..Ik
doe alleen wat ik weet clat ik kan".
Toch was ze tijdens een demonstra
tie stuntvliegen in Luneville te plet
ter gevallen in haar „Cap 10" Ze
sendertig jaar was ze. ongetrouwd,
apothekeres in Nancy. Vice-we-
reldkampioene in 1978 in Tsjecho-
Slowakije, vastbesloten wereld
kampioene te worden, dit Jormi
dabele, eenvoudige, teruggetrok
ken levende meisje" 1ik citeer 'de
voorzitter van de club). Op een
hoogte van honderd meter had ze
haar eerste „tonneau" 1Tolvlucht1
ingezet, iets te vroeg wilde ze aan
een tweede beginnen, ze had toen
waarschijnlijk iets te weinig snel
heid. vloog (ondersteboveni 'te laag
om het toestel nog te kunnen op
trekken. raakte met het hoogteroer
de kruin van een boom en stortte
neer Was zij dat geweest, die ik een
week eerder, met angst in het hart.
nog nét niet had zien neerstorten''
Wie weet. Meaux wordt in de Fran-
ce-Soir genoemd als het vliegveldje-
waar ze les kreeg