Terugkeer
Uitgaan in België
PZC/
extw
DOMINEE EXTERS
KRIJGT HET MOEILIJK
Films in Zeeuwsch-Vlaanderen
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1979
ZEEUWSCH-VLAANDEREH
In januari 1749 verlieten de Fransen Staats-Vlaanderen. Dominee Exters, in 1747 voor hen ge
vlucht naar het veilige Rotterdam, voelde zijn moed terugkomen. Hij pakte zijn spulletjes bij
elkaar en keerde terug naar zijn standplaats Retranchement. Tot vreugde van zijn vrienden
aldaar en tot schrik van koster Johan de Knegt en diens geestverwanten.
Zondag, 9 maart 1749 Blm-Bam, bim-
bam Koster De Knegt hanteerde het
klokketouw en de klok van het Retran
chement galmde boven de daken van
het stille, maar nu zo onrustige dorpje.
Bange gevoelens had de koster. Zijn lui
den gold de terugkeer van ds. Exters,
die deze dag weer zou preken. Wat zou
de toekomst brengen? Voor de koster
een raadsel, maar hoge verwachtingen
koesterde hij niet. Daardoor kende hij
de predikant te goed. Blm-Bam...
Het werd een vreemde dienst Ds. Ex
ters beklom de preekstoel. Bidden deed
hy niet. Er werd ook niet gezongen. In
plaats van een 'ordentelijk Predicatie'
vergenoegde hij zich met 'aan de Ge
meente een aanspraak te doen'. Hij be
roemde zich er op 'Vrijdoms brieven
van den Heere Prince van Orange in
sijnen zak te hebben. En dat hij sig ge-
zuijvert had van de beschuldiginge
welk op hem lag en met Consent (toe
stemming) des Classis soo lang was weg
geweest".
Ook de magistraat van de stad Sluis gaf
hij een veeg uit de pan. Dit deed hij met
'veel vuijlaardige schimpende woor
den, zeggende onder anderen: Dat se
dert zijn vertrek en uijtlandigheijt. Eni
ge Rechters waren gestorven - jaa, ver
rot - uit een Collegie in een naburige
stadt, die hem ten onregte godloos en
infaam van sijn Ampt hadden zoeken te
berooven, wenschende dat de overige
ook mogten worden uijtgeroeijt".
De kerkgangers hoorden dit alles met
'groote verwondering, beroering en on
genoegen' aan.
Strohalmen
Hoe zou het met de predikant aflopen?
Van berouw over zijn vele misstappen
was niets te bekennen. Integendeel, do
minee ging als voorheen voort met het
verwekken van ergernis in zijn ge
meente. Toch begon hem soms een be
nauwd gevoel te bekruipen. Een en an
der zou voor hem toch wel eens kwade
gevolgen kunnen hebben. Hij troostte
zich met de gedachte dat, zo hij in het
nauw werd gedreven, hij veel steun
zou ontvangen van zijn vrienden. Im
mers, zij hadden aan de Classis een
schriftelijke verklaring gezonden, in
schone bewoordingen gesteld en van
talrijke handtekeningen voorzien.
bleken strohalmen te zijn waaraan ds.
Exter zich nog vastklampte.
De verklaring
Het Collegium qualifleatum had wei
nig vertrouwen in de verklaring van
de vrienden Zorgvuldig werden de
handtekeningen bestudeerd. Men
kwam tot de conclusie dat het wel ge
wenst zou zijn eens met de onderteke
naars te gaan praten.
Dit werd ds. Exters noodlottig. Niet al
leen bleek dat de echtgenote en de
Deze valsheid in geschriften werd de
predikant zwaar aangerekend, temeer
daar men tot de conclusie kwam dat
niemand anders dan dominee zelf de
verklaring kon hebben opgesteld.
Het huisbezoek
Ook het aangevraagde huisbezoek sa
men met ds. Masson de afgevaardigde
van de Classis, leverde ds. Exters geen
voordelen op. Vurig had hfj gehoopt dat
de personen die bezocht zouden worden
het niet zouden aandurven onaangena
me dingen te vertellen. Maar ds. Mas
son liet niets na om hen aan het praten
te krijgen, zodat dit huisbezoek voords.
Exters een ware kwelling werd. Wel
slaagde hij er bijwijlen in het onderzoek
te 'verdwarsen'. Zo wordt beschreven
dat zij Anna Bouteljè zouden bezoeken,
die evenwel niet thuis was. Zij werkte
op het land. Toen zij de wagen zag aan
komen met beide predikanten en een
ouderling ging zij het gezelschap tege
moet. Ds. Exters was bang voor het ge
sprek dat komen zou. Zeer zeker zou het
gaan over echtgenoot Jan de Smit en
het valse kruisje. Hij sprong van de wa
gen, liep de vrouw tegemoet en ver
zocht haar terug te gaan, waaraan zij
gevolg gaf, zeer tot ongenoegen van ds.
Hierin verklaarden zij dat zij 'door den
Dignst van haren Geliefden Predikant
zeer gesticht zijn'. Ook lieten zij niet na
er bij te vermelden welk een deugniet
koster De Knegt was!
En, was deze verklaring niet voldoende
om de heren van de Classis te overtui
gen, dan had dominee goede hoop, dat
het huisbezoek hetwelk hij aange
vraagd had in gezelschap van een af
gevaardigde van de Classis zijn pad
weer zou effenen. Maar zowel de schrif
telijke verklaring als het huisbezoek
dienstmaagd van de predikant de at
testatie mede ondertekend hadden,
maar ook dat veel namen afkomstig
bleken le zijn van zeer bejaarde perso
nen en minderjarigen. En wat erger
was, Anna Bouteljè verklaarde dat,
toen zij het stuk ondertekende, haar
man, Jan de Smit. niet thuis was. Ds.
Exters plaatste toen een kruisje op het
papier en schreef erbij: Dit is het merk
van Jan de Smit. Ook de dochter van
Anna Bouteljè legde een gelijke verkla
ring af.
Een dusdanige kwelling werd het huis
bezoek dat ds. Exters in een schrijven
aan de Classis zijn gal over ds Masson
uitspuwde en hem van 'mishandelin-
ge, kwade bestieringe en partijdig-
hcijt' beschuldigde. Hij noemde hem
een 'superintendant die hem onder be
spottingen, verguissingen en sarrin-
een van huijs tot huijs gevoerd heeft".
Ën dan te bedenken dat ds. Exters het
huisbezoek zelf had aangevraagd!
J. A. Hennekeij
Ue levensomstandigheden en de
handelspositie van arme ambachtslie
den in de derde wereld verbeteren. Dat
is één van de doelstellingen van de
stichting Afzetbevordering Artikelen
uit Ontwikkelingslanden (ABAL) in
Den Haag. De stichting importeert op
ideële basis handvervaardigde pro-
dukten uit ontwikkelingslanden in
AZiè, Zuid-Amerika en Afrika. Met de
verkoop van deze produkten probeert
ABAL een zo groot mogelijke omzet te
bereiken om bovenstaande doelstel
ling te realiseren. Daarbij wordt uitge
gaan van de xtelling: bij een hoge ver
koop ontstaat hogere produktie en dus
ook meer werkgelegenheid.
Marina van Megen in haar derde wereldioinkeltje in Temeuzen.
De stichting ABAL heeft winkels in
Utrecht, Amsterdam, Hengelo en Den
Haag. Daarnaast zijn er over het gehele
land verspreid verkooppunten, die door
vrijwilligers worden bemand. Zij bestel
len handvaardigheidsartikelen, ge
bruiksvoorwerpen en voedingsmidde
len bij de stichting om die zonder winst
oogmerk te verkopen. Die artikelen zijn
afkomstig uit twintig verschillende lan
den.
Ook Temeuzen heeft een dergelijk ver
kooppunt. Marian van Megen heeft de
hal van haar woning aan de Bellamy-
straat 137 ingericht als 'winkeltje' met
derde wereldprodukten zoals aarde
werk, wandkleden, houtsnijwerk, kof
fie, thee en kruiden.
Ondanks de ideële doelstelling loopt de
verkoop van ABAL-produkten in Ter-
neuzen niet al te best. Marian: „Alleen
vrienden, kennissen en enkele vaste
klanten kopen wel eens iets. Ik denk
dat er een soort drempelvrees bestaat
om hier binnen te lopen. Het is immers
een gewoon huls, er moet aangebeld
worden. Maar mensen kunnen hier net
als in een winkel enkel komen kijken.
Er bestaat geen enkele koopverplich
ting." Toch is in de praktijk al bewezen,
dat er in Temeuzen wel belangstelling
aanwezig is voor de artikelen. Op bra
derieën, waar via een kraampje de pro
dukten worden aangeboden, is die be
langstelling er. En wordt ook goed ver
kocht.
Jaijan's winkeltje, dat zij samen met
Hans de Klerk runt, is dagelijks ge
opend van tien tot twaalf en van twee
tot vier vier.
Peter Oggel
AG
Gent.
Studio Skoop. zaal I: 'Interiors' van
Woody Allen, dagelijks 20 uur "Je
remiah Johnson' van Sydney Pol
lack. dagelijks 22.30 uur. Zaal II:
'Big Wednesday' van John Mtllus,
dagelijks 22 uur.
Capitole: 'Quadrophenia', film van
The Who met 'Sting' van The Poli
ce in een van de hoofdrollen, dage
lijks 14.15-17.10-20.05 uur.
Calypso I: 'Moonraker'. de nieuw
ste Bond, dagelijks 14-17-20 uur.
Calypso II: 'Luna', de nieuwste van
Bertolucci, dagelijks 14.10-17.05-
20 uur.
Calypso m: 'Frisco Kid' met Gene
Wilder, dagelijks 14.20-17.05-20.05
Century: 'Escape from Alcatraz'
met Clint Eastwood en Patrick
McCoohan, dagelijks 14-15.50-
18.10-20.30 uur.
Majestic Club: 'Uit elkaar' van en
met Herman van Veen, dagelijks
14-16.10-18.20-20.30 uur.
Majestic 2000: 'Claire de femme',
nieuwe film van Costa-Gavras, met
Ives Montand en Romy Schneider,
dagelijks 14.05-15.50-18.10-20.30
uur. Cine Rex: 'The love bug', dage
lijks 14.05-16.55. Avondvoorstel
ling: 'Death on the nile', dagelijks
20 uur.
Savoy: 'Come play with me', dage
lijks 14.15-16.20-18.25-20.30 uur.
Select: 'Dracula', met Frank Lan-
gella en Sir Lawrence Olivier, dage
lijks 14.15-17.10-20.05 uur.
Antwerpen.
Filmhuis: 'The Brig', over een straf
kamp voor mariniers, vrijdag 23/11
om 20 uur. 'The steel helmet' van
Salmuel Fuller uit 1951, over de
Amerikaanse interventie in Korea,
vrijdag 23/11 om 22 uur.
Van zaterdag tot en met donderdag
staan de voorstellingen in het Film
huis in het teken van '40 jaar Natio
nal Film Board of Canada', waarbij
elke dag een ander 'thema' wordt
behandeld.
Zaterdag: De NFB en de Neder
landse filmmakers. Voorstellingen
van An old box. Air (Van Paul
Driessen), Tchou tchou en Sand
Caslke (van Co Hoedeman). Action
Stations van Joris Ivens en It
wasn't easy van Nico Crama. Aan
vang 20 uur.
Zondag: De eerste jaren van de
NFB, met 7 korte filmpjes, aanvang
20 uur.
Maandag: De NFB en de animatie
film, waarin een overzicht wordt ge
geven van uiteenlopende animatie
technieken, aanvang 20 uur.
Dinsdag: De NFB en de 'vrouwen
film'. waarin aandacht wordt be
steed aan de eigen vrouwenfilm-
produktie-groep van de NFB. Aan
vang 20 uur.
Woensdag: De NFB en het 'Chal
lenge for Change' - programma,
waarin belangrijke, op verandering
en bewustwording gerichte films
worden gedraaid. Aanvang 20 uur.
De NFB en 'drama', met een aantal
korte gedramatiseerde films start
om 22 uur.
Donderdag: De NFB en de kunst,
met twee kunstfilms, aanvang 20
uur.
'Family life' van Ken Loach draait
eveneens van zaterdag tot en met
dinsdag, aanvang 22 uur.
'Le camion' in de Marguerite Dura-
s-cyclus wordt op donderdag 29/11
vertoond, aanvang 20 uur.
Rex: 'Tess', met Nastassja Kinski
van Roman Polanski, dagelijks 14-
17.15-20.30 uur.
Rex Club: 'Die ehe der Maria
Braun' van Wemer Fassbinder, da
gelijks 12-14.20-16.40-19-21.20
uur.
Odeon: 'Shame of the jungle', ani
matiefilm voor volwassenen, dage
lijks 14-16-18-20-22 uur.
Astrid: 'De schachten op manoeu
vre', komische film over groentjes
in het leger, dagelijks 12-14-16-18-
20-22 uur.
Vendome: 'The main event' met
Barbra Streisand, Ryan O'Neal en
Patti d'Arbanville, dagelijks 15.15-
16.30-18.55-21.20 uur.
Savoy: 'Emanuelle reist rond de
wereld', dagelijks 12-14-16-18-20-
22 uur.
Astra: 'Le gendarme en balade' met
Louis de Funes, dagelijks 12—14—
16-18-20-22 uur.
Rubens: 'They call me trinity', da
gelijks 12-14-16.30-19-21.30 uur.
Capitole: 'Vigilante force' met Kris
Kristofferson, dagelijks 12-14-16-
18-20-22 uur.
Quellln: 'Uit elkaar', van en met
Herman van Veen, dagelijks 14-16-
18-20-22 uur.
Metro: 'Halloween', de nacht van
de griezels, met Donald Pleasance,
dagelijks 12-14-16-18-20-22 uur.
Sinjoor: 'Quadrophenia', 'Mods en
Rockers' nemen het tegen elkaar
op, dagelijks 12-14-16.30-19-21.30
uur.Ambassades: The divine
nymph, dageiyks 14.10-16.35-19-
21.25 uur.
Nachtvoorstellin
gen.
Metro: 'Cola, candy, chocolate*.
Ambassades: 'Schone, vuile
cia'.
Aanvang vrijdag en zaterdag
uur.
Theater
Antwerpen
Koninklijke Nederlandse Schrn
burg: 'De Schepping... en and.
zaakjes' van Athur Miller,
tot en met maandag 26/11 aanv»
20 uur.
Meirteater: 'Sextet' van Mich*
Pertwee, vrijdag 23, zaterdag]
zondag 25, donderdag 29 en vriida
30/11, aanvang 20.30 uur.
'Het reservaat' van Ward Rn.
linck, op dinsdag 27/11, aanva»
20.30 uur.
't Appeltje: 'Cabartil 3', cabaret
programma door het toneelga
schap Ivonne Lex, vrijdag 23 eni
terdag 24/11, dagelijks 20.30 uur!
'Met gesloten deuren' van J. p
tre, regie Ivonne Lex op dondera
29/11, vrijdag 30 en zaterdag l/j
aanvang 20.30 uur.
Gent
Area: 'Eindspel' van Samuel B(
kett, vrijdag 23, zaterdag, di
dag 29/11, aanvang 20 uur.
NTG: 'Bedrog' van Harold PlntJ
vrijdag, zaterdag, zondag (aanval
15 uur), aanvang 20 uur.
Arena: 'Hünka Munka',
naar Shakespeare, première op'ïaL
terdag 24 november, aanvang20ig
uur. Ook voorstellingen op woend
dag 28. donderdag 29 en vfijdagaj
november, aanvang 20.15 uur.
Opera/Ballet
Gent
KOG: 'Koninklijk ballet
Vlaanderen', optreden meteen]
gramma dat bestaat uit vier
zaterdag 24, dinsdag 27 en
30 november, aanvang 20 uur"'
KOG: 'IL Trovatore' van Verdil
zondag 25/11, aanvang 15 uur.
Antwerpen.
KVO: 'L'Italiana in Algeri'
Rossini, vrijdag 23/11, zondag 23
(aanvang 15 uur) aanvang 20 uur.
■My fail lady' (Loewe), zaterdag2i
11, vrijdag 30/11, aanvang 20 uur.
Vlaamse Kameropera: 'Zaide' vu
Mozart, Duits zangspel, maandag
26/11, aanvang 20.15 uur.
Concerten.
Brussel. Vorst Nationaal: Dtre
Strais, 27 november, aanvang 20.30
uur.
Brussel, Beursschouwburg: Die
shirts', donderdag 29 november,
aanvang 20 uur.
te nacht van de maskers', hor
ror van de bovenste plank. De film
'Halloween' is de Amerikaanse ti
tel) draait de komende dagen in het
Luxor-theater in Temeuzen. De in
houd: De kinderen van Haddon-
field, een klein stadje in Illinois, vie
ren hun 'Halloween' aan de voor
avond van Allerheiligen. Ze gaan
met verlichte, uitgeholde pompoe
nen langs de deur. De 6-jarige Mi
chael Meyers ziet hoe zijn zusje met
een vriend de slaapkamer binnen
glipt. Hij grijpt een slagersmes en
slacht haar koelbloedig af... Jaren
later ontsnapt Michael uit een psy
chiatrische inrichting. Zijn behan
deling heeft geen vruchten afge
worpen. Michael keert terug naar
Haddonfield. Om te moorden...
(vanavond 22.30, zaterdag 21.45,
zondag en maandag 20.00 uur).
Ook in het 'Luxor' de lachfilm
'Slapshot' (ijshockeylol-vanavond
20.00, zaterdag 14.00 en 19.30, zon
dag 13 45 en 16.00 en maandag
20.00 uur), 'Kostschool voor On
tucht' (sexlol -vanavond 22.30, za
terdag 21.45 en dinsdag 20.00 uur),
'Pas op we slaan erop' (vechtlol-
vanavond 20.00 uur) en tenslotte
voor de vijfde week: 'Het China
Syndroom' met Jane Fonda en
Jack Lemmon (zondagavond 20.00
uur).
Het Ledeltheater in Oostburg ver
toont opnieuw 'Kort Amerikaans'
van Jan Wolkers (vanavond 20.00,
zaterdag 19.15, zondag 14.00 en
20.00 en maandag 20.00 uur) en de
porno-film 'Baby Face' (zaterdag
21.30, zondag 16.30 en dinsdag 20.00
uur).
'De Koning van Engeland' in Hulst
brengt het eerste deel van de teken
film 'In de ban van de Ring' naar
het beroemde werk van Tolkien
(vanavond 20.00, zaterdag 19.00 en
21.15, zondag 13.45,16.00, 18.45 en
21.00, maandag en dinsdag 20.00
uur), de film 'Hurricane' (van
avond 20.00 en 22.15, zaterdag
21.15, zondag 18.45 en 21.00 en
maandag en dinsdag 20.00 uur),
'SOS Atoomonderzeeer gezonken'
(vanavond 20.15, zaterdag 19.00 en
21.15, zondag 13.45, 16.00 en 21.00
en maandag en dinsdag 20.15mrj^n
en tenslotte ook 'Kostschool mr j]
Ontucht' (vanavond 22.30, zater- f
dag 19.30 en 23.15, zondag 14.30, 1
16.30 en 19.00, maandag 14.30 en
dinsdag 22.15).
