O VERDEKT BOLLEN
Zaterdag 30 juni opening
bolbaan in Breskens
'Nederlandse vrienden
noemen me de
Hollandse Turk'
BEDEVAART NAAR BARTJE
Men
neme.
H,e
lier die zak tomaten is voor jou. Voor we thuis komen, zijn ze toch rot".Een
huiselijke sfeer heerst er in 'De Harem'. Het eerste Turkse eethuisje in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Standplaats Temeuzen. Getemperd licht van de
schemerlampjes, tien tafeltjes met daarover ouderwets-gezellig ogende kleed
jes. Aan de wand hangen Turkse kleden. Import uit Rotterdam. De punaises,
waarmee ze aan de muur zijn be zijn aangepast aan de kleur van de wandkle
den. Twee Groningers - ze verkondigen luid en duidelijk hun afkomst - wagge
len (ja, verre van nuchter; later vragen ze ook om een aspirientje) 'De Harem' in.
Eten, willen ze. Dat kan.
Het Turkse restaurant 'De Harem',
vernoemd naar een wijk in Istanbul,
draait zo'n twee maanden. Na een
aanvankelijk moeilijk begin, vinden
steeds meer 2eeuws-vlamingen en
ook Belgen de weg naar het eethuisje
in de Temeuzense Nieuwstraat. „In
het begin ging 't niet zo goed", vertelt
eigenaar Mustafa Karabacak in ge
broken Nederlands. „Het is erg moei
lijk om bekendheid te krijgen. Maar nu
gaat 't al een stuk beter. Als er iemand
komt eten. zien we die later terug met
vrienden en kennissen. Daar ben ik blij
om; ik ben tevreden als de klanten te
rugkomen. Want voor mijn klanten,
daar doe ik alles voor". Veel Turkse
bezoekers kent 'De Harem' echter niet.
„Turken zijn gierig", vindt Mustafa.
„Die gaan niet buitenshuis eten".
Mustafa woont al vijftien jaar in Ne
derland. Hij is geboren in een klein
plaatsje in het oosten van Turkije:
Bingol. „Ik werkte daar in een textiel
fabriek in Adana. Maar het was daar
'geen goeie leven'. In die fabriek moes
ten we zeven dagen per week werken
en ik verdiende daar maar vierhon
derd lira per maand".
Mustafa «42) zocht en vond via een ar
beidsbureau werk in Nederland. Hij
kwam terecht in een textielfabriek in
Enschede. Dat duurde echter maar
een jaartje. Dordrecht werd zjjn
nieuwe woonplaats en een scheep
swerf zijn nieuwe werkgever. ..Maar ik
had altijd al veel interesse voor een
restaurant. Familie van me in Istanbul
is ook uitbater van een eethuisje, maar
ik had daarvoor nooit de kans gehad.
Hier in Holland ben ik zuinig geweest.
ik heb veel gespaard en geen geld
overgemaakt naar Turkije".
In Dordrecht werd de droom ruim vijf
jaar geleden werkelijkheid. Mustafa
werd restauranthouder: „Ik had daar
een pandje gekocht voor 25.000 gul
den. Na een kleine verbouwing is het
restaurant geopend. Het eerste jaar
heb ik nog zonder papieren gedraaid,
maar die heb ik het jaar daarop in Rot
terdam gehaald".
„Het laatste jaar in Dordrecht liep 't
niet meer. De Nederlanders lieten het
afweten, omdat er-grote ruzies waren
tussen Turken onderling. Ik heb de
zaak toen maar verkocht. Ik heb daar
na het hele land afgereisd op zoek naar
een nieuwe woonplaats. Zeeuwsch-
Vlaanderen beviel me 't best. De men
sen zijn erg vriendelijk hier. Ik wil hier
ook niet meer weg. Ik ben blij dat ik uit
Dordrecht weg ben. Kameraden vra
gen nog wel 'ns of ik terugkom, maar
dat doe ik absoluut niet".
Mustafa Karabacak vond in de Nieuw
straat een pandje, dat in een anderhalf
jaar durende verbouwing tot restau
rant werd herschapen. „Veel Holland
se vrienden hebben me daarbij gehol
pen. Tijdens de verbouwing had ik
geen inkomsten". Twee maanden ge
leden was het eerste Turkse restau
rant in Zeeuwsch-Vlaanderen een feit;
de opening ging vrijwel geruisloos. 'De
Harem' is - behalve 's maandags -
geopend van twaalf tot één uur 's
nachts. Twee koks - één uit Rotterdam
en één uit Bergen op Zoom - bereiden
de typisch Turkse gerechten.
Shwaarma (kalfsvlees van de Turkse
grill) bijvoorbeeld, Shiskebap (satë
aan de stok), Kofté (gekruid gehakt|«i
Adana (pikant gehakt). Dat allw
wordt geserveerd met rijst en
echt Turks brood. Voor hetduursteg
recht - shwaarma - moet twaalf gulder.
worden neergeteld. „Shwaarma wort'.
het meest verkocht", zegt Mustafa.
„Ik hoop dat het in de toekomst goed
zal gaan, want ik wil weer niet
andere stad gaan wonen Temeuzenls
een gezellige plaats. Boven d;
Moerdijk wonen niet zulke aardige
mensen. In de vijftien jaar dat ik hie
'woon, ben ik vier keer terug naarTui-
kije geweest. Maar ik wil ook daarnlt;
meer wonen."
Nederlandse vrienden noemen raedi
Hollandse Turk."
Het meest verkochte gerecht in
'De Harem' is shicaarma, kalfs
vlees van de Turkse grill. Het re
cept volgt hieronder. Het vlees
komt van de bil van het kalf. Dal
wordt in plakjes van een halve
centimeter dikte gesneden en
goed ingesmeerd met fijn gema
len uien. zioarte peper en komijn.
De kruiden een dag laten intrek
ken. De volgende dag woröt
kalfsgehakt op dezelfde manier
met de kruiden bewerkt, waarna
het vlees van de bil en het gehakt
in lagen tot één stuk ivordt ge
kneed. Dat komt dan aan de
Turkse grill, icaar het vlees wordt
geroosterd tot het goed gaar u
Bij het opdienen is het vlees weer
in flinterdunne plakjes gesneden
Serveren met rijst, komkommer
en tomaten.
V .ÖAG 22 JUNI 1979
PZC/fgy^H ZEEUWSCH-VLAANDERENl -
selaars: Willem Vergouwe en Jo de Wil
de.
Wanneer het weer het maar even toeliet
waren ze in touw op de bouw. Van der
Weegen: „Kou regen, vorst, niets
scheen hen te deren. Soms dacht ik wel
eens: dit is niet menselijk meer, dit is
een regelrechte martelgang". De
bouwers hielden ondanks sneeuwstor
men en pool-temperaturen stug vol.
Men raakte ondanks de strenge winter
nauwelijks achter op het schema.
Geen bier
De bolbaan van de Arjoan-bollers heeft
houten muren. Om tijdens de win
termaanden te kunnen bollen heeft
men het gebouw aan de binnenzijde
geïsoleerd met piepschuim, Voorts be
schikken de Arjoan-bollers in hun lo
kaal over een grote kachel. „We zien de
komst van Koning Winter dan ook met
vertrouwen tegemoet", aldus Harrie
van der Weegen. die in het dagelijkse
leven douane is.
Het interieur van de baan. die 14 bij 7
meter is. bevat verder een bar. waar
koffie en fris te krijgen zijn. In ieder ge
val geen alcohol „Zouden we alcohol
toelaten, dan zou het binnen de kortste
keren een rotzooitje worden", zo voor
spelt Van der Weegen. „Daar beginnen
we onder geen voorwaarde aan".
Jeugd
Breskens is eén van de weinige plaat
sen waar ook jongeren gegrepen zijn
door krulbolspel. „Bij ons is het zeker
geen oude mannen-aangelegenheid",
vindt de bolclub-voorzitter. „We heb
ben zo'n twintig jeugdleden en ons
jongste lid is pas 8 jaar. Als club heb
ben we dan ook zeker toekomst. En wie
denkt dat jongeren niet kunnen krul-
bollen, vergist zich lelijk. Ze bollen als
de beste, neem dat maar van mij aan".
Een verklaring voor de relatief grote
belangstelling van de Breskense jeugd
voor de bolsport is volgens Van der
Weegen moeilijk te geven. Hij heeft wel
een vermoeden. „Wellicht heeft het te
maken met de hang naar het vroegere.
Je merkt het overal: men is uitgekeken
op de tv en men zoekt elkaar weer op.
Zo'n bolbaan is dan een machtig ont
moetingspunt". Van der Weegen ver
volgt: „Ik ken boilers die gedurende een
hele avond geen krulbol aanraken. Die
komen zomaar, om wat te kletsen of te
kaarten aan één van de tafeltjes bij de
bar".
Schietbaan
Verloopt alles volgens plan dan krijgt
Breskens binnen afzienbare tijd de be
schikking over een schietbaan voor
handboogschutters. De schietbaan is
een initiatief van de bolclub. Van der
Weegen: „Het is eigenlijk te gek om los
te lopen. In Breskens zijn er zeker zo'n
30 schutters die echter geen gelegen
heid hebben hun favoriete sport uit te
oefenen. Vandaar dat we met het idee
gekomen zijn een schietbaan op te rich
ten"
Een plaatsje voor de baan heeft men in
ieder geval al het gangetje tussen de
overdekte bolbaan en de fietsenstalling
van de r k. basisschool. Van der Weegen
tot slot: „Het wachten is op de
goedkeuring van b en w. Zodra we die
binnen hebben gaan wc aan de slag".
Teksten foto's: Peter Verdurmen.
e$ra
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
K.rulbollend Breskens is in z'n nopjes. Onlangs kwam de overdekte bolbaan gereed. Daarmee zijn
de Breskense boilers niet meer afhankelijk van het weer, dat hen vooral het laatste halfjaar nogal
eens parten speelde. De overdekte bolbaan ligt aan de Europastraat, vlakbij de rooms-katholieke
kerk.
De officiële opening van de baan is vastgesteld op zaterdag 30 juni om twee uur 's middags.
Burgemeester A. Schipper van Oostburg zal in aanwezigheid van wethouder Jan Vergouwe de
opening verrichten. Hij zal dit doen door middel van de onthulling van een houten wandbord met
daarop de naam van de Breskense bolvereniging: 'De Arjoan-bollers'. Na afloop van het officiële
gedeelte houden de Breskense boilers 'open huis' voor de plaatselijke bevolking en collega-krul-
bollers. De Arjoan-bollers hopen dat ervan de geboden gelegenheid druk gebruik wordt gemaakt.
„We rekenen op een grote belangstel
ling", laat bolclub-voorzitter Harrie
van der Weegen weten. Eén ding staat
als een paal boven water: de Arjoan-
bollers zijn trots op hun lokalitiet, die
naast een wedstrijdbaan ook een bar en
een toilet omvat Overigens is de over
dekte bolbaan eigendom van de ge
meente Oostburg, die grond en
bouwmaterialen beschikbaar stelde.
Voor de bouw van de baan tekende ech
ter de bolcub. die ook de kosten van de
Inrichting voor haar rekening nam. Om
aan de benodigde gelden te komen ver
kochten de boilers nep-aandelen. Har
rie van der Weegen daarover „Onze
aandelen kosten een tientje per stuk. Ze
gaven nergens recht op, en dat stond er
ook op. We verkochten er zo'n 150
stuks".
Populair
Breskens beschikt sinds een jaar of zes
over ccn bolbaan, een buitenbaan wel
te verstaan. Ook deze baan ligt aan de
Europastraat, vlak naast de overdekte
Arjoan-bolbaan. In principe voldoet
d3 buitenbaan prima, zij het dat de
Breskense boilers - in totaal zo'n kleine
60 man - afhankelijk zijn van het weer.
Bij het minste geringste regenbuitje
was de baan minstens twee dagen niet
te gebruiken.
Harrie van der Weegen: „Door het vele
lopen is de ondergrond van een bolbaan
meestal kei- en keihard. Het water kan
geen weg, wat tot gevolg heeft dat bol
len nagenoeg onmogelijk wordt gedu
rende een aantal dagen. Aangezien
krulbollen hier in Breskens nogal te-
melyk populair is, was een overdekte
baan dus een dringende noodzaak. In
oktober van het vorige jaar werd door
de Arjoan-bollers een begin gemaakt
met de bouw. Voor het graven van de
fundering werd de hulp ingeroepen van
landbouwleraar Oosthoek, die met een
graafmachine de zaak op gewenste
diepte bracht. De volgende fase was het
metselen van de fundering, waarbij de
Breskense boilers konden terugvallen
op een tweetal gepensioneerde met-
Een beeld van de nieuwe overdekte Arjoan-bolbaan.
Mustafa Karabacak voor zijn restaurant.
OP DE PONTENEUR
r is veel te zeggen voor een vakantie in eigen land.
Drenthe, bijvoorbeeld, een avontuurlijke plek; niet,
soms? Tjaa, er zullen altijd mensen blijven die een
goed heenkomen zoeken in verre streken, daar veel
afzien en met een leeg hoofd zonder opgedane in
drukken weer terugkomen. Maar Drenthe is...enfin,
hoort u maar.
De god van het toerisme in Drenthe is Bartje. De
hunebedden, schapenkudden, hei en bossen, het is er
allemaal, maar ze kunnen wat populariteit betreft
tegen het pover daglonerszoontje niet op. Con-
terfeitsels en afgietsels van het afgodisch vereerde
knaapje kom je overal van de vroege ochtend tot de
late avond tegen. Vrouwelijke toeristen roepen ont
roerd en altijd met een vertederde glimlach uit: Hè,
Bartje', als ze er iets van zien. Wandborden, asbak
ken, suikerscheppen, koekjestrommels, theelepel
tjes, alles is met de beeltenis van Bartje versierd.
Naast de Bartje-cultuur is er een florerende Bartje-
industrie ontstaan waarvan in menig huisgezin een
souvenir aanwezig is. Hoeveel prentkaarten met
Bartje zouden er per jaar verstuurd worden?
De schrijver Anne de Vries doopte zijn pen in goud
toen hij de streekroman Bartje schreef maar de re
venuen waren niet de zijne. De grote roem kwam pas
na zijn dood en niet door het boek maar door de film.
Talloze Bartje-fans denken niet aan een roman-
figuurtje maar aan een ware geschiedenis van een
armelijk gezin waann Bartje een opvallende rol
speelde. Voorts, dat eerst de film werd gemaakt en
toen pas het boek geschreven. Het oevre van De Vries
was niet zo groot. Bartje was zijn eerste werk, zijn
overige romans genieten geen ovenoeldigende be
kendheid. Maar, wie weet, komt er nog eens een film
over 'Hilde', doch dit meisje moet dan wel heel goed
uit de verf komen, wil ze de evenknie van de kleine
rakker worden. Duizenden mensen, die een afkeer
hebben van boeken lezen, kennen niettemin de figuur
Bartje.
Drenthe, bossen, hei en veen, niet slecht bekeken
van de overheid om hier indertijd het instituut van
barmhartigheid, het bedelaarsgesticht Veenhuizen
te vestigen. Een goede streek om de spieren los te
maken. Het is er trouwens toch druk met de strafin
richtingen, Bankenbos, het boete-oord voor alcoholi
sche verkeersdelinquenten vind je hier ook. Toen we
er in de buurt reden zagen we enkelen aan het werk.
Jonge kerels die met ontbloot bovenlijf langs de bos
rand hakhout stonden te kappen. Ze zwaaiden uit
bundig. Gelukkig lag er tussen hen en de autobus een
tamelijk brede vaart. Gelet op het groot aantal we
duwen dat zich in het reisgezelschap bevond, waren
de gevolgen misschien anders niet te overzien ge
weest. Ik ben sterk voor weekendverlof en dames
bezoek aan gedetineerden, dit laatste uiteraard zon
der de hinderlijke aanwezigheid van bewakers.
Drenthe is liefelijk en pittoresk, met de plaggehut-
ten heeft het de neergesmeten (zo lijkt het tenminste)
reuzekeien, de hunebedden. De hunebedden waren
er voor de doden, de bedsteden voor de levenden.
Deze staan hoog genoteerd en trekken veel bekijks
van het toerisme. Het gerief dat in vroeger dagen een
vitale menselijke behoefte diende en waar momenten
van plezier, rouw en inkeer iverden beleefd, wekt toch
altijd de belangstelling Tenslotte slaapt iedereen en
we wilden wel eens weten onder ivelke omstandighe
den de modale Drenthenaar dit vroeger deed Nu. da t
viel bitter tegen. Wel breed, maar veel te kort, zo'n
bedstee, geen wonder dat er in het verleden zoveel
kromgegroeide mannetjes en vrouwtjes rondliepen.
'Ik ben klein, maar vroeger waren ze toch ook niet
groot' zei een dame die een bezoek, bracht aan de
oude boerderij waar de slaapstee te bezichtigen was.
En een oxide Drenthenaar vertelde dat hij als kind
nog in het keldertje onder de bedstede waar zijn
ouders de nacht doorbrachten, geslapen had. Hij was
doodsbenauwd dat de planken boven zijn hoofd het
zouden begeven en zijn ouders met matras en al bo
venop hem zouden rollen. Opeens werd me duidelijk
waarom er - in deze streek althans - geen sexuele
voorlichting op de scholen werd gegeven. Alle kexinis
werd hier uit het leven gegrepen. 'Ik kreeg hel be
nauwd'zei de man. Maar niemand maakt mij ivijs dat
zijn ouders wel lekker lagen! Er is nog veel meer te
beleven in Drenthe, jammer, deze rubriek is weer vol.
Janneke Dierx Harms
Harrie van der Weegen Krulbollen populair in Breskens.
De schietbaan is geprojecteerd tussen bolbaan en fietsenstalling
