NIEUW VOORSTEL KABINET:
LAGERE WERKGEVERSPREMIES
PZC
Minister Westerterp overhandigt
commissaris Oosterschelde-brief
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Rellen in Johannesburg
naar andere 'zwarte'
voorsteden overgeslagen
Zo mogelijk uitstel btw-verhoging tot januari
Marsfoto's Viking
BOMMEN IN
BELFAST
APPLA US VAN DE STATENLEDEN
Drugbrug
pagina 9
219e jaargang no. 144
Zaterdag 19 juni 1976
vandaag laatste dag braderie
Middelburg met o.a. Passar
Malan, poppentheater, 2
looporkesten, demonstraties
etc. ruim 170 deelnemers.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Het kabinet is vrijdagmiddag bij de Stichting van de Arbeid met een nieuw pakket op
tafel gekomen. „Wij willen alles proberen om een overeenstemming over het arbeidsvoorwaardenbe
leid voor de tweede helft van dit jaar mogelijk te maken", zei minister Boersma. Vorige week vrijdag
wilde het kabinet niet verder gaan dan 20 gulden per maand bruto voor iedere werknemer plus een
verlaging van de ziekenfondspremie voor zowel werknemers als werkgevers met een half procent. Nu
stelt het kabinet voor een verlaging van de ziekenfondspremie voor werkgever en werknemer met 0,6
pet, een verlaging van de werkgeverspremie voor de algemene wet bijzondere ziektekosten met 0,4 tot
0,6 pet en een verlaging van de werkgeverspremie kinderbijslagwet loontrekkenden met 0,2 pet.
„Indien het een belangrijk sluitstuk maand bruto voor iedereen vond de mi- maand. Daarmee wordt alleen gedacht
vormt voor overeenstemming, wil het nister wat mager. Bovendien meent het in geldillusie. doch het kabinet is uit op
kabinet overwegen de Tweede Kamer kabinet, dat het totale werkgeversvoor- handhaving van de koopkracht voor de
voor te stellen de invoering van de stel een denivellerend effect heeft. man met het gemiddelde inkomen. Wij
btw-verhoging van 16 naar 18 pet van 1 p hebben becijferd, dat dit met ons
oktober te verschuiven naar 1 januari liCKen meester nieuwe voorstel het geval is", aldus de
1977", zei minister Boersma. Hij benad- Het weekeinde zal door een heel leger minister, die zei met spanning de bere-
rukte, dat hieraan door het kabinet de Van rekenmeesters worden gebruikt keningen te zullen afwachten,
voorwaarde was verbonden, dat minis- om ane gedane voorstellen te bereke- In de looP van de komende maandag
nen en met elkaar in verband te bren- zullen de werkgeversorganisaties en de
gen. „Het aanbod van het kabinet nu vakbeweging de berekeningen en alter-
houdt in een bruto bedrag van 30 gul- natieven op tafel hebben. „Dan zullen
den per maand voor iedereen. Dit be- we intern alle mogelijkheden met elkaar
sparen de werkgevers op hun premies moeten gaan vergelijken en bekijken
en kunnen het daardoor doorgeven aan welk punt onze wens van 55 gulden
de werknemers", aldus de min ister, dit
niet kon zeggen, hoe alles netto zoi
gaan uitwerken.
„Ik begrijp, dat er door iedereen ge
dacht wordt aan de vraag: wat levert het
ter Duisenberg van financin het daar
door optredende extra begrotingste
kort van 200 tot 250 miljoen gulden nog
ergens zou kunnen vinden. „Dit tekort
mag dan echter niet ten laste komen
van de collectieve voorzieningen", al
dus de minister.
Komen vakbeweging en werkgevers
niet tot een akkoord, dan vervalt het
totale kabinetsaanbod.
Het kabinet had wel enkele bezwaren
netto per maand voor de gemiddelde
werknemer het dichtst benadert. Mis
schien is er nog hier en daar wat te res
taureren", aldus FNV-voorzitter Wim
Kok.
JOHANNESBURG - Zwarte Afrikaanse demonstraten gooien stenen naar de politie in de buurt van Alexandra, een stads
deel waarin de exclusieve zwarte wijken van Johannesburg liggen. Dit gebeurde vriidaa cm de derde don rot de nnitnnd
Winden der
verandering
§R uim vijftien jaar golfden
- in februari 1960 - bezocht
de toenmalige Britse premier
Harold Macrnlllan Zuid-
Afrika, bij welke gelegenheid
hij een toespraak hJeld tot de
belde huizen van het Zuldafrikaan.se
parlement. Titel van de toespraak:
"Winds of Change", de winden der ver
andering. E>e Britse eerste minister
hield van deze beeldspraak, zoaln later
zou blijken. Toen namelijk in 1966 het
eerste deel van zijn omvangrijke me
moires verscheen heette dat eveneens
"Winds of change' zij hebben In deze
eeuw de wereld als nimmer tevoren In
de historie der mensheid beïnvloed, al
dus de thematiek van Macrnlllan. In
zijn Zuidafrikaanse rede waarschuwde
hij de parlementsleden de tekenen des
tijds te verstaan en acht te geven op de
"winden der verandering'. Zijn betoog
kwam er op neer. dat het merkwaar
dige verschijnsel dat men 'de blanke
beschaving' noemt. aJlecn kan worden
behouden als men de vruchten van die
civilisatie zonder terughoudendheid
deelt met de in dit opzicht minder be
deelden. Dat lokte een uitvoerig ant
woord uit van de toenmalige Zuidafri
kaanse premier dr. H. F Verwoerd, een
antwoord waarvan vooral de laatste
opmerking bijzonder opvallend was:
„Mag u in Groob-Brittanje minder pro-
bleme vind as die waarmee ons, onge
lukkig. hier te doen kry.". Een maand
later deed zich het eerste probleem van
deze aard -voor de gebeurtenissen In
Sharpeville op 21 maart 1960. negen
zestig doden en hondertltachUg ge
wonden.
net Kaoine'.. nau wei enseie aezwaren aaentworataande vraag: wat levert het kok. n/-v *-1*^ ryrTvnr* T7XTT TZ-rrrrrnfTn i v rv
tegen het werkgeversplan om 0,7 pet mepermaandop.ofwatkosthetmeper Dinsdagochtend in alle vroegte zullen /•'f 1 fd I S/V If V M1 I 1 T H H f\
van de wao-premie van de werknemers werkeevers. vakhewpHn? f-n dP k.ihi- T li T VJ f Vil
n de wao-premie van de werknemers
af te nemen en over te hevelen naar het
werkgeversaandeel. „Hieraan zijn loon
kostenstijgingen verbonden en het ka
binet wil beslist niet verder gaan dan 9,2
petover 1976", aldus minister Boersma.
De minister zei, dat het kabinet dit
werkgeversvoorstel beslist nog niet van
tafel had geveegd. De daarboven door
de werkgevers geboden 10 gulden per
funest
Streekvervoe
funest.
PAGINA 3
exodus
!De grote uitt
Libanon Is bi
PAGINA 4
sow eto
Opinie en achtergrond: Soweto, de lont
I in het kruitvat van de Zuidafrikaanse
apartheid.
D«
werkgevers, vakbeweging en de kabi
netsdelegatie elkaar opnieuw ontmoe
ten voor het afrondende gesprek. In de
loop van dinsdagmiddag moet minister
Boersma de Tweede Kamer verslag
uitbrengen van het resultaat. „Het ka
binet is er alles aan gelegen om tot
overeenstemming te komen", aldus
BELFAST OLTPI) - In het noorden van
Belfast is vrijdag een bom
zes meter hoge schutting eenooid naar „mijter Boers'ml Moóhïdlt nieThët
een roms-kalhoitek cafe dat al vonr de ,.eval he, kab|ne, p„ju„
e ernte was opgrond van de loonweteen toonmaat-
Volgens de politie is daarbij een per- regel moeten gaan nemen. „Valt die
soon omgekomen en zijn er 36 gewond, maatregel na volgende week vrijdag.
Ongeveer terzelfdertijd ontploften als de Tweede Kamer met vakantie is
twee bommen in twee winkels in het gegaan, dan zal de Kamer van vakantie
centrum van de stad. terug moeten komen", zei de minister.
spanje
Spanje gelooft niet zo sterk in het
demodratie-model van de regering Arias
l| Navarro.
PAGINA 6
druk
De staten rijn niet van plan in Den Haag
'druk" uit te oefenen om Smit en Bolnes
te redden.
PAGINA 7
tevreden
ZATERDAG
PAGINA 17
wethouder
ambassadeur
'De ambassadeur wacht af. gesprek
met Kingdon Gould, Amerikaans am-
bassadeur in Nederland.
vikingen
soigneur
sal santen
Sal Santhen's nieuwe verhalen in de
letterkundige kroniek van Hans War-
hawk
Tenorist Coleman Hawkins blijft
i boelen, een stukje jazz. Voorts.
sehaken-dammen-bridge.
PASADENA (CALIFORNIE) - Op een persconferentie in Pasadena zijn
vrijdag de eerste foto's getoond die de Viking-1 van de planeet Mars heeft
genomen. Er ligt een helder ivaas over dat veel van de details op de opper
vlakte onzichtbaar maakt.
De geleerden vermoeden dat dit waas duidt op een buitengewoon dunne
wolkenlaag en dat het al eerder is waargenomen.
De Viking-1 komt vanmiddag in een baan om Mars, waar het landingsdeel
op 4 juli op het noordelijk halfrond van de planeet terecht moet komen.
De nu getoonde foto's zijn genomen op een afstand van ongeveer 540.000
km. Er zijn ijsvelden en mogelijk mist bij de zuidpool van de planeet op te
zien. Het is er nu winter in het zuiden en zomer in het noorden.
Volgens de eerste melingen blijkt, zoals verwacht, dat de atmosfeer buiten
gewoon weinig waterdamp bevat.
De pijlen op de foto geven de noord en zuidpool aan. Aan de onderkant is
de door inslag veroorzaakte krater Hellas te zien, die een doorsnee heefl
van 1900 kilometer. De lichte, onregelmatige vorm daarboven is waar
schijnlijk bevroren koolzuurgas. Zie ook pagina 19.
(Van onze correspondent)
JOHANNESBURG - De spanning in Zuid-Afrika stijgt nu de bloe
dige rellen, die tot dusver aan ten minste 97 mensen het leven
hebben gekost, van Soweto zijn overgeslagen naar een tiental
voorsteden van Johannesburg waar uitsluitend zwarte Afrikanen
wonen.
Terwijl uit vele delen van de wereld hevige protesten worden gehoord tegen het
optreden van de Zuidafrikaanse politie, maakte premier Vorster vrijdag bekend
dat de regering vastbesloten is tot elke prijs recht en orde te bandhaven. „De
onrust is geen spontane actie maar was van tevoren beraamd om de tegenstelling
tussen blank en zwart te verscherpen", zo verklaarde Vorster.
DEN UYL LAAKT „AFSCHUWELIJKE
GEBEURTENISSEN ZUID-AFRIKA"
De veiligheidsraad zal vrijdag om 21.00
uur plaatselijke tijd (zaterdag 0.200 uur
onze tijd) op verzoek van de Afrikaanse
leden (Benin, Libië en Tanzania) bij
eenkomen. Hij zal 'maatregelen tegen
Afrikanen in Soweto en elders in
Zuid-Afrika bespreken'. Dit is offi
cieel op het hoofdkwartier van de VN
bekendgemaakt.
De opstandelingen trekken plunderend
dooi hun wijken en steken kantoren,
overheidsgebouwen en winkels in
brand. De onlusten waren vrijdag het
felst in de zwarte wijk Alexandra, waar
de politie het vuur opende op de duizen
den negers. Daar zouden 20 doden zijn
gevallen.
In zijn rede zei Vorster dat de politie tot
nu toe de toestand meester was. Hij
heeft de politie opdracht gegeven om
have en goed te beschermen. „Zij zal
daarbij r.iet aarzelen allemogclijkheden
te gebruiken waarover zij beschikt", al
dus Vorster. Hij zei niet van plan te zijn
om zijn reis naar West-Duitsland waar
hij besprekingen zal hebben met Ame-
rika's minister van buitenlandse zaken
Kissinger, uit te stellen.
Verboden
Inmiddels heeft de Zuidafrikaanse rege
ring alle openbare bijeenkomsten,
sportwedstrijden uitgezonderd, verbo
den. Het verbod geldt volgens de minis
ter van justitie tot eind deze maand. Het
vormen van groepen is verboden.
De onderwijsinstellingen die bij de rel
len betrokken zijn, zullen voor onbe
paalde tijd gesloten blijven. Daarbij zijn
de negeruniversiteit van Zoeloeland
aan de kust van Natal), waar studenten
vrijdag gebouwen in brand staken en
talrijke scholen in de randgemeenten
van Johannesburg. Volgens de politie is
een poging van studenten om de neger
universiteit van Pietersburg, 320 km
ten noorden van Johannesburg nog in
brand te steken, verijdeld.
Soweto. waar de opstand woensdag be
gon. is hermetisch van de blanke bui
tenwereld afgesloten. Bijna alle over
heidsgebouwen in deze voorstad van
Johannesburg waar ongeveer een mil
joen negers wonen, zijn in brand gesto
ken door de opstandelingen.
De politie heeft wegversperringen opge
richt op de wegen die naar de roerige
steden leiden. Journalisten mogen er
niet komen.
In de voorname wijk Sandton in Johan
nesburg heeft de blanke bevolking zelf
een burgerwacht gemobiliseerd nadat
auto's van blanken door negers met ste
nen waren bekogeld.
Alarm
Het hoofd van de politie. Jan Visser, riep
de blanken op hun kalmte te bewaren.
,Jk heb van mijn superieuren het groene
licht gekregen om hard op te treden
waar dat nodig is", zei hij. Visser ver
klaarde verder dat eenheden van leger
en marine en van de territoriale reserve
in staat van alarm zijn gebracht
5Afschuwelijk
Premier Den Uyl zei vrijdag na afloop
van het wekelijkse kabinetsberaad ge
schokt te zijn door de „afschuwelijke"
gebeurtenissen in Zuid-Afrika. „In zijn
veroordeling van het anti-
apartheidsbeleid wees hij erop, dat het
kabinet altijd al dit beleid heeft ver
oordeeld, een beleid, zo zei de premier,
dat onvermijdelijk tot ernstige span
ningen aanleiding zou kunnen geven.
Uit de recente gebeurtenissen in
Zuid-Afrika blijkt naar zijn mening,
eens te meer dat als het apartheidsbe-
leid niet wordt beëindigd dit tot een
catastrofe zal leiden.
Het tweede kamerlid Van der Spek heeft
vrijdag de regering gevraagd het cultu
reel verdrag tussen Nederland en
Zuid-Afrika op te zeggen. Vrijdagavond
is het gebouw van de Zuidafrikaanse
ambassade in Den Haag beklad met
pamfletten tegen de apartheid en onge
veer twintig hakenkruisen. De politie
heeft vier mensen aangehouden, die
mogelijk iets met de zaak uitstaand
hebben-
In Genêve heeft de Wereldraad van
Kerken haar lidkerken opgeroepen tot
acties om druk op de Zuidafrikaanse re
gering te oefenen.
In New York heeft de voorzitter van de
Slot zie pagina 3 kolom 5)
"eze week heeft zich opnieuw zulk
een probleem voorgedaan, dit maal in
de uitgestrekte Bantoestad Soweto.
Ook nu doden, ook nu gewonden. ..Een
georganiseerde opstand" heeft
minister-president Vorster laten weten.
Dat kan best zijn.
Maar dan wel een
opstand die behoort
tot het onvermijde
lijke mechanisme,
dat de apartheid
spolitiek van Zuid-Afrika zelf op gang
heeft gebracht. Die politiek en haar
gevolgen kunnen globaal in vijf punten
worden samengevat In de eerste
plaats de demografische situatie: de
zwarte bevolking m de blanke gebie
den - in het bijzonder in de stedelijke
agglomeraties - neemt sterker toe dan
de blanke groep, mede onder invloed
van de blijvende vraag naar zwarte ar
beid in de blanke industrie. Ten
tweede de sociale verschillen: de ver
stedelijkte ban toegreep heeft een aan
zienlijk lagere levensstandaard dan de
blanke, terwijl zijn opleidingsniveau
eveneens lager ligt Ten derde: de
getto-situatie. De apartheidswetgeving
trekt diepe scheidslijnen, de bantoe
werkers in de blanke gebieden wonen
in feite in een getto, zodat een werke
lijke communicatie tussen blank en
zwart uitgesloten is. Ten vierde: het
bewustwordingsproces. Er wordt ge
poogd orn onderwijs en opleiding van
de bantoe te verbeteren, maar daar
mee wordt tevens het bewustwor
dingsproces onder de Jonge generatie
bevorderd: de rellen in Soweto zijn er
een voorbeeld van. Bovendien wordt
dit proces in het bijzonder bevorderd
door ontwikkelingen in andere Afri
kaanse landen. Ten vijfde: de 'seculari
satie' van het stamverband. De apar
theidswetgeving gaat nog altijd uit van
de oude stamverbanden, een systeem
dat op het platteland opgaat, maar dat
in de industriële maatschappij van de
steden het niet meer doet: de verstede
lijkte bantoe is van zijn oude stamver
band losgeraakt, een ontwikkeling die
vergelijkbaar is met de secularisatie ln
Europa.
An deze opsomming is de wind der
verandering dan ook duidelijk hoor
baar. Deze vijf punten lelden tot de
onvermijdelijke conclusie dat de hui
dige economische en demografische
ontwikkeling in Zuid-Afrika een geheel
ander patroon laat zien dan datgene
wat aanvankelijk met de apartheidspo
litiek werd nagestreefd. Men wenste
destijds elke bevolkingsgroep in
Zuid-Afrika een eigen - aan het eigen
volkskarakter aangepaste - ontwikke
ling te laten meemaken: de politiek der
gescheiden ontwikkeling. In feite ech
ter is een opstandig zwart arbeider
sproletariaat ontstaan temidden van
blanke gebieden, een situatie die in de
toekomst een geheel eigen dynamiek
zal ontwLkkelen. „Mag u minder pro-
bleme vind as waarmee ons. ongeluk
kig, hier te doen kry"' zei Verwoerd tot
Macmillan in 1969: een profetisch
woord, maar een woord dat vermoede
lijk anders zal uitkomen dan toen Ver-
woerd meende te kunnen voorzien.
„VERTROUWEN
IN BLIJVENDE
SAMENWERKING"
MIDDELBURG - Minister T.
Westerterp van verkeer en wa
terstaat heeft Zeelandscom
missaris der koningin dr. C.
Boertien vrijdag persoonlijk de
brief overhandigd, waarin het
provinciaal bestuur de beslis
sing van de regering over de
Oosterschelde - bouw van de
pijlerdam - wordt meegedeeld.
Hij deed dat tijdens een schor
sing van de vergadering van
provinciale staten onder ap
plaus van de statenleden.
De bewindsman was daartoe speciaal
per helikopter naar Zeeland gekomen,
vergezeld van ir. W. Tops, de
directeur-generaal van rijkwaterstaat.
Hij landde rond kwart voor één bij de
sporthal aan de Middelburgse Sport-
.laan en werd er begroet door commis
saris dr. Boertien. die de leiding van de
statenvergadering voor dat doel tijde
lijk had overgedragen aan tweede
waarnemend-commissaris der konin
gin gedeputeerde J. van den Bos. om
dat gedeputeerde A. J. Kaland -
waarnemend-commissaris - op dat
moment juist aan het woord was.
In zijn toespraakje bij de aanbieding
van het rapport tijdens de bijeenkomst
met de statenleden betoogde minister
Westerterp, dat hij de regeringsbeslis
sing 'met een zekere trots' aan het pro
vinciaal bestuur kwam meedelen. De
bewindsman benadrukte, dat met de
beslissing tot de bouw van de pijler-
dam de regering gevolg heeft gegeven
'aan het beginselbesluit van november
1974. omdat zij het met extra middelen
een combinatie is te bereiken van vei
ligheid voor Zeeland en behoud van
het natuurgebied." Met het ooe od de
statenmotie van mei - waarin op een
snelle beslissing inzake de pijlerdam
werd aangedrongen - veronderstelde
de minister, dat deze oplossing voor
Zeeland aanvaardbaar is.
Westerterp: .„Aan de jarenlange onze
kerheid rond de Oosterschelde is nu
een eind gekomen. Ik vertrouw ook
voor de toekomst op een blijvende sa
menwerking met het provinciaal be
stuur bij de bouw van wat het grootste
Nederlandse waterbouwproject van
deze eeuw zal zijn." De minister wees
er g.s. en de statenleden op, dat de re
gering vóór haar beslissing de drie al
ternatieven: volledige afsluiting, een
half afgesloten Oosterschelde en dijks-
verhoging heeft geëvalueerd.
Niet goedkoopste
De minister: „Op basis van het nadere
rapport van provinciale waterstaat
heeft de regering ook dijksverhogïng
bekeken en van de hand gc-wezen. om
dat de verhoging niet voor 1994 klaar
zou kunnen zijn. Het zou ook niet de
goedkoopste oplossing zijn, zoals wel
is gesuggereerd. Het kost 1 miljard
méér dan een totale afsluiting van de
Oosterschelde."
Nadat de bewindsman onder applaus
van de statenleden zijn brief en ae bij
behorende rapporten van rijkswater-
(Slol zie pagina 7 kolom 4)
Va,
an Zuidafrikaanse zijde wordt bij
herhaling gewezen op het succes van
de politiek der gescheiden ontwikke
ling, zoals dat onder meer zou blijken
uit de vestiging van de thuislanden.
Met name Transkei is het parade
paard: het ligt in de bedoeling dat het
dit jaar onafhankelijkheid zal verkrij
gen. Deze week was de minister van
justitie uit Transkei - George Mantan-
zima - in Nederland om met het oog op
de naderende onafhankelijkheid in
formele besprekingen te voeren. We
hebben deze minister eens ontmoet in
Umtata. de hoofdstad van Transkei,
een ontmoeting waarvan de herinne
ring ons scherp is bijgebleven. Hij
(Slot zie pagina 3 kolom 1}
