KABEL TV
EERSTE JAREN
TOT MISLUKKEN
GEDOEMD
Glastra van Loon
„Ik heb de laatste weken
wel mijn depressies gehad"
Engeland is nog
lang geen tevreden
'bekabelde' natie
.,10AG
7 JUNI 1975
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
17
Mwrkkamer van D'66-fractievoorzitter Jan Terlouw in het
Ulhmergebouw hangt een mooie papieren vogel aan de
enerlamp. Ex-staatssecfetaris prof. mr. Jan Frederik Glastra
Loon (55 jaar, D'66) stopt ontspannen zijn pijp en geniet
iïiengoed glas rode wijn, terwijl in de vergaderzaal het de-
daw zijn ontslag aan de gang is. Eerst had hij samen met
si bejaarde moeder de debatterende volksvertegenwoordigers
ei een loge willen gadeslaan, maar Hans van Mierlo ont
illiem dat.
t Glastra van Loon m'oest
k: minister Van Agt ontslag
jfiien na interviews over de
ibtelijke top op het. ministe- -
j van justitie en het falende
paagenisbeleid. Deze. intellec-
aleman, die tot voor twee
hoogleraar was te Leiden,
itoroornamelijk verbaasd
K:;!l?,boos of zo. Van Agt
w>r de televisie dat
sa aantal rotdagen achter
rq had; Glastra van Loon
öefde het anders: „Ik ben er
niet kapot van". Na zijn
-iq maakte hij eèrst een
Mde boswandeling om ken-
i te nemen van de ontluiken-
énstuur („Daar had ik nog
atijd voor g ehad"). Daar-
léiehij zich in alle rust aan
SKhrijven van een beschóu-
'J artikel over De Toe-
^van de Vrijheid.
öistra van Loon is geen
politicus, en betreurt dat
Jk denk niet zo op korte
Met een milde glimlach
afgelopen dinsdag in Ter-
temer bij de luidspreker,
kamerleden allerlei kwade
jn over hem zeiden. Zo hoonde
r:"- (k uitspraak van de ex-staats-
*Nas, dat hij op het moment
lot zijn hoge post geroepen
■-na het gevangeniswezen van
"s toch blazen wist.
Tan loon: „Dat mag je
®aook niet zeggen, maar het
fcrief is: gewichtig doen, alsof
Je functie automatisch al
ts. Uit de kritiek maak ik op
gnad een goed bestuurder is
-• vaste hand alle conflic-
jü&x, de indruk wekt geen
- onzekerheid te kennen en
moe dus vertrouwen wekt".
"ég
vreselijk vriendelijke, wat
^aan. Vlak voor het tweede-
2«bat over het einde van zijn
;f"dige loopbaan als fulltime-
■f s, hebben we uiters genoeg-
nieuwe haring gegeten,
-sJ.Eel milieu-vriendelijke D'66-
Imkamp het raam geheel
..want het stinkt hier zo
■'zj1 nner uien". Het is met mr-
-•-iran loon makkelijker haring
;.f Praten. „Dat komt wel-
-„omdat ik tegelijker-
^randerlijk ben en zeer bij de
-- «trokken. Et ben ook niet
LÜ®® interviews harde of
Ik ben overi-
•i-;"^^aieren"Plan me VOOr dat
•ömSÏ? L°on heeft een
opvoeding genoten. Zijn vader
w- 3 ^kvia. .dn een flits zie
hoe met Indische
D- stond te praten. In onze
""kt; het was een leuk
J™*? werd ik binnenge-
mocht, ook niet meer
r.t e; fferd niet met zoveel
maar met die kin-
dt kennelijk geen con-
naeder een telg uit bet- ar-
iP, Cuypers. vergastte
w mgutoatig op kamermu-
Wederik was tot zijn
°®fije katholiek. .maar
jf.Sï ik, al schrijvend, dat
2f ^tond". Hij ver-
'ïi ï-JïL kostschool in Zwitser-
niet de gemiddel-
de leer ging' en
b !®udelbare school in Het
pp^;i;r discussieerde hij met
4*5 "^euden. al dwalend over
"V- ;..over zaken als filosofie-
r.P 'cn won: „Zegt u maar
nbs en 'bl. elitair wereldje met
w M1>en- Het waren de
jaren '30; we hadden het niet breed,
maar we kwamen ook niets te kort.
Het was geen milieu waar over
politiek gepraat werd: wel over alge
meen maatschappelijke vraagstuk
ken"-
Film
Alè medicijnen-student in Gronin
gen zat hij in de coriog in het
verzet- „Je loopt met een tas vol
illegale kranten door een leeg Den
Haag. Plotseling komt een Gestapo-
kolorme om de hoek, en wat doe je
wat ontactische interviews- Daarop
gaf hij een persconferentie die vol
gens parlementaire journalisten een
voor het Binnenhof ongekende mani
festatie van openheid was.
Terwijl hij alweer gepolst is voor
enige leerstoelen, progressieven hem
roemen, en de oppositie hem taxeert
als „politiek onbenullig", zit mr- Gla
stra van Loon nog met enige „intel
lectuele vragen", zoals -hij het zelf
noemt: „wat kun je er nu aan
bijdragen om het hele maatschappe
lijke proces wat meer open te ma
ken- Er loopt veel. mis-, omdat men
sen in glazen stolpen zitten, allemaal
verschillende stolpen, en de een mag
aan de ander "niet laten blijken wat
er onder zijn stolp gebeurt. Ik ge
loof dat dat veel mensen belem
mert; de hele maatschappij hangt
van stolpen- aan elkaar, Het is een
sociale norm, dat veel dingen -niet,
openlijk besproken kunnen worden;
een. politicus mag niets over een
ambtenaar zeggen, al gaat het over
puur zakelijke dingen".
„Mensen zitten vaak' in allemaal
afgesloten vakken. Wat ik in mijn
werk als staatssecretaris heb gepro
beerd, is overleggen; niet iets van
Glastra van Loon: „Veel was
'nieuw voor me; veel aspecten wil ik
nog beter leren kennen. Politici zijn
me gaan boeien: die inzet. Het boeit
me hoe- zo'n politiek wezen functio
neert; ik zou bijna zeggen „politiek
dier", maar dat klinkt zo onaange
naam, en ik heb een hogere dunk
van mensen. Wat mij interesseert is:
hoe functioneert zo'n man en hoe
werkt dat uit op ontwikkelingen in
de maatschappij?"
Vele Nederlanders hebben niet
van die propere gedachten over
politiek.
Glastra van Loon: .Dat is waar.
7,e vinden het een vies bedrijf. Ben
ik het niet mee eens, maar het is
wel te verklaren: wat mij bezig
houdt bij politici, is het niet kunnen
blootleggen van hun motieven. Het
inkleden..."
U bedoelt hel politieke ipel?
Glastra van Loon: „Ja, en dat
gebeurt dan meestal om verstaan
baar te blijver, voor de eigen achter
ban, Maar het leidt tot ongeloof
waardigheid ten opzichte van de ge
middelde Nederlander. Als iemand
dan: je loopi door". Na de oorlog
studeerde hij rechten, sociologie ën
filosofie in Salzburg, Goettingen en
Leiden. „Ik zwierf zoveel omdat ik
het- verblijf aan een universiteit nog
al eens teleurstellend vond. Je was
zo weinig creatief; het was vaak
meer een lesje leren".
In die dagen trad hij-^ook nog
even op als filmster in een filmpje
van een half uur over een student in
de oorlog. „Ook een. aardige erva
ring. Ik heb er, dacht ik, aan te
danken dat ik nu bij tv-in terviews
helemaal geen last heb van came
ra's; camera's zeggen mij volstrekt
mets".
Voordat mr. Gl'stra van Loon in
1958 buitengewoon hoogleraar inlei
ding rechtswetenschappen te Leiden
werd, werkte hij twee jaar op het
Binnenhof als assistent-griffier van
de vaste kamercommissie voor justi
tie. „In die tijd hebik de freule ook
ontmoet: dat is nu het voorbeeld
van iemand die altijd open en eer
lijk haar mening geeft". Het kern
probleem van Glastra van Loon in
de politiek: „het toedekken of op
een bepaalde manier inkleden van
problemen, daar heb ik grote moeite
Twee jaar staatssecretaris van
justitie, met als voornaamste bezie-
heden liet gevangeriisbeleid. de
vreemdelingen en de kinderbescher
ming- Het mondde uit in ontslag na
bovenaf eventjes regelen, maar men
sen in het overleg betrekken. Het is
moeilijk, het kost tijd, heflevert je
kritiek op. maar je merkt dat men
sen naar dat contact verlangen".
Bezetters
.„Als staatssecretaris ben ik met
een begonnen met een bezetting. De
Bond van Minderjarigen bezette het
bureau van de Nationale Federatie
voor de Kinderbescherming. Ik ben
met die mensen gaan praten: dat is
me kwalijk genomen. Dat doe je
niet als staatssecretaris van justitie.
Maar ik wou weten hoe die bezet
ters dachten, welke signalen zij afga
ven".
.De Nationale Raad voor de Kin
derbescherming dacht aanvankelijk:
wat een rare vent is die Van Loon.
Op het departement heb ik ook veel
moeten uitleggen. Daar dacht men:
als je met bezetters gaat praten, ben
je het met hen eens- Maar ik wil ze
horen, verrekte graag horen. En als
ik het niet met hen eens ben. krij
gen ze dat op him beurt van mij te
horen"-
U was hoogleraar te Leiden. Uw
politieke belangstelling ging voor
al uit naar theoretische, staats
rechtelijke zaken, en plotseling
zit u als staatssecretaris midden
in de praktische politiek. Hoe
beleefde u dat?
iets vreselijk ingewikkelds staat te
vertellen, om het zo aanvaardbaar
te maken voor allerlei groepen,
geeft dat de indruk dat hij niet zegt
wat hij bedoelt".
Ik heb gelezen dat u het anders
had moeten inkleden: u had uw
zorgen over de propvolle gevan
genissen. de wachtlijsten en de
macht van ambtenaren niet zelf
moeten verwoorden, maar u had
het aan politieke vriendjes moe
ten doorspelen die er dan kamer
vragen over stellen.
Glastra van Loon, bijna verbaasd:
„Zo opereer ik niet. dat is mijn stijl
niet". Na enige stilte: „Maar er is
wel een groot communicatiepro
bleem. Je merkt dat het hele debat
over de affaire langs de kern van de
zaak heen gaat. Er wojdt veel meer
gesproken en geschreven over de
politieke kanten van mijn ontslag
dan over de ernstige problemen in
het gevangenisbeleid. En dat was de
kem waar het om draalde: hoe
doorbreek je een tekort aan commu
nicetie".
„Neem een voorbeeld in de kinder
bescherming: er is een stichting van
verontruste ouders, die stuk voor
stuk diep geschokt zijn over wat
hun kinderen is overkomen en wat
anderen met hun kinderen hebben
gedaan. Aan de andere kant zijn er
enige alternatieve mensen, die ook
diep bewogen zijn over hun eigen
ervaringen met deze kinderen. En
die twee groepen hebben geen enkel
contact met elkaar. Dei staan tegen
over elkaar en gaan van elkaar een
steeds lelijker beeld vormen".
Glastra van Loon: Da, zonder eni
ge twijfel. Doordat ik door vele
contacten nu een concrete voorstel
ling kan maken over allerlei zaken,
voel ik me veel vrijer in mijn den
ken. Je blijft veel minder in het
spoortje van de theorie lopen".
„Zoals iedere andere Nederlander
,heb ik langs veel dingen heengeleefd.
Je weet allerlei dingen wel, maar je
denkt er verder niet over na. Het
feit bijvoorbeeld, dat wij mensen
met een afwijkend gedrag uit onze
gezichtskring verwijderen en zo een
acuut probleem oplossen zonder de
diepere oorzaak op te sporen. Dat
weet je wel, maar je doet er verder
weinig mee. Ik ben er nu veel meer
bij betrokken geraakt. We waren
met een groep mensen aan het-
werk. Je merkte dat er zich iets
ontwikkelde: er kwam beweging in.
Maar aan de andere kant groeit er
ook een stukje verzet. De problemen
in de gevangenissen heb ik aan de
grote klok gehangen, omdat dat ver
zet doorbroken moest worden".
Is het u als staatssecretaris ge
lukt te praten met mensen die
c vinden dat Nederlandse gedeti
neerden het eigenlijk veel te
goed hebben endat gevangenis
sen Hilton-hotels zijn?
Glastra van Loon: ,Jk heb ze wel
ontmoet, maar het contact is erg
moeilijk. Het beste kun jé dan ge
woon uitleggen wat je aan het doen
bent: tegenargumenten helpen wei
nig. Gevangenen in een soort pak
huis willen zetten; het is allemaal
erg kortzichtig".
.Den andere vraag komt ook
steeds luider op: kunnen we de
gevangenissen .eigenlijk niet hele
maal afschaffen. Maar als je dat
doet, creëert "de maatschappij zijn
eigen bescherming, dan gaan mensen
met revolvers rondlopen en ver
sterkte huizen bouwen. Ik ben eens
in Toscane in een zeer merkwaardi
ge stad geweest: de hele stad be
stond uitsluitend uit hoge vestingto
rens. De bewoners beschermden zich
zo tegen de buitenwereld en tegen
elkaar".
Er is niet alleen op uw politieke
bekwaamheid, maar ook op uw
beleid nogal wat kritiek.
Glastra van Loon: .Dat raakt je
ook. Ik ben er nog steeds niet
ongevoelig voor. Ik word er niet
onrustig door. maar ik begin er wel
over na te denken: welke betekenis
heeft die kritiek. Dan blijkt ook
kritiek een functie te hebben. Je
accepteert dat. en je wordt er niet
paniekerig door. Ik heb dé laatste
weken wel mijn depressies gehad,
maar daar kun je jezelf vérder in
praten. je kunt jezelf er ook uittrek
ken: het is een vorm van instel
ling".
Glastra van Loon: Da. maar we',
betrokken. Maar er zit veel spel in
de politiek. De vragen die meneer
Kruisinga bijvoorbeeld heeft gesteld,
die probeer ik zo goed mogelijk te
beantwoorden. Maar het is net als
wanneer je aan het schaken bent:
het is heel leuk. maar niet'wezen
lijk. Je probeert het zo goed moge
lijk te doen, maar het is niet waar
het echt om gaat".
Stem
We gaan rond de luidspreker in de
werkkamer van Terlouw zitten. Als
Kruisinga zegt: „Niet iedere profes
sor uit Leiden is een goed bestuur
der", lacht Glastra van Loon min
zaam. Als Wiegel verwijst naar een
communiqué van een aantal oud
bewindslieden. waarin zij stellen dat
zij nooit problemen hebben gehad
met de ambtelijke top op het minis
terie van justitie, reageert Glastra
van Loon met: .Allicht niet, want
het waren zelf op en top regen
ten".
Plotseling klinkt de stem van Van
Agt door het kleine kamertje. Gla
stra van Loon: „Hij klinkt mat, ja
hij is bekaf".
Wat doet die stem u nu: twee
jaar hebt u met Van Agt ge
werkt, en in dit conflict heeft hij
geen contact met u willen heb
ben?
Glastra van Loon: .Die stem
klinkt nu heel anders: ja. denk je.
dat is die man".
TONNY VAN DER MEULEN
(Van onze correspondent Rudolf
Bakker
Kabeltelevisie in Grool-Brittannlë is
gedoemd de komende .jaren te mis
lukken. In de toekomst zal het ech
ter In zijn opmars niet te stuiten
zijn Experts verwachten, dal hel
land eens een volmaakt „wired nati
on" een bekabeld volk zal zijn.
Daarvoor is echter veel geld nodig,
en een grote bereidheid tot meeden
ken van de autoriteiten.
In juli 3972 was het eerste kabel
televisiebedrijf in werking gesteld.
Dat was in Greenwich, vlak bij Lon
den. De eigenaars konden niet vee"
meer doen dan het. verhuren van
televisietoestellen, die op het kabel
net werden aangesloten. Na enig
geharrewar konden er ook beschei
den lokale programma's worden uit
gezonden, waarover het. mirristerit
van binnenlandse zaken met arguso
gen waakte.
De verwachting van de oprichters
van het Greenwichstation was, dat
televisiekijkers door het lokale pro
gramma zouden worden aangetrok
ken, hun antenne zouden opdoeken
en zien op de kabel zouden abonne
ren-
Eveneens steunend op deze ge'
dachte opende in maart 1973 het
station Wellingborough, in mei een
station in Bristol, in augustus volg
de Sheffield, en in september Swin
don-
Nauwelijks twee jaar na deze uit
werking van kabelinitiatief bleek
hoe dramatisch men zich had verre
kend. Greenwich loopt nog maar op
één been- De meerderheid van de
staf is naar huis gestuurd. De uitzen
dingen beperken ^rich tot enige uren
gedurende het weekeinde-
Bristol en Wellingborough zijn ge
heel van het toneel verdwenen. Shef
field werkt nog met lood in de
schoenen, en Swindon kan alleen
blijven bestaan omdat het eigendom
is van de communicatiemiddelen-gi
gant EMI, die zijn station gebruikt
als een toonzaal voor belangstellen
den in her, kabelwezen.
De miscalculatie was dat het pu
bliek zich, uit nieuwsgierigheid naar
de lokale programma's, van de „an
tenne" zou afwenden. Deze beweging
zette niet in. integendeel. De bewe
ging ging in de richting van meer
antennes, naarmate het televisiezen
dernet wordt uitgebreid en technisch
vervolmaakt. Bijna het gehele Vere
nigde Koninkrijk kan een perfecte
ontvangst var. ae beide BBC-stations
zowel als van de lokale commerciële
zenders samengevoedg onder de
ITV genieten. Alleen uit de con
tribute van de kabelabonnees kon
den de lokale programma's niet
'worden gefinancieerü.
ook alles wat in haar macht ligt om
de kabel uit de wereld te helpen.
Het_ v:e! de ITV dan ook niet mee
op het ministerie van binnenlandse
zaken, die mer de hand over het
hart. heeft gestreken, of zo men wi!
ae stervenden de helpende hand
heelt toegestoken: commercie op do
kabelstations werd nu plotseling toe
gestaan.
Het besluit is echter nog te nieuw
om over enig resultaat te kunnen
berichten. Het komt op het momen-.
dat het. bedrijfsleven een ernstige
crisis teistert. De verwachting is dan
ook dat de verwerving van commer
ciële spots allerminst zal meevallen.
Het bedrijfsleven kijkt toch al dub
bel uit en het reclaebuöget voor
de televisie is voornamelijk voor de
„antenne-stations" van de ITV-leden
bestemd, waar het bereik aanzienlijk
groter is.
Hoop
De hoop van de kabelstations I*
nu gevestigd op bet simpele verto
nen tussen de lokale programma's
in van dia's of zelfs van kaarten,
waarop de adverteerder zijn bood
schap heeft laten drukken. Dew
kaarten en dia's zouden in een uur
achter elkaar worden afgedraaid. In
de hoop dat iemand naar zoiets
buitengewoons saais zou willen kij
ken. Het stervende Greenwich zal
zelfs proberen de kaart te vertonen
op de dagen dat ze zich niet meer
kan permitteren om uit te zenden.
Het Is af te wachten of het ministe-
rie een dergelijke pure advertentie
zender zal goedkeuren
De „Cable television association"
dat. is de besabeiden organisatie
die ne belangen van de kabelteievi-
siestations behartgt en coördineert
heeft echter veel verder reikende
plannen met de kabeltelevisie. Zij
wil bijvoorbeeld ook het Amerikaan
se systeem invoeren, waarbij men
ais kijker voor bepaalde uitzendin
gen extra betaalt, bijvoorbeeld door
het inwerpen van een munt-
•Hier voelt de regering niets voor.
Zij ziet de uitwassen waarin bet
systeem in de Verenigde Staten is
terechtgekomen- Bovendien zou de
huidige Labourregerir.g nooit ofte
nimmer de ongebreidelde concurren
tie als uitvloeisel van de vrije han
delsgeest toestaan die met de prak
tijken achter het opkoper, van de
televisierechten voor bijvoorbeeld
voetbalwedstrijden gepaard
leder huls
Abonnees
Het aantal abonnees op kabeltele
visie bedroeg volgens de laatste be
schikbare cijfers van 1973 zo'n
2.300.000. Dat is nog meer dan 13
procent van het totale aantal telera-
siéoesitters. De kijkers van kabelte
levisie doen dat zo zou men
ruwweg kunnen stellen nu alleen
nog maar uit apathie. De ontvangst
per antenne is in kwaliteit gelijk. En
de onder de paraplu van de ITV
samenwerkende lokale commerciële
stations, die via de antenne uitzen
den, geven ook al die informatie die
men wenst te ontvangen- Althans, zo
redeneert men in anti-kabelkrin
gen.
Het -systeem van de Britse rege
ring is om iedere 12 jaar de ganse
structuur van het omroepwezen op
de belling te zetten- Op dit moment
Es er zo'n onderroek aan de gang.
Het staat onder leiding van een
zekere lord Annan Het eindresultaat
zal dan ook bet Annan-rapport wor
den genoemd.
Het is dit Annan-rapport waarach
ter de regering zich verschuilt om
voorlopig geen beslissing over de
kabel te boeven nemen. Annan zal
de kabel immers eerst grondig on
derzoeken. Kabelen ihousiastelingen
schreven echter dat lord .Annan niet
meer vee" onderzoekmateriaal zal
"nebben, als de kabelstations met
dezelfde snelheid blijven sterven als
de meeste werden opgericht
De ITV de commercie'.» televi
sie die als concurrent van de BBC
«ptreedt doet vanzelfsprekend
Het licht in de duisternis voor de
kabelfan komt echter uit de nieuwe
satellietstad die ten noorden van
Londen is gebouwd: Milton Keynes.
Mflton Keynes wordt een geheel en
perfect bekabelde stad, met andere
woorden: de stad van de toekomst.
Ieder huis zal op de kabel zijn
aangesloten. De kabel zal worden
gebruikt voor alles wat men er ln
bet jaar 2000 van verwacht. Men zal
er zijn boodschappen op kunnen be
stellen, ze zal de rol overnemen van
de stadsomroeper, en er zullen een
bijna onbeperkt aantal televisie- en
radiostations op kunnen worden ont-
De bedrading en de organisatie
van he: kabelplan in Mi!ton Keynes
z.jn in handen van de Britse poste
ra jen. De organisatie zal door ce
gemeente Milton Keynes zelf in ce
hand worden gehouden. De staat
houdt alle vingers in de pap.
Experts stellen dan ook dat de
sabel duidelijk alleen succes kan
nebben als de regering wil "aai ze
succes heeft. Milton Keynes treedt
echter pas in de herfst van bet
volgende jaar in werking. Dat is te
-aat voor lord Annan en zijn onder
zoekers. En een goed excuus om de
uiteindelijke beslissing over ce kabe'
r.og wel enige jaren op de lange
baan te schuiven.
Dat ze er ooit komt, neemt men
echter a'.s rotsvast aan Of het ech
ter ooit in het Verenigde Koninkrijk
een aantrekkelijk zakelijk object zal
worden staat te bezien,
In Nederland spreekt de kamercom
missie op 13 juni uitvoerig over de
draadomroep en kabeltelevisie-
