IN HANSWEERT
KLEPPERT DE
KLEINE SLUIS
NOG STEEDS
maar wat gebeurt
een paar jaar
er binnen
TEKST: WOUT BARKMAN
je eens een kaartje leggen in Kaj
Munk".
Het is flink druk bij Tiet de Kapper'.
Het is de vader van Leon Janssens.
Terwijl fotograaf Dick Faber een setje
flesjes met echte Franse parfum (Par
fum de Paris. Michèle France voor de
kenners) koopt, omdat hij iets heeft
goed te maken bij zijn vrouw, schenkt
moeder Janssens koffie, in de achterka
mer. De kapper werkt door. Hij heeft
caféhouder Jan de Pree uit Schore
onder handen en er zit nog een, als we
de ouders mogen geloven, zeer begaafd
kind te wachten. Het is twee jaar en
kan al lezen.
In de achterkamer spreken we even de
geschiedenis van het kanaaldorp door.
Hansweert stond vroeger bekend als
Hannekinswaarde. Hannekijnswaard,
Hanswarts en Hansweerts. Voor een
carnavalsvereniging zit daar best een
mooie naam in. Onze suggestie: de
Hannekijnders.
Maar verder: voor de kust van
Kruiningen aan de uiterst westelijke
grens met Schore. werd een Schorin
ham, de Hannekijnswaard bedijkt. In
1353 werd Jan Boudewijnsaoon van
Schoudee daar leenheer in de polre bi
Hannekinswaarde- Sindsdien is er spra
ke van Hansweert. Omstreeks 1440 ken
de Hansweert een kapel, toegewijd aan
de heilige Thomas. Graaf Adolphe ae
Ribaucourt legde in 1879 de eerste
steen voor de huidige kerk. Die is
toegewijd aan een heel wat meer tot de
verbeelding sprekend iets: Maria's on
bevlekte ontvangenis.
ZAK VOL GELD
HEERLIJKHEID
Tijdens het tweede bakje koffie in
kamer achter de kapperszaak slaan
nog even. belust- op historische infor
tie, Isaac Tirions beschrijving van Zee
land anno 1753 op. En daar lezen we
„dat op 't westeinde van de Heerlijk
heid Kruiningen aan den Zanddijck ge
legen is het kwartier van Hansweert,
alwaar een haven is en het veer op
Welsoorde in 't Hulster Ambacht, bij de
gemeeen man 't Veer van Hansweert
genoemd, daar men dagelijks op Vlaan
deren kan oversteken. Het Veerhuis.
Jboven op de Scheldedijk is er blijvende
herinnering aan.
Dat huis werd volgens verhalen die in
het tegenwoordige Hansweert de ronde
doen eens bewoond door Hans ae
Weerd, een veerman waaraan Hans
weert zijn naam te danken zou hebben.
En als dat waar is, dan zal zijn broer
Steven wel in Limburg gewoond heb
ben. want daar ligt Stevensweert.
Tn 186fi werd Hansweert een kanaal
dorp. Toen ging het Kanaal door Zuid-
Beveland voor het scheepvaartverkeer
open. Jarenlang is er aan dat kanaal
gewerkt. Dat ging met de spa: een
inspannende arbeid, maar ook toen al
werd heel wat gedaan aan de nodige
ontspanning. Vrouwen, die voor goed
geld wel een ontspannende tegenpresta
tie wilden leveren kwamen op de hon
derden 'spa-ridders' af als vliegen op
een emmer stroop. Zo kwam Hans
weert aan de bijnaam 'Klein Antwer
pen.'
Gerard Flips, die dagelijks de Wester-
schelde opvaart- om peilingen te ver
richten, heeft die tijd nooit meege
maakt. Maar hij kan ons de laatste
informatie verschaffen over het pret-
huis The Golden Gate' (met vele aan
trekkelijke gastvrouwen) dat enige tijd
terug in Hansweert-Oost werd geopend.
Gerard Flips: „Ja, ik ben er zelf natuur
lijk nooit, geweest, maar dat was nogal
een dufe zaak daar Het is naar de
In cafe' "Seven Days' van Van der Borgt
komt "het gouden gat' opnieuw ter
sprake. Honoré den Boer. een geboren
Hansweertenaar, zegt erover: „Ik heb
wel gehoord dat je een zak vol geld
mee moest nemen om daar niet binnen
een paar minuten terug buiten te staan.
Wat denk je, een hoge entree, extra
betalen voor je consumptie en dan op
iedere tree van de trap nog een kassa
Voor .ie boven was. was je al uitgemol
ken. Ja, ik heb het ook maar van horen
zeggen." Achter de bar staat Palmiera
met haar broer Frans. En in de keuken
vertoeven vijfentwintig zalmsalades, be
stemd voor een bruiloft In Kaj Munk.
Den Boer. een gewaardeerd lid van ae
biljartclub "Wij Willen Winnen' (WWW)
trouwens over die slaatjes: „Zet maar
eens een vierkante meter zalmsla voor
me neer. Die vreet ik achter mekaar
op." Onderwerpen om samen met de
bezoekers door te nemen zijn er ge
noeg.
Nog een leuke: de wapensmokkel van
een paar maanden terug. „Schandalig,"
roept men om ons heen, „ja, ze waren
natuurlijk gelukkig daar in Middelburg
dat ze eens een ander zaakje dan dat
van een kapot achterlicht te behandelen
kregen. Maar de mannen, die voor zijn
geweest hadden een advocaat moeten
nemen. Dan waren ze mi van alles
afgeweest."
Zoon Robbie (5) van Palmiera sjouwt
rond met een schoolbord. Hij heeft, een
zeehond getekend, zegt. hij. Goed dat
hij het er even bij vertelt. Of we even
aan de sportredactie van de krant wil
len melden dat Hansweertse Boys nieu
we trainingspakken van 'Seven Days'
hebben gekregen. Er moet een foto in
de krant,
NEGEN TEVEEL
Ook in Hansweert v.ordt getrouwd. Zonder koi
Mercedes, waarvan het nummerbord duidelijk
een weekblad
Palmiera en broer Frans leggen uit dat
negen café's in Hansweert- eigenlijk te
veel is. 'Seven Days' is iedere dag van
de week open, de naam zegt het al.
„We hebben hier een goede boterham.
We beschikken over een vaste klanten
kring, maar bovendien zorgen we voor
de etentjes in Kaj Munk. Dat doen we
als enige bedrijf in Hansweert. Zo'n
extraatje heb je wel nodig ook," zegt
Frans.
Er wordt weer gebiljart. Voor Janssens
Ls het een thuiswedstrijd en dat komt
duidelijk in de stand tot uitdrukking.
De biefstuk wordt opgediend bij de
eindstand 30-3 in zijn voordeel. „Ik heb
het op dit biljart geleerd." meldt hij
met dat eeuwige triomfantelijke lachje
om zijn mond. We negeren hem.
„Het is met. het kanaal net als met een
honderdjarige. De honderdste verjaar
dag is een mijlpaal en de belangrijkste
volgende gebeurtenis is het overlijden.
En daar zal het door dat Schelae-
Rijnkanaal wel op uitdraaien," vangen
we op. Leo Philipse, die tegenwoordig
bij Total werkt, legt uit waarom hij in
Hansweert biijft wonen. „Ik zorg wel
dat. ik buiten de onveilige zone van dat
Sloegebied blijf," zegt hij. Robbie laat
z'n Jaguar zien. Buiten regent
maar dat doet het. al maanden. Het
leven gaat door. En als ze de sluis met
de hand opendraaien kleppert het nog
steeds. Maar dat geluid kennen alleen
de mensen, die in de buurt van een
Sluis zijn opgegroeid.
„Piet de kapper". Hij was nog geen tien toen hij al met de scheer
kwast in de hand. stond. Maar toen had hij wei een kistje nodig om
de kin van de klant te bereiken.
Hansweert, liet kaïiaaldorp van de
jemeente Reimerswaal, is een dorp
iol onzekerheden. Al jarenlang
«achten de inwoners (in januari
nu dit jaar waren het er 2110) op
definitieve plannen voor de verbre
ding van het sluizencomplex in
Hansweert zelf. Hoofdingenieur G.
C Streefkerk van rijkswaterstaat zei
bet deze week nog: „We moc-ten
nstig afwachten wat er gaat gebeu
ren met het gelanceerde Waardeka-
tul, Wanneer dat kanaal er komt,
ran we misschien heel anders over
dat Kanaal door Zuid-Beveland den
ten. Maar alles hangt af van dat
tanaal hij Waarde. En de beslissing
diarover is niet op korte termijn te
lerwachtcn."
In Hansweert zijn ze niet erg blij
met die onzekerheid. Met name d.c
bwoners van Hansweert-Oost willen
tra; weten waar ze aan toe zijn, of
de woningen weg moeten om plaats
te maken voor een nieuwe dubbele
schutsluis. Er valt nog niks over te
zeggen. Het Kanaal door Zuid-Beve-
iand is trouwens toch van een enor
me invloed op de ontwikkelingen in
Hansweert. Toch zeker veertig pet
van de bevoking is afhankelijk van
dat kanaal. De andere zestig pet is
voornamelijk werkzaam in bedrijven
to Goes en Kapelle en dergelijke.
Sommigen vinden een boterham in
landbouw en fruitteelt. Maar het
kanaal blijft hoofdzaak. Volgend
jaar, wanneer de Schelde-Rijnverbin-
opengaat, zal Hansweert, net
alaWemeldinge trouwens-, een gevoe
lige klap krijgen. Maar een Waarde-
fcanaal zou voor het Reimerswaalse
kauaaldorp de doodklap kunnen be-
DAGJE GEWACHT
Een oud-Hansweertenaar en een oud-
Terneuzenaar. Als twee ervaren zeelie
den lopen we op de bruggetjes over de
sluizen. Een grote klok geeft aan dat
het water op 2.50 boven NAP staat.
Een dag eerder was het nog 4 meter.
Tientallen binnenvaartschepen liggen
voor of in de sluizen. Veel Schippers
hebben een dagje gewacht met de over
tocht van Terneuzen naar Hansweert,
vanwege de storm.
Achter de dijk lopen wat oude mannen
op traat- Vier in totaal. Van Huffel komt
uit Hontenisse, zijn maat Zuydweg
werd geboren in Schore en de oude
heer Vonck komt uit Kloosterzande.
Alleen Hoogesteger komt uit Hans
weert-. De heer Zuydweg zegt over de
toekomst van Hansweert.: „Er wordt
veel over gepraat, maar niemand weet
eigenlijk precies wat er gaat gebeuren".
Veel is er voor de gepensioneerden niet
te doen. Dagelijks zorgen ze ook nog
voor wat leven in de meestal stille
straten. Want de drukte concentreert
zich in Hansweert vooral op de sluizen.
De heer Hoogesteger: „We lopen maar
wat rond en ontmoeten mekaar op
hoeken van straten. Ja en af en toe kun
7 DECEMBER 1974
„Die man kwam binnen in zo'n ouwe regenjas, met een pet op z'n
ronde hoofd. Hij zei niet veel, maar ik had ermee te doen. Ik had ach
ter nog een beetje koffie staan en dat heb ik hem gegeven. Hij heeft er
niks voor moeten betalen. Toen is hij weer weggesloft", vertelt -tante
Sjaan. Ouwe mensen worden door het volk vaak aangesproken met
'opa', dames die al jaren de bierpomp bedienen krijgen de titel 'tante'
mee. Gemoedelijk is dat.
In café Nationaal wordt gebiljart met de bekende drie hallen. Om het
moeilijk te maken rolt er ook nog een blauwe mee. Verhalen over dor
pen spelen zich meestentijds- af in de café's. In Hansweert zeker.
Vroeger waren er dertig drankgelegenheden; tegenwoordig zijn er iets
minder dan tien. En dat heeft niks met dat '1-november-wet je' te ma
ken.
doorstaan: stil, doods en verlaten. Want
de Schelde Rij nverbinding, die volgend
jaar opengaat, zal een groot deel van
de schoepvaalt over het Kanaal door
Zuid-Beveland meenemen. En wat ge
beurt er met Hansweert wanneer er
ook nog eens een Waardekanaal komt?
Buurman Leon Janssens in Goes is er
geboren, In Hansweert. Tegenwoordig
heeft hij een kleurentelevisie, die heel
wat vrije uurtjes van z'n vrije avonden
opslorpt, maar vroeger kon hij soms
enthousiast opspringen, naar de zolder
rennen en terugkomen met zijn diapro
jector. Dan toonde hij zijn dia's over
Hansweert. Schepen voor de haven;
schepen in de haven; de haven, gezien
van de kraan op de werf; de pieren en
dan bij wijze van verrassing een plaat
je van een zonnig strand in Spanje.
Met Leon Janssens naar Hansweert.
Niet alleen om te biljarten, maar voor
al ook om te zien of het veranderd is.
„Het is een enorm gemengde bevolking.
Van alles zit er", zei hij in het vervoer
middel op weg naar zijn geboorte
plaats. Terug naar Hansweert, naar
'Piet de kapper', naar Palmiera Bran
denburg in één van die cafés, op zoek
naar de oude heer Griep, wiens vader
nog meehielp bij het graven van het
kanaaL De heer Griep, die al naar de
negentig gaat, kan ons niet ontvangen.
ü'J en nacht zijn ze in de weer, want de schippers hebben steeds minder tijd,
mtömsrs. Aan het Schelde-Rijnkanaal is maar plaats voor enkelen.
Tante Sjaan vertelt verder over die
man: „Hij heeft verderop nog een bor
rel gedronken. Toen is hij naar de
kleine sluis gewandeld, heeft z'n regen-
jas uitgedaan en is in het water ge
sprongen. Ontzettend". Schoolkinderen
hebben het allemaal zien gebeuren,
maar de helpers kwamen te laat en de
man verdronk. Hansweert is er vol van,
want het is nog maar een dag geleden.
Hansweert zou je, op een moment
zonder inspiratie en zonder vergelijking
gen, een beetje Peyton Place kunnen
noemen. Met berger Leen Polderman
als Martin Peyton, Tante Sjaan als de
eigenaresse van dat café aan de haven
en dagbladcorrespondent Anton van 't
Westeinde als die opvliegende kerel van
de Peyton Place Clarion, een krant die
één redacteur telde. Als je de Hans-
weertenaren mag geloven, zal de haven
over een paar jaar de vergelijking met
Ouwe mannen midden op de straat. In Hansweert concentreert het verkeer zich op het sluizencomplex.
;e|) ouwe Hansweertenaar keert terug. Leon Janssens aan stoot. „Dag
Palmiera",
SCHEEPSBEHI
