De boer zal de oogstmisère '74 nog lang voelen
]Vog achthonderd militairen
ingezet hij de oogsthulp
Sterke organisatie
voor tuinders en
boeren in ons land
Boeren worden niet
voor niets geholpen
hb
Animo voor
oogsthulp bij
werklozen is
nog gering
Uw haar
vraagt erom
INITIATIEVEN
OOGSTHULP
VW/IWG
j NOVEMBER 1974
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VOLGENDE WEEK IN ZUIDWESTEN EN N.-HOLLAND
- Maandag zullen nog eens achthonderd militairen wor-
ij het binnenhalen van de oogst in verschillende de-
Nederland. Zij komen de duizend man uit het leger ver-
-i ^je sjn(js woensdag bezig zijn in Zuidwest-Nederland.
u hele aanvullende contingent assisterende militairen gaat
6 c naar het zuidwesten: van de 800 man zullen er twee
jarigen*
tfliderd in Noord-Holland
M c0ördlnaticc«ntrum in Goes
mededeling over de milit.u-
trt# liiinr bü de oogsthulp binnen
LÜfwn persconferentie: coördina-
roeman had juist onder-
ÏLÏ' iSrSi «wn"-111 Ji'
j militairen nodig zou heb-
in?«md de - door het minisic-
fmlandbouw en visserij gemelde
Vulling "bijzonder welkom, maar
er nog meer gebruiken
nl ma donderdag nog niet bekend
achthonderd militairen
It -ouden komen en waar ze
worden ingezet.
"S ingezet In het zuidwesten
wrdflolland. Wel was duidelijk,
e deel uitmaken van het eerste
'i.,^TYtor van de legervoor-
StiSS deelde donderdagmid-
dat de extra inzet van
4ïJ5S ren gevolg is geweest van
taroéP dat de minister
SSuff op zijn collega van de-
ÜU gedaan. Daarop is m de
wities en legerplaatsen van de mili-
le zlin ingedeeld bij het eerste
SSon», een oproep gedaan zich
Afmelden als oogstvnjwilliger.
S £ti« va» Set Sestmir ven --
S,;i, donderdag poolshoogte
doemen bij de militairen te velde
hZeetoai Men constateerde, dat de
:,firen wel afgemat zijn van het
mU op de akker, maar dat de
%z£g er doorgaans goed m zat.
Sjoordvoerder liet weten, dat de
vSwmet het actiecentrum in Goes
«nareken of er nog meer militai-
t 'Schikbaar gesteld kunnen wor-
Zrt. VVDM heeft zo'n vierhon-
gun achter de hand", zo werd
zL yen zal zich ook tot de
Sleden richten met een oproep
SS "oor de oogsthulp be-
«üilnar te stellen.
donderdagmiddag hadden zich
155$ boeren gemeld met een aanvrage
m hult) Het komt erop neer, dat
kb bij'de oogst werd gevraagd voor
57)' hectare gladiolen, 2317 ha. uien,
^hectare aardappelen, 6900 ha.
«Hen, 750 ha bruine bonen, 330 ha
tatóleiTj, 300 ha maïs en 150 ha
intlof.
ffil de duizend aanwezige militairen
"in het zuidwesten, de vrijwilligers van
tdHlcn en de zeshonderd nieuwe mili-
lifrfo zuilen volgende week bijna
ren extra ingezet kun
nen worden bij de oogstwerkzaamhe-
den. Volgende week gaan namelijk
onder meer aan de slag:
110 leerlingen van de christelijke
middelbare landbouwscholen
Groningen en Oldekerk;
160 leerlingen van middelbare land
bouwscholen uit Sneek, Drachten
en Leeuwarden;
340vri.jwilligers uit Gelderland, van
de bosbouw cultuurtechnische
school (240), de mts te Doetin-
chem (20) en de agrarische scho
lengemeenschap Doetlnchem (80);
360 vrijwilligers uit Overijssel,
voor het merendeel leerlingen v
de chr. mis te Utrecht (320 man);
ongeveer 200 man uit Noord-Bra
bant, van landbouwscholen uit Den
Bosch en Boxtel;
300 man uit Zuid-Holland, van de
hogere landbouwschool te Dor
drecht (130), de Haagse academie
(25) en verschillende kleinere
groepen (160).
JE RKL0ZEN-HELPEND
IN LANDBOUW-MOETEN
UITKERING HOUDEN"
DEN HAAG Werklozen die mee
willen helpen bij het binnenhalen van
de oogst moeten dit kunnen doen
zonder de kans te lopen hun uitkering
te verliezen. Dit heeft de Vereniging
Bedrijfsvrljheid in de Landbouw
verklaard in een telegram aan de
regering. Nood breekt wetten, ook
sociale wetten, aldus een telegram
van deze vereniging aan een aantal
ministers.
De vereniging beschikt over inlichtin
gen dat werkwillige werklozen die
zich bij arbeidsbureaus melden voor
oogstwerk de waarschuwing kregen
dat liet oogsten zeer zwaar werk is.
Scholieren mogen dit zware werk
blijkbaar wel opknappen van de over
heid, die anders zo fel is op school
verzuim en kinderarbeid, zo vindt de
vereniging.
verschillende scholen voor volgende
week vandaag vrijdag definitief
worden geregeld. Hij wees daarbij
met name op de problemen rond de
huisvesting, waarbij hij erop atten
deerde. dal. het langzamerhand moei
lijk wordt grotere groepen mensen te
huisvesten. Over een en ander is nog
Steeds contact met de VVV. Volgende
week blijven enkele van de scholen,
die nu helpen, ook nog in de oogsi
bezig, onder meer de hogere land
bouwschool uit Dronten.
Machines nodig
Nu het weer enkele dagen goed is,
Stijgt ook het aantal aanvragen om
machines in te zetten bij de oogst. De
heer Goeman verklaarde, dat nu een
groter aanbod van landbouwwerktui
gen zeer gewenst zou zijn. „We heb
ben nog een groot tekort aan kipwa
gens en aardappelrooiers, we kunnen
ook nog veel meer trekkers gebrui
ken. Maar honderd aardappelrooiers
zouden bijzonder welkom zijn, we
hebben er tot nu toe nog maar een
zestal."
Desgevraagd erkende hij, dat een aan
tal landbouwers uit het noorden aar
zelt rrtachines naar het zuidwesten te
sturen omdat het gaat om dure appa
ratuur en de eigen vakmensen nog bij
de bietenoogst in het noorden nodig
zijn- Hij wees erop dat zowel trans
port als beschadiging van 'verzon
den' machines verzekerd zijn. Donder
dag arriveerde uit de IJsselmeerpol-
ders weer een transport van een tien
tal diepladers met landbouwwerktui
gen bij Rilland, vandaag vrijdag
wordt een nieuw transport met mili
taire diepladers verwacht.
Intussen zijn zoals gemeld ook
in verschillende plaatsen in Zeeland
allerlei hulpacties op gang gekomen,-
hetzij via scholen hetzij via oproepen
om vrijwilligers per circulaire. Goe
man: „Verschillende van die acties
zijn bij ons aangemeld. Dat is wense
lijk, want als men op eigen houtje
gaat opereren, kan men scheve ver
houdingen krijgen: de boeren betalen
via het hulpcentrum namelijk een
vast tarief per ha en individuele ac
ties zouden tot gevolg kunnen hebben,
dat de oogst bij de ene boer wel
gratis van het land gaat en hij een
ander niet- Die scheve verhoudingen
zouden we willen proberen te voorko-
De hulpbiedende militairen gaan van
middag om één uur op weekendverlof.
Ze moeten zondagavond om twaalf
uur weer binnen zijn in Oostkapelle,
Haamstede, Aardenburg, Ouddorp, De
Lier of de legerplaats Ossendrecht.
MIDDELBURG De animo van werk
lozen voor oogsthulp blijkt nog ge
ring te zijn. Via de arbeidsbureaus
zijn in de afgelopen dagen naar schat,
ting enkele tientallen aanbiedingen
van werklozen uit verschillende delen
van het land voor oogsthulp in Zee
land binnengekomen. Deze schatting is
afkomstig van hel districtsbureau
voor de arbeidsvoorziening in Middel
burg. De aanbiedingen worden via de
directeur van het gewestelijk arbeids
bureau in Goes doorgespeeld naar het
coördinatiecentrum van het land-
landbouwschap doorgegeven.
In totaal zijn tot nu toe via de
arbeidsbureaus zo'n 450 aanbiedingen
binnengekomen, aldus een opgave van
de hoofdinspecteur-directeur voor de
arbeidsvoorziening in Zeeland, de heer
J. v. d. Gijp. De meesten daarvan
waren echter afkomstig van scholie
ren in groepsverband en ook deze
werden via het Goese arbeidsbureau
aan het coördinatiecentrum van het
Landbouwschap doorgegeven.
Afgelopen maandag heeft overleg
plaatsgevonden tussen het districtsbu
reau voor de arbeidsvoorziening in
Zeeland en het landbouwschap. Daar
bij werden onder meer zaken als
loon- en arbeidsvoorwaarden bij de
oogpthulp doorgepraat. Het districts
bureau heeft vervolgens per telex de
arbeidsbureaus in Nederland van de
gang van zaken op de hoogte gesteld
en daarbij meegedeeld dat de arbeids
bureaus zich bij bemiddeling voor
werklozen moeten richten op mensen
liefst landarbeiders die gewend
zijn zwaar werk te doen en over
enige ervaring beschikken. Deze beper
king had men gesteld naar aanleiding
van de toen nog aanhoudende regen
val. De heer v. d. Gijp: Je moet er
namelijk gewoon rekening mee hou
den dat het zeer zwaar werk is, wa'
lang niet iedereen kan volhouden.
Werklozen die op het land gaan wer
ken krijgen in die tijd geen WW
uitkering. Die wordt stopgezet. In
plaats daarvan verdienen ze het vrij-
willigersloon van maximaal 7,60 per
uur wat neerkomt op ongeveer ƒ300
per maand. Wel bestaan er aanvullen
de regelingen zodat men in elk geval
niet minder inkomsten geniet.
De heer v. d. Gijp wees er donderdag
op dat de arbeidsbureaus op dot, ge
bied de 'normale arbeidsbemiddeling'
plegen: men wordt geïnformeerd en
de aanbieding wordt aan het land
bouwschap doorgegeven. De arbeids
bureaus doen dus niet aan extra wer
ving van werklozen. Men gaat ervan
uit dat iedereen de mogelijkheid van
oogsthulp van radio, tv en kranten
kent en de hulp geheel vrijwillig is.
(ADVERTENTIE I
'Berken' haarv/ater voorkomt roos
en haaruitval. Het beval bestanddelen,
waarvan de werking wetenschappelijk
is vastgesteld, is natuurzuiver,
verfrissend en hèl middel voor gezom
haar. Dat is juist bij de tegenwoordige
mode zo belangrijk. Daarom is dit
kwallteltsprodukt
van Dr. Dralle
ook een 'must'
voor de Jonge
mensen v
DIVOSA PRAAT OVER
LANDBOUWPROBLEMEN
GOES De afdeling Zeeland van de
vereniging van Directeuren van Over
heidsorganen voor Sociale Arbeid (DI
VOSA) houdt woensdag 20 november
een vergadering in de recreatiezaal
van serviceflat De Schakel aan de 's-
Gravenpolderseweg in Goes. Gespro
ken zal worden over de problemen in
de landbouw. ZLM-voorlichter J. Mar-
kusse zal praten over de moeilijkhe
den van de middenstand in het alge
meen en die van de landbouw in het
bijzonder. Ook gaat hij in op de hiermee
verband houdende toepassing van de
rijksgroepsregeling zelfstandigen, c.q.
de bijbehorende steunmaatregelen van
de rijksoverheid. Verder zal het bu
reau Zeeland van erm eventueel me
dedelingen doen over bijzondere
steunmaatregelen of toepassing van
bijzondere procedures in verband met
de moeilijkheden in de landbouw. De
bijeenkomst begint om twee uur.
BOEREN-ACTIELEIDER K. OLIEMAN IN TERNEUZEN:
EEG LAAT NOG VEEL
VERSCHILLEN ZIEN
TERNEUZEN Dc heer Klaas Olie-
man. leider van de gezamenlijke boe-
renactiegroepen In Nederland, heeft
scherpe kritiek op het functioneren
van de drie standsorganisaties. HIJ
zou het liefst zien dat er in ons land
een sterke organisatie voor boeren en
tuinders komt. Zolang dat niet haal
baar Is. moet de structuur van de
bestaande organisaties ingrijpend wor
den veranderd.
De heer Olieman pleitte donderdaga-
vond op een bijeenkomst in het Ter-
neuzense hotel "Rotterdam' onder
meer voor een versterking van de
invloed van de gewone leden op dc
bemanning van de 'top' en vond het
dringend noodzakelijk dat de politiek
buiten de deur wordt gehouden. „We
moeten elkaar proberen te vinden in
eenheid. Als we de politiek erbij laten
zijn we heel ver van huis," was zijn
standpunt.
Volgens de boerenactieleider hij
had een belangrijk aandeel in de
straatacties van augustus hebben
de standsorganisaties 'Jarenlang ge
faald' toen het om het behartigen van
de belangen van boer en tuinder ging.
„Land- en tuinbouw zijn nooit betaald
naar de prestaties die er werden gele
verd. Ondanks de enorme inzet, kon er
geen behoorlijk inkomen worden ver
worven. We zijn ook binnen de
standsorganisaties jarenlang met
die situatie akkoord gegaan. Mis
schien komt dat wel door de organi
satiestructuur. Steeds zaten dezelfde
mensen aan de top. Ze deden in
gezapige rust de zaken van boer en
tuinder af,"
Consument
De heer Olieman bespeurde bij de
regeringen van de EEG-landen vrijwel
uitsluitend oog voor de belangen van
de consument. „Het lijkt er wel eens
op of de boeren de consument steu
nen. Zo willen wij het niet zien, maar
men moet ook niet zeggen dat men
ons steunt. Als boeren eisen we geen
wereldmarktprijzen, wel prijzen die
tenminste onze kosten dekken."
HIJ -rond dat dc fiscale omstandig!**
den en de lonen binnen de dlveree
EEG-landen sterk uiteenlopen en
dacht da', de cijfers Over het Inkomen
van de boer In de verschillende lan
den meet kloppen, omdat ln Frankrijk
en België maar l'ó procent van et»
boeren een boekhouding bijhoudt en
ln Duitsland nauwelijks 6'/i procent.
Volgens dc heer Ohc-man betalen dc
Duitse boeren 175 miljoen gulden aan
Inkomstenbelasting en ligt dat bedrag
ln Nederland op 450 miljoen. Ook de
lonen in dc landbouw lopen sterk
uiteen. In Nederland wordt er IS
per uur verdiend, bedragen die in
Frankrijk en Engeland op 5 a 6
zouden liggen.
Hij pleitte dan ook voor 'gelijke prij
zen en gelijke omstandigheden' en
eiste een op de stijgende kosten afge
stemde prijs-indexcring.
Op een vraag van één van de bezoe
kers of boer.tn geen beroep zouden
moeten kunnen doen op het rampen
fonds ging de heer Olieman niet in.
Hij is van mening dat de prijzen van
dien aard moeten zijn, dat slechte
jaren kunnen worden opgevangen.
De bijeenkomst, georganiseerd door
hst statenlid P 'ie Jonge van de
Boerenpartij, trok overigens maar een
handjevol belangstellenden. Een verte
genwoordiger van het Belgische 'Groe
ne Front' kwam met opdagen.
(ADVERTENTIE)
Onschatbaar veel vi
in de schatkamer van Uw juwelier.
Het echt mooie in echt heel veel
prijsnuanceringem
BEDRAG PER HA GAAT IN GARANTIEFONDS
GOES De boeren, die bij de oogst
hulp hebben aangevraagd, krijgen die
assistentie niet voor niets. Er zijn
tarieven vastgesteld, die de boer per
ha moet betalen aan het garantie
fonds van de hulpactie als hij werkt
met vrijwilligers: die vrijwilligere
worden dan uit de 'actiepot' betaald.
Zo is voor elk gewas één deskundige
aangesteld, die afhankelijk van onder
meer de stand van het gewas, de
'oogsttarieven' vaststelt. Voor gladio
len liggen die tussen de 1500 en
2000 per ha, voor uien tussen 600
en 900 per ha, voor bruine bonen
tussen 500 en 700 per ha, voor
aardappelen tussen 800 en 900 per
Uit de inbreng in het fonds betaalt
het coördinatiecentrum het vervoer
van de vrijwilligersgroepen militai
ren hebben 'eigen' vervoer en
wordt het volledig gestorte bedrag
aan de oogstende groep betaald. De
tekorten in het fonds heeft het rijk
voor haar rekening genomen.
De heer Goeman zette donderdag op
een persconferentie uiteen, dat het in
feite gaat om drie categorieën:
de vakmensen, die assisteren. Zij
worden betaald naar de geldende.
BOVAL-tarieven door de boer. Dat
geldt ook voor de machines, die
worden ingezet. Voor vakménsen
zonder machines gelden eveneens
de loonwerkerstarieven- Bij werk
zaamheden door deze categorie
vrijwilligers betaalt de boer geen
bedrag per ha aan het fonds, de
onwerkbare dagen van vakmen
sen en machines komen voor
rekening van het rijk, de uitkering
is 80 procent van het loon of de
machinekosten;
de tweede categorie is die van de
ongeschoolde vrijwilligers. Bij
werk door deze categorie stort- de
boer wel zijn vastgestelde tarief in
het fonds en het coördinatiecen
trum als de hulp via dit cen
trum loopt betaalt de groep' het
gestorte tariefsbedrag uit:
de militairen. Alle kosten van deze
categorie komen voor rekening van
het rijk, het ministerie van land
bouw en van defensie. Ook de
12,50 per dag die de vrijwillige
militaire hulpverleners krijgen
bóven hun wedde. De boer betaalt
bij werk door militairen zijn tarief
aan het fonds.
VL1SSINGEN Ook donderdag
zijn weer verschillende initiatie
ven voor oogsthulp genomen:
De scholengemeenschap Schel-
demond uit Vlisslngen is er van
morgen vrijdag massaal op
uitgetrokken om te helpen in de
landbouw: ongeveer vijfhonderd
leerlingen uit de klassen drie en
hoger zouden-vanmorgen de boer
opgaan. Het gaat om de oogst
vanzes hectare aardappelen van
de heer Maljaars uit Koudekerke.
Volgens leraar De Bruijne betaalt
de boer de jongens en meisje»
f 1000, een bedrag dat is bestemd
voor de schoolclub. Deze heeft
intussen besloten, dat het bedrag
bestemd zal worden voor de
Nierstichting en de stichting 'Ge
ven voor Leven'.
Tweehonderd leerlingen zijn bij
deze activiteit betrokken. Vijftien
leerlingen helpen bij de oogst in
de omgeving van Rlithem en on
geveer driehonderd zijn opge
haald door het landbouwschap
her en der bezig met de hulpver
lening.
In Westkapeiie heeft burge
meester L. M- Moermond een
circulaire verspreid, waarin de
bevolking wordt opgeroepen za
terdag oogsthulp te verlenen. De
circulaire is door de burgemees
ter ondertekend, maar in feite
mede een initiatief van de her
vormde gemeente en de gerefor
meerde kerk van Westkapeiie.
Verzamelpunt zaterdagochtend
half acht: het hervormd vereni
gingsgebouw.
Na de redelijk succesvolle actie
van vorige week. warbij zo'n 70
personen zich aanmeldden als vrij
williger is de bevolking van St.
Laurens opnieuw massaal opge
roepen de handen (morgen (za
terdag) uit de mouwen te steken
en de boeren te helpen.
De samenwerkende kerkeraden
houden de bevolking in een h^s-
aan-huis verspreide oproep voor
dat de situatie in de afgelopen
dagen wel wat is opgeklaard door
de hulp die van alle kanten wordt
geboden, maar benadrukte tege
lijkertijd dat er toch nog steeds
ontzettend veel hulp nodig is.
Om nog een aantal boeren uit de
zórgen te helpen, zo zegt men, zijn
morgen nog minstens 100 vrijwil
ligers nodig. De afctie begint even
als vorige week om half negen
's morgens hij het wijkcentrum
in de Van Cittersstraai.
Uoe groot is de aanslag wan de oogstmisère op de
^weerstand van de landbouw in "het zuidwesten'
fn wat is de kettingreactie in alle seotoren die
,lan^ouw aanleunen? Met de hulptroepen
'31jna verdronken percelen en alles tot het
waste gespannen om nog zoveel mogelijk te
reaaen, lijken het vragen die op het ogenblik wat
«wrongen worden. De ronde cijfers van de strop
n net probleem hoe kwetsbaar zijn bedrijf voor
t soort rampzalige toestanden is, zal iedere boer
i 3k pas.over enkele jaren in zijn boek-
bijschrijven. Voorlopig staat vast
in do f er on(1er de normale aagstrisoci's
rm p aats van enorm grote invloed zal zijn
^nkomen van dit jaar, dat hij zonder
Hitw gSTegelingen in ernstige liquiditeitsmoei-
-S® 1(111 Rofnen en dat de tegenvaller in veel
litoii s ge knauw zal geven in de rentabi-
van z«n onderneming.
ontwfkkeM6'05?0 vi3ftien •'aar heeft Zeeland zich
eld tot een provincie met een produktie-
vÜL ""tafrouw die tot de hoogste van
rt' krwijl in dezelfde periode het
n ^•tsen meer d10 gehalveerd is. Om
Zeeland h C1)ters te noemen: in 1960 was in
rnamipn aa"ta' bezette arbeidsplaatsen voor
wasipt^Ltefcrotoouw 22.350 (2-8 pet), in 1969
weer 12,300 ^-'6 pctl en in 1973 nog
klein horirumen - 9100 (10,6 pct) Het aantal
teruv?oinnon'S1 m de 'andbouw is aanzienlijk
lijkbare w*. pil'snel stijgende lonen in verge-
to: arbeiriom^6"' (relatief) achterblijven van
toanisatif» d? moeilijkheden die de me-
zaakte en riü J16 !elne boerenbedrijven veroor-
aanleidinvon o re ImanPiering waren evenzovele
alleen nrnhoJ? 00rzaken voor boeren die het
enkele JS?1 v,01 houden of die nog een
niet voor nS h zorgde die koude sanering
gespannen van de eenmansbedrijven. De
dwongen de w<- 5 tussen kosten en opbrengsten
ODbrenacf tet mechaniseren: zo hoog moge-
arbeirtïWoL?er ta,re tegen zo weinig moge-
aroeidskrachten. Met die ontwikkeling verplak
ste zich dus eigenlijk het vraagstuk en de kwets
baarheid van de. eenmansbedrijven van de 'kleintjes'
naar de middelgrote.
Vandaag de dag komt het erop neer dat ongeveer
driekwart van de landbouwers in Zeeland alleen
op hun bedrijf zitten. Hoe zich dat op een
bepaald moment toch kan wreken en in welk
moeilijk parket dat 'moderne eenmansbedrijf' kan
komen is de afgelopen maanden gebleken, toen
zoas de KNMI weerkaart dezer dagen meldde
350 liter regenwater per vierkante meter viel in
Zeeland (tegen 145 normaal) terwijl uien, gladiolen,
bonen, aardappelen en bieten nog op zeer veel
plaatsen op het land stonden. De boer van tegen
woordig heeft zijn bedrijfsvoering als het ware zo
per computer geprogrammeerd dat er niets meer
tussen kan. De gemechaniseerde landbouw met
inschakeling van de loonwerker en in sommige
gevallen van samenwerkingsverbanden is aan de
ene kant een produktiefactor waar de doelmatigheid
tot een bijzonder hoog niveau is opgevoerd; aan de
andere kant steunt ze met de bedrijven voor een
belangrijk deel op het gezinsverband. De mechanisa
tie in de agrarische sector houdt volstrekt geen
rekening met abnormale omstandigheden zoals die
zich op het ogenblik voordoen. En de boer op zijn
eenmansbedrijf heeft bulten die mechanisatie om
geen alternatief: het-aantal vakmensen in de land
bouw is aanzienlijk teruggelopen, de mogelijkheid
om terug te gaan naar de ouderwetse oogstrnetho-
des ontbreekt.
Heeft de landbouw bij de constante drang naar
kostenbesparingen via mechanisatie en bij het
'groter groeien in opbrengsten per hectare' bewust
het risico genomen dat ze in situaties als de
moddermisère van vandaag is aangewezen op hulp
van vrijwilligers? Deze vraag wordt ook gesteld- Als
je er in de kring van landbouworganisaties een
reactie op peilt, wordt daar terecht vastgesteld dat
op dergelijke zelden voorkomende tegenvallers een
voudigweg geen bedrijfsvoering of landbouwbeleid
is af te stemmen. Wel wordt toegegeven dat dit
soort van schrikeffecten zeker tot nadenken zullen
stemmen. Nadenken over het vraagstuk welke kant
het in de komende jaren met het ontwikkelingsbe
leid van de landbouw zal moeten opgaan. Wat zal
de best hanteerbar ebedrijfsgrootte voor de boer
als gezinsondernemer moeten zijn? Aan de onder
kant is de grens voor de moderne produktie-, oogst-
bekeken
L
S)
V
n
c
ibekeken
en verwerkingsomstandigheden wel bekend. Tussen
de 10 en 25 hectares per man. Maar aan de
bovenkant? Moeten bedrijven die nu 40 hectares
per man meten nog verder in het mechanisatiepro-
ces naar 50 of 60 hectares? De gedachte aan
mammoetbedrijven waarmee destijds de Europese
Commissie (het dagelijks bestuur van de EEG)
onder Mansholt adverteerde, bedrijven in de orde
van grootte van enkele honderden hectares per
man, is al lang losgelaten. De boer zal op zijn
eenmansbedrijf van optimale grootte naar een situ
atie toe moeten groeien waarin hij zich minder
geïsoleerd voelt, hij zal naar meer samenwerkings
verbanden, naar bindingen met bedrijven in zijn
omgeving moeten. Binnen de landbouworganisaties
is de discussie daarover al vele jaren aan de gang.
Er zijn voorbeelden van gezamenlijke bedrijfsvoe
ringen. Misschien dat meer en meer het besef
doorbreekt dat het niet bij die voorbeelden kan
blijven.
Wat zijn na afloop van de nu spontaan op
toeren gekomen hulpactie de eerste naweeën
van deze ongekend natte moesson voor de land
bouw in zuidwest-Nederland? Een deel van de oogst
moet nu al als mislukt worden beschouwd. De
miljoenen die daarvoor in de grond zijn gestopt
zijn netto-verlies, die het inkomen van dit jaar
sterk negatief zullen beïnvloeden en bovendien de
vermogenspositie van de individuele landbouwers
aantasten. De weerstand van de bedrijven was de
laatste jaren al niet zo best de boerenprotesten
van enkele maanden terug hoeven niet opnieuw een
nadere verklaring en daar zal nu deze strop nog
bij moeten worden opgeteld. Om dat weerstands
vermogen te herstellen en opnieuw reserves te
kweken voor investeringen en noodsituaties zal de
landbouw het niet zonder steunmaatregelen in de
fiscale sfeer en een duidelijke vermindering van
prijsrisico's kunnen stellen. Maar er is meer. Het
opbrengend vermogen van de landbouwgrond heeft
door het grillige weer van het nu bijna verstreken
jaar ook een gevoelige klap gekregen. Structuurbe-
derf dat staat nu al vast zal zich ook in de
komende jaren op het bedrijfsirikomen wreken.
Bouwplannen zijn in veel gevallen in de war: nu op
dit moment geen wintertarwe kan worden gezaaid
zal de boer moeten overschakelen op bijvoorbeeld
zomergerst- en zomertarwe met alle nadelige gevol
gen. Kapotgereden aardappelen- en bietenpercelen
zijn niet een, twee, drie geschikt voor een breed
areaal van gewassen. De ervaringen van de jaren
'60 hebben aangetoond dat dit soort gevolgen niet
onderschat moeten worden.
En dan hebben we het tot nu toe nog alleen
maar over de boer en zijn bedrijf gehad.
Statistieken over het teruglopend aantal bezette
arbeidsplaatsen in de landbouw zijn in zover be
drieglijk, dat ze niet aangeven hoeveel sectoren van
het economisch spectrum in Nederland direct of
indirect afhankelijk zijn van of verbonden met die
landbouw. De berichten daarover beginnen ook
binnen te druppelen. De aardappelhandel in zak en
as, de loonwerkers voor de volle honderd
procent aangewezen op de mechanisatie moeten
hun werktuigen renteloos aan kant zetten, in de
verwerkende en toeleverende industrieën zullen
moeilijkheden ontstaan, werktuigenfabrikanten zul
len er rekening mee moeten houden dat de investe
ringszin en -mogelijkheden in de landbouw onge
twijfeld zullen dalen en dat beslissingen over nieu
we aankopen in een aantal gevallen zullen worden
uitgesteld. In de verwerkende industrie zal de
kettingreactie ook merkbaar worden: tenslotte is de
landbouwer een belangrijke grondstoffenproducent.
Wanneer het besteedbaar inkomen in een voor
Zeeland nog altijd bijzonder belangrijke sector
als de landbouw door de pijnlijke oogstomstandig-
heden wordt afgeknepen lijkt dat ook niet zonder
gevolgen voor de goederen- en dienstensector in
deze provincie. De gedupeerde landbouwers vor
men met elkaar een aanzienlijke consumentengroep,
die eenvoudig minder 'te verieren' zal hebben. Komt
bij dat voor alle consumenten ook de prijzen van
een aantal landbouwprodukten en uit de landbouw
afkomstige proaukten door de tegenvallende oogst
nog zullen oplopen. De laatste weken is dat al het
geval geweest met de aardappelprijzen. Enige rijd
geleden lag die kaart nog heel anders. Toen werd
gerekend op een recordoogst aan aardappelen in
Nederland en een aantal andere Europese landen.
In België en Frankrijk intussen heeft de aardappel
oogst ongeveer net zulke grote klappen gehad als
in het zuidwesten van ons land. zodat prijsstijgin
gen als gevolg van een sterke vermindering van het
aanbod niet kunnen uitblijven. Ook de suikerprijzen
gaan snel omhoog, hoewel dat minder te maken
heeft met de tegenvaller in de bietenoogst maar
met een internationaal tekort aan suiker op de af
zetmarkten.
Wanneer het niet op een al te groot fiasco uitloopt
met de late oogst in de 'Operatie Modder' en
daar hopen optimisten dank zij het redelijke weer
van de laatste paar dagen en de spontane hulpactie
van énkele duizenden vrijwilligers nog altijd op
blijft de landbouw toch ook op ae langere termijn
zitten met de naweeën van een abnormaal risico, dat
in veel richtingen doorwerkt. Het zal enkele jaren
kosten voordat de gemiddelde landbouwer dat niet
meer voelt in zijn bedrijfsvoering. Dit keer is er
geen reden om de zaak schouderophalend af te
doen met het verhaal-over-de-boer-die-toch-altijd-
klaagt.
KEES VAN DER MAAS
