BIERVLIET-DOOR-DE-WEEK
'Als Izak het vraagt
zeg je geen nee'
ZATERDAG 5 OKTOBER 1974
OBBt
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
19
van een raadsvergadering informeert
hoe het staat met de bouw van een
telefooncel in Biervliet. Hij heet
Jaap van de Velde, maakt deel uit
van de PvdA-fractie en zit nu voor
het vijfde jaar in de stoere stijl-
stoel, zoals ze in de raadzaal staan.
Raadslid uit Biervliet in het grote
Temeuzen: knokken voor democra-
tie-op-muizenschaal. Slagveld: de
rondvraag. Informeren hoe het staat
met de telefooncel, vragen naar cor
respondentie met de voetbalclub die
zo graag een beter veld heeft, b. en
w. even herinneren aan verkeers
maatregelen die verkeerd zijn geval
len.... Van de Velde: „Weet je wat
nou zo jammer is? Dat de mensen
hier zo gesloten zijn. Het is vaak
ontzettend moeilijk voor me om iets
te weten te komen. Ze sturen een
brief naar b. en w. maar vergeten
me een afschrift te geven. Dat
maakt het wel eens lastig om voor
de belangen van Biervliet op te
komen."
Wat denkt hij van het contactor
gaan? „Ik zal het maar eerlijk zeg
gen: dat functioneert niet. Het hele
bestuur wil het liefst blijven zitten.
Het is toch vreemd dat kandidaten
voor het bestuur eerst tien handte
keningen moeten verzamelen voor
ze mee kunnen doen aan een ver
kiezing? En dan die openbaarheid
Daarmee is het heel triest gesteld.
Als je als contactorgaan maar één
openbare vergadering per jaar houdt
héb Je geen contact met de bevol
king."
Contact met de bevolking: in 1974
een kostbaar goed, maar van '62 tot
'66, de periode dat J. W. Verplanke
wethouder van Biervliet was, ruim
schoots voorhanden. Hij is nu 71,
een blozende buitenman, die met
zijn grijze vrouw in do buurtschap
Driewegen, even buiten het dorp,
woont. Hij kijkt vanuit de achterka
mer de polders in, vanuit de voorka
mer op een gehucht dat gebukt gaat
onder een gestaag voortvretend ver
lies. De barbier weg, de smederij
weg, de bakker weg, de wagenmake
rij weg, de timmerman weg
en uiteindelijk de school weg.
Eenderde van de huizen wordt be
woond door vakantiegangers. Toen
Verplanke wethouder was, werkte
zijn fractie, Gemeentebelangen, sa
men met de PvdA; Een keer in de
veertien dagen werd er vergaderd.
Hij hield genoeglijke voorbesprekin
gen met z'n 'rooie' collega Dijk. In
de beste harmonie natuurlijk; 't ging
om Biervliet. Verplanke: „Achteraf
bekeken zijn we als gemeente te
zuinig geweest. Toen de herindeling
er was hebben we een flink bedrag
aan Temeuzen overgedragen. Andere
gemeenten voerden nog gauw wat
grote projecten uit, maar onze bur
gemeester smeet geen geld over de
balk."
Hij herinnert zich de tijd, dat Bier-
vlietenaren hem op straat aanspra
ken over hun bouwvergunning. „Dat
ligt niet meer zo makkelijk. En
verder is die samenvoeging van ge
meenten niet zo voordelig geworden
als ons werd voorgespiegeld; de be
lastingen gingen behoorlijk omhoog.
Wat het verdelen van voorzieningen
aangaat: wie 't dichtst bij 't vuur zit
warmt zich het best, zeg ik altijd
maar." Ons oog valt op een pijpen-
rekje met het, opschrift: „Als de pijp
u smaakt, toont dat g'in een goede
stemming raakt'. De woonkamer
staat vol planten en bloemen. Ver
planke heeft juist zijn 50-jarig huwe
lijk gevierd. De drumband kwam
een serenade x brengen. De Verplan-
ke's waren niet niks in 't oude
Biervliet: hij zat in het hervormde
kerkbestuur, in dat van de Boeren
leenbank en in het 'Vrije van Sluis'.
Zijn vader en zijn grootvader zijn
nog burgemeester geweest. Een ou
de, gele foto: het is januari 1933,
veel met petten gedekte hoofden
rond het bordes van het oude ge
meent-ehuis. Verplanke sr wordt ver
welkomd als burgervader van Bier
vliet. Hij zou het twee jaar blijven:
op de derde pinksterdag van 1935
wordt, hij bij een-huwelijkssluiting
getroffen door een beroerte. Een
week later brengt het dorp hem
naar zijn laatste rustplaats. Zijn
miMMMJJJltMllllMllilHMIIIIIBillllllllM
Biervliet op een regenachtige oktobermorgen. De Weststraat
en de Oudestad. Op de Markt staan drie auto's, de bakkerij van
te- Moggrc telt één klant. In het vroegere gemeentebuisje brandt
in Je de neonlamp. Het is nu postkantoor, maar, genadige dienstver-
lening van een ver gemeentebestuur, je kimt er ook je paspoort
i. t en je rijbewijs laten verlengen.
liet
Biervliet in de regen: niet het meest opgewekte decor voor een
speurtocht naar kartelrandjes van een dorpsgemeenschap, die
4 jaar terug een amputatie onderging. Een grillige grenslijn,
dwars door de polders, maakte op 1 april 1970 bijna 1600 Bier-
deA vlietenaren tot inwoners van de gemeente Temeuzen. Vierhon-
js derd werden er met diezelfde pennestreek bij Oostburg gevoegd.
de
in j
Hoe voelt dat nu? Zijn de wonden
onja geheeld of resteren er nog littekens,
ils a 41e gemeen kunnen steken als er
0. regen op til is?
sta
\m Schrijnende wonden: ze komen en-
vié hele dagen later bloot, als zich in
n is het achterzaaltje van café "Willem
igl Beukelszoon' een handejevol publiek
verzamelt voor de jaarlijkse openba
re vergadering van het 'conbactor-
'em gaan', een door Temeuzen ingestelde
slnp vertegenwoordiging uit de bevolking
onder voorzitterschap van de onge
kroonde koning van Biervliet, aanne
mer (en grootste plaatselijke werk-
gever) Izak de Ruijsscher. Temeu
zen moet het ontgelden, omdat de
[liffl voetbalclub die voor haar slecht ge-
1UBI outilleerde veldje een fikse huur
moet betalen pas tegen '75 op verbe
tering van het terrein en de aanleg
van kleedruimte kan rekenen. De
leden hadden zelf best de handen uit
de mouwen willen steken, maar op
het stadhuis, 14 km verderop, heb
ben 'ze' beslist dat er nu geen geld
is. En dat aUemaal via een maanden
slepende correspondentie, die meni
ge bezoeker de tijd in gedachten
brengt dat hij, als hij wensen had,
op straat even de wethouder of de
burgemeester aanschoot.
Maar Temeuzen is op andere mo
menten weer de goede peetvader,
die woonwijkjes bouwt en royaal in
de beurs tast als er een Geuzenfeest
moet worden gevierd. En zo blijft
Biervliet een beetje tussen twee'
uld stoelen hangen, tussen spijt en be-
m rusting.
ze te laten zien hoe weinig er was
om je bezorgd over te maken.
Daverveld is ook de auteur van De
plaats van een buurthuis in een
kleine gemeenschap', een scriptie
waarop hij afstudeerde aan de socia
le academie in Amsterdam. Het
veertig pagina's tellende gestencil
de boekje legt een "bommetje'
onder de delicate plaatselijke ver
houdingen. Uit eigen waarneming en
uit interviews met vijf inwoners
komt Daverveld tot het beeld van
een besloten samenleving, door een
toevloed van inwoners-van-buiten in
een stroomversnelling terechtgeko
men. De authentieke Biervlietenaar
komt eruit naar voren als vrij pas
sief ("het zal wel goed komen'),
aanvankelijk nogal wantrouwig tegen
over nieuwe inwoners (vooral- als
ze uit de randstad komen) en be
hept met gevoel voor rangen en
standen en het besef, dat er mensen
zijn die je nu eenmaal niet tegen
spreekt. In de families wordt bedis
seld wat je doet en niet doet, het
contactorgaan functioneert slecht.
De scriptie is slechts in kleine kring
verspreid: Daverveld vreest moeilijk
heden van zijn kiitsche veldwerk.
'OVERAL'
'BOMMETJE'
«vestói/raw, ae Oudestad, de
1Markt en de Noordstraat: de weg
ffi naar "De Pereplu', een van de centra
lie van de 'Centrale Stichting voor Soci-
dlt aal-Cultureel Werk' in Temeuzen. El
ite dinsdagochtend zitten er 7 dames
ge- te macrameeën. Knutselen met ge-
ris hleurd touw: één van de parade-
in paardjes uit het cursusprograrmfla
jj. van buurthuisleider Sjef Daverveld,
en dtó theologie studeerde en in een
aantal Amsterdamse buurthuizen
werkte voor hij in september '73
Biervliet kwam. Hij loste
Wil Kes-Spruijt af, PvdA-raadslid
f m Temeuzen en in Biervliet nogal
omstreden,
ze
«Ze had de boel niet in de hand."
de ™or je nu nog en kort voor de
ar- - ^eikenfeesten van '73 dreigde het
a tot een rel te komen, toen het
ijl I- contactorgaan klaagde over overma
ns JU» biergebruik van jeugdige soosbe-
jj zoekers. Het conflict werd gesmoord
ui de algehele feestvreugde en'
^af™ee in feite in hetzelfde pils,
aat de aanleiding vormde. Daverveld
-e. i ,,*aat °P het dorp goed aangeschre-
ven, wordt aardig gevonden, maar
jneer dan zeven dames komen er
nooit op z'n ochtendsoosje. Een
peetje moedeloos zegt hij: „De echte
oiervlietenaren weten niet zo goed
wat ze met het buurthuis aan moe-
a u i z'en het als vreemd, kennen
i^oetekenis van het buurthuiswerk
jnet. Of ze denken dat het voor de
npport is, de mensen van buiten het
norp. Die zien het inderdaad vaak
een invalshoek naar de gemeen-
iw Mensen van huiten Bier
vliet moeten zich hier waarmaken
ooor veel te doen en aanvankelijk
te zeggen." De peuterspeel
zaal (drie ochtenden in de week)
goe(t' de problemen rond de
ee£t hij tactisch, opgelost
or 06 inwoners binnen te halen en
„De Biervlietenaar vindt alles best.
Hij is erg gemakkelijk en zegt: het
komt morgen wel goed. Maar dat
geldt voor 90 procent van de Neder
landse bevolking". De mening van
Albert Muller, 4 jaar wioonachtig in
Biervliet, aanvankelijk erg bezig met
het werkbestuur van De Pereplu' en
in twee jaar veranderd van kritische
inwoner tot bedaarde genieter. Hij
lacht, als hij eraan wordt herinnerd
dat hij in '72 op een vergadering
van het contactorgaan opstond en
Izak de Ruijsscher woedend atta
queerde.
„Ik vind nog steeds dat het contact
orgaan niet goed functioneert, maar
dat ligt niet alleen aan het contact
orgaan. Als er een openbare verga
dering is zie je niemand. In deze
vorm is er kennelijk geen behoefte
aian. Misschien wel een gevolg van
de mentaliteit: die is nogal gezagsge
trouw." Hij voelt zich volledig geac
cepteerd en tilt niet zo zwaar aan
het wantrouwen van de autochtone
bevolking tegenover vreemdelingen.
„Je kunt alles zeggen, ach natuurlijk
botst het wel eens, maar dat houd
je overal. Ik vind Biervliet een fijn
dorp, ga graag met mensen om.
Door de kleinheid is de gemeen
schap makkelijk te overzien. Je
hoeft m,aar vijf man te kennen om
te weten wat er leeft."
Muller, arbeidskundige en hoofd van
het bedrijfsbureau van het Sociaal
Werkvoorzieningsschap Zeeuwsch-
Vlaanderen, heeft zo zijn eigen
schrikbeeld als er over een benepen
functionerende dorpsgemeenschap
wordt gepraat: hij woonde een tijd
je in het Veluwse Eerbeek. Zijn
liefde voor het club- en buurthuis
werk (hij was secretaris van het
werkbestuur Biervliet van de 'Cen
trale Stichting) bekoelde volledig
toen hij ontdekte dat De Pereplu'
niet aansloeg bij de bevolking. ,De
instelling is overleefd. Sluiten dat
buurthuis," zegt hij beslist. Maar
Sjef Daverveld is laatst toch een
kopje koffie wezen drinken want ze
mogen elkaar best.
TELEFOONCEL
zoon, peinzend: „Voor dat bruids-
spaar was het allemaal"" ook heel
onprettig."
GEEN NEE
De secretaris van het contactorgaan
is A. C. de Krijger. Hij woont aan
het lommerrijke Singeltje en is te
vens plaatselijk vertegenwoordiger
van het Sociaal Fonds voor de
Bouwnijverheid. Hij lacht, als we
vertellen dat voorzitter De Ruijs
scher 'de burgemeester van Bier
vliet' wordt genoemd en volgens de
scriptie van Daverveld de belangrijk
ste 'local leader' ('plaatselijke lei
der') is. „Ja als Izak wat vraagt
zeg je geen nee. Hij zet zich gewel
dig in voor Biervliet. Als hij zich
niet met die Geuzenf eesten had be
moeid was er niets van gekomen.
Hij kan een heleboel bereiken en
weet ook dingen, die hij in het
contactorgaan nog niet kan zeggen.
Je hebt als dorp zo'n man nodig. Of
hét nu voor de drumband is of voor
de voetbalvereniging, die shirts moet
hebben."
De Krijger zegt, reagerend op kri
tiek op het werk van het contactor
gaan, dat het goed zou zijn als er
vers bloed komt. „Hoe we de men
sen moeten bereiken weten we niet.
We hebben wel door, dat we de
voorwaarde dat nieuwe kandidaten
voor het bestuur tien handtekenin
gen moeten verzamelen heter kun
nen schrappen. Maar dan blijft het
nog een vraag hoe je de mensen het
best benadert." Hij klaagt over de
trage afwikkeling van de post, die
het contactorgaan naar Temeuzen
stuurt. Het is geen uitzondering dat
brieven twee a drie maanden onbe
antwoord blijven. Resultaat: wrij
ving bij de inwoners, die denken dat
het contactorgaan niet op hun wen
sen reageert. De Krijger: „Dat brie
ven kort na de herindeling traag
beantwoord worden konden we ons
nog voorstellen, maar dat mag na
vier jaar toch niet meer voorko
men? Vroeger lag het allemaal erg
simpel. Als ik dan een gemeente
werkman zag vroeg ik hem of hij
iets kon verbeteren. Nu moet je je
brief richten aan iemand die je niet
kent." Hij heeft de indruk dat de
herindeling nog regelmatig voor na
pijn zorgt. ,De mensen vinden een
herindeling op zich geen bezwaar,
maar ze hebben er moeite mee dat
we bij Temeuzen zitten omdat het
te ver weg ligt. Ze hadden liever
gezien dat er een gemeente was
gevormd uit Biervliet, Hoofdplaat
en IJzendijke. Het verenigingsleven
is er met de herindeling beslist op
achteruit gegaan. De verenigingen
moeten enorme huren betalen, ter
wijl de accommodatie, kijk naar de
voetbalclub, soms heel matig is. Ze
gaan er niet aan kapot, dat niet.
Maar ze moeten allerlei acties voe
ren om het hoofd boven water te
kunnen houden. „De zwemclub za
melt bijvoorbeeld papier in."
Het contactorgaan zou graag zien
dat er tien bejaardenwoninkjes ko
men. „Toon die behoefte maar aan,"
vroegen b. en w. De Krijger ging het
dorp rond en had binnen een dag
vijf potentiële gegadigden. Toch
steekt het kille verzoek, want in
Zaamslag zijn er ooit 30 bejaarden
huisjes gebouwd zónder behoeftepei
ling. Er staan er inmiddels een stel
leeg, maar intussen.
Bejaardenwoningen, de vrouw die
haar pas niet verlengd kreeg omdat
ze twee minuten na sluitingstijd op
het postkantoor verscheen, een voet
balclub die moet wachten op hetere
accommodatie, b. en w. die al sinds
maart niet meer in Biervliet zijn
geweest: kleine gebeurtenissen die
de verhouding met Temeuzen gron
dig kunnen verstoren, het wankele
evenwicht in één keer naar de knop
pen helpen.
Oppervlakkig gezien is er niets aan
de hand. Maandagmiddag, rond vij
ven. Het is droog en het begint al
esn beetje donker te worden. Op de
Markt, voor het standbeeld van Wil
lem Beukelszoon, laat een volkswa
genbusje van de 'Terneuzense
Scheepbouwmaatschappij' een passa
gier de laatste uit. De bakkerij
van Moggré is verlaten en er stap
pen drie meisjes op de bus naar Oost-
burg. De wagens van Izak de Ruijs
scher keren huiswaarts. Morgen zal
Sjef Daverveld blijmoedig zeven
huisvrouwen ontvangen voor een
cursus macramé
Biervliet-door-de-week: een, rustig dorp met bijna uitgestorven straten.
Het standbeeld van de grote haringkaker Willem Beukelsz. beheersthet dorpsbeeld in Biervliet
