PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PZC
DUITS VETO GEEN
BEDREIGING EEG
Staten gaven commissaris der koningin
mr. Van Aartsen bij afscheid kleuren-tv
Shell geeft mindere
kwaliteit benzine toe
Geen beperking
komst Surinamers
Lubbers eens met
hogere aardgasprijs
D'66 zonder
penningmeesters pagina3
217e jaargang - no. 228
Zaterdag 28 september 1974
FLUWELEN rn
TERLENKA BROEKEN
f HELMO BOETIEK
I LANGE DELFT 61 MIODELBU
Het eerste
woord
frontlijn
ui, M" 1
VjMM x-fjn nmbUTi:.rc!j w-
degen werkstuk repro-
duceerd: de enereienotiv, In
de publiciteit vitri d>- huitAta
~j dagen over dit stuk is vooral
de jiandacht gevallen op het
onderdeel kernenergie, oen Ix-grljpe-
Jljkc aandacht omdut over dit onder
werp ln Nederland al geruime tijd een
bewogen discussie aan de gang is. In
feite echter vormt de kemenergio
slechts een betrekkelijk klein dwl van
de totale nota: het gaat hier om een
omvangrijke studie tweehonderd-
vijftig getypte pagina's van het ener
gieprobleem in zijn geheel, zoals zich
dat thans aan de wereld en in het
bijzonder aan de Nederlandse samen
leving voordoet. Deze nota is overigens
niet het laatste woord, de uitdrukking
'eerste woord' kan hier beter worden
gebruikt: het gaat hier om ©en eerste
poging een nieuwe doelstelling te for
muleren van het Nederkindse energie
beleid, daarmee tevens een uitgangs
punt aangevend voor de discussies
over het beleid dat op grond van deze
nieuwe doelstelling noodzakelijk is.
Het energiedebat zal en moet
derhalve nog wel vele Jaren worden
voortgezet.
Wat de kernenergie betreft menen
wij dat als eerste reactie op de
nota twee opmerkingen zijn te
maken. In de eerste plaat.-; lijkt het
ons van belang dat dit kabinet, voor
uitbouw van de kernenergie In Neder
land kiest. Een keuze, die niet zo maar
achteloos wordt gedaan, maar in den
brede wordt gemotiveerd op grond
van de energie-situatie «.Is geheel. De-
moderne samenleving heeft iets weg
van een groot zeeschip: op het mo
ment dat de machines op volle kracht
achteruit worden gezet glijdt het schip
nog geruime tijd door, het kan niet
van het ene op het
andere ogenblik van
richting veranderen.
Zo ook met de ener
gie. Uit de nota
blijkt duidelijk dat
het niet mogelijk is de energiebehoefte
van de ene op de andere dag op een
constant peil te brengen. Waar het der
halve om zal gaan is: een doelbewuste
beperking van de groei in het energie
verbruik. Daarbij spelen alleriel fac
toren een rol: werkgelegenheid, gas-
produktie, betalingsbalans (vee! olie-
verbruik is in dit opzicht nadelig),
milieuverontreiniging, om er slechts
enkele te noemen. Wanneer nu al deze
factoren met elkaar in verband zijn
gebracht, is de conclusie naar het oor
deel van de minister onvermijdelijk
dat kernenergie nodig is.
Kernenergie
nodig
l^ernenergie nodig: dat is het prin-
Jv cipiële uitgangspunt van deze re
gering. De minister laat zich ech
ter niet uit over ae plaats voor nieuwe
kerncentrales: hij stelt alleen vast dat
er in 1935 drie moeten zijn gebouwd,
hetgeen 'een gematigde uitbouw van
het kernenergiepotentieel' wordt ge
noemd. Daartoe heeft de minister een
aantal adviezen nodig, die op betrek
kelijk korte termijn zullen worden uii-
geb»cht. Politiek gezien heeft het ka
binet kennelijk voor een voorzichtige
tactiek gekozen: een betrekkelijk klein
bouwprogramma, gebaseerd op een
principiële beslissing, terwijl de uit
voering in de tijd wat naar achter
wordt geschoven. En daarmee zijn de
scherpste kanten van de keus verzacht.
Onze tweede opmerking met betrek
king tot de kernenergie betreft de
overwegende invloed, die de staat
voor zich opeist in de aangelegenheden
van de kernenergie. In dit verband is
gesproken over een 'staatsmonopolie'.
We zijn daar niet ongelukkig mee,
omdat daardoor dit beleid op het hoog
ste centrale niveau wordt gebracht.
Het blijkt voortdurend dat de proble
matiek rond de kernenergie grote groe
pen van Nederlanders bezighoudt en
ook verontrust: er worden vrijwel da
gelijks acties gevoerd tegen een ver
dere 'ontwikkeling van kerncentrales
en er verschijnen stapels brochures,
boeken en andere puhlikaties, voorna
melijk van tegenstanders. Tegen deze
achtergrond beschouwd, mede gelet op
allerlei aspecten van kernenergie, lijkt
het ons vanzelfsprekend dat beslissin
gen dienaangaande centraal worden
genomen en ook centraal worden ge
controleerd, dat wil zeggen in het par
lement. De keuze voor kernenergie is
een politieke keuze en dient in de sta-
ten-generaal aan de orde te komen.
We hebben dit standpunt vorig jaar
eveneens met klem naar voren ge
bracht toen over een tweede kerncen
trale in Zeeland werd gesproken.
Energie als
beleidsinstrument
De greep van de overheid op het
economisch bestel in Nederland
zal in de komende jaren aanzien
lijk groter worden, aldus blijkt ui? de
nota. Zo wil de minister de nationale
energiepolitiek intensief gaan gebrui
ken bij het vestigingsbeleid Vroeger
gebeurde dat ook, maar voornamelijk
in stimulerende zin, in de toekomst
echter zal dat in omgekeerde richting
mogelijk zijn. Bedrijven die zuinig
zijn met energie moeten naar het oor
deel van de bewindsman een belang
rijker plaats gaan innemen in het pa
troon van industriële activiteiten dan
op dit ogenblik. Met andere woorden:
energiegiganten zouden het wel eens
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
BRITSE CONSERVATIEVEN: GEER
AFDELING 'VUILE TRUCJES'
LONDEN (RTR) De Britse
conservatieve partij heeft vrijdag
met klem ontkend dat zij naar
Amerikaans voorbeeld een afde
ling 'vuile trucjes' zou hebben.
Aanleiding tot deze ontkenning
was een mededeling van de libe
raal Michael Walton dat hij van
conservatieve zijde geld aangebo
den had gekregen als hij zich zou
terugtrekken bij de verkiezing in
een Londens district. De waar
borgsom die hij daardoor zou ver
spelen zou hij door de conservatie
ve kandidaat Tom Benyon vergoed
krijgen. De liberale leider Jeremy
Thorpe verklaarde vrijdag op zijn
dagelijkse persconferentie dat on
geveer 50 kandidaten van zijn par
tij dergelijke op omkoperij lijken
de aanbiedingen hadden gekregen.
Niemand was er echter op inge
gaan.
«éspS -M
oe «ram.
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en
11.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1,3
en 13.
Sport op pagina 23.
Radio en t.v. op pagina 25.
Financieel nieuws op pag. 27.
En in de
zaterdagkrar*
Pag. 17: Crisis bedreigt Engeland;
..De Navo-staarders".
Pag. 18: Gert en Hermien van
goud naar Evangelie;
Stemmen uit de kerken.
Pag. 19: Henry Fonda zonder
make up; Schubert en
BeethovenKwelwater,
gedichten.
Pag. 21: Pop, top-tien, schaak,
dam, bridge
DEN UYL NA BRIEF SCHMIDT:
SPECIALE ZITTING BIJ VERTREK VOORZITTER
Over dit plan zal het overleg komende
week vooral gaan. Het nationaliteiten-
vraagstuk zal pas later besproken
worden als hierover de Koninkrijks
commissie advies heeft uitge
bracht.
De Surinaamse premier Arron ver
klaarde vrijdag bij aankomst op
Schiphol, dat beperking van de
stroom Surinamers naar Nederland
slechts vanuit Paramaribo kan wor
den tegengehouden. „We zitten in het
Koninkrijk en zolang we in het Ko
ninkrijk zitten zal niemand ons belet
ten naar Nederland te gaan", aldus
Arron.
SURINAME MOET ZELF
MAATREGELEN NEMEN
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kabinet is
niet van plan maatregelen te ne
men om de stroom Surinamers
die naar ons land komt, tegen
te houden. Wel acht zij het wen
selijk, dat de Surinaamse rege
ring maatregelen neemt om de
uittocht tegen te gaan. Tijdens
het overleg dat Nederlandse mi
nisters begin volgende week zul
len voeren met een delegatie van
de Surinaamse regering, zal dit
standpunt worden uitgelegd.
Minister-president Den Uyl verklaar
de vrijdag na afloop van het kabinets
beraad, dat de stroom Surinamers,
die naar ons land komt, erg blijkt
mee te vallen. Dit jaar komen er
volgens hem ongeveer 10.000. Sinds
1970 kwamen er doorgaans 6000 tot
8000. ,,De onrustbarende stijging die
men vreesde, is dus niet gekomen",
concludeerde Den Uyl. Op dit moment
zouden er ongeveer 79.000 Surinamers
in ons land zijn.
De groep, die nog naar ons land
komt, zal volgens de premier zo goed
mogelijk worden opgevangen. De be
doeling is, dait er speciale opvangte
huizen komen, speciale scholen, speci
ale huisvesting en speciale 'werkgele
genheid. Het kabinet zal proberen om
de Surinamers zoveel mogelijk over
liet hele land te spreiden. Een pro
bleem daarbij zou volgens Den Uyl
kunnen zijn, dat de Surinamers de
gewoonte hebben zich zoveel mogelijk
in familieverband te concentreren.
Voor de opvang van de Surinamers
heeft minister Van Doorn van cultuur,
recreatie en maatschappelijk werk.
een programma opgesteld, dat onge
veer 240 miljoen zal gaan kosten.
A. J. KALAND: „U
WAS BESTUURDER
KLASSIEKE STIJL"
MIDDELBURG Een kleuren
televisietoestel dat was vrij
dagmiddag het afscheidscadeau
van provinciale staten van Zee
land aan de commissaris der
koningin mr. J. van Aartsen in
een speciale zitting die hij zelf
presideerde. Een zitting met
bloemstukken op de tafel van
gs, het gezin van de commissa
ris in het middelpunt en op de
publieke tribune eigenlijk heel
'officieel Zeeland' aanwezig. Een
zitting waarin mr. Van Aartsen
na tien jaar 'gouverneurschap'
in deze provincie voor zijn grote
inzet, werkkracht en bestuurlij
ke eigenschappen veel waarde
rende woorden meekreeg.
Gedeputeerde A. J. Kaland typeerde
de vertrekkende eerste burger van
Zeeland zo: „U was een bestuurder
van kissieke stijl, onkreukbaar en
trouw aan uw werk, dat u als een
roeping zag. Dat laatste had met na
me ook met uw levensbeschouwing te
maken. U was een calvinist van het
oude, degelijke soort. Ook reehtlijniig,
ja, totdat u zag of voelde, dat iets
niet haalbaar was of politiek be
schouwd op een doodlopende weg zou
voeren. Dan kon u weer vrij snel van
spoor wisselen. U was iemand die
door overreding de ander probeerde
te overtuigen, maar u verstond ook
de kunst van het luisteren naar tegen
argumenten. U zocht of maakte ei
genlijk nooit ruzie". En over de perio-l
de, die nu wordt afgesloten: „U bent
uw eigen weg gegaan. Van het eerste
tot het laatste moment was u in de
ban van het gebeuren in deze provin-1
cie. Met -uw visie, met uw karakter,
met uw gehele inzet hebt u hier
gewerkt. Als we letten op de vele
veranderingen op het gebied van ont
sluitingen. van sociaal-culturele en so
ciaal-maatschappelijke voorzieningen,
van nieuwe pijlers van welvaart als
industrie en recreatie, dan mag wor-
Zie slot pagina 7 kolom 5
Minister De Gaay Fortman ver
welkomde gisteren de Surinaamse
premier Arron op Schiphol.
KABINET DENKT
AAN OVERHEIDS
BEDRIJVEN
DEN HAAG Het kabinet heeft mi
nister Boersma van sociale zaken op
dracht gegeven te onderzoeken of spe
ciaal op te richten overheidsbedrijven
en overheidsdeelnemingen in bestaande
ondernemingen een bijdrage kunnen
zijn in de bestrijding van de structu
rele werkloosheid. In de vervolgnota
over de werkloosheidsbestrijding zou
de minister daarover zijn opvattingen
uiteen moeten zetten.
De ministerraad besteedde vrijdag uit
voerig aandacht aan de kritiek, die uit
vele hoeken op het werkloosheidspro
gramma van het kabinet is neerge
daald. Voor de snelle maatregelen om
het algemene investeringsklimaat te be
vorderen bleek men weinig te voelen.
Minister Boersma en minister Lubbers
kregen wel de opdracht om hierover
voor de komende nota gedachten te
formuleren.
ROTTERDAM (ANP, GPD) Shell heeft gisteren togegeven dati
de kwaliteit van haar benzine tijdens de oliecrisis is verlaagd en
nog niet is teruggebracht op het oude peil. Men ontkent echter dat
de verandering tot uiting komt in het octaangehalte. De maat
schappij deelde dit mee nadat de Rotterdamse districtsbestuur
der P. Scheele van de Industriebond NVV het vermoeden had geuit
dat specificatie-eisen tijdens de oliecrisis waren verlaagd. Naar de
mening van de heer Scheele is de huidige literprijs daarom niet
meer gerechtvaardigd. Zegslieden van Esso, BP en Chevron lie
ten weten dat hun benzine volstrekt niet van mindere kwaliteit
is dan vroeger.
Een woordvoerder van het ministerie ste weken, zoals de heer Scheele ln de
van economische zaken heeft meege- radiorubriek Echo van de KRO had
deeld dat daar niets is gebleken van beweerd. Het was het ministerie wel
een kwaliteitsvermindering in de laat- bekend, dat de kwaliteit van de benzi-
WEEKEINDE
MET BUIEN
(Van onze weerkundige medewer
ker)
De derde depressie van deze
week
De derde depressie van deze
week trok vrijdagavond met het
centrum dicht langs de Wadden
naar Denemarken en gaf het
grootste deel van de dag regen.
Op de meeste plaatsen werd vrij
dagavond tien tot vijftien milli
meter neerslag waargenomen.
Tijdelijk kwamen bij een zachte
re lucht temperaturen voor van
15 a 16 graden, ai stond het kwik
tot drie uur vrijdagmiddag in
Groningen nog op slechts S gra
den.
Het weekeinde zal guur verlo
pen en een temperatuur te zien
geven die voor eind oktober dich
ter bij normaal zou liggen dan
voor eind september, met maxima
tussen 10 en 12 graden.
Opnieuw bereikt ons via Schot
land onstabiele lucht met enkele
hagel- èn omveersbuien, afgewis
seld door zonnige perioden. In
vrijwel het hele land is de maand
september te nat geweest, het
geen vooral geldt voor Zeeland,
waar plaatselijk het regencijfer
al tussen 140 en 160 millimeter
ligt, tegen normaal ruim 70 milli
meter in deze maand.
Fraaie klederdrachten zijn geen
zeldzaamheid in de vergaderingen
van de Verenigde Naties. DU bij
zondere kapsel trok echter de
aandacht van veel fotografen. De
draagster is de minister van bui
tenlandse zaken van Oeganda. Eli
zabeth Bagaaya. die vrijdag de al
gemene Vergadering van de VN
toesprak.
0 IJsland en Amerika zijn tot over
eenstemming gekomen over het voort
bestaan van de Amerikaanse basis in
Keflavik op IJsland,
dat er in deze groepen 1 en 2 relatief
veel mensen zitten met hogere inko
mens. Dit zijn mensen, die ai vroeg
een centrale verwarming hadden en
op olie stookten en dit zijn blijven
doen. Zij behoren tot de kleinste
verbruikers, omdat zij het gas alleen
maar gebruiken om te koken enzo
voort. Juist de kleinere inkomensgroe
pen gebruiken pas voor ruimteverwar
ming en vallen daardoor in de hogere
verbrui kerscategoriën.
Nieuwe groep
Er is verder nog een nieuwe groep
van verbruikers gecreeerd, namelijk
van hen. die tussen 601 en 170.000
Kubieke meter per jaar verbruiken.
Voor hen gaat volgens de voorstellen
een tarief gelden van 16 cent per
kubieke meter met een vastrecht van
96 gulden. Vroeger vielen deze ver
bruikers in twee groepen, namelijk
601 tot 30,000 kubieke meter (.Tarief
11 cent en vastrecht 93 gulden) en
30.000 tot 170.000 meter (tarief 10,5
cent en vastrecht 243 gulden). Het
tarief voor blokverwarming tenslotte
zal volgens de voorstellen worden ge
bracht van 10 op 15 cent de kubieke
meter met een gelijkblijvend vastrecht
van 12 gulden per jaar.
AI deze tariefvoorstellen zijn geba
seerd op de wens van de minister om
de inkoopprijzen van aardgas voor de
gasbedrijven met vijf cent per kubie
ke meter te verhogen. Of de nu door
de minister aanvaarde tariefvoorstel
len zullen doorgaan en op welk tijd
stip zij van kracht zullen worden,
hangt af van de parlementaire behan
deling van de desbetreffende wet op
de aardgastarieven, die minister Lub
bers gaat indienen.
Op de foto: De heer Van Aartsen tijdens zijn afscheidsrede tot provinciale stalen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN TIAAG Volgens minister-president Den Uyl is het besluil
van de Duitse regering om niet akkoord te gaan met de in Brussel
door de landbouwministers van de EEG overeengekomen 5 pro
cent verhoging van de landbouwprijszen geen bedreiging van de
EEG. „De Duitse regering heeft het landbouwbeleid van de EEG
aan de kaak willen stellen, maar is niet van plan de Europese land
bouwpolitiek in de wielen te rijden", zei Den Uyl vrijdagavond na
afloop van het kabinetsberaad.
De premier concludeerde dit uit een
brief, die hij heeft ontvangen van de
Duitse bondskanselier Helmut
Schmidt. Deze zou Den Uyl geschre
ven hebben dat er zeker geen reden is
om het Duitse besluit al te drama
tisch op te nemen. Schmidt zou letter
lijk geschreven hebben „U mag er
zeker van zijn dat wij blijven vast
houden aan een Europese poli
tiek".
Den Uyl zei er alle begrip voor te
hebben, dat de Duitse regering er
behoefte aan heeft om de grondslagen
van de Europese landbouwpolitiek j
nog eens ter discussie te stellen. „He:
is natuurlijk duidelijk, dat je grote
vraagtekens kunt zetten bij een prijs-1
verhoging van de boter als er een,
groot boteroverschot is", verklaarde
Den Uyl. Hij zal het Duitse voorstel
om tot: een herziening van het land-
bouwbeleid te komen wel steunen.
Een dergelijke herziening dient dan
wel van de Europese commissie en
niet van een intergouvernementeel j
overleg te komen, meent hij.
Nederland zal komende week in
Luxemburg proberen om tijdens het
hernieuwde overleg van de Europese
landbouwministers het akkoord van
Brussel opnieuw aanvaard te krijgen.
Bij dit overleg zullen op verzoek van
Duitsland ook de ministers van bui
tenlandse zaken aanwezig zijn.
Verwacht wordt, dat de Duitsers;
wel akkoord zullen gaan met de 5j
procent prijsverhoging als men del
toezegging krijgt, dat de Europese
landbouwpolitiek opnieuw doorgelicht i
zal worden.
ne invloed heeft gehad van de oliecri
sis en van de noodzaak voorrang te
geven aan de naftavoorziening van de
chemische industrie. Het ministerie
heeft contact met de oliemaatschappij
en opgenomen naar aanleiding van de
beweringen van de heer Scheele en
heeft om nadere gegevens gevraagd,
Shell maakte bekend dat er 'in de
afgelopen weken' niets is veranderd in
de kwaliteit van Shells benzine. Tij
dens de crisis onderging de kwaliteit
verandering als gevolg van een veran
derd patroon van de aanvoer van
ruwe olie. Ook speelde een rol. dat in
overleg met de regering en in het
belang van de nationale economie,
aldus de Shell, was besloten om voor
rang te verlenen aan de proauktie van
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
NIEUWE GROEPEN GECREËERD
DEN HAAG Minister Lubbers
van economische zaken heeft
zich nu verenigd met de verho
ging van de aardgastarieven
voor de kleinste verbruikers, zo
als die was voorgesteld door de
Vereniging van Exploitanten van
Gasbedrijven in Nederland
(VEWIN). Deze kleine verbrui
kers worden op het ogenblik on
derscheiden in twee tariefgroe
pen, namelijk groep 1, die de ver
bruikers van niet meer dan 300
kubieke meter per jaar omvat
en groep 2, die het verbruik van
301 tot 600 kubieke meter per
jaar betreft.
Voor deze groepen gelden nu tarieven
ran respectievelijk 26 en 21 cent per
kubieke meter bij een vastrecht van
respectievelijk 18 en 33 gulden per
jaar. De groepen worden volgens de
voorstellen van de VEWIN samenge
voegd tot één groep, waarvoor een
tarief zal gelden van 26 cent per
kubieke meter bij een vastrecht van
36 gulden per jaar. De minister had
het tarief gesteld willen zien op 22
cent, maar hij verzet zich nu niet
langer tegen het door VEWIN vastge
stelde tarief. De VEWIN wijst er op,
dat de kleinste verbruikers niet de
mensen met de kleinste inkomens be
hoeven te zijn. Integendeel is uit een
onderzoek van de VEWIN gebleken,
