PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
REGERING WIL PUNT
ACHTER KALKARPROJECT
Kamer steunt CD A-eis:
meer voor defensie
Vestiging kerncentrale Borssele 2
in energienota volledig open zaak
MIRAGE-FABRIEK WILDE
VVD-ER KEJA OMKOPEN
Iiloaoiclir otijlcn
iiivor
Interieur
BRITS VOORSTEL VERVANGING STARFIGHTER
T unnel
KINDEREN ROBERT KENNEDY
MET ONTVOERING BEDREIGD
DRIE NIEUWE
KERNCENTRALES
Nieuwe Russische
ontwerp-conventie
Nieuwe stafchef
Amerikaanse leger
MINISTER LUBBERS IN ENERGIENOTA: „NOG NADERE BESTUDERING NODIG"
BUNDELING
BEDRIJVEN
IS NODIG
KONT! OfLfT IA MIOOILAUAO
TIL. <011M) 1 J1M
217e jaargang - no. 227
Vrijdag 27 september 1974
r i/taii":,!;..t.' t\'!" .ili't.iï'. "'ill
11 IfiljInJlljH' M|i|ill|i|l.|h»t-J1,t|(|ii|it5|g
IN KOMENDE TIEN JAAR SLECHTS DRIE
NIEUWE KERNENERGIECENTRALES
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG De regering heeft grote twijfels over het nut van het z.g. Kalkarproject, de bouw van
de snelle kweekreactor in West-Duitsland. Het ziet er naar uit dat zij in ieder geval niet aan een vol
gende fase van dit internationale werk zal deelnemen. Dit blijkt uit de woorden van minister Lub
bers van economische zaken bij de presentatie van de energienota.
De eenmaal aangegane verplichtingen, voortspruitend uit de tijd dat premier Den Uyl minister van
economische zaken was, moeten worden nagekomen. Maar de partners West-Duitsland, België en
Luxemburg is gezegd dat zij niet moeten rekenen op deelneming in een tweede kerncentrale, waar
van al sprake is. Daarover zal nog een fundamentele discussie worden gehouden.
PARIJS/DEN HAAG (ANP) Zowel
In Den Haag als in Parijs was men
donderdag enigszins verrast door be
richten uit Engeland dat de British
Aireraft Corporation de Brits-Franse
Jaguar wil laten meedingen in de
strijd om de opvolging van de F-104
'Starfighter' bij de luchtmachten van
Nederland, Noorwegen, België en De-
nemarken.
Een woordvoerder van de BAC zei
woensdag dat aan de betrokken lan
den was voorgesteld de Starfighter te
doen opvolgen door twee vliegtuigen,
namelijk de Franse Mirage F-l als
onderscheppingsjager en de Brits-
Franse Jaguar als tactische ondersteu
ningsjager. Maar luchtmachtvoorlich
tingsdienst in Den Haag donderdag
desgevraagd meedeelde, was daar nog
Fotode Brits-Franse 'Jaguar' die
zou worden aangeboden als Star-
fighter-opvolger.
VONDELING VRAAGT VAN AGT VOOR ONDERZOEK
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Franse vliegtuigfabriek Dassault (van de Mirages) momenteel in de slag over
de opvolging van de Starfighter heeft het tweede-kamerlid Keja (wd) 30.000 aangeboden als hij
iri het Nederlandse parlement een goed woordje voor het Franse toestel zou doen. Met grote nadruk
zei Keja donderdagavond laat desgevraagd dat hij het aanbod lachend van de hand heeft gewezen.
Daarna bood de vertegenwoordiger van Dassault in Nederland het geld aan 'ter bevordering van het
liberalisme'. Ook dat weigerde Keja.
De hter Keja blijkt samen met
iet kamerlid Dankert (PvdA) door
kamervoorzitter Vondeling in de arm
genomen te zijn om via minister Van
Agt van justitie een onderzoek naar
ae affaire te laten instellen. De aan
wijzingen voor de poging tot omko
ping rond de opvolging van de Star
fighter werden enige tijd geleden ont
huld door het Franse dagblad Le
Monde. Waarnemend voorzitter van
de vaste-kamercommissie voor defen
sie, Bas de Gaay Fortman, riep daar
op ijlings de commissie bijeen' om de
geruchten te bespreken.
Besloten werd om in afwachting
van een eventueel onderzoek geen me
dedelingen te doen. PvdA-kamerlid
Dankert maakte echter dezelfde avond
voor de televisie bekend dat hij bij
een Europese vliegtuigfabriek „in een
sfeer terecht was gekomen die veel
op omkoping leek". „Als ik nog een
stapje verder was gegaan was mij
geld aangeboden", aldus de heer Dan
kert.
De Brauw
Het DS'70-kamerlid De Brauw
drong vanaf het begin aan op een
onderzoek. Twee weken geleden vroeg
hij kamervoorzitter Vondeling hoe het
presidium van de Tweede Kamer
dacht te reageren op de beschuldigin-
LEGER VS WIL IN
BEROEP TEGEN
VRIJLATING CALLEY
WASHINGTON (XJPI) Amerikaanse
legerfunctionarissen hebben woensdag
avond besloten in beroep te gaan
tegen de uitspraak van een federale
rechter waarbij het vonnis van luite
nant Calley werd vernietigd.
Callëy werd drie jaar geleden tot
levenslange dwangarbeid veroordeeld
wegens zijn aandeel in het bloedbad
in het Zuidvietnamese dorp My Lai
Het leger moet echter toestemming
van het ministerie van justitie hebben
om in beroep te gaan bij het hof van
appel in New Orleans. Een leger-
woordvoerder zei dat het leger ook
de uitvoering van het bevel tot in
vrijheidstelling van Calley wil laten
opschorten. In afwachting van
beslissing over de wensen van het
leger zal Calley niet op vrije voeten
worden gesteld, aldus de woordvoer
der.
Donderdag is het tweede en laat
ste segment voor de Vlaketunnel
op zijn plaats gebracht (pag. 2).
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4,5, 7,9 en 11.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1,3
en 13.
Sport op de pagina's 15 en
17.
Radio en t.v. op pagina 19.
Financieel nieuws op pag. 21.
gen. Pas donderdagmiddag hoorde De
Brauw van Vondeling dat deze „op
verzoek van twee kamerleden zich tot
de minister van justitie had gewend
om een onderzoek te doen instellen
naar de bedenkelijke manier waarop
vertegenwoordigers van een vliegtuig
fabriek zich tegenover die leden heb
ben gedragen".
Dinsdagmiddag blijkt Vondeling al,
na ruggespraak met oud-procureur-ge-
neraal Langemeijer, een verzoek aan
minister Van Agt te hebben gericht.
Pas toen van dit verzoek woensdag
ochtend in enkele ochtendbladen
melding werd gemaakt, werden de
twee niet met name genoemde kamer
leden ten tonele gevoerd. In politiek
Den Haag vroeg men zich donderdag
af wie naast Dankert het tweede ka
merlid zou kunnen zijn. Vanuit de
WD werd 's avonds onthuld dat het
om defensiespecialist Keja ging.
De vreemde procedure was voor
jhr. De Brauw (DS'70) donderdagoch
tend aanleiding dr. Vondeling voor de
derde maal te vragen hoe het met het
onderzoek stond. Dr. Vondeling wei
gerde hierop in te gaan. „Het is
uitermate betreurenswaardig dat deze
gang van zaken de indruk kan wek
ken, dat de kamerleden eerst onder
hun positie bedreigende omstandighe
den hebben gehandeld, zoals ze de
den", aldus de heer De Brauw.
Week onder politiebeschermim
WASHINGTON (AP) Agenten van de Amerikaanse geheime
dienst hebben zes van de kinderen van wijlen senator Robert F.
Kennedy gedurende langer dan een week beschermd omdat ze,
eerder deze maand, met ontvoering werden bedreigd, zo heeft een
functionaris van het ministerie van financiën donderdag bekend
gemaakt.
Het dreigement werd in Boston geuit tegen kinderen van de Kennedy-familie
en al degenen die door de geheime dienst onder bescherming werden genomen,
bevonden zich op dat ogenblik in of in de omgeving van Boston, aldus de
functionaris.
De kinderen van senator Edward M. Kennedy werden niet door de geheime
dienst beschermd omdat zij op het moment dat het dreigement werd geuit,
allemaal in Washington waren.
Ook een van de kinderen van acteur Peter Lawford. een zwager van de gebroe
ders Kennedy, werd onder bescherming van de geheime dienst gesteld, zij het
slechts voor korte tijd.
Robert F. Kennedy had 11 kinderen, maai- op het moment dat het dreigement
werd geuit, waren er slechts zes in Boston.
Enkele hoofdpunten uit de Energie-
nota zijn:
De regering wil een langzame uit
breiding van het aantal kernenergie
centrales in ons land. In 1!J85 zullen
er drie meer zijn, in totaal dan vijf.
De overheid moet het monopolie heb
ben over de elaktriciteitsproduktie
door middel van kernenergieopwek-
Icing. Ook worden de elektriciteitsbe
drijven meer aan de richtlijnen van
de staat gebonden.
De vraag naar energie dient in de
komende jaren te worden afgeremd.
In bet aanbod moet een grotere ver
scheidenheid gebracht worden. Er
moet een zodanige organisatie komen,
dat de regering bet gehele energieter
rein kan coördineren en controleren.
Er lcomen meerjarenplannen om het
beleid op langere termijn vorm te
geven.
De aardgasreserves moeten langza
mer worden uitgeput dan nu het ge
val is. Een strategische aardgasreser
ve moet worden gevormd, opdat ons
land niet al te veel afhankelijk zal
(Van onze Haagse redactie).
DEN HAAG De regering
neemt de politieke verantwoorde
lijkheid op zich voor het streven
naar een langzamer uitbreiding
van het aantal kerncentrales. In
1958 (wanneer er drie van deze
centrales meer zijn), zal onge
veer een vijfde van de elektrici-
teitsproduktie door middel van
kernenergie worden opgewekt. De
staat krijgt het monopolie van de
stroomopwekking met kernener
gie.
Dit staat in de donderdag ver
schenen Energienota. Minister
Lubbers zei bij de presentatie
van dit stuk dat hiermee inge
gaan wordt tegen de doelstellin
gen van de EEG. Zouden die
worden gevolgd, dan moeten er
ongeveer acht kerncentrales bij
komen. Bij het afzien van verde
re kerncentrales zóu ons land op
ie lange duur te zeer afhankelijk
worden van de aardolie.
Het opvolgen van de EEG-aan-
bevelingen wordt niet nodig en
niet wenselijk geacht. Gezien de
vele onzekerheden op energiege
bied, wil de regering een tussen
weg volgen en haar kernenergie
beleid zeer zorgvuldig uitoefe
nen.
Financieel-economisch zijn er
belangrijke gevolgen. De jaarlijk
se kostenbesparing door drie kern
energiecentrales is becijferd op
ongeveer 350 miljoen gulden in
1985. Per jaar wordt een extra
olie-import van vijf miljoen ton
bespaard, dat is ruim een zesde
deel van het totale binnenlandse
verbruik in 1973. Voorkomen
wordt dat de elektriciteitsproduk-
tie voor 77 procent op aardolie
wordt gebaseerd.
Het betalingsbalansvoordeel is
te becijferen op jaarlijks ruim
900 miljoen gulden, zodra de drie
kerncentrales in werking zijn. De
bouw van de drie kerncentrales
blijkt in totaal een extra directe
werkgelegenheid te scheppen van
ongeveer 12.000 manjaren. De
bouw van de centrales zal pas
kunnen beginnen als het staats
monopolie is verkregen. Het par
lement krijgt daartoe een wijzi
ging van de Kernenergiewet te
beoordelen.
zijn van invoer. Het aandeel van aard
gas in de totale voorziening (nu 50
procent) zal in 1985 tot 28 procent
zijn gedaald. Dat van aardolie (nu 46
procent) stijgt tot 68 procent.
Lubbers kenschetst het Kalkarpro
ject als „een geavanceerde vorm van
kernenergieopwekking". De veiligheid
NEW YORK (DPA) De Sowjet-linie
heeft donderdag in de Verenigde Na
ties een ontwerp-conventie ingediend
voor een verbod tegen beïnvloeding
van het milieu, het weer en het klimaat
voor militaire doeleinden.
De deelnemers aan de conventie zullen
zich verplichten zich te onthouden van
alle. militaire doelen dienende, beïn
vloedingsmaatregelen op meteorolo
gisch, geofysisch of wetenschappelijk-
technologïsc'n gebied van het milieu,
de oppervlakte van het land. de zee
bodem, het binnenste der aarde en de
flora en fauna van de wereldzeeën.
is naar zijn mening voldoende verze
kerd. Maar over de vraag of deze
onderneming wenselijk is, heerst hoe
langer hoe meer twijfel. De snelle
reactor is bijzonder duur; naar schat
ting 1.5 miljard gulden, waarvan 15
procent (f225 miljoenvoor rekening
van Nederland komt. Aangenomen
wordt overigens dat de kosten wel
zullen oplopen.
Daarom heeft de regering zich afge
vraagd of dit project uit economisch
oogpunt nog wel verantwoord is. Ge
zien de eigen Nederlandse verant
woordelijkheid is daarom aan het Ne-
(Zie slot pagina 3 kolom 1
WASHINGTON (DPA) President
Gerald Ford heeft donderdag de 57-1
jarige generaal Fredercik C. Weyland j
benoemd tot stafchef van het Ameri-j
kaanse leger.
I DEN HAAG Staatssecretaris
I van defensie Sterner din k aan het
I woord tijdens de behandeling van
de dejensienaUi.
PROGRESSIEVEN BOEKEN WEINIG SUCCES
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De fracties van KVP, ARP en CHTJ hebben de regering in z-ekere zin een nederlaag
bezorgd door tegen de wil van minister Vredeling van defensie in meer geld te vragen voor defensie
in de komende vier jaar. Hoeveel er precies bij moet is nog niet duidelijk. Dat zaï zeer waarschijnlijk
bij de behandeling van de defensiebegroting voor 1975 (eind van dit jaar) worden uitgevochten.
Vredeling en de progressieve rege
ringspartijen voelden niets voor de
CDA-motie, die donderdag in de Twee
de Kamer is aangenomen met steun
van VVD, DS'70 en enkele kleinere
partijen. Zij vinden dat er in het
investeringsplan voor de eerstkomen
de tien jaar voldoende speling zit.
Vredeling zegde tegen het einde van
het driedaagse marathondebat over
zijn defensienota wel in totaal 140
miljoen gulden extra toe voor het
geval de ontwapeningsbesprelringen
tussen Oost en West minder succesvol
mochten verlopen dan de regering
verwacht. Omdat dat bedrag niet erg
veel invloed op het investeringssche
ma heeft en dat schema niet even
wichtiger maakt, lieten d< fracties
van KVP, ARP en CHü zich daarmee
niet sussen.
Nogal tegen de verwachting in hebben
de linkse partijen PvdA, PPR en D'66
nauwelijks successen kunnen boeken
met hun moties. Him belangrijkste
voorstel, waarin werd gevraagd om
de atoomtaken van de Starfighter-
straaljager en zijn opvolger af te
zweren, werd door Vredeling en zijn
collega van buitenlandse zaken Van
der Stoel met vereende krachten uit
gehold. De wens van de motie zal j
worden ingebracht in de bespreking!
tussen Oost en West over de weder
zijdse evenwichtige bewapeningsver-
mindering (MBFR-).
Zonder meer de atoomtaken afzwe
ren, waarop met name de PPR doelde
met de motie-V/altmans, werd door
Vredeling ook na herhaald aandrin
gen van de hand gewezen. Daarop
trok Walfcmans zijn motie maar weer
in. Hij zei gerustgesteld te zijn doorj
de toezeggingen van de ministers.
De spanning in het parlement nam
donderdagavond met het uur toe, toen
bleek dat KVP, ARP en CHU niet
bereid waren om hun motie waarin
om meer geld werd gevraagd vooi
eerste investeringsperiode tot 1978, in
te trekken. Vredeling kwam nog met
een bedrag op tafel; als de MBFR-
besprekingen in 1975 nog geen resul
taat hebben opgeleverd zal er een
extra financiering komen van in to
taal bijna 100 miljoen gulden. Daar
naast kost het slechts beperkt terug
trekken van de HAWK-raketten gOTdel
uit West-Duitsland ook nog eens 40
miljoen gulden. Het minder bezuini
gen met in totaal bijna 140 miljoen
zal echter voor "net overgrote deel
goede komen aan de exploitatielasten
(Van onze Haagse redacteur).
DEN HAAG In de energieno
ta van minister Lubbers komt
de naam van Borssele al^ ves
tigingsplaats voor een tweede
kerncentrale (nog) niet voor. De
regering heeft alleen het begin
selbesluit genomen dat er in
1985 drie nieuwe kerncentrales,
elk met een vermogen van 1000
megawatt beschikbaar zullen
komen. Of dat op de vestigings
plaatsen zal gebeuren die de NV
SEP in haar ontwerp-elektrici-
teitsplan heeft genoemd Bors
sele, Maasvlakte en Flevo is
dus nog een open zaak.
De minister van economische zaken
kondigde donderdag op de persconfe
rentie rondom de aanbieding van zijn
energienota aan:
3 De vestigingsplaatsen van de drie
kerncentrales zullen een nadere be-
sturdering behoeven in het kader
van het ontwerp-structuurschema
elektriciteitsvoorziening. Daarbij
zullen ook de zogenaamde zone
ringsnormen aan de orde komen.
(Minister Lubbers: „Het moeten
goede, veilige plaatsen zijn. Niet
vlakbij of in steden. Belangrijk is
de aanwezigheid van veel koelwa
ter").
In overleg met de provinciale en
gemeentebesturen zal er naar wor
den gestreefd om het aantal elektri-
citeits produktie- en distributiebe
drijven terug te brengn. Hij zal
daarover een overeenkomst afslui
ten met de elektriciteitsbedrijven.
De SEP heeft zelf de gedachte ge
opperd om Nederland (voorlopig)
t verdelen in vijf gebieden met elk
één bedrijf. Het zuiden (Zeeland,
Noord-Brabant en Limburg) is zo'n
regio. Er zullen de nodige harde
afspraken worden gemaakt die er
toe zullen leiden dat bet plan inder
daad binnen ten hoogste vijf jaar
tot stand komt.
In zijn energienota wijst minister
Lubbers erop, dat SEP van de be
staande 14 elektriciteitsbedrijven vijf
bedrijven wil maken: in het noordoos
ten van Nederland, in het zuiden, in
het midden, in Noordwest- en in West-
Nederland. „Op korte termijn zal
meer definitieve indeling
moeten worden," schrijft hij.
De heer Lubbers maakt duidelijk,
Jat de regionale bundeling, een erdere
concentratie in de toekomst niet in de
weg hoeft te staan. „Naar mijn voor
lopige opvatting is t.n dergelijke ver
dergaande ontwikkeling op langere
termijn aantrekkelijk te achten. Een
voor de hand liggende mogelijkheid
uit bedrijfseconomisch oogpunt is fu
sie. Gezien het feit. dat de centrales
van de te fuseren bedrijven in handen
zijn van de provincies en gemeenten,
is dit geen eenvoudige zaak. Toch
meen ik, dat met medewerking van de
betrokkenen oplossingen mogelijk zul
len blijken te zijn. Voorshands wordt
daarom nog niet gedacht aan wettelij
ke maatregelen", aldus de minis
ter.
In zijn nota voert de heer Lubbers
een aantal bezwaren aan tegen de
bestaande situatie, waarbij de elektri
citeitsbedrijven niet .volledig samen
werken. Een geautomatiseerd systeem
ter uitwisseling van energie tussen de
elektriciteitsbedrijven ontbreekt, ter
wijl dat uit het oogpunt van energie
besparing wel nodig is. Verder ver
groot de invoering van kernenergie
centrales de noodzaak tot nauwere
samenwering.
Groot
vermogen
Deze centrales dienen allereerst om
bedrijfseconomische redenen een
groot vermogen te hebben. Daardoor
zijn de risico's die verbonden zijn aan
het voor langere tijd buiten bedrijf
zijn van kerncentrales, te groot voor
de huidige bedrijven afzonderlijk. Ook j
wordt de noodzaak tot nauwere sa
menwerking vergroot, doordat de mo
gelijkheden voor vestiging van nieuwe i
centrales uit overwegingen van milieu
(Zie slot pagina 9 kolom 4)
voor de jaren tot 1973 (bijna 80
procent).
Na inderhaast belegd fractieberaad
van zowel de christen-democraten als
de linkse partijen werd kort voor de
stemming duidelijk dat de confessio
nelen hun dreiging om de meerbedra-
gen inderdaad in te gaan vullen in de
defensiebegroting voor 1975, op geen
enkele manier overboord wilden zet
ten. PvdA, PPR en D'66 maaiden zich
daar behoorlijk nijdig over maar Vre
deling bleef opmerkelijk laconiek.
Pas na een vraag van CPN-leióer
Marcus Bakker '..Ik had die vraag
eigenlijk van Wiegel (VVD) ver
wacht". grapte Vredeling toen zelfs
nog), wat de minister met deze kamer
uitspraak denkt te gaan doen, gaf de
bewindsman toe. dat de „evenwichti
ger verdeling van de investeringen"
die in de motie wordt geëist, eigenlijk
al wordt uitgevoerd. De christen-de
mocratische politici zwegen in alle
talen, maar Bakker constateerde dat
zo'n antwoord betekent dat Vredeling
de motie niet wenst uit te voeren.
Vredeling gaf daarop geen commen
taar.
Tijdens het debat over de defensie
nota werd duidelijk dat met name
mevrouw Hannie van Leeuwen van de
ARP erop was gebrand om beel wat
terug te halen van de 400 miljoen
gulden die Vredeling van zijn defen
sieplannen heeft moeten inleveren aan
schatkistbeheerder en bezuiniger mi
nister Duisenberg van financiën.
Slechts urenlange gesprekken van
KVP-specialist Van Eisen met het
dwarsliggende ARP-Iid weerhielden
haar van het indienen van een voor
het kabinet vrijwel onaanvaardbare
motie met bedragen.
Mevrouw Van Leeuwen kreeg van
de kamer ook baar zin met een
motie, waarin zij het kabinet op het
hart bindt om bij eventuele tegenval
lers in de bezuinigingen op het perso
neel geen geld uit de pot .aanschaf en
vervanging van materieel" te halen.
KVP, ARP, CHü, VVD, DS'70, de klei
ne rechtse partijen en 'nogal onver
wachts) de fractie van D'66 stemden
vóór deze motie.
De progressieven zagen slechts één
motie de eindstreep halen. Als steun
tje in de rug van Vredeling en Van der
Stoel werd uitgesproken dat zij in de
MBFB-gesprekken zo snel mogelijk de
tactische nucleaire wapens en de tac
tische luchtstrijdkrachten moeten in
brengen. De fracties van WD, DS'70
en de kleine rechtss partijen stemden
tegen deze motie.
AJle moties van de oppositie werden
verworpen. De motie van Klaas Keu-
ning (ds'70) waarin de regeringsplan
nen onomwonden „onaanvaardbare
verzwakking van de gevechtskracht
van de Nederlandse strijdmacht" wor
den genoemd, werd verworpen. De
oppositie tegen de Defensienota die
deze motie wél steunde, bestond uit
VVD, DS'70. SGP, GPV, Boeren Partij.
RKPX. Alle andere oppositie-moties
van de WD ondergingen met dezelfde
stemverhouding een zelfde lot.
