DUITS VETO OVER PRIJSBESLUITEN
SCHOK VOOR EUROPESE LANDBOUW
Potje van 46
voor defensie
miljoen
in '75
Aanleg spaarbekkens Grevelingen en
St.-Philipsland helemaal niet zeker
IT 1
Eisen Bonn voor EEG-partners moeilijk te verteren
Drie Nederlanders
in Israël gearresteerd
LID BRITSE
REGERING
AFGETREDEN
STEEDS MEER
DODEN IN
HONDURAS
Ambteloos
burger
Metula
clot
Pagina 13
217e jaargang - no. 226
Donderdag 26 september 1974
l Ie vergelijken
(Van onze correspondenten)
BRUSSEL, DEN HAAG. BONN Europa staat aan de rand van een nieuwe crisis nu de Westduitse
regering alsnog het zo moeizaam bereikte akkoord over een tussentijdse verhoging van de land
bouwprijzen met vijf procent heeft verworpen.
In EEG-kringen verwacht men ,dat de ministers van landbouw reeds vrijdag in een spoedzitting bij
een zullen komen om nog voor 1 oktober aan de verontruste Europese boeren een inkomensverbete
ring in het vooruitzicht te kunnen stellen.
De Duitse weigering is voor de EEG
volkomen onverwacht gekomen. Het
voor de eerste maal in de historie
n de Europese Gemeenschap dat
n regering een akkoord, waarmee
ook zijn eigen minister in beginsel
tod ingestemd, alsnog op losse
schroeven zet.
De Bondsrepubliek verbindt aan een
LONDEN (RTR) Lord Bray-
ley, staatssecretaris op het Brit
se ministerie van defensie, be
last met het leger, is woensdag
avond afgetreden; Premier Wil
son heeft het ontslag aanvaard.
Aldus officiële kringen in Lon
den.
lord Brayley, wiens naam in verband
is gebracht met ongerelmatigheden
begaan door ondernemingen waarmee
hij banden heeft,, heeft te kennen
en dat hij vrijwillig zal meewer-
lan het onderzoek dat naar deze
liïaire wordt ingesteld. Harold Wilson
slf heeft Brayley op de hoogte ge
veld dat het ministerie van handel dit
sderzoek zal uitvoeren. Brayley i
k eerste lid van de Labourregering
at aftreedt sinds de verkiezingen van
S februari. De Britse minister voor
prijzen en consumentenzaken, Shirley
Williams, heeft woensdag aangekon
digd dat zij „niet in de actieve poli
tiek zal blijven", als Groot-Brittanmë
uit de Europese Economische Ge
meenschap zou treden. Het Britse ho-
gerhudslid lord St. Davids heeft
woensdag bekendgemaakt dat hij de
Labourparbij de rug heeft toegedraaid.
Hij is de tweede lord die ruim twee
n voor de verkiezingen uit de
partij van Harold Wilson is getreden.
De 57-jarige lord St. Davids, die poli-
öek nooit enige rol van betekenis
beeft gespeeld, zegt in een open brief
dat hij teleurgesteld is door het verkie-
sngsmanifest van Labour. Hij zal
rich niet aansluiten bij de liberale
partij.
LONDEN De 43-jarige Shirley
Williams, minister in het kabinet
van premier Wilson, heeft woens
dag gedreigd uit de regering en
de politiek te gaan als Groot-Brit-
tannië uit de E.E.G. zou treden.
Zij deed de verrassende medede
ling, gezeten naast premier Wilson,
op de dagelijkse persconferentie
van Labour, Wilson wilde zijn mi
nister eerst niet laten antwoorden
op vragen, maar Shirley Williams
stond erop haar standpunt uiteen
te zetten.
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,5,7,9 en 11.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 13.
Sport op de pagina's 15 en
17.
Radio en t.v. op pagina 19.
Financieel nieuws op pag. 21.
tussentijdse prijsverhoging drie voor
waarden:
B Zij moet worden gezien als een
voorschot op de prijsverhogingen
voor het volgend jaar (waarvoor de
Europese commissie binnenkort voor
stellen moet indienen).
Alle nationale steunmaatregelen
voor de boeren die in Bonn als con-
currentie-vervalsend worden bestem
peld en in strijd met de Europese
verdragen kunnen worden geacht,
moeten op korte termijn worden afge
broken.
H Het totale Europese landbouwbe
leid moet vla een inventarisatie op
zijn doelmatigheid worden keke
ken.
Deze eisen, zo zegt men in Brussel,
liggen min of meer in het verlengde
van de onderhandelingspositie die de
Duitsers reeds vorige week hardnek
kig hebben verdedigd. Ook toen heb
ben zij trouwens al ernstige twijfel
uitgesproken over het nut van een
tussentijdse prijsverhoging die maar
in bepaalde sectoren van de landbouw
effect zou kunnen sorteren.
Niettemin maakt men zich nu bij
de EEG vooral ongerust over de onze
kerheid omtrent de besluitvorming in
de Gemeenschap die uit deze Duitse
houding voortvloeit.
Nederland geschrokken
Het Centraal Landbouwoverleg (het
gespreksorgaan van de drie bo eren-
en tuindersbonden) is geschrokken
van de uitspraak van de Duitse rege
ring. CLO-voorzitter drs. Rinze Zijl
stra verklaarde woensdag: „Dit besluit
is bij ons als een bom ingeslagen. Wij
hopen dat vrijdag het Duitse besluit
omgebogen kan worden". In het ge
sprek dat de landbouworganisaties
donderdag met minister Van der Stee
zullen hebben zal gevraagd worden
niet aan de Duitse eis toe te ge
ven.
Het Brussels besluit om de richt
prijzen met 5 procent te verhogen
moet volgens het CLO gezien worden
als een tussentijdse prijsaanpassing.
.Daarover zijn wij redelijk tevreden",
aldus voorzitter Zijlstra. „We moeten
nu echter meteen beginnen om onze
nieuwe prijsvoorstellen voor 1975 te
formuleren. De nieuwe prijsaanpas
sing dient gewoon op 1 februari in te
gaan".
Het CLO is van mening, dat het
kabinet te weinig tegemoet gekomen
is aan de Nederlandse land- en tuin
bouw in de begroting voor 1975. De
hoge aardgasopbrengsten maken vol
gens CLO-voorzitter Zijlstra meer mo
gelijk dan nu gedaan wordt. Op het
verlanglijstje van het CLO staan on
der meer nog een belastingvrije pensi
oenreservering en verlichting van het
BTW-percentage voor de sierteelt. Bin
nenkort zal het CLO met minister
Duisenberg van financiën hierover een
gesprek hebben.
Het Nederlandse ministerie van land
bouw noemt, in een eerste reactie, het
Duitse veto betreurenswaardig
twee redenen. In de eerste plaats is
dit veto teleurstellend voor het agrari
sche bedrijfsleven, dat nu opnieuw in
onzekerheid verkeert over de ontwik
keling van zijn inkomenspositie in de
nabije toekomst. Ten tweede betekent
de voorwaarde waaronder Duitsland
de raadsbesluiten wel wil aanvaarden:
intrekking van alle nationale steun
maatregelen, in feite een ontkenning
van de bevoegdheden der Europese
oommissie tot toetsing van die steun
maatregelen aan het EEG-verdrag. Die
nationale steunmaatregelen, aldus het
ministerie van landbouw in Den Haag,
zijn in de jongste EEG-ministerraads-
vergadering buiten de besluitvorming
gehouden, op voorwaarde dat ze
korte termijn door de commissie
toetst zouden worden. Daarte_
werd in de vergadering geen bezwaar
gemaakt, maar Duitsland komt nu'
wel met een voorwaarde die een ont
kenning van de toetsingsbevoegdheid
der commissie betekent.
Verbaasd én geërgerd: dat zijn de
woorden die de eerste reacties beheer-
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
NA HUMANITAIRE HULP
AAN PALESTIJNEN
(Van onze correspondent)
TEL AVIV In Israël zijn drie Leidse studenten gearresteerd, die
verdacht worden van anti-Israëlische activiteiten. Het zijn mej.
Paula Witkam en mej. Margaretha Heynsbroek die op 13 sep
tember wérden aangehouden, toen ze over de Allenby-brug uit
Jordanië Israël wilden binnenkomen en de heer W. Thierens,
die met een Palestijnse is getrouwd en op 21 september in de wo
ning van zijn schoonouders in het dorpje Beth Jula bij Jeruzalem
werd gearresteerd.
HONDURAS De woeste wate
ren van de overstroming tilden dit
huis in Honduras op en voerden
het met zich mee totdat het uit
eindelijk lot stilstand kwam op
een brug, die het geweld van de
overstroming doorstond.
Het dodental in Honduras stijgt
met de dag. Epidemieën lijken
niet te voorkomen. De eerste ge
vallen van tyfus zijn al gemeld,
In de zwaarst getroffen gebieden
heeft een groot aantal overleven
den die hun familieleden verloren,
zelfmoord gepleegd.
VREDELING LEGT UITSPRAKEN PVD.4-
PARTIJRAAD NAAST ZICH NEER
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De regering heeft woensdagavond na aandrang van de christen-democratische par
tijen in de tweede kamer nog eens nadrukkelijk herhaald dat er 46 miljoen gulden klaarligt om
onze defensie op peil te houden als de onderhandelingen over troepenvermindering tussen Oost en
West mochten mislukken. Dat hedrag kan al in i 975 worden besteed als extraatje.
Overigens houden zowel minister
Van der Stoel van buitenlandse zaken
als minister Vredelïng van defensie
nog steeds rekening met het in zicht
komen van een akkoord, al in 1975, in
de MBFR-besprekingen, waardoor in
onderling overleg met NAVO-partners
Nederland wat minder defensie-in
spanningen kan leveren. Daar ziet het
volgens waarnemers overigens nog
niet naar uit.
Vredeling gaf geen duimbreed toe
tegenover de nadrukkelijke wens van
KVP, ARP en CHÜ om investeringen
van het tweede gedeelte van de plan
periode die tot 1983 loopt, naar voren
te halen. „Als er gaten ontstaan in het
vervangingsschema, dan zullen we die
opvullen. Bovendien zullen in die eer
ste periode tot 1978 nog extra bedra
gen moeten worden uitgegeven, onder
meer een bedrag van 40 miljoen gul
den totaal door de terugtrekking van
de Hawk-rakettengordel vanuit West-
Duitsland. Het lijkt nu alsof in de
tweede periode erg veel investeringen
zijn opgehoopt, maar die worden in
de eerstkomende jaren ai in gang
gezet. De bezuinigingen die zullen ont
staan door onder meer efficiëntere
aanpak zijn er ook nog niet in ver
werkt", aldus Vredeling.
De mededelingen over deze twee
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
De beide vrouwen worden er met
name door de Israëlische autoriteiten
van verdacht te behoren tot een vijan
delijke organisatie, terwijl de heer
Thierens verdacht wordt van sabota-
ge-activiteit.
Woensdag is het drietal, dat in
Jeruzalem gevangenzit, door een ver
tegenwoordiger van de Nederlandse
ambassade bezocht. Zoals altijd in
dergelijke gevallen, krijgen Nederland
se gedetineerden in het buitenland
consulaire bijstand- De drie verdach
ten hebben als raadsvrouw gekozen
mevrouw Felicia Langer, die in Israël
bekend is door haar optreden ten
behoeve van gevangengenomen Arabie
ren.
De Israëlische autoriteiten geven
geen nadere inlichtingen. De familie
van Margo Heynsbroek, in Kromme
nie, was zeer verrast door de arresta
tie. Margo's zuster. Marijke, vertelde
dat Margo en Paula op 21 augustus
met vakantie zijn gegaan naar het
Midden-Oosten. Zij zijn beiden lid van
het Palestinacomité, en zouden voor
het Palestinacomité nagaan of de me
dicamenten die naar het Midden-Oos
ten gestuurd zijn, goed terecht zijn
gekomen. Voor dat doel reisden de
twee meisjes naar Libanon en Syrië.
Daar hebben ze met vertegenwoordi
gers van de Palestijnse Halve Maan
gesproken, de Palestijnse tegenhanger
van het Rode Kruis. ..Het was een
louter humanitaire actie", zegt Marij
ke Heynsbroek met nadruk,
Paula en Margo kenden Willem
(Zie slot paginr 3 kolom 4)
TEGUCIGALPA (AFP, RTR. UPI)
Hoeveel mensenlevens het overtrekken
van de orkaan Fifl en de daarmee ge
paard gaande overstromingen in Hon
duras hebben geëist is bij lange na nog
niet bekend. Het is de vraag of men
het ooit precies te weten zal komen.
De onofficiële schattingen lopen een
kleine week na de ramp die het land
bijna onherstelbaar heeft getroffen
uiteen van 9 tot 15.000.
Het internationale reddingswerk en de
hulpverlening aan de naar schatting
300 tot 350.000 daklozen begint lang
zaam op gang te komen. Militaire
transportvliegtuigen uit de Latijnsame-
rikaanse landen voeren levensmiddelen
en hulpgoederen aan. Mexico heeft
een luchtbrug naar Honduras ingesteld
en de Amerikaanse ambassadeur Philip
Sanchez heeft eveneens een groot
scheepse luchtbrug aangekondigd die
binnen enkele dagen op volle toeren
zal draaien. Cuba heeft behalve levens
middelen ook een veldhospitaal met 40
bedden gezonden, dat is ingericht in
het dal van de Sula in het noorden
van het land.
De woordvoerder van het nationale
noodcomité kolonel Carlos Rene Pine
da. heeft een dringend beroep gedaan
voor meer internationale voedselhulp.
De eerste gevallen van tyfus zijn ge
meld. In San Pedro Sula maakte
man met een mes een einde aan zijn
leven. Hij wilde nu hij zijn vrouw,
zijn zes kinderen en zijn moeder had
verloren zelf ook niet langer leven. In
El Progreso, een stadje bij San Pedro
Sula, hebben zich op één dag tien ge
vallen van zelfmoord voorgedaan.
AANDACHT VOORAL RICHTEN OP OPPERVLAKTEWATERWINNING UIT BIESBOSCH EN GRONDWATERWINNING IN BRABANT
IR. P. SANTEMA: VRAAG
OF PROJECTEN NOG
KOMEN IN NIEUW
TIENJARENPLAN
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG „Het is helemaal
niet zeker, dat de aanleg van
spaarbekkens in de Grevelingen
of bij Sint-Philipsland nodig zal
zijn om de watervoorziening
voor Zeeland op lange termijn
te verzekeren. Het is de vraag
of die projecten nog vermeld
zullen worden in het nieuwe
tienjarenplan voor de drink- en
industriewatervoorziening". Dat
zegt ir. P. Santema, directeur
van het Rijks Instituut voor
Drinkwatervoorziening over de
watervoorziening voor Zeeland
in de verdere toekomst.
Volgens de heer Santema moet de
aandacht bij de watervoorziening
vooral worden gericht op de opper
vlaktewaterwinning uit de Biesbosch
en de grondwaterwinning in Brabant
en in het Belgische grensgebied. Of
daarna ook nog spaarbekkens nodig
zijn, aclit hij twijfelachtig. ..Het is de
vraag of de prognoses over het ver
bruik van water niet te hoog zijn
geweest. Er is een teruggang in de
groei van de bevolking en de groei
van de waterconsumptie neemt af.
Ook in de industrie gaat men over op
droge technieken of op technieken,
waarbij recycling wordt toegepast. In
het structuurschema voor de drink
en industriewatervoorziening is het
spaarbekkenplan opgenomen als een
project dat bestudeerd moet worden.
Maar er is een voortdurende bijstel
ling van de plannen".
Overigens erkent de heer Santema,
dat er nog wel sprake it van een
groei in het waterverbruik. Er wordt
op dit moment nog steeds uitgegaan
van een groei van vijf procent per
jaar. De afzet van uê Watermaat-
scliappij Zeeland bedraagt nu 40 mil
joen kubieke meter per jaar en dat
getal komt in 1978 in de buurt van de
48 miljoen. Ir. P. Stoter, directeur
van de WMZ: „Voor die 48 miljoen
kubieke meter is een planning ge
maakt. maar daarin zitten op dit
moment nog enkele onzekerheden. We
moeten nog de nodige vergunningen
krijgen voor onttrekking van grond
water in de Schouwse Westhoek en
voor infiltratie van Haringvlietwater
daar. Verder hebben we een definitie
ve vergunning nodig om de produktie
van het pompstation Schijf op te
voeren en er ïs overleg met België
nodig om de produktie in Sint Jan
steen en in de Braakman zeker te
stellen. Als alle instanties hun best
doen en ervan uitgaan dat de levering
van water noodzakelijk is, kunnen die
onzekerheden binnen enkele jaren zijn
weggenomen".
Drie deelgebieden
De WMZ zorgt voor de watervoor
ziening in drie deelgebieden: op
Schouwen-Duiveland en Goeree-Over-
flakkee, in het gebied Tholen Halste
ren en in overig Zeeland en het
gebied Ossendrecht, Woensdrecht, Put
te, Huijbergen. In de Schouwse West-
thoek werd vorig jaar 1,9 miljoen
kubieke meter water opgepompt. Men
verwacht tot het jaar 1990 toe
kunnen door infiltratie van niet zo
grote hoeveelheden: een aanvulling
van circa 2 miljoen kubieke meier
boven de 1,9 miljoen van nu zal
voldoende zijn.
Voor Tholen Halsteren, waar nu 1,5
miljoen kubieke meter wordt gepro
duceerd. wordt een geringe stijging
verwacht. In de komende vijf jaar
zijn er geen problemen te verwachten.
Intussen is een studie gaande over de
aanvulling daar,
Voor overig Zeeland moet tot 1978:
10 miljoen kubieke meter water van
het pompstation Schijf komen, 16 mil
joen van Huijbergen en Ossendrecht.
3 miljoen van Sint Jansteen, 11 mil
joen van de Braakman en 8 miljoen
van de waterfabriek in Terneuzen.j
Voor het pompstation Schijf moet de'
waterleidingmaatschappij Noord-West
Brabant nog een vergunning krijgen j
om de produktie van 8 tot 10 miljoen
(Zie slot pagina 9 kolom 3)
'7eeUiXu3i Ls oen o
uft/éfj |tl_. provincie:
Jimtlijn
•land Ls een overzichtslij-
rnr. J. -.-an
Ij'v'fvi Aar [sen, de commissaris
der koningin, die morgen af-
Ischeld neemt van de staten,
J zal dat zeker willen bevestl-
gen. Wie bij wijze van spre
ken op de toren van Goes klimt kan
het hele gewest overzien, inclusief zijn
ruim driehonderd^' i iv-nd inwoners,
Een commissaris der koningin heeft
hier dan ook een meer dan boeiende
functie, hij is commissaris en tegelij
kertijd min of meer burgemeester v;in
een zeer gevarieerde, nochtans over
zichtelijke gemeente, waarin de af
stand tussen bestuurde '*n bestuur nog
nicl erg groot is. Vriiwel iedereen
kent de commissaris en omgekeerd
kent hij zeer velen van zijn Ingezete
nen. Overigens hoeft hij daarvoor niet
dagelijks de toren van Goes te be
klimmen, al zou men dat in die cen
traal gelegen gemeente wel redelijk
achten. Men vindt daar namelijk nog
altijd dat de bestuurders van deze pro
vincie niet veel verder zien dan de
directe omgeving van de Middelburgse
abdij. Een verwijt ecM-r dat niet op
gaat voor commissaris Van Aartsen.
hii keek heel wat verder dan de muren
van dit. oude kloost'-r. In de afgelopen
jaren heeft hij deze provincie vele ma
len van noord naar zuid en van oost
naar west doorkruist, hij kende Zes-
land alsof hij er geboren en getogen
was.
Dat was hij niet,, maar het, scheelde
niet veel. Zijn ouders kwamen bei
den uit Zeeland, zijn vader was in
Goes onderwijzer geweest en later als
hoofd van een school naar Amsterdam
gelogen. In zijn jonge jaren logeerde
mr. Van Aart sen vaak in het Zeeuwse
land: toen hij in 1965 naar hier kwam
om de eerbiedwaardige zetel in de
abdij te bezetten, kwam hij op ver
trouwd terrein, vertrouwd door zijn
familierelaties, vertrouwd ook door
zijn werk als minister van verkeer en
waterstaat. In zijn leven en loopbaan
weerspiegelt zich een ontwikkeling die
typerend is voor menigeen van het
antirevolutionaire volksdeel. De oude
re generatie was een
der eerste lichtin
gen der militante
mannenbroeders, zij
hadden de stem van
Kuyper gehoord en
verstaan. De volgende generatie was
zo mogelijk nog meer zelfbewust, stu
deerde aan de vrije universiteit om
vervolgens respectabele functies in be
drijfsleven of bij de overheid te bekle
den. De jonge Van Aartsen afgestu
deerd als jurist kwam via een amb
telijke loopbaan in de politiek terecht,
in de gemeenteraad van Den Haag.
waar hij in de naoorlogse jaren wet
houder werd. Vervolgens onver
wacht minister, gevolg van het af
treden van de toenmalige minister van
verkeer en waterstaat mr. J. Algra. Dat
was het begin van een bewogen perio
de in de landspolitiek. waarin bij drie
maal een ministerschap bekleedde,
tweemaal verkeer en waterstaat, een
maal volkshuisvesting. Tenslotte com
missaris der koningin in Zeeland. In
dit ambt werd als het ware de cirkel
gesloten: een terugkeer naar het land
van herkomst.
Het lijkt er soms op alsof iedere
periode haar eigen type bestuur
der voortbrengt. De perioden van
oorlogsnerstel. ramp en rampherstel
gaven Zeeland andere mensen dan
daarna. Dat had niet uitsluitend te ma
ken met de persoonlijkheid van de be
wuste bestuurders, maar was vooral
een gevolg van de uitdagingen, die in
elk tijdvak weer anders waren en bij
voorbeeld de afgelopen tien jaar niet
waren te vergelijken met die van de
jaren daarvoor. In dit opzicht wordt
hier nog altijd met respect gesproken
over commissaris jhr. mr. A. F. C. de
Casembroot, een man die tot aan zijn
dood de weg tot het hart als de enige
weg tot de Zeeuw beschouwde. Daar
door had zijn opvolger het in be
paalde opzichten niet makkelijk.
Hij bracht een andere stijl mee. de
stijl van wat men zou kunnen noemen
'de vakbestuurder'. Mr. Van Aartsen
was gewend te werken op basis van
ambtelijke en deskundige adviezen en
deed dat ook in Zeeland. In geen enkel
opzicht trachtte hij de markante, maar
persoonlijke stijl van zijn voorganger
over te nemen: hij bleef zichzelf. Dat
heeft wel eens aanleiding tot moeilijk
heden gegeven, althans in het begin,
want er waren mensen die moeilijk
afscheid konden nemen van de oude
lijn. Mr. Van Aartsen ging echter rus
tig uiterlijk onbewogen verder,
zich aldus een man met een duidelijke,
eigen persoonlijkheid tonend.
Bijna tien jaar heeft hij in de abdij
geresideerd: een kundig bestuur
der, die welomschreven beleids
doelen nastreefde. Wat dat betreft was
hij niet van zijn stuk te brengen: hij
schuwde de discussie over die beleids
doelen allerminst en droeg bij allerlei
gelegenheden zijn opvattingen uit, ook
al wist hii dat ze kritiek zouden op
roepen. Toen enkele jaren geleden
om slechts één voorbeeld te noemen
de discussies in politieke kring hoog
opliepen over de vraag of een burge
meester gekozen dan wel benoemd
moest worden, liet commissaris Van
Aartsen via een interview weten dat
hij niets, maar dan ook helemaal niets
voor een gekozen functionaris voelde.
Bij die gelegenheid werd hem er op
gewezen dat het voor een commissaris
wellicht niet verstandig zou zijn zo na
drukkelijk een standpunt uit te spre
ken: een commissaris is immers een
belangrijk adviseur bij burgemeesters
benoemingen? Mr. Van Aartsen haalde
de schouders op: ..Ik heb die mening
nu eenmaal". Zo heeft hij ook zonder
terughoudendheid zijn opvatting naar
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
