PROVINCIALE
II
KABINET ACCEPTEERT
EXCUSES VREDELING
Sneltrein Dordrecht-
Rotterdam ontspoord
Hoorzitting over wateronttrekking
leverde geen nieuwe aspecten op
AlLLOUISSE l,atu»rliik
E©
Advies: Loongrens
ziekenfonds f 27.700
Koop NU een OPEL
rir
Ut
INITIATIEF
VS INZAKE
CYPRUS
Dr. Vondeling en
mr. Gaarlandt
onderscheiden
Vredeling langs
de afgrond
Kentekenbewijs
in drie delen
Pagina 3
57I0 jaargang - no. 203
Vrijdag 30 augustus 1974
VERKOOP EN SERVICE SINDS 1919
in A AIT
WD - NIET TEVREDEN - WIL KAMERDEBAT
ffeen commentaar", zei minister
Vredeünff donderdag op de recep-
lie M dr. Vondeling ,Jiet staat
gemaal in Vrij Nederland". Hij
•g niet nader in op de reacties
verschillende politici op zijn
openhartigheid. Het kabinet heeft
ili mk inmiddels bijgelegd.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kabinet-Den Uyl heeft defensieminister Vredeling niet tot aftreden gedwon
gen na zijn opmerkelijk felle uitspraken in het interview met Vrij Nederland. Maar de fracties in
de tweede kamer bereiden wel politieke acties voor tegen de minister. Volgende week dinsdag zal
de VVD een kamerdebat met Den Uyl en Vredelng vragen omdat van de excuses van Vredelng aan
het adres van Duitsland en Amerika volsterkt onvoldoende vindt. Vrijwel alle fracties vinden de uitla
tingen van Vredeling, die hij nog eens heeft bevestigd, volstrekt onjuist.
Vredeling heeft het boetekleed n
ten aantrekken nadat hij er tijdens
het kabinetsberaad van donderdag
flink van langs had gekregen. Zowel
het kabinet als Vredeling betreuren de
uitlatingen aan het adres van secreta
ris-generaal van de NAVO, Luns, en
het ambtenarenkorps in Nederland
ten zeerste. Vredeling zal waken voor
herhaling, zo staat er te lezen in het
antwoord van Den Uyl op schriftelijke
vragen van het VVD-kamerlid De Kos
ter, die prompt na publicatie van het
interview met, Bibeb in Vrij Neder
land zijn gesteld.
Premier Den Uyl verklaarde na
ministerraad: „Waar de bedoeling te
ky/etsen niet aanwezig is, heeft het
Kabinet geconcludeerd dat er voldoen
de basis is voor voortgezette samen
werking."
Het kabinet heeft onderling de vre
de weer getekend na de openlijke
spijtbetuiging van Vredeling, maar of
de kamerleden er ook zo over denken
valt nog ten zeerste tè betwijfelen.
WD, KVP-fractieleider Andriessen en
de ABP vonden het antwoord van Den
Uyl volstrekt onvoldoende. Er wordt
volgens hen in het geheel niet verwe
zen naar de zeer felle uitlatingen van
Vredeling aan het adres van West
Duitsland en de Verenigde Staten.
PvdA-fractieleider in de Tweede Ka
mer, dis. Ed van Tiüjri, merkte op
dat de eenheid binnen het kabinet
bewaard is gebleven en dat hierbij de
discussie voor hem gesloten is. De
voorzitter van de defensiecommissie
MEEN MATERIËLE SCHADE
UTRECHT (ANP) De sneltrein Dorörecht-Rot terdam is donderdag even na vier uur vlak voor
het binnenlopen van het centraal station in Rotterdam uit de rails gelopen. Er hebben zich geen per
soonlijke ongelukken voorgedaan. Het treinverkeer tussen Rotterdam en Dordrecht werd echter in
beide richtingen gestremd, mede omdat de ontspoorde trein de bovenleiding had beschadigd.
Os NS zette direct bussen in, die
tossen Rotterdam en Barendrecht een
stopdienst uitvoerden en tussen Ba
rendrecht en Dordrecht een snel-
dienst. De intercity-treinen vanuit Am
sterdam gingen niet verder dan Den
Haag. Daar moesten de reizigers over
stappen in een stoptrein die om het
kwartier naar Rotterdam C.S. pendel
de. Om half zeven werd over een nog
'tij spoor een pendeldienst tussen
Rotterdam en Dordrecht ingelegd. De
de rails gelopen trein verspert
precies het punt waar de sporen van
station uitwaaieren in het empla-
lemenfc, De ontspoorde trein heeft
NICOSIA (AFP) De Cyprische rege
nts is donderdag in spoedzitting bij
eengekomen om een nieuw initiatief
jan de Verenigde Staten inzake
hveslie-Cyprus te bespreken.
Het initiatief heeft: betrekking
fflejme onderhandelingen tussen
uiKse on de Griekse Cyprioten, met
teelneming van de drie garantielanden,
ynekenland, Turkije en Engeland, zo
s m goedingelichte kringen in Nicosia
«emomen.
Washington zou bereid zijn druk uit
«tenen op Turkije om zijn troepen te
nt? te trekken van de linies die de
rirtee troepen momenteel bezetten. De
^enng van president Clerides (Cy
prus) zou dan akkoord moeten gaan
net een nieuwe conferentie.
Nieuws uit Zeeland op de pa
pa's 2, 4, 5, 7 en 10.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 9.
Sport op de pagina's 10. en
li.
Badio en televisie op pagina
financieel nieuws op pagina
15.
twos portalen en drie masten van de
bovenleiding beschadigd. De vermoe
delijke oorzaak van de ontsporing is
een stalen voetplaat van een viaduct,
waaraan schilderswerkzaamheden
worden verricht. Gedurende die werk
zaamheden moeten de platen worden
weggenomen. De trein heeft een ervan
'gepakt' en ongeveer 1500 meter mee
gesleept. Op het emplacement bleef de
plaat in eeen wissel steken, waardoor]
de trein uit de rails werd gewrikt. De
NS hoopte de sporen vanmorgen
weer berijdbaar te hebben.
in de tweede kamer, het. KVP-kamer-
lid Van Eisen, voegde daar nog
toe dat het defensie-apparaat ge
vergeten is in de spijtbetuigingen
de minister van defensie. „Deze k
tie zal zeker nog intern moeten -
den opgehelderd", aldus Van
sen.
De ambtenaren bij defensie zijn
zeer geschokt door de rauwe uitlatin
gen van Vredeling. Donderdag werd
er voortdurend door het defensieper
soneel gesproken en vergaderd
de uitspraken van hun minister. Ook
bij buitenlandse zaken zijn de opmer
kingen over ambtenaren die minister
Van der Stoel van buitenlandse zaken
volledig overspoelen, erg slecht g
len.
Grapjes
Tijdens de receptie in de tweede
kamer ter gelegenheid van het zilve
ren jubileum van kamervoorzitter dr.
Anne Vondeling, waren vrijwel alle
bewindslieden, ook Vredeling, aanwe
zig. Premier Den Uyl maakte in zijn
toespraak tot Vondeling nog enkele
grapjes over het optreden van Vrede
ling.
Drs. Den Uyl kwalificeerde dr. Von
deling, die bijna 28 jaar geleden zijn
eerste betoog in het parlement hield,'
als een verdediger van de macht- van
het parlement, die soms terecht een
schoolmeester is genoemd, maar die
menig jong kamerlid de juiste weg
wist te wijzen.
Zo herinnerde drs. Den Uyl zich hoe
ir. Vondeling het jeugdige kamerlid ir.
Vredeling voorhield dat jonge kamer
leden niet te veel interrupties moeten
plaatsen. „Maar hij heeft de jonge
kamerleden ook altijd voorgehouden
vooral steeds de pers te woord
staan," aldus de premier, die ook nog
als volgt op het incident rond de
minister van defensie inging: „Anne,
(Zie slot pagina 3 kolom 1
EXTRA NUMMERS
VRIJ NEDERLAND
AMSTERDAM (ANP) Het week
blad Vrij Nederland is bezig met
het drukken van 26.000 extra
exemplaren. Dit op verzoek van
ie twintig tijdschriftengrossiers
die de losse-nummerverkoop van
het weekblad verzorgen. Donder
dagmorgen om 08.00 uur waren de
verkooppunten in de Randstad
door de losse nummers van het
weekblad heen. Normaal is dit pas
zaterdags het geval.
ROTTERDAM De ravage
ontsporen van de sneltrein Dor drecht - Rotterdam.
DEN HAAG (ANP) Dc voorzitter
van de tweede kamer, dr. ir. A. Von
deling, Ls donderdag ter gelegenheid
van zijn 25-jarig kamerlidmaatschap
benoemd tot groot-officier in de Orde
van Oranje-Nassau.
De bij deze onderscheiding behorende
versierselen werden hem overhandigd
door premier Den Uyl tijdens een
druk bezochte receptie in het gebouw
van de tweede kamer. Minister De
Gaay Fortman van binnenlandse za
ken heeft donderdag in het provincie
huis in Assen aan mr. K. H. Gaar
landt, commissaris van de koningin in
Drenthe, de versierselen uitgereikt be
horend bij de onderscheiding van
grootoffdcier in de Orde van Oranje-
Nassau. Mr. Gaarlandt zal zijn ambt
per 1 oktober wegens pensionering
DEN HAAG Eén dag voor
zijn vertrek voor een veertien
daagse reis van een parlementai
re delegatie naar Indonesië, heeft
kamervoorzitter dr. Anne Vonde
ling donderdag zijn 25-jarig ka
merlidmaatschap gevierd. Bij die
gelegenheid kreeg hij uit handen
van premier Den TJyl het groot
kruis in de orde van Oranje-
Nassau.
De heer Vondeling begon, op
30-jarige leeftijd, 28 jaar geleden
zijn politieke carrière in de Ka
mer. Hij was .onder andere minis
ter vaw landbouw, fractievoorzit
ter van de PvdA. minister van
financiën en tegelijkertijd vice-
premier en sinds ruim een jaar
kamervoorzitter. Bij hel bereke
nen van zijn kamerjaren heeft
men de 2.5 jaar dat hij minister
was. afgetrokken.
Bij het omhangen van het
grootkruis in de orde van Oranje-
Nassau herinnerde premier Den
Uyl zijn partijgenoot eraan dal
het juist Vondeling is geweest die
2ls minister van financiën, en
ook daarna, het lintjesbeleid van
Ie regering kritisch op de helling
heeft willen zetten.' Ook had de
minister-president de eerste
jpeech van Vondeling in de Ka
mer (over landbouw) er op nage-
ilagen. Het bleek dat de kamer-
póorzitier, die tegenwoordig ha-
nert op korte spreektijden, toen
naar liefst anderhalf uur aan het
ooord is geweest.
Maximum premiedagloon 90-
AMSTELVEEN (ANP) De ziekenfondsraad heeft donderdagmid
dag besloten de staatssecretarissen van volksgezondheid en van so
ciale zaken te adviseren, de loongrens met ingang van 1 januari
1975 met 4.500 te verhogen tot 27.700.
De commissie verzekerden van de raad had aanvankelijk een grens van 27.200
genoemd, maar later bleek aal het loonindexcijfer tussen 31 juli 1973 en 31 ju
li 1974 forser is gestegen dan was aangenomen, namelijk met ruim 19 procent.
Bij de bepaling van de loongrens voor de ziekenfondsverzekering wordt uitge
gaan van de gemiddelde loonstijging.
De ziekenfondsraad verwacht, dat door het optrekken van de loongrens het
aantal verplicht verzekerde werknemers op 3 januari met ongeveer 18.000 zal
toenemen. Op een totaal van 3 miljoen verzekerden vindt de raad dat geen 'be
duidende' stijging.
De raad heeft de staatssecretarissen voorts geadviseerd, het maximum premie-
loon het loonbedrag per dag waarover maximaal ziekenfondspremie wordt
geheven vast te stellen op 90,-.
PROF. HAMAKER: NATUUR WORDT DOOR INFILTRATIE MISVORMD"
BEZWAAR
SCHRIFTEN
MONDELING
TOEGELICHT
HAAMSTEDE De hoorzitting
over de aanvraag van de NV Wa
termaatschappij 'Zeeland', om
meer water uit de duinen bij
Haamstede te mogen halen,
heeft geen nieuwe gezichtspun
ten opgeleverd. Donderdag kre
gen de indieners van bezwaar
schriften in het gemeentehuis
van Westerschouwen de gelegen
heid, om voor vertegenwoordi
gers van de WMZ en van de com
missie grondwaterwet waterlei
dingbedrijven (CoGroWa) hun
bedenkingen tegen het verzoek
van de watermaatschappij mon
deling toe te lichten. Het laatste
van volksgezondheid en milieu
woord is aan minister Vorrink
hygiëne.
Het is een lange zitting geworden, 's
Morgens om tien uur kwam de eerste
spreker aan het woord. Rond half vier
's middags kon gedeputeerde J. van
den Bos, die de voorzittershamer han
teerde, de bijeenkomst sluiten. Het
ging allemaal over de aanvraag van
de WMZ, om per jaar 2,5 miljoen ku
bieke meter water aan de duinen bij
Haamstede te mogen onttrekken. Mo
menteel haalt de WMZ er 1,9 miLjoen
kubieke meter water vandaan. Dat is
eigenlijk teveel, want de WMZ mag
formeel niet verder dan 1,1 miljoen
gaan.
Professor dr. J. Hamaker hij ver
tegenwoordigde het landgoed Biesber-
veld noemde dat een 'juridisch mon
strum'. „Het is een onaanvaardbare
situatie, dat er geen maatregelen te
gen de WMZ worden genomen." WMZ-
directeur ir. P. Stoter zou het verwijt
van professor Hamaker later 'pareren'
met de opmerking: „Wij heb'h" een
nieuwe aanvraag tijdig genoeg inge
diend. Dat het zo lang duurt, daar kun
nen wij niets aan doen." De WMZ
kreeg namelijk in 1966 een tijdelijke
vergunning met een proeftijd van vijf
jaar, waarin werd toegestaan de capa
citeit van 1,1 miljoen kubieke meter
water op te voeren tot 1,9. In 1971
liep die termijn dus af, en had de WMZ
terug moeten gaan naar 1,1 miljoen.
Een jaar tevoren, had de WMZ echter
de aanvraag ingediend de tijdelijke
vergunning om te zetten in een defini
tieve. Tevens werd er het verzoek aan
vastgekoppeld, om 2.5 miljoen kubie
ke meter uit de duinen te mogen pom
pen.
Tijdens de hoorzitting nam niet alleen
de WMZ-aanvraag een belangrijke
plaats in, ook het advies, dat. de Co
GroWa over de kwestie had uitge
bracht, liep als een rode draad door
de betogen. Het CoGroWa-aóvies komt
er op neer, dat de WMZ tot 30 juni
1967 geen 2,5 miljoen kubieke meter
water (zoals gevraagd) uit de duinen
kan halen, maar slechts 2,1 miljoen.
Per 1 juli 1976 wordt de uitbreiding
tot 2,5 miljoen toegelaten. Maar dan
moet de WMZ jaarlijks het grondwa
ter met 1,4 miljoen kubieke meter
aanvullen. Dit, om verdere verlaging
van de waterstand met als gevolg
verdrogingsverschijnselen tegen te
gaan. De WMZ wil dat via het Haring-
vlietproject doen.
Onvervangbaar
Professor Hamaker wilde daar niets
van weten. Volgens hem is de maat
vol. De WMZ zou door de onttrekking
al teveel schade aan het milieu hebben
aangericht. Hij vond, dat de WMZ niet
verder dan 1,1 miljoen mag gaan. De
(Zie slot pagina 4 kolom 5)
V"
Hartlijn.
'rvdelina hoeft met me
Lampe van VnJ
Nederland oen joumallv
L/aU te schrijvend onder de
naam Blbeb gesproken
en daarvan Is nu het hele
land in rep en roer. Er
wordt acb-ach en tut-tut geroepen, ter
wijl politiek-Den Haag zich hoofd
schuddend afvraagt <>l deze man wel
als minister gehandhaafd kan blijven.
Voorlopig zegt het kabinet en zeggen
Vredelings guer.tverwanten 'ja' op riie
vraag, maar het riet er naar uit dat
de kamer daarover nog in het open
baar gaat debatteren: do VVD be
reidt een interpellatie voor. Met an
dere woorden: de schade voor het ka
binet-Den Uyl ls nog niet helemaal te
taxeren, er Ls wat voorlopig herstel
werk verricht via oen verklaring van
de minister-president, maar het tiefin:
tieve schaderapport moet nog komen.
Vredelings uitlatingen zijn op tw«?
manieren te lezen: met en zonder
politieke pet op. Wanneer men het
interview leest zonder aan de politie
ke effecten te denken, komt het arti
kel over als een goed geschreven por
tret van een markante man. Zeker, af
en toe heeft hij eens flink uitgehaald,
maar het gaat te ver om in dit ver
band van 'beledigingen' te spreken. De
geïnterviewde blijkt over sommige
mensen en categorieën tamelijk ong«*-
nuanceerd te oordelen en geeft daar
aan uiting via een nogal schilderachtig
taalgebruik. Wét hij zegt is overigens
niet zo openbarend: rond het Haagse
Binnenhof wordt, dit soort opmerkin
gen wel meer gemaakt, alleen niet in
het publiek. Los derhalve van de po
litiek: het gaat hier om een uiterst
lepsbaar verhaal, een joumalistiek-ge-
slaagd portret van een man van de
lichting 1924, opgegroeid in de oor
logsjaren en daar
door gevormd. In
dit licht bezien
worden sommige
van zijn opmerkin
gen een stuk min
der zwaar. Bijvoorbeeld: „In feite
ben ik allergisch voor uniformen".
Dat is een uitlating die uit het ver
band gelicht onvermijdelijk tot de
verbaasde vraag leidt waarom zo n
man dan uitgerekend minister van de
fensie wordt. Uit het stuk als geheel
blijkt evenwel dat hier de bezetting
een overheersende rol speelt. Vrede
ling voègt aan zijn 'allergie'-opmerkini;
dan ook toe: „Of het nou politie is
of... Komt door de Duitse tijd." We',
daar staat hij niet alleen in.
Uit het stuk blijkt tevens dat Vrede
ling nog altijd is geworteld hoe
kan het anders in zijn gereformeer
de verleden, zonder zich er echter
en dat pleit voor hem tegen af te
zetten. Zijn benadering van abortus
en pil zijn heel wat behoedzamer en
menselijker dan van diegenen die de
ze onderwerpen voornamelijk als tech
nische ingrepen behandelen. Vrede
ling komt in dit interview niet uit»
sluitend als een 'recht-voor-de-raap-
figuur' naar voren: wil men hem een
faire beoordeling geven dan dient het
stuk als geheel in de beschouwing te
worden betrokken. De kwalificaties
over collega-ministers krijgen losge
maakt van de rest van het stuk
naar ons gevoel een te absolute waar
de, terwijl ze in het verband van het
totale artikel in de eerste plaats een
illustratief karakter hebben. Dit as
pect moet niet over het hoofd worden
gezien.
Zodra men echter bij het lezen uit
sluitend een politieke pet opzet
krijgt het artikel een ander reliëf. Van
uit de politiek bekeken heeft Vrede
ling dan ook zonder meer een 'stom
me streek' uitgehaald wat fors aan
gezette woorden, maar ze jassen bij
deze minister. Niemand zou zich heb
ben opgewonden of kunnen opwinden
als zijn uitlatingen beperkt waren ge
bleven tot een besloten groep, bij
voorbeeld zijn partij of Nieuwspoort.
Maar nee, Vredeling heeft willens en
wetens in dit interview toegestemd,
hij vertelde zelfs dat Marcel van Dam
hem er voor had gewaarschuwd. Een
waarschuwing die terecht werd gege
ven: er zijn al eerder bepaalde figuren
door de knieën gegaan onder de in
terviewtechniek van Bibeb. Vredeling
wist dus wat hij deed. Na het gesprek
heeft hij het stuk nog helemaal gele
zen voor het in de krant. kwam. Hij
fiatteerde het en handelde in feite als
of hij nog maar net de politiek was
binnengestapt: argeloos (of quasi-ar-
geloos) als een groentje.
In dit verband is al gesproken over
'politieke zelfmoord'. Maar dat is
niet eens het punt: als Vredeling op
de een of andere manier zijn ministe
rieel bestaan om zeep wil brengen,
dan is dat altijd nog zijn eigen zaak.
Waar het hier echter om gaat- is dat
hij minister in een kabinet is: zijn
uitlatingen gaan niet hemzelf maar
het hele kabinet aan. Dit interview kan
namelijk het kabinet-Den Uyl nog
heel wat last bezorgen. De oppositie
spit dit geval begrijpelijkerwijs hele
maal uit: de homogeniteit van het
kabinet is al in het geding gebracht
evenals vroegere uitlatingen van be
paalde kabinetsleden. Bij alle moge
lijke gelegenheden zal men in de ka
mer zich dit interview weten te her
inneren. Vredeling heeft een Foster
Dull es-tactiek toegepast, de tactiek
van het 'brinkmanship': het gevaar
lijk dicht langs ue afgrond lopen,
ondertussen jonglerend met niet ge
ringe belangen. Hij had beter moeten
weten.
Op rijksweg 75 Maastricht - Neder -
weert is donderdagmorgen nabij Ne-
der.veert een vrachtauto met grote
snelheid achterop een trekker met
oplegger gereden. De bestuurder van
de vrachtauto, de 40-jarige J. A. W- M.
uit Tilburg is aan de gevolgen overleden-
