PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PRIJSVERHOGING
AARDGAS LEVERT
700 MILJOEN OP
Guinee-Bissau over
2 weken onafhankelijk
Oogst in Zeeland niet teleurstellend
Wekelijks gesprek
Clerides en Denktash
Moord Cora Mantel
uit 1971 opgelost
BEMANDE
RUSSISCHE
RUIMTE-
VLUCHT
Buit bankrovers
in Suriname
'valt tegen'
Uitstel lot
oktober
Nieuwe bekentenis hooibergbouwer
CHARLES
LINDBERGH
OVERLEDEN
ONDANKS AANVANKELIJK LAGE VERWACHTINGEN:
Eind september
economische
top in VS
1, ji 7e jaargang - no. 200
Dinsdag 27 aug. 1974
OVER PROBLEMEN OP CYPRUS
NICOSIA (DPA, RTR) De secretaris-generaal der Verenigde Na
ties, dr. Kurt Waldheim, heeft maandag op Cyprus een eerste sue
cesje weten te boeken. De Grieks-Cyprische president Glafkos Cle
rides en de leider van de Turkse Cyprioten, Rauf Denktash, zullen
voortaan iedere week samen aan tafel gaan zitten om over de pro
blemen op het eiland te praten.
VICOSIA De Turks- en Grieks-
Zypriotïsche leiders Denktash (r.)
en Clerides schudden elkaar de
xand hij hun eerste ontmoeting
sedert de conferentie in Genéve.
Maandag troffen zij elkaar in
cosia en hadden een gesprek 1
ruim een half uur, waarin zij af
spraken iedere maandag een ge
sprek te hebben. Midden rechts
op de foto secretaris-generaal VN
Waldheim, midden links de VN-
commandant Chand.
Waldheim, die zondag uit Athene
Nicosia was aangekomen, voerde
east op het hoofdkwartier van de
VN-vredesmacht in de Cyprische
Aóoldstad afzonderlijke gesprekken
met Clerides en Denktash.
Daarna ontving hij hen samen,
was deze eerste keer alleen gesproken
over humanitaire zaken, met name
over het lot van de ongeveer 200.000
vluchtelingen op het eiland.
Kort nadat Waldheim naar Ankara
was vertrokken, had Denktash
gesprek met journalisten. Hij
klaarde dat als Griekenland de kwes-
tie-Cyprus voor de algemene vergade
ring der VN brengt er op het eiland
een onafhankelijke Turkse republiek
zal worden gevestigd. Hij verweet de
Griekse regering dat zij weigert de
prekingen in Genève te her-
Hij waarschuwde dat als de
wiesen op het eiland een guerrilla
zouden beginnen de Turken zullen
trachten het gehele land onder contro
le te krijgen
Denktash, zei dat de VN-militairen
helemaal niet op het eiland nodig zijn.
„Wij kunnen zelf wel de rust en orde
handhaven," zo zei hij. Over de VN-
TOdesmacht had Waldheim eerder al
gezegd dat deze een nieuw mandaat
nodig zou hebben.
Voorstel
De Griekse minister van buitenlandse
zaken, Georges Mavros, heeft maandag
avond de Russische ambassadeur in
Athene een nota overhandigd als ant
woord op het voorstel van Moskou
inzake een internationale conferentie
over Cyprus onder auspiciën der VN.
De Griekse regering heeft, zo wordt
in een maandagavond in Athene uitge
geven communiqué meegedeeld, het
Russische voorstel 'in beginsel' aan
vaard. Zij is echter van mening dat de
MOSKOU (RTR) De Sowjet-Unie
neelt opnieuw een bemand ruimtevaar-
'Uig gelanceerd, zo meldt het persbu-
reau Tass. Het is de Sojoez-15, met aan
noord luitenant-kolonel Gennady Sara-
janoy en ingenieur Lev Demin.
aarafanov is 32 jaar en afkomstig uit
«J*»P 111 de omgeving van Saratov.
,'n 1963 kwam hij bij de opleiding voor
Kosmonauten. Hij is gehuwd en heeft
«n zoon van zes en een dochter van
drie.
Djchtvaartingenieur Demin is 48 én
somt uit Moskou. Hij kwam in 1963
ou de kosmonautenopleiding. Demins
r°n studeert aan de militaire acade
mie van Moskou en zijn dochter heeft
een zoon. Demin is de enige grootvader
onaer de kosmonauten.
4e kr„ïit
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 4, 5, 6, 7 en 8.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3,
8 en 11.
Sport op pagina 9.
Radio en t.v. op pagina 12.
Pinancielnieuws op pag. 13.
voorgestelde multi-nationale conferen
tie niet alleen als doel moet hebben
een herhaling van de beginselen waar
op een oplossing van de kwestie-
Cyprus gebaseerd dient te zijn, maar
ook moet komen met een concreet
programma ter uitvoering van deze
beginselen.
De Turkse premier Bulent. Ecevit
heeft maandag meegedeeld dat Tur
kije het Russische voorstel bestudeerd
(Zie slot pag. 3 kol. 1
PARAMARIBO (ANP) De buit van
de zaterdag in Suriname gearresteer
de Franse bankrovers blijkt veel min
der groot te zijn dan aanvankelijk
werd aangenomen. De politie in Para
maribo heeft 421.890 franken gevon
den in de koffers die de mannen bij
hun arrestatie bij zich hadden.
Volgens de beroofde bank in St. Lau
rent in Frans Guyana wordt een be
drag vermist van 481.655 francs.
COMPENSATIE IN BELASTINGSFEER
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG Bijna alle binnenlandse gasverbruikers zullen in 1975 per kubieke meter vijf cent
meer moeten betalen. Hoe meer men verbruikt hoe duurder die stijging uitpakt. Dat levert de staat
een meeropbrengst van naar schatting 700 miljoen op. Deze prijsverhoging is nodig om de aardgas-
prijs weer enigszins in evenwicht te brengen met die van oüeprodukten en ook om op het verbruik te
bezuinigen. Dit zegt minister Lubbers in antwoord op vragen van CHU-fractievoorzitter Kruisinga.
Hij laat doorschemeren dat compenserende belastingmaatregelen op komst zijn.
In een t.v.-gesprek zei minister Lubbers maandagavond te verwachten dat de kosten van levenson
derhoud door de prijsverhoging met 1 procent zullen stijgen.
H"
De vragensteller is met de antwc
den niet tevreden. Hij meent dat
nader zal moeten worden gesproken
over de manier, waarop de regering
wil ingrijpen in de prijsvaststelling.
Lubbers wil de wettelijke bevoegdheid
hebben een minimumprijs vast te stel
len voor alle aardgasleveringen in bin
nen- en buitenland. Kruisinga vindt dit
een belangrijke principiële kwes
tie.
De CHU-fractieleider vreest dat de
regering geneigd is het tempo van
prijsverhogingen voor de levering aan
het- buitenland lager te houden dan
dat voor het binnenland. „Waarom
zouden wij vooruit moeten lopen?",
zei hij maandagavond in een reactie
op het antwoord van minister Lub
bers. Binnen de CHU-fractie zal nog
worden beslist of er nadere schrifte
lijke dan wel mondelinge vragen over
dit onderwerp komen dan wel dat een
interpellatie zal worden aange
vraagd.
Ook vindt Kruisinga dat het ant
woord wel wat te gemakkelijk heen
loopt over de ommezwaai die de
regering heeft gemaakt inzake de ma
te van prijsstijging. Premier Den Uyl
sprak in maart van ongeveer twee
cent-stijging voor 1975, geruchten over
een verdubbeling of verdrievoudiging
van de prijs werden toen ont
kend,
In een antwoord op Kruisinga's vra
gen wordt toegegeven dat de regering
een verdergaande prijsverhoging wil.
In de loop van 1975 zullen nadere
stappen moeten worden genomen. Dat
zal gebeuren in het kader van het per
1 januari 1976 aflopende contract tus-
AKKOORD IN ALGIERS GETEKEND
ALGIERS, LISSABON (RTR, UPI, AFP) Portugal en de bevrijdingsbeweging voor Guinee Bissau
en de Kaapverdische Eilanden hebben maandagavond om 18.46 uur (onze tijd) in Algiers een onaf
hankelijkheidsakkoord getekend. Het betekent het officiële einde van een Portugese koloniale oor
log, die 13 jaar heeft geduurd.
De formele erkenning van de onafhan
kelijke staat Guinee-Bissau door Por
tugal is vastgesteld op 10 september.
Volgens de Portugese minister van
buitenlandse zaken Mario Soares
wordt met het akkoord 'een droevige
bladzij omgeslagen in de geschiedenis
van Guinee'. Na vier maanden van
geheime onderhandelingen in Londen
en Algiers tussen Portugal en de be
vrijdingsbeweging PAIGC werd het
akkoord maandagavond ondertekend
door de Portugese minister van bui
tenlandse zaken Mario Soares en de
vice-minister van defensie van Guinee-
Bissau Pedro Pires. De ondertekenings
plechtigheid vond plaats in het volks
paleis van Algiers, het akkoord bevat
de volgende essentiële punten:
staat door de Portugese staat zal op i
10 september plaatsvinden.
Het feitelijke bestand dat op hetl
gehele grondgebied van de republiek
Guinee-Bissau door de land-, zee- en
luchtstrijdkrachten van beide partijen
werd aangehouden gaat met ingang
van vandaag automatisch over een
een bestand de jure.
De twee delegaties zijn overeenge-i
komen dat de Portugese strijdkrach- J
ten volledig van het grondgebied van:
Guinee-Bissau zullen zijn teruggetrok-1
ken vanaf 31 oktober 1974. Uit het'
akkoord blijkt dat de Portugezen heb-
ben vastgehouden hun standpunt dat,
over het lot van de Kaapverdische
Eilanden zal worden beslist door mid-j
de! van een referendum. De PAIGC
was er voorstander van dat de eilan
dengroep op hetzelfde moment als
Guinee-Bissau onafhankelijkheid
hebben verworven. Lissabon bevestigt
echter wel het recht van de bevolking
van de Kaapverdische Eilanden op
zelibeschikking en onafhankelijkheid
en garandeert ook de verwezenlijking
van dit recht conform de resoluties
van de Verenigde Naties. In het ak
koord is verder vastgelegd dat de
twee landen na de onafhankelijkheid
zullen gaan samenwerken, met name
op het gebied van de economie, de
financien, de cultuur en de techniek.
Portugal en Guinee-Bissau zullen na
10 september diplomatieke betrekkin
gen aanknopen op het niveau van
ambassadeurs. Hoewel officieel Lissa
bon nog steeds weigert commentaar
te geven is wel duidelijk dat inmid-
CZie slot pagina 3 kolom 6)
Voorbarig
Bij de ongetwijfeld dan door
voeren verdere prijsverhoging zullen
de resultaten worden ingebracht, van
studies over prijsaanpassing, beïnvloe
ding van het verbruik en tariefstruc
tuur. Over de door de VEGIN en de
Gasunie overeengekomen verhoging
van één cent per 1 januari 1975 heeft
minister Lubbers, zo schrijft hij, zijn
oordeel voorbehouden, omdat hij het
voorbarig vond op dat tijdstip al te
beslissen.
Een belangrijke overweging was dat
(Zie slot pas. 3 kol. 1
TER AAR (ANP) De in juni
1971 gepleegde moord op Cora
Mantel is opgelost. De 33-jarige
hooibergbouwer Willem van E.
heeft tegenover de rijkspolitie
bekend dat hij dit jonge-meisje
heeft omgebracht. Zaterdag be
kende de man de 44-jarige ver
pleegkundige Aaltje van der
Plaat in Ter Aar te hebben ge
dood.
De 15-jarige Cora Mantel werd 21 juni
1971 naakt in een sloot bij haar
woonplaats Uithoorn gevonden. Zij
bleek te zijn verkracht en gewurgd.
Het meisje, dat er ouder voor haar
leeftijd uitzag, was de avond voordat
zij werd gevonden, in Amsterdam
gaan dansen. Willem van E. bekende
eind vorige week de 44-jarige ver
pleegster Aaltje van der Plaat te heb
ben doodgestoken. Maandagmiddag
gaf hij na enkele verhoren toe dat hij
ook de moord op Cora Mantel ge
pleegd heeft. Het meisje, dat in Uit-
thoom woonde, was op 20 juni 1971
uitgeweest in Amsterdam en miste 's
avonds om half twaalf de bus terug
naar huis. Op het Stadionplein in de
hoofdstad ging zij staan liften. Willem
van E., die toen een auto bezat, pikte
het meisje op toen hij van bioscoop
bezoek in Amsterdam terug reed naar
Ter Aar. Hij reed met het meisje via
Amstelveen en Bovenkerk naar Uit
hoorn, zo heeft hij verklaard aan
majoor J. Stokreef van de rijkspolitie
in district Amsterdam. Willem zocht
toenadering tot Cora en toen het
meisje liet blijken niet van zijn avan
ces te zijn gediend, zette hij de auto
stil en wurgde hij Cora met zijn
handen. Vervolgens reeds Willem met
het gewurde meisje naar de Dwars
weg in de Kwakel bij Uithoorn, haal
de Cora uit de auto en misbruikte
1-aar. Hij liet het lichaam van Cora in
een ondiepe sloot achter, waar het de
volgende ochtend gevonden werd.
onderzoek blijken nu helemaal op
hem van toepassing te zijn. Door de
details van Willems bekentenis weten
we voor 100 procent zeker dat hij
inderdaad de dader is," aldus majoor
Stokreef, Het onderzoek naar de da-
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
fiantlijn
(Van onze correspondent)
HAWAÏ Charles Augustus Lind
bergh, de man die in 1927 de eerstel
solovlucht over de Atlantische Oceaan
maakte, is maandag in het dorp Hana
op Maui overleden. Hij was 72:
jaar.
Een huisvriend, ar. Milton Howell,
maakte bekend dat Lindbergh stierf
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
Details
Onder de talloze mensen die destijds
na de moord op Cora Mantel gehoord
zijn er is een proces-verbaal van
600 pagina's over, komt Willem van E.
met voor. „Maar de getuigen-verkla-
ringen en het sporen-technisch
WINTERTARWE GOED;
BIETEN ZEER SLECHT
GOES De oogstresultaten van
de landbouw in Zeeland zijn, uit
gaande van de aanvankelijk la
ge verwachtingen, niet teleur
stellend. De opbrengst van de
wintertarwe is zelfs goed. De
peulvruchten vallen niet tegen,
evenals uien en aardappelen.
Bij de laatstgenoemde hakvruch-
ten gaat men bij de rijksland-
bouwvoorlichtingsdienst uit van
schattingen betreffende nog te
velde staande gewassen. Dat
geldt ook voor de suikerbieten,
waarvan de te verwachten op
brengst nu al wordt gekwalifi
ceerd als 'een slechte bieten-
oogst'.
De wintertarwe. het tarweareaal in
Zeeland is 24000 ha heeft zich na
de regen van juli zeer goed ontwik
keld. De oogst van dit gewas is zo
goed als binnen. De verwachtingen,
die begin juli al niet ongunstig waren,;
spreken nu van 'een zeer goede winter-
tarwe-oogst' met een opbrengst, die
gemiddeld op ruim 6 ton per ha I
wordt geschat.
De opbrengst van de zomertanve is
matig: een 5 ton per hectare gemid
deld. Matig is ook de zomergerst,
waarmee in deze provincie een kleine
10.000 hectare beplant is. Als gevolg
van de droogte stond deze gerstsoort
op vele percelen te dim. Bovendien is
er nog 'roest' in gekomen. De oogst is
te stellen op 4 tot 4' 2 ton per hecta
re. ,£n dat is toch wel teleurstellend"
aldus ing. M. Murre, bedrijfstakdes-
kundige bij het consulentschap voor
akkerbouw in Goes, die het ongunsti
ge verschil tussen de opbrengsten van
winter- en zomergranen 'te groot'
noemde. Bij de peulvruchten een
areaal van 4000 ha in deze provincie
in totaal wordt de opbrengst van
kleine groene erwten gekwalificeerd
als 'niet tegenvallend'. De oogstver-
wachtingen voor dit produkt waren
aanvankelijk maar matig, maar dank
zij de weersverbetering in juli is de
opbrengst toch nog meegevallen: een
3200 kg per hectare. Schokkers, kapu
cijners en rozijnenerwten leveren een
gemiddelde opbrengst van 3000 kg per
ha op., De stambonen staan nog op
het land, maar de verwachtingen lij
ken redelijk. Ook de uien zijn nog
niet gerooid. Omdat er op vele perce
len sprake was van een ïiolle' stand,
noemde men de verwachting aanvan
kelijk "bedroevend'. Maar na de regen
zijn de uien groot geworden. De oogst
wordt nu wel geen 'topper' maar kan
wel 'redelijk' worden ganoemd. De
opbrengst is te ramen op 35 tot 40
ton gemiddeld per hectare. De prijs,
die de uien opbrengen is tot nu toe
echter veel te laag.
De aardappelen, die ih Zeeland een
areaal van 14.000 ha beslaan, werden
aanvankelijk beschreven als 'een droe
vige zaak'. Maar ook hier werkte de
regen van juli weer gunstig.
Het ziet er naar uit, dat de oogst van
deze nog te velde staande hakvruch-
ten op die percelen, die vanaf het
begin een redelijke ontwikkeling heb
ben doorgemaakt, een hoge tot zeer
hoge opbrengst te zien zal geven. De
knollen zullen zeer groot zijn, wat
echter bij het rooien knolbeschadiging
ten gevolge kan hebben. Op de zwaar
dera gronden en op de akkers waar
de bodemstructuur van mindere kwa
liteit is, worden aardappelopbrengsten
verwacht, die beduidend lager dan die
van vorig jaar zullen zijn. In juli
werd, gezien de toen al ongunstige
toestand op die aardappel-percelen,
gesproken van een geschatte aardap-
pelopbrengst, van 10 tot 12 miljoen
gulden.
ziet er naar uit dat de
veede kamer deze week
niet meer over de Oos-
terschelde zal debatteren.
Aanvankelijk stond dit punt
j! wel op de agenda, maar het
kamerpresidium heeft voor
gesteld het af te voeren: er zijn dnn
gender zaken aan de orde, de land
bouwproblematiek bijvoorbeeld. Bo
vendicn wil een deel van de kamer
liever over de Oosterschelde spreken
nadat het kabinet een definitief stand
punt heeft bepaald. En dat gebeurt
pas in oktober. Tot zolang zal moeten
worden gewacht.
Uit deze gang van zaken blijkt hoe
moeilijk en vreemd het soms gaai
met wat plechtig 'het gemeen
overleg' heet tussen regering en staten-
generaal. Zo op het eerste gezicht zou
er immers voor de kamer juist nu
alle reden zijn met de regering van
gedachten te wisselen over de Ooster
schelde. Er ligt immers al van vijftien
juli af een brief bij de kamer, waarin
enkele voorlopige beslissingen zijn sa
mengevat en de regering een princi
piële lijn trekt. Deze lijn namelijk: de
Oosterschelde wordt niet afgesloten
volgens het 'gewone' deltaplan, de
Oosterschelde blijft niet open en de
bestaande zeekeringen worden niet
verhoogd en versterkt, zo ongeveer
staat het er. De uitwerking echter van
deze principiële beslissing is nog in
onderzoek: waar komen de secundaire
dammen, hoe zijn
de scheepvaart be
langen afgewogen
tegen die van de
visserij, om twee
belangrijke punten
te noemen. Het is denkbaar dat daar
over bepaalde denkbeelden in de ka
mer leven, die thans in het openbaar
kunnen worden uitgesproken, zodat
ze mede de uiteindelijke regeringsbe
slissing zouden beïnvloeden. In een
dergelijk geval zou inderdaad van een
gemeenschappelijk overleg tussen re
gering en parlement sprake zijn. In de
praktijk echter komt daarvan weinig
terecht.
Waarom niet? Omdat de regering
betere papieren heeft dan de ka
mer. Er is meegedeeld dat er nog
gestudeerd moet worden en dat de
rijksplanologische commissie de uit
eindelijke beslissing voorbereidt, zo
dat op dit ogenblik de kamer geen
redelijke grond heeft om op te staan
De minister zou beleefd luisteren naar
betogen uit de kamer, maar voor het
overige zou hij de boot afhouden: de
details zijn immers nog in studie? De
kamer zou dan ook niet veel verder
komen dan de opmerking dat het via
het rapport-Klaasesz kennelijk moge
lijk is de bescherming tegen storm
vloeden in overeenstemming te bren
gen met de handhaving van een na
tuurlijk milieu. Conclusie: een debat
op dit ogenblik zou een vage en weinig
zinvolle aangelegenheid zijn. De ka
mer beschikt over veel te weinig ge
gevens om de minister redelijk tegen
spel te kunnen geven.
Zo gezien is het begrijpelijk dat het
debat wordt uitgesteld tot okto
ber, tot het moment waarop de
regeringsbeslissing definitief Is, Maar
deze gang van zaken onderstreept wel
dat er in deze kwestie vrijwel geen
sprake is van 'gemeen overleg' tussen
regering en parlement: de kamer heeft
tot op dit ogenblik elk initiatief in
deze zaak vrijwillig uit handen gege
ven. Zo heeft ze vorig jaar niet ge
debatteerd over de nota-Westerterp en
niet over de instelling van de commis-
sie-Klaasesz, ze heeft evenmin van ge
dachten gewisseld over het rapport
van deze commissie, maar slechts vol
staan met het vragen van een tijd
schema aan de regering. Dat schema
is in juni van dit jaar gekomen, op
basis waarvan tot het debat op 29
augustus was besloten. Waarna de
regering echter meedeelde nog geen
definitieve beslissing te hebben geno
men, maar slechts een 'intentie' te
hebben geformuleerd, zodat het debat
nu weer moet worden uitgesteld. De
kamer wacht slechts af.
In oktober zal ze eindelijk over de
Oosterschelde kunnen debatteren.
Vermoedelijk zal daarbij de schijn
worden opgehouden dat ten principale
met de regering wordt gesproken,
maar de werkelijkheid is anders: de
kamer kan dan slechts het regerings
beleid sanctioneren. Het kabinet-Den
Uyl heeft deze zaak uit een oogpunt
van politieke tactiek uiterst bekwaam
gespeeld, een tactiek die de kamer
dwingt vandaag de Oosterschelde van
haar agenda af te voeren. In feite on
derstreept ze daarmee haar onderge
schikte, secondaire positie. Een 'twee
de' kamer.
'Laten groeien'
re' gronden zijn nochtans gematigd
optimistisch. „De opbrengst kan hier
nog goed worden, mits die aardappe
len daar de kans krijgen nog een hele
tijd te groeien. Gaat men daar op dit
moment rooien, dan zal de opbrengst
er zeer matig zijn. Kunnen
ze nog een maand verder groeien, dan
kan de opbrengst beter worden, maar
er zit in verband met de mogelijkheid
van nat weer in september wel een
zeker risico in," aldus de heer Murre.
Samenvattend wilde hij de verwach
tingen voor de kilogramopbrengs:
voor Zeeland de meest door de
droogte getroffen provincie voor
aardappelen bezien als 'niet tegen
vallend'. „Maar het verschil in op
brengst en dat geldt voor meer!
gewassen zal ook bij de aardappe
len van perceel tot perceel en van
bedrijf tot bedrijf erg groot zijn'. De
aardappelprijs is evenals die van
de uien op dit moment laag. Dit
wordt toegeschreven aan de nier door
Zie slot pagina 4 kolom 3) j
WASHINGTON (RTR) - Op 27 en 28
september zal in Washington de eco
nomische topconferentie worden ge
houden die president Ford onlangs
heeft aangekondigd als een nieuwe
stap in de strijd tegen de inflatie in
de Verenigde Staten. De president zal
de bijeenkomst zelf voorzitten.
In deze bekendmaking van het Wit
te Huis wordt ook opgemerkt dat de
inflatie moet worden beschouwd als
een vraagstuk waarvoor pas op lange
termijn een oplossing kan worden
gevonden en (tot niet mag worden
verwacht dat president Ford in staat
1 wonder tot stand
