PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VEILIGHEIDSRAAD VN
HERHAALT OPROEP TOT
STAKEN VAN DE STRIJD
Reizigerstrein op brug
in België ontspoord
Vakbeweging formuleert
wensen overheidsbeleid
Recreatieve bebouwing van Zeeuwse
kust dient te worden 'omgebogen'
,Ü.L0UISSEni,""rliik
„Griekenland wil
geen oorlog tegen
Turkije voeren"
I'll
folphaartsdijk
Koop NU een OPEL
REDE KARAMANLIS:
dagvaarding
TURKEN HEBBEN DERDE DEEL CYPRUS IN HANDEN
Resoluties
ACHT DODEN GEBORGEN, GROOT AANTAL GEWONDEN
Het theater aan
het Binnenhoi
DISCUSSIENOTA: WERKLOOSHEID BESTRIJDEN, KOOPKRACHT
VERBETEREN, BETERE INKOMENSVERDELING, 40-URIGE WERKWEEK
PPD-D1RECTEUR IR. R. M. TH. ADRIAANSENS:
"fiantlïjn
Pagina 9
217e jaargang - no. i9i
Vrijdag 16 augustus 1974
ViRKOOP EN SERVICE SINDS 1919
ATHENE De Griekse premier
Cmtatijn Karamanlis (links) ver-
kat met zijn onderminister Takis
lambdas de hotelresidentie, waar
een toespraak tot het Griekse volk
op de band is opgenomen. De rede
werd later op de avond, uitgezon
den.
(Van onze correspondent)
ATHENE Griekenland wenst geen oorlog met Turkije. Dit valt
op te maken uit de rede die premier Constantin Karamanlis don
derdagavond voor radio en televisie tot het Griekse volk. hield. De
premier zei dat Griekenland verplicht is geweest de strijd op het-
diplomatieke vlak te voeren en zich verzekerd weet van de steun
van de internationale publieke opinie. Toch bevatte de met span
ning tegemoet geziene toespraak enkele strofen die de Grieken er
niet veel geruster op hebben gemaakt.
Us Griekenlands uittreden uit de
NAVO te hebben toegelicht, zei Kara-
msnüs dat zijn regering in antwoord
op de Turkse agrètóie nog enkele
andere stappen overweegt. Wat die
behelzen liet de minister-president in
het midden.
Naast praktische bezwaren van geo
grafische aard benadrukte Karamanlis
dat ook een Griekse inmenging in de
strijd op Cyprus niet in het belang
zou zijn van het Cyprische volk en
anderzijds de positie van Griekenland
aanzienlijk zou verzwakken.
De premier herhaalde dat Grieken
land militair in gereedheid is om elke
aanval te weerstaan. Hij dankle de
strijdkrachten en het volk voor het
feit dat zij tot nu toe hun koelbloedig
heid hebben bewaard en hij zei, met
enige stemverheffing, dat de strijd
doorgaat.
Voor en na de toespraak verzamel
den zich voor het hotel Grand Bretag-
ne, waar Karamanlis woont, honder
den Atheners. Zij bejubelden de pre
mier en zongen in koor het nationale
volkslied. Een enkeling schreeuwde
om oorlog tegen de Turken.
Dö luchthaven van Athene werd
donderdag alleen aangedaan door
vliegtuigen van de Griekse luchtvaart
maatschappij Olympic Airways. Ook
nnuit Amsterdam werd 's middags
aormaal op Athene gevlogen. De
Gnekse binnenlandse vluchten gingen
ook gewoon door. Tussen Turkije en
Griekenland bestaat echter geen lucht
verkeer. Alle banken zullen vrijdag en
arérdag gesloten zijn. Dit gebeurt op
«rel van minister Zolotas van econo-
nscne coördinatie.
In Glyfada, waar veel Amerikanen
van de zesde vloot met hun gezinnen
wonen, kwam het donderdagavond tot,
de eerste schermutselingen. Dit in het.
Sater van het steeds sterker wordend
aoAmenkaanse gevoel. Verontwaar
digde Grieken tuigden daar Ameri
kaanse militairen af.
De linkse politicus Andreas Papan-
dieou, wiens komst een luidruchtige
a demonstratieve manifestatie had
moeten worden, is donderdagavond
naast onopgemerkt in Athene aange-
VOOR NIXON
WASHINGTON (RTR.UPI.DPA)
ynn-president Richard Nixon is don-
««as door de verdedigers van zijn
WfKen adviseur John Ehrlichman
getuige gedagvaard.
Het proces tegen Ehrlichman begint 9
w?ïïr m Washington. Hij wordt
rescauitügd van pogingen de Waterga-
in de doofpot te stoppen,
aullen zich in Washington
voormalige vertrouwensmannen
jojiaon voor de rechter moeten
Nieuws uit Zeeland op de
Pagina's 2,5,7,9 en 12.
Binnen- en buitenlands
meuws op de pagina's 1, 3
enll.
Sport op pagina 13.
en t.v. op pagina 16.
nieuws op pagina
komen. Papandreou heeft voorlopig
zijn plan de campagne voor een her
stel van de democratie in Griekenland'
in de ijskast gezet en zegt 'ai zijn
krachten te willen wijden aan een
beslechting van de Cyprische trage
die.
Overigens meent men in diplomatie
ke kringen dat het Griekse uittreden
uit de NAVO inderdaad slechts een
stap van tijdelijke aard is. Men herin-
(Zie slot pagina 3 kolom 5)
NEW YORK (RTR) De Veiligheidsraad heeft donderdagavond unaniem opgeroepen tot een 'on
middellijke en strikte eerbiediging van het bestand op Cyprus'. Kort voor de stemming had secreta
ris-generaal Kurt Waldheim gewaarschuwd dat het voortduren van de gevechten de geloofwaardig
heid van de Verenigde Naties aantast.
De zitting van de Veiligheids
raad werd herhaalde malen uit
gesteld omdat de leden het niet
eens konden worden over een
veroordeling van het Turkse op
treden.
Aan de oproep ging donderdag
het volgende vooraf:
Turkse troepen trokken na
hevige gevechten de havenstad
Famagusta binnen en hebben
thans een derde deel van Cyprus
in handen.
De Amerikaanse president
Ford maande de Turken gister
middag in een officiële verkla
ring tot het staken van de strijd.
Premier Ecevit van Turkije
deelde mee dat de V.S. het met
Turkije eens zijn dat het vesti
gen van twee autonome gebie
den op Cyprus de enige oplos
sing is voor de huidige moeilijk
heden.
Turkije heeft opnieuw ver
klaard dat het Cyprus niet in
zijn geheel wil anexeren.
De resolutie van dc Veiligheidsraad
waarin de oproep tot eerbiediging van
het bestand was vervat was opgesteld
na langdurige consultaties achter de
schermen. Ze vormt een herhaling van
eerdere bestandsoproepen die het 15
leden tellende VN-lichaam heeft doen
uitgaan.
Kort nadat de resolutie was aangeno-
Langs de weg van Nicosia naar
Famagusta worden Turkse mtit-
tairen door Turks-Cypriotische
vrouwen van drinkwater voorzien.
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
CHARLEROI (BELGA) Donderdagavond is bij het Belgische Pont a Celles een reizigerstrein
ontspoord en op de overspanning van een spoorbrug gereden. Gisteravond laat waren acht doden
geborgen. Het aantal gewonden zou meer dan honderd bedragen. Men vreest dat het aantal doden
nog zal stijgen. Het ongeluk gebeurde om kwart over zeven.
(Van onze redactie economie)
UTRECHT De extra aardgasopbrengst moet voor een deel wor
den besteed ter bestrijding van de structurele werkloosheid door
middel van directe overheidsinvesteringen. Er is geen reden alge
mene belastingfaciliteiten voor ondernemingen te geven. De belas
tingmaatregelen moeten in het kader van het streven naar een
rechtvaardiger inkomensverdeling worden geplaatst/Wezenlijke
verhoging van de koopkracht is gewenst. Er zijn mogelijkheden
voor reële loonstijging. Volgend jaar moet een 40-urige werkweek
ingaan.
Dit zijn enkele belangrijke punten
uit de discussienota arbeidsvoorwaar
denbeleid 1975, die de drie vakcentra
les hebben samengesteld. Voor de
loonvorming van volgend jaar gaan
zij ervan uit dat de Machtigingswet
eind 1974 afloopt. VoQr 1975 moet
worden geprobeerd tot een centraal
akkoord met de werkgevers te ko
men. Mocht dit niet lukken, dan zul
len de vakcentrales in de afzonderlij
ke cao-onderhandelingen in grote lij
nen dezelfde eisen formuleren.
De vakbeweging constateert dat de
economische situatie aanmerkelijk
dan volgens het Centraal
Economisch Plan in maart werd ge
raamd. Zij vindt daarvoor de volgen
de aanwijzingen:
toenemende investeringsactivitei
ten:
stijgend aantal orders uit het bui
tenland;
gunstige in- en uitvoercijfers en
een geraamd overschot op de beta
lingsbalans dit jaar van drie mil
jard;
fraaie winstcijfers en goede winst
verwachtingen, die vele onderne
mingen melden;
(Zie slot pag. 3 kol. 1
De politie deelde mee dat het juiste
aantal slachtoffers nog niet bekend is
daar een onbekend aantal doden en
gewonden door vrijwilligers naar
plaatselijke ziekenhuizen werden over
gebracht. Men meent dat er nog vijf
doden in de verwrongen staalmassa
van een wagon zijn.
Het ongeluk gebeurde om kwart over
zeven. De motorwagen en de eerste
twee wagons van de train, die vanuit
Charleroi via Brussel naar Antwerpen
moest, reden normaal over de brug.
De derde wagon ontspoorde en viel
op de weg, die langs de Sambre loopt.
De vierde wagon reed. gevolgd door
de overige wagons op het ijzeren
geraamte van de brug en vloog in
brand. Oh half elf waren kranen aan
gekomen om de gekantelde wagons
overeind te zetten en snij apparatuur
om de velen die nog beklemd zaten te
bevrijden. Er zijn chirurgen ter plaat
se om eventuele amputaties te ver
richten als sommige slachtoffers niet
op andere wijze bevrijd kunnen wor
den. De slachtoffers werden naar zie
kenhuizen in Jumet, Nijvel. Charleroi
en Gosselies gebracht. Omstreeks mid
dernacht werd het zoeken gestaakt.
Men was van plan bij de dageraad
het bergen van de slachtoffers voort
te zetten. De oorzaak van het spoor
wegongeluk staat nog niet vast. Als
mogelijkheid werd geopperd dat de
rails als gevolg van het hete
waren
PPD MAAKT STUDIE
VAN PROBLEMEN IN
DE RECREATIEBOUW
MIDDELBURG „Ik hen van me
ning dat over de recreatieve bebou
wing in Zeeland hard aan de bel moet
worden getrokken, met name daar
waar het de recreatieve bebouwing in
de kustgebieden betreft. Ik ben geenj
voorstander van 'afbreken' van die:
recreatieve tendens in de kuststrook j
van Zeeland, wel van 'ombuigen'. Aan
het woord is ir. R. M. Th. Adriaan-
sens. directeur van de planologische
dienst voor Zeeland.
De PPD is op het ogenblik aan een
studie bezig over de recreatieve be
bouwing, die zich in deze provincie
zowel langs de Walcherse duinerij, als
langs de kust van de Westhoek van
Schouwen en elders manifesteert in
de vorm van complexen zomerhuisjes
en seizoenbungalowtjes. Lang niet ie
dereen waardeert deze bebouwing. Ve
len zien er zelfs een aantasting in van
het Zeeuwse duinen- en kustlandschap
Bij de PPD heeft men ook oor voor
deze argumenten, .maar het is een
zeer gecompliceerde zaak", zegt de
PPD-directeur: „Wat is meer waard,
het landschap, of de behoefte van
duizenden inwoners van grote steden
om aan de Zeeuwse kusten eens 'uit
te kunnen waaien'?"
„Je kunt natuurlijk een hele discussie
opzetten over de vraag 'moet Zeeland
alleen voor de Zeeuwen blijven?', of
moet Zeeland zijn functie als recrea
tiegebied uitbuiten?". Ir. Adriaansens
gunt Zeeland aan de Zeeuwen, maar
vindt toch wel dat deze provincie haar
geografische situatie als recreatiege
bied 'optimaal moet uitbuiten'.
„En als ik zeg 'optimaal', dan bedoel
ik dat je er voor waken moet dat
'doorschieters' in de kwantiteit of de
kwaliteit van je recreatieve voorzie
ningen afbreuk doen aan je situatie".
De heer Adriaansens acht het een
gelukkige omstandigheid dat bij de
gemeentebesturen, zeker op Walche
ren, en ook bij het provinciaal be
stuur er enige verontrusting is gaan
leven over de huidige ontwikkeling.
Met de vraag 'moeten we de recreatie
nu stoppen', kom je al meteen in
de beleidsfase en ook bij de volgende
vraag: Wie beoordeelt dat 'stoppen'?
Je kunt wel 'boem, ho!' roepen, maar
daarmee ben je niet klaar, want je
kunt een ontwikkeling niet zomaar
afkappen, ook al omdat je met be
paalde personen en instanties in een
overlegsituatie zit".
Dat neemt niet weg dat men ook bij
de PPD zorgelijk de wenkbrauwen
fronst over de huidige ontwikkeling
van de recreatiebebouwing, vooral die
langs de Zeeuwse kusten. Bungalow
parken en zomerhuizen, verrijzen in
het wijdse landschap en aan de voet;
van de duinen. „Op zichzelf zijn ctiej
zomerhuisjes vaak vrij goed. het nare
is, dat ze in een aantal gevallen niet
in het landschap passen", merkt de;
PPD-directeur op. De heer Adriaansens
wijst er ook op dat het niet om die
complexen van huisjes alleen gaat. Ze.
vergen ook verdere voorzieningen zo
als wegen en parkeerplaatsen; zaken,
die allemaal grond en ruimte opeisen.
„Merkwaardig is", zegt de PPD-direc
teur, „dat het ervaren van de ruimte
een psychologische aangelegenheid is. I
Wat de een als 'vol' ervaart, vindt de
ander nog lang niet *vol'. Een belang
rijk aantal van de kustrecreantenop
Schouwen heeft kennelijk graag druk
te om zich heen. Gegevens over
strandbezoek hebben dit aangetoond.
Daarbij 'komen dan ook de mensen,
die wel degelijk graag in de rust en
stilte
Zonering
Om de ontwikkeling enigszins in
hand te houden, met name op Walche
ren, gelooft PPD-directeur Adriaan
sens in de methode van 'zonering'.'
.Dat wil zeggen: laat de recreatieve
bebouwing en voorzieningen in verti
cale stroken op de kust aansluiten. In
de ruimte tussen die stroken mag dan
geen recreatieve bebouwing plaats
vinden om lintbebouwing te voorko
men. Je moet dan bekijken hoe je i
vanuit bestaande concentratiepunten
als het ware in de diepte van hetj
achterliggende land wellicht nog kunt'
uitbouwen".
De heer Adriaansens onderstreept na-!
drokkelijk dat dit een mogelijkheid is.
.Zoals alle aanduidingen ook wat de
recreatieve bebouwing betreft op
streekplankaarten slechts mogelijkhe
den aangeven. Grond-speculanten vat
ten die aanduidingen wel eens te ab
soluut op. Als zee en strook op de
streekplan kaart zien beginnen ze met
die grond daar op te kopen voor een
recreatiebouwobject. „Hei mag, want
het staat op de streekplankaart", zegt
men dan, maar, zo is het niet. De
'mogelijkheid' is er voor aangegeven,
maar dat betekent niet. dat het nu
ook altijd moet", aldus de heer AcLri-
De vraag of door insentsief recreatief
gebruik van een bepaalde landschaps-
strook 'de natuur verdrongen wordt'
is ook belangrijk. „Theoretisch is hier
voor een grens te bepalen, alhoewel
het moeilijk is hier achter te komen.
Het instrumentarium hiervoor hebben
we nog niet.
Toenemende recreatieve bebouwing
van de kuststrook versterkt ook de
(Zie slot pagina 7 kolom 4)_
D',
derde dinsdag in sep
tember begint te nade
fK*A?,i ren en de eers'.e tekenen
UjffiSX worden nu al merkbaar van
[jgag-j Jaarlijkse opwinding die
bU deze dag hoort. Zo begint
Den Haag de nieuwsgaring
op gang te komen doordat parlemen
taire redacteuren proberen thans reeds
enig zicht te krijgen op de begroting;
ze is immers al in concept gereed. Pu-
blikalies blijven niet uit; deze week
verscheen Elseviers Weekblad met een
verhaal over begroting en bijbehoren
de beleidsvoornemens van het kabinet
Van de kant van de regering werd
nogal schouderophalend gereageerd op
deze publlkatle, men sprak over «wn
'schot in het wilde weg'. Als regel
blijkt later echter dat dit soort verha
len toch wel In grote lijnen me*, de
werkelijkheid klopt. Dergelijke artike
len zijn ook niet zo moeilijk te maken;
wie alle mededelingen en publikaties
van ministers, staatssecretarissen en
departementale hoofdambtenaren van
de laatste maanden zorgvuldig bij
houdt en in kaart brengt, komt met de
'reconstructie van een begroting een
heel eind. Dat is het onvermijdelijke
van een dergelijk stuk. dat een lange
voorbereidingstijd vergt: als het een
maal naar bulten is gekomen blijkt
dat vele feiten al bekend waren of
verwacht werden.
De derde dinsdag heeft altijd nog
iets weg van een grote theaterpro-
duktie. Menno ter Braak had het.
in 1934 al over 'de sfeer van een slecht
geregisseerde operettefilm' en daarbij
doelde hij vooral op de merkwaardige
kostuums die toen nog werden gedra
gen. De tijden zijn wat dat betreft
veranderd, maar het theater is geble
ven: het gaat om een voorstelling, om
een publiek, maar ook om een groot
aantal mensen achter de coulissen,
over welke laatste categorie echter zel
den vee! naar buiten komt. De voor
stelling zelf heeft twee hoogtepunten:
de troonrede en daarna de aanbieding
van de rijksbegroting. Voor die laatste
handeling verschijnt de minister van
financiën in de tweede kamer, een
koffertje met zich torsend, waarin de
stukken van de rijksbegroting zijn op
geborgen. Hij geeft
een korte toelich
ting. waama
stukken keurig
van een lint
zien _r- aan de voor
zitter worden aangeboden. Vanaf dal
ogenblik zijn ze publiek en breekt een
soort pandemonium los: kranten
schrijven commentaren, kamerleden
geven fris van de lever hun eerste In
drukken voor radio en t.v.. zo ook al
lerlei maatschappelijke groeperingen
als werkgevers en vakbonden. Inder
daad een fraai theater, beheerst door
de fictie, dat niemand van het publiek
het stuk kent.
De werkelijkheid echter is een an
dere en zij speelt zich af achter de
'coulissen' en in de "kleedkamers'
om de theaterbeeldspraak nu maar
aan te houden van het Haagse Bin
nenhof. Dit is namelijk de werkelijk
heid: al die gewichtige heren die op de
derde dinsdag opgewekt of somber
hun eerste visie geven op de rijksbe
groting. hadden voorkennis van de
stukken. Weliswaar vertrouwelijk,
maar niettemin voorkennis. Dat is on
vermijdelijk: een kabinet heeft maan
den zitten dokteren aan de samenstel
ling van de begroting en het resultaat
is een uitgebreid, ingewikkeld stuk.
dat niet zo maar-één-twee-drie is door
vorst. Zo tussen drie en zes uur op de
middag van de derde dinsdag kan dat
echt niet: er moet op die stukken
worden gestudeerd, zeifs voor een op
pervlakkig oordeei. Dat geldt ook de
journalistieke commentatoren en in
het algemeen voor de verwerking bij
de media van het materiaal. Het is
absurd te veronderstellen dat bijvoor
beeld een middagkrant nog een com
pleet overzicht van de rijksbegroting
kan brengen als de redactie de stukken
pas op de derde dinsdag na 's middags
drie uur zou krijgen. Daarom speelt
zich dagen van tevoren al het nodige
af achter de schermen van het Binnen
hof-theater: al vanaf zaterdag heeft
een groep Nederlanders ambtshalve
vertrouwelijke inzage van de rijksbe
groting. Bovendien wordt gezorgd
voor de nodige toelichtingen: de mi
nister van financiën verheldert tijdens
een speciale bespreking met de pers
allerlei elementen van zijn beleid en
dat van het kabinet, de minister-presi
dent geeft inzicht in het hoe en waar
om van de troonrede.
Over deze kant van het 'theater* op
de derde dinsdag wordt over het
algemeen weinig geschreven, be
grijpelijk overigens: het gaat hier
slechts om een methodiek, om een
stuk voorlichtingstechniek, die onver
mijdelijk en noodzakelijk is om er
voor te zorgen, dat het publiek goed
wordt voorgelicht. Toch accentueert
deze gang van zaken het theater-aspec-
van deze befaamde dag: he: parlement
is in een verenigde zitting bijeen en
luistert met respect naar hei staats
hoofd, maar een deel van diegenen tot
wie wordt gesproken weet wat er
wordt gezegd, weet ook hoe de rijks
begroting er uitziet die daarna offi
cieel wordt aangeboden. In totaal mo
gen een vijfhonderd personen in Ne
derland in de dagen vóór de derde
dinsdag vertrouwelijk kennisnemen
van de stukken, een groep die deze
voorkennis nodig beeft voor haar
werk ten dienste van de miljoenen
overige Nederlanders.
Dit jaar is er in het kabinet over dit
alles enige ongerustheid ontstaan:
men vroeg zich af of de spelregels
nog wel sluitend waren die bij het
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
