PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
TURKSE TROEPEN RUKKEN LANGS
DRIE WEGEN OP NAAR FAMAGUSTA
VS dreigt
wapenhulp
te staken
Griekenland trekt zijn
troepen uit NAVO terug
Marine bestelt eerste vier fregatten
bij werf De Schelde in Vlissingen
Veiligheidsraad voor tweede maal in 24 uur bijeen
na hervatting strijd op Cyprus
LANDBOUW ONTEVREDEN OVER
STEUNMAATREGELEN KABINET
vi
de krant
van zeeland
Hel Turkse
schaakbord
Eendracht
in Zierikzee
Pagina 7
217e jaargang - no. 190
Donderdag 15 aug. 1974
(Van onze correspondenten)
NEW YORK, ATHENE, ISTANBOEL De Veiligheidsraad zal
vandaag, om 11 uur Amerikaanse tijd, voor de tweede maal in
24 uur bijeenkomen in een poging een eind te maken aan de her
nieuwde strijd op Cyprus. Het verzoek om de bijeenkomst kwam
van Cyprus. Turkse troepen trokken woensdag in een snel tempo
langs drie wegen op naar Famagusta. Bij de hoofdstad Nicosia
werd zwaar gevochten tot dat om kwart over vijf woensdag
avond door VN-bemiddeling een plaatselijk bestand kon worden
gesloten. Woensdag deden zich de volgende gebeurtenissen voor
in het snel escalerende Grieks-Turkse conflict:
WASHINGTON De nieuwe
Amerikaanse president Pord
wordt geconfronteerd met zijn
eerste belangrijke internationa
le probleemde hernieuwde
oorlog op Cyprus tussen Tur
kije en Griekenland. President
Ford en zijn minister van Bui
tenlandse zaken Henr Kissin.
ger hebben hier een bespreking
over de lpwestie met de Russi
sche ambassadeur Anatolyf Do-
brynin (links)).
Over de inhoud van hun ge
sprek zijn geen mededelingen
gedaanmaar men veronder,
stelt dat de nieuwe crisis op
Cyprus onderwerp van gesprek
was.
In Washington is gisteren mee
gedeeld dat Griekenland en
Turkije in geval van een oorlog
tussen beide landen niet op
verdere militaire steun van de
Verenigde Staten behoeven te
rekenen.
BRUSSEL (RTR, AFP, UPI) De Griekse regering heeft zich woensdag, na het mislukken van de
Cyprusconferentie in Genève en de hervatting van de strijd op het eiland door de Turkse troepen,
militair uit de NAVO teruggetrokken. Het officiële communiqué luidt: ..Omdat de NAVO niet heeft
kunnen voorkomen dat Turkije een conflict tussen twee bondgenoten uitlokte, heeft premier Kon-
stantijn Karamanlis van Griekenland de Griekse strijdkrachten bevolen zich uit de NAVO terug te
trekken. Griekenland blijft echter wel lid van de NAVO wat het politieke samenwerkingsverband
betreft".
Om half drie woensdagochtend
strandde het overleg in Genève. Tur
kije nam geen genoegen met uitstel
ra een beslissing over zijn voorstel
tot een kantonnale verdeling van Cy
prus. De Britse minister Callaghan
hsd 36 uur gevraagd voor Grieks en
Cypriotisch beraad.
Onmiddellijk na beëindiging van
net overleg hervatten de Turkse troe
pen op Cyprus de Strijd. Gisteravond
dreven zij op drie fronten de Grieks-
Cyprische troepen terug.
De Veiligheidsraad,' op Brits ver
zoek bijeen, riep woensdagochtend in
een unanieme resolutie vergeefs op
tot een bestand en hervatting van het
overleg.
Griekenland besloot na de hervat
ting van de strijd zijn troepen terug
te trekken uit de NAVO.
t Amerika waarschuwde Griekenland
en Turkije, dat de militaire hulp zal
worden gestaakt, indien het tussen
beide landen tot een directe oorlog
komt.
t Uit Athene werden woensdag troe
penbewegingen in de richting van de
Grieks-Turkse grens gemeld.
Om kwart over vijf woensdagavond
tesloten de strijdende partijen in Ni
cosia tot een lokaal bestand. Elders
op bet eiland zetten de Turken hun
opmars voort. Belangrijkste doel: de
De Griekse regering heeft na het terug
trekken van haar troepen uit de Navo
en de versterking van de grens met
Turkije geen verdere actie aangekon-
digd. Dc verwachte rede van premier
Karamanlis tot het volk is uitgebleven.
De Turken trokken gisteravond langs
drie wegen op naar Famagusta waar
veel Turks-Cyprioten gevangen zitten.
Verwacht wordt dat deze opmars van
ochtend wordt voortgezet.
De Turken zijn kennelijk van plan de
r.g. Attila-linie in handen te krijgen,
die van oost naar west over het eiland
loopt, van Morphou naar de havenstad
Ppagusta. Premier Ecevit van Tur
kije heeft gezegd dat zijn land
behoorlijk stuk' van het eiland in be
nt wil nemen ten behoeve van
Turkse minderheid. Het gebied ten
noorden van de Attila-linie beslaat on-
sereer 30 procent van het eiland.
Drie Oostenrijkse leden van het VN-
'eger zijn gesneuveld toen hun voer
tuig door een Turkse straaljager werd
beschoten. Zeker 28 VN-soldaten wer
den gewond.
Het vliegveld van Nicosia is niet aan
gevallen en nog in VN-handen. De
Britten hielden hier 12 Phantom-jacht
bommenwerpers klaar voor de verde
diging van het vliegveld gereed. De
Britse regering heeft overigens ver
klaard dat de 10.000 man Britse troe
pen alleen in actie zullen komen wan
neer de Britse bases worden aangeval
len.
De permanente Navo-raad heeft zijn
oezorgdheid uitgesproken over de si
tuatie. Navo-secretaris-generaal Luns
keerde terug van zijn vakantie in het
Zwarte Woud en de Amerikaanse ge
neraal Andrew Goodpaster, opperbe
velhebber van de Navo-strijdkrachten
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4,5,7,9 en 12.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11.
Sport op de pagina's 12 en
13.
Radio en t.v. op pagina 15.
financieel nieuws op pagina
17.
in Europa, reisde woensdag onmiddel
lijk naar het Navo-hoofdkwairtier in
Brussel. In Navo-kringen en ook in
Amerikaanse regeringskringen is de
hoop uitgesproken dat de Griekse te
rugtrekking uit het militaire appa
raat van de NAVO een tijdelijke
maatregel zal zijn.
In de Verenigde Staten kwam de
Washington Special Action Group bij
een, bestaande uit topfunctionarissen
van de CIA, de FBI, leger, vloot en
luchtmacht.' Minister van buitenland
se zaken Kissinger is bezorgd over
de verdediging van de zuidoostflank
van de NAVO. Amerika heeft 7 mi
litaire bases in Griekenland op grond
van bilaterale overeenkomsten die
overigens niet aangetast worden door
de Griekse maatregelen.
Ex-koning Konstantijn van Grieken-
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
VASTE COMMISSIE WIL SNEL DEBAT IN TWEEDE KAMER
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG De drie centrale landbouworganisaties zijn niet tevreden over de gisteren door het ka
binet bekendgemaakte regeringsmaatregelen voor steun aan de landbouw. Deze maatregelen zijn:
graan, suikerbieten en fabrieksaardap
pelen worden uitbetaald:
alle fiscale en sociale maatregelen
voor alle zelfstandigen moeten nog
worden uitgewerkt en zullen pas op
Prinsjesdag bekend worden ge
maakt;
De BTW-compensatie wordt ge
bracht van 4,25 op 6 procent. Deze
maatregel geldt tot 1 februari 1975 en
kost de schatkist f 12(1 rmljoen:
alle zelfstandigen in land- en tuin
bouw en midden- en kleinbedrijf krij
gen uitstel van belastingbetaling. Be
lastingen die op 1 oktober moeten
worden betaald, mogen nu per 31
december worden betaald. Over dit
uitstel wordt geen rente bere
kend;
de aardgasprijs voor de tuinbouw
wordt per 1 oktober verhoogd van 7,6
cent per m3 tot 8.11 cent en niet tot
8.88 procent, zoals was aangekondigd
De voorschotregeling voor zware
stookolie blijft van kracht;
er wordt een premie ingesteld op
de koppen van runderen, die niet
zullen worden geslacht, al was dat
aanvankelijk wel de bedoeling. Hierop
loopt het kabinet vooruit op de bin
nen de EEG te nemen maatrege
len;
in oktober en november zullen
versneld de toeslagregelingen voor
Niet tevreden
„Ons voorlopig oordeel is: we zijn
niet tevreden. We hadden minimumei
sen ingediend. We mochten verwach
ten, dat die zouden worden gehono
reerd. Daaraan heeft het kabinet niet
voldaan", aldus de drie centrale land
bouworganisaties na een hele middag
vergaderen over het pakket beleids
voornemens van het kabinet om de
inkomens in de agrarische sector te
verbeteren, verwoord door voorzitter
Rinse Zijlstra. De actiegroepen heb
ben zien achter dit oordeel geschaard.
Doch vrij onverwacht haalde actielei
der Klaas Olieman nog uit: „Wat de
regering heeft geboden is een beledi
ging voor boer en tuinder". Tijdens
de vergadering van de landbouworga
nisaties werd contact openomen met
de landbouwspecialisten in de Tweede
(Zie slot pagina 3 kolom 5)
De Griekse ambassadeur bij de NAVO
heeft woensdag het westelijk bond
genootschap op de hoogte ge
bracht van het besluit van zijn rege-
ing haar strijdkrachten uit de NAVO
terug te trekken.
Tien Griekse officieren zullen
internationale staf var. de NAVO in
Brussel verlaten. Veertig man Grieks
militair personeel zal zich uit SHAPE
PE (supreme headquarters allied po
wers Europe) in Casteau, ten zuiden
van Brussel, terugtrekken.
Het besluit werd op een spoedbij-
eenkomst van de NAVO-raad in
Belgische hoofdstad aan de overige 14
leden-landen meegedeeld door
Griek Angelos Chorasas.
Griekenland is het tweede land in
het 25-jarig bestaan van de NAVO
dat zijn troepen terugtrekt. Onder
president De Gaulle nam Frankrijk
acht jaar geleden een dergelijk be
sluit.
Waarnemers menen echter dat
Griekse besluit ernstiger is daar Grie
kenland een gemeenschappelijke grens,
heeft met een van de landen van het
Warschau-pact. Bulgarije. Terugtrek
king van de Griekse troepen zal der
halve ae zuidelijke flank van het
NAVO-gebied ernstig verzwakken.
De Griekse strijdmacht bestaat uit
160.000 man met 205.000 reservisten.
Ca. 180 man Grieks militair perso
neel zou het NAVO-hoofdkwartier in
Napels verlaten. Reeds 200 Griekse
militairen hadden al het sub-hoofd
kwartier aan de zuidelijke flank van
de NAVO in het Turkse Izmir verla
ten.
Een woordvoerder van de NAVO
deelde mee dat de NAVO met spoed
de gevolgen zal onderzoeken van he*.
Griekse besluit. De meeste leden van
de NAVO-raad uitten de hoop dat de
Griekse militaire terugtrekking uit de
NAVO tijdelijk zou blijken te zijn. Dit
standpunt zou. naar vernomen werd,
niet worden gedeeld door Frankrijk
dat zich in 1966 terugtrok.
Geweldig gat
De terugtrekking van de Griekse
strijdkrachten uit de NAVO zal de
organisatie in Zuid-Europa ontwrich-
ten. doordat er een geweldig gat ont-j
staat tussen de westelijke flank en i
Turkije. Ongeveer 120.000 officieren]
en manschappen van de in totaal
160.000 man zijn nu verloren voor het
bondgenootschap en het zal tijd
aanzienlijke inspanning vergen
doeltreffend te vervangen, aldus een
onlangs gepensioneerde generaal die
(Zie slot pagina 3 kolom 7
DIRECTEUR BOUT: „GROOTSTE ORDER UIT BESTAAN WERF"
NOG VOOR EIND DIT
JAAR TWEEDE SERIE
VAN VIER SCHEPEN
VLISSINGEN De Koninklijke
Maatschappij T)e Schelde' in Vlissin
gen (Rijn Schelde-Verolme) heeft op
dracht gekregen voor de bouw van
een eerste serie van vier standaardfre-
gatten voor de koninklijke marine
Tevens is optie genomen op een twee
de serie van nog eens vier soortgelijke
schepen, die eveneens op de Vlissingsc
werf zullen worden gebouwt Naar
verwacht zal deze optie nog voor het
eind van dit jaar in een definitieve
order worden omgezet. Het eerst
standaardfregat moet op 1 april 1978
gereed zijn voor de proefvaart. De
overige schepen zullen met een tus-
senpoze van negen maanden volgen.
Ir. J. Bout. vice-president directeur
van het Rijn Schelde-Verolme concern
en voorzitter van de Sehelde-directie
zei woensdag in een eerste commen
taar dat de nu verkregen opdracht de
grootste Wr^owel uitgedrukt in gul
dens als in manuren, uit de geschiede-1 terieel), mi. A. Stemerdink. De officie-1
nis van de scheepswerf in Vlissingen. Ie overhandiging van de opdrachtbrief
Met de bouw van de eerste fregatten! aan de Scheldedirectie vond woens-|
is gerekend naar het huidige prijspeil dagmiddag plaats in het kantoor van!
een investering gemoeid van 832 mil-, de marinestaf in Den Haag.
joen gulden.
Een deel van dit bedrag is of wordt
elders besteed, onder meer voor de
aanschaf van de geleide wapensyste-j
men, de voortstuwingsinstallatie (gas
turbines) en het hefschroefvliegtuig.
Het bouwgedeelte door de Schelde
beloopt daarna overigens nog onge-|
veer 500 miljoen gulden.
Daar er van kan worden uitgegaan
dat op wat langer termijn een derde]
serie van weer vier fregatten zal wor-|
den besteld aangekondigd in de
defensienota zal de bouw van de
oorlogsschepen tot- in de tachtiger
jaren aan 800 tot 1000 man werk
verschaffen. Dit aantal komt neer op,
bijna een derde van het totale aantal
werknemers van de maatschappij De
Schelde.
Brief
De opdrachtbrief voor de bouw
de fregatten is dinsdag getekend door
de staatssecretaris van defensie (ma-
waren behalve de
staatssecretaris aanwezig de chef van
de marinestaf, vice-admiraal E. Roest
en *"de plaatsvervangend vlagofficier
materieel van de koninklijke marine,
de commandeur van de technische
dienst H. H. A. de Wit. De opdracht'
brief werd namens de Schelde in
ontvangst genomen door ir. Bout en
ir. H, H, Muloek Houwer, eveneens
lid van de directie van de KMS.
De heer Bout, die zich zeer verheugd
toonde over het verkrijgen van
definitieve opdracht noemde als belang
rijkste aspect van de bouw van deze
series oorlogsschepen het verzekeren
van de continuïteit van het bedrijf en
daarmee de werkgelegenheid voor een
reeks van jaren.
Uit bedrijfseconomisch oogpunt is
ze opdracht en ook andere scheeps-
bouworders noodzakelijk omdat uit
de 'opbrengst' ook de investeringen
moeten worden gedaan voor tijdige
vervanging of vernieuwing van accom-
uitrusting van de werf.
De Scheldedirecteur wees er in dit
verband op. dat juist voor de bouw
van marineschepen door het bedrijf
aanzienlijke investeringen zijn of wor
den gedaan. Zo werd op de "Eiland-
werf in Vlissingen enkele jaren een
overdekt bouwdok in gebruik geno-|
men en wordt op korte afstand van
dit dok gewerkt aan de bouw van een'
tweede overdekt dok. Dit tweede dok,
waarmee een investering is gemoeid
van ongeveer veertig miljoen gulden,
komt eind juni van het volgend jaar
gereed.
De investeringen ten behoeve van ma
rineopdrachten worden ook gedaan inj
het kader van een 'taakverdeling" bin-j
nen het Rijn-Schelde-Verolm econ-
cem. De meer gespecialiseerde oor-1
logsschepen, zoals nu reeds de geleide
wapenfregatten en binnenkort ook de:
standaardfregatten, worden door De
Schelde gebouwd. Het concern be
kleedt ten opzichte van de koninklijke
marine een monopoliepositie voor de
bouw van de grotere marineschepen.
Export
De heer Bout noemde als voordelen
van deze taakverdeling onder meer de
mogelijkheid van een betere produk- j
tiebesturing binnen bet concern, ter
wijl bijvoorbeeld op ae Vlissingse|
-.verf een meer gerichte opleiding van!
Belangrijk noemde ir. Bout de op-|
dracht voor de bouw van de stan
daardfregatten ook voor het verkrij
gen van orders uit het buitenland. De
voortgaande bouw van
waarborgt behoud van de technische
kennis en reputatie van de werf op
dit specialistische terrein waardoor
een sterke exportpositie kan worden
ingenomen. De Scheldedirecteur, die|
zich dankbaar toonde voor de steun
,-iie de Nederlandse regering verleent
bij de pogingen om buitenlandse or
ders te verwerven, kon op dit punt
alleen nog meedelen dat het concern
thans een aantal 'ijzers in hert vuur"
(Zie slot pagina 12 kolom 1)
Hartlijn
fNverigens r
gesproke:
i-ve gang van zaken op Cy-
ULaa/ Lpros toom aan dat hert
met de zuldooetflank van
de Navo ln menig opzicht een
L«7w2ij zwakke zaak in. Twee leden
van het bondgenootschap ver
oorlog met elkaar m daarbij post
één van hen Turkije oen oppor
tunistische machtspolitiek toe. waar
voor weinig sympathie is op te bren
gen. Deze politiek gaat van oen aantal
overwegingen uit, die stuk voor stuk
met elkaar hebben te maken, zoals de
aarzelingen van de Verenigde Staten
ln dit conflict, de situatie in het Mid
den-Oosten en de verhouding met de
Sowjet-Unie. De Turken spelen daar
mee een bekwaam korte-termijnspe!
maar houden uitsluitend rekening met
het eigen belang.
fanaf het begin van de recente moe:
lijkheden op Cyprus hebben de
Amerikanen een aarzelende hou
ding aangenomen. Dat had naar
achteraf is gebleken mede te maken
met de houding van de andere Navo
leden. Zij waren namelijk niet van zin»
in een Cyprus-putsch de junta van
Athene te steunen en Turkije af te
vallen. De Grieken hadden daar overi
gens wel op gerekend: de junta wm
er van uitgegaan dat de Verenigde
Staten de Griekse partij zou kie
zen, vooral omdat Cyprus in de Mid
dellandse Zee een niet gering strate
gisch belang vertegenwoordigt en de
toenmalige machthebber op dat eiland
Ma karlos voor de Amerikanen
een soort, evenbeeld
van Fidel Castro
was. De Griekse be
rekening kwam ech
ter niet uit: Ameri
ka aarzelde, de Na-
vo-partners distantieerden zich van
Griekenland en het gevolg was dat er
algemeen begrip voor Turkije ont
stond. Minister Van der Stoel was m
dit opzicht een schoolvoorbeeld: hij
gaf zonder meer te kennen dat voor
hem het ingrijpen van Turkije een
zekere rechtvaardiging had. De ge-
volgen van dit alles, de Amerikaanse
aarzelingen, het Turkse militaire op
treden en de geringe sympathie voor de
Atheense junta: er kwam een nieuwe
Griekse regering en de democratie
werd hersteld.
s hadden de Turken militair
gesproken maar weinig bereikt,
maar politiek gezien zagen ze kans
die weinige voordelen voortreffelijk
uit te buiten. Zo gingen ze naar de
onderhandelingstafel in Genève met
het air van de overwinnaar die eisen
kan stellen. Daarbij calculeerden ze
kennelijk in dat hun tegenstanders in
Genève het moeilijk hadden: zij im
mers hadden een failliete boedel over
genomen. Maar vooral was de basis
van de Turkse politiek dat de Verenig
de Staten in dit stadium er alles aan
was gelegen om vrede in dit deel van
de Middellandse Zee te houden. Cy
prus, Turkije. Griekenland, het Mid
den-Oosten: het was één verzameling
kruitvaten geworden. Dat hield in dat
de Turken rustig hun troepen op Cy
prus konden versterken, niemand durf
de namelijk in te grijpen om het ex
plosiegevaar niet te vergroten. Zo
speelden de Turken hun spel hard en
van hun standpunt uit bekeken be
kwaam: voortdurend gebruikmakend
van de zwakheden van anderen.
In dit hele beeld pasten zij ook de rol
van Rusland in. Weliswaar heeft dit
land zich in het openbaar nog niet
intensief met de kwestie-Cyprus be
moeid, maar op de achtergrond speelt
de houding van dit land uiteraard wel
degelijk mee. Rusland heeft vanaf het
begin betoogd dat Makarios terug
moet. een opvatting waarmee de Ame
rikanen allerminst weglopen. Maar er
zijn nog heel wat meer tegenstrijdige
belangen tussen de V.S. en de Sowjet-
Unie ten aanzien van Cyprus. Toen de
Turken hun eerste invasie pleegden,
liet Moskou bijvoorbeeld haastig we
ten dat het beter zou zijn wanneer alle
vreemde vloten uit de Middellandse
Zee zouden verdwijnen, inclusief de
vloot van Rusland. Begrijpelijk dat
Rusland dat wenst: het zou betekenen
dat de Amerikaanse zesde vloot ook
weg zou moeten en daar denkt Ame
rika eenvoudig niet aan. De onderzee
boten van de zesde vloot zijn namelijk
van atoomraketten voorzien en aldus
een belangrijke factor in het atomaire
evenwicht tussen beide grootmachten.
In dit beeld hoort Turkije eveneens
thuis: als Navo-basis is het een niet
onbelangrijke steun voor de Verenigde
Staten. Al deze elementen nu vormen
de stukken op het Turkse schaakbord
en ze worden bekwaam geschoven in
Ankara.
Het is een weinig sympathieke hou
ding: ze gaat uit van een fclein-
nationaal beleid, waar veel grotere
belangen aan ondergeschikt worden
gemaakt. Men kan zich afvragen of in
deze Turkse politiek niet een stuk
ressentiment zit, een wrok van de
Islam jegens wat als arrogantie van
het christelijk-genoemde westen wordt
ervaren. In ieder geval maakt de nieu
we ontwikkeling rond en op Cyprus
duidelijk, dat een Navo niet alleen
wordt aangetast als er bij een van haar
leden een totalitair systeem ontstaat
zoals destijds in Griekenland
maar ook als oude Europese veten,
men zou ze stammentwisten kunnen
noemen, in hevigheid oplaaien. In dit
opzicht is er binnen de verdragsorga
nisatie nog heel wat missie te bedrij
ven.
De Internationale Federatie van
Transportarbeiders ift) heeft woens
dag haar zes miljoen leden opgeroe
pen tot een tweedaagse boycot van
alle vervoer van en naar Chili. De
boycot zal 18 en 19 september worden
gehouden.
