PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ATHENE KRIJGT BURGERREGERING
Sampson weg - Clerides
staatshoofd Cyprus
I
1
Inwoners Westerschouwen protesteren
tegen waterwinplannen WMZ uit duinen
Uitbundige reactie
Griekse bevolking
Afluisteren
in Nederland
Oncer-teer-bw Pasina 2
217e jaargang - nummer 171
Woensdag 24 juli 1974
-
I: f A -■ l.
li
T
1,
jM J
p»
Opgetogen Grieken j
In het Grieks-Turkse conflict heeft zich gisteren een drama
tische wending voorgedaan, die voornamelijk een gevolg was
van ontwikkelingen in Athene. Er werden de volgende ge
beurtenissen geregistreerd:
De in Parijs in ballingschap levende Karamanlis werd uit
genodigd door de Griekse regering om naar Athene te ko
men om een nieuwe regering te vormen.
Op Cyprus trad de Grieks-Cypriotische president Sampson
af en werd opgevolgd door Clerides, de voorzitter van het
Cyprische parlement.
Na nu wordt aangenomen zal aartsbisschop Makarios bin
nenkort naar Cyprus terugkeren om daar het president
schap weer op zich te nemen.
KARAMANLIS
ATHENE (AFP, RTR, DPA, GPD) De Griekse strijdkrachten maakten dinsdag bekend dat zij de macht zullen overdragen aan
een burgerlijk bewind. President Ghizikis nodigde Karamanlis uit om als premier op te treden. Karamanlis vertrok gisteravond
per vliegtuig naar Athene. Hij zal na de toestand in Athene te hebben bekeken beslissen of hij de uitnodiging aanneemt. In
Athene zal hij deelnemen aan verdere beraadslagingen van het staatshoofd met politieke en militaire leiders.
De conservatieve politicus die bekend
staat om zijn pro-westelijke denkbeel
den, verklaarde bij zijn vertrek vanaf
Le Bourget: „Om de woorden van vi
ce-president Truman te herhalen toen
hij hoorde dat president Roosevelt
was gestorven, zeg ik u bidt voor
mij". Hij zei geen politieke verklaring
te kunnen afleggen voordat hij de si
tuatie in Athene had getaxeerd.
Karamanlis maakte de reis met een
vliegtuig dat hem door de Franse pre
sident Giscard d"Estaing telefonisch
was aangeboden. Een woordvoerder
van het Elysee verklaarde dat Giscard
Karamanlis had opgebeld om hem ge
luk te wensen en zijn steun toe te zeg-
Inmiddels heeft het kabinet van Ada-
mantios Androetsolpoelos zijn ontslag
e uit militairen en
i bestaande regering blijft in
functie zolang er nog geen nieuw ka
binet is gevormd. Dit zal waarschijn
lijk vandaag het geval zijn. gezien de
belangrijke beslissingen 'die op zeer
korte termijn moeten worden geno
men inzake de toestand op Cyprus.
I om een burgerregering
werd dinsdag bekendge
maakt door president Phaedon Ghi-
ziki na een bijeenkomst met 9 politie
ke en militaire leiders, waaronder vier
ex-premiers. Aan het overleg namen
onder andere de voormalige eerste
ministers Panajotis Kanellopoelos,
Stefanos Stefanopoelos en Spyros Mar-
kezinis deel.
Voorts waren er de oud-ministers Ge-
orgios Mavros, Evangelos Averoff en
Petros Garoefallias. Van militaire zijde
namen de stafchef van de strijdkrach
ten, generaal Gregorios Bonanos. de
marineleider schout-hij-nacht Petros
Arapakis, de luchtmachtchef vice-
maarschalk Dimitrios Papanicolaoe en
de legercommandant Dimitrios Galat-
sanos aan de besprekingen deel.
In de officiële bekendmaking werd ge
zegd, dat 'de Griekse strijdkrachten
met het oog op de toestand waarin
het land zich bevindt, hebben besloten
een burgerlijke regering te belasten
met het bestuur over het land. Om
deze reden hebben zij voormalige poli
tieke leiders en premiers uitgenodigd
voor overleg".
Dit overleg begon in de middag. Na
vier uur werden de besprekingen ver
daagd tot acht uur 's avonds. Politie
ke en diplomatieke waarnemers zijn
van oordeel dat de terugkeer van Ka
ramanlis alleen dan tot herstel van
een wezenlijke democratie kan leiden
als de conservatieve politicus een ka
binet vormt van nationale eenheid.
Onder de politici die in Athene aan
de beraadslagingen met de militaire
leiders deelnamen, bevonden zich de
leiders van de Nationale Radicale Unie
en de Unie van het Centrum respec
tievelijk Kanellopoelos en Mavros
die samen bij de laatste algemene ver
kiezingen 80 procent van de stemmen
op zich verenigden. Linkse leiders
ren niet door de militaire leiders uit
genodigd- Ook brigade-generaal Dimi-
trids Ioannides, de 'sterke man' van
het militaire bewind, was niet van de
partij.
Het is bekend dat de Verenigde Staten
die een zeer belangrijke rol hebben ge
speeld bij de totstandkoming van het
bestand op Cyprus en het akkoord over
het komende vredesoverleg in Genève,
wensen dat degenen in Athene die ver
antwoordelijk zijn voor de staatsgreep
Zie slot paginc 3 kolom 4)
BENOEMD TOT 'WAARNEMEND PRESIDENT'
NICOSIA, ANKARA, LONDEN (RTR, APP, UPI) Nicos Sampson is dinsdag afgetreden als presi
dent van Cyprus. Hij is opgevolgd door Glafkos Clerides, de voorzitter van het Cyprische parlement.
Hij heeft via de VN-vertegenwoordiger op Cyprus laten weten dat hij slechts tijdelijk president is.
Zijn benoeming door de Cyprische regering is over het algemeen gunstig ontvangen. Na de bekendma
king van de benoeming werd het rustig op Cyprus. Eerder op de dag waren felle gevechten gemeld
om het vliegveld van Nicosia en langs de 'Groene Lijn', die de Turkse en Griekse gemeenschappen in
Nicosia van elkaar scheidt. Het vliegveld is inmiddels in handen van VN-troepen. De evacuatie van
buitenlanders ging dinsdag door.
Juichende menigte in Athene de straat op
ATHENE In het centrum
van Athene verzamelde zich
een menigte van enkele dui
zenden mensen die leuzen
aanhieven en met Griekse
vlaggen zwaaiden.
„Het volk ls soeverein:", werd er
geroepen. „Vanavond is het
fascisme dood!". „Lang leve de
democratie!" en „Weg met de fol
teraars van de geheime politie!"
waren eveneens veel gehoorde
leuzen.
De politie waarschuwde de steeds
aangroeiende mensenmassa zich
te verspreiden, omdat het militai
re bestuur nog steeds van kracht
was. Er zou geweld worden ge
bruikt, als aan dit bevel geen ge
hoor werd gegeven. Ghizikis riep
via de radio op tot kalmte.
De juichende menigte trok zich
echter niets van de politieluid-
sprekers aan. En masse trok men
op in de richting van het oude
parlementsgebouw. „Zo moet het
een paar maanden geleden in Lis-
Uitzinnig
Om negen uur gisteravond, drie
uur nadat de Griekse nationale
radio had aangekondigd dat de
junta door een regering van bur
gers zou worden vervangen, leek
Athene een compleet gekkenhuis.
De mensen waren uitzinnig van
vreugde. Ze lachten, ze huilden,
ze vlogen elkaar om de hals. Tie
ners holden kriskras door de stra
ten, kropen op balkons en op
auto's, terwijl zich overal ver-
verkeersopstoppingen voordeden.
De politie stond machteloos. De
agenten wilden trouwens niet in
grijpen. „Weg met de junta!werd
er door een groep mensen, die
dichtopeengepakt op een dak ston-
Toen het gerucht zich verspreidde
dat Karamanlis later op de avond
met een speciale Franse machine
uit Parijs in Athene zou arriveren,
stroomden de mensen nar het ver
buiten de stad liggende vliegveld
toe. De stoet groeide aan tot en
kele tienduizenden lachende, blije
en vak uitgelaten Grieken-
JlOL ntlijn
De Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken, mr. M. van der
Stoel, heeft dinsdagavond in Brus
sel een 'zeer voorlopig' commen
taar gegeven op de regeringswisse
ling in Griekenland. Ik ken per
soonlijk een aantal mensen die
volgens bepalde berichten voor de
ze regering uitgezocht zijn, maar
ik moet wachten met een defini
tief oordeel tot een volledige sa
menstelling van de nieuwe rege-
ring_ bekend is, aldus de Neder
landse minister.
Wat de Nederlandse bewindsman
Betreft zijn er voor de nieuwe
Griekse regering twee toetsstenen:
wat het regeringsprogram zal zeg
gen over het herstel van de demo-
sratw in Griekenland en wat de
nieuwe Griekse regering mede te
delen zal hebebn over de kwestie-
Cyprus. Een ontdooiinv van het
;c-iatieverdrag. dat de Euronese
gemeenschap me' Griekenland
neeft, zal. aldus minister Van der
''oei, volledig afhangen van een
herstel .an het democratisch stel
sel in Griekenland.
De Britse autoriteiten hebben
dinsdag in een eerste voorzichtige
reactie op het nieuws uit Grieken
and him tevredenheid uitgespro
ken over de berichten dat Kon-
stantin Karanw* - js verzocht een
nieuwe Griekse regering te vor-
Makarios was verheugd over de
terugkeer van ex-premier Kara
manlis naar Athene.
Nieuws uit Zeeland op
Pag. 2,4,5,6 en 7
Binnen- en buitenlands
nieuws op pag. 3, 6, 7 en 9
Sport op pag. 10 en 11
Radio en tv op pag. 12
Financieel nieuws pag. 13
Clerides had direct na zijn beëdiging
door de waarnemend
Gennadi os een gesprek met Rauf
Denktash, vice-president en leider van
de Turkse gemeenschap op Cyprus,
Clerides en Denktash zijn goede be
kenden van elkaar, die jarenlang heb
ben samengewerkt bij de onderhande
lingen voor een nieuwe grondwet. Met
een na zijn beëdiging, om 14.00 uur
onze tijd, vertrok Clerides met een
auto van de VN-troepen naar de Turk
se sector van Nicosia voor een ge
sprek met Denktash. Hij had ook
direct een onderhoud met Luis Weck-
man-Munoz, de
de VN op Cyprus.
Op verzoek van Griekenland kwam
vannacht opnieuw de Veiligheidsraad
bijeen. Het verzoek werd gedaan van
wege 'de voortdurende gevechten op
Cyprus, beschieting van de Griekse
ambassade in Nicosia inbegrepen'.
Waldheim sprak zijn grote bezorgd
heid uit over de gevechten en vroeg
beide partijen terug te trekken op de
posities zoals die bij het ingaan van
het bestand werden ingenomen.
Clerides heeft dinsdagavond verklaard;
dat hij zal zoeken naar een 'rechtvaar
dige en levensvatbare oplossing' voer
aen van Cyprus, „binnen het
een onafhankelijke en soe
staat".
In zijn eerste radiotoespraak in Nico
sia die in Tel Aviv in Israël werd
beluisterd, zei Clerides ook dat hij
zou toezien op naleving van de wapen
stilstand op Cyprus.
De Engelse regering maakte dinsdag-
vond bekend Clerides te erkennen als
'waarnemend president'. Krachtens de
grondwet treedt hij als zodanig op bij
afwezigheid of ziekte van Makarios.
Makarios zelf verklaarde in New
York dat hij als president van Cyprus
zal terugkeren. Hij beklemtoonde dat
Clerides met zijn instemming het pre
sidentschap had overgenomen en zei
te verwachten dat deze zijn plaats
aan hem zal overdragen.
Over Nicos Sampson zei hij dat deze
op Cyprus kan blijven. De Turkse
minister van buitenlandse zaken Gu-
nes gaf als reactie dat Turkije Cleri-
Zie slot pagina 3 kolom 6)
Schade tien miljoen
EXPLOSIE BIJ
AKZO EIST
ÉÉN DODE
DEVENTER (ANP) Bij een
explosie en een daarop volgen
de krachtige brand bij de Akzo-
vestiging in Deventer is dinsdag
één persoon om het leven geko
men. Zes mensen liepen verwon
dingen op. De schade is volgens
de eerste berichten ca tien mil
joen gulden.
Twee produktie-aföelingen. een aantal
opslagloodsen en een kleine kantine
zijn zwaar beschadigd of vernield.
De produktie van organische peroxide
komt voor een deel circa 15 a 20
procent stil te liggen.
„UITBREIDING WATERWINNING BEROKKENT SCHADE AAN
FLORA EN FAUNA" DUINGEBIED BIJ HAAMSTEDE
BEZWAAR
SCHRIFT LIGT
AL KLAAR
HAAMSTEDE Een aantal in
woners van de gemeente Wes
terschouwen is ernstig veront
rust over de aanvraag van de
NV Watermaatschappij Zee
land om meer water te mogen
halen uit het duingebied bij
Haamstede. Zij vrez-en, dat uit
breiding van de waterwinning
ernstige schade zal berokkenen
(door verdroging) aan de flora
en fauna in die streek. Er ligt
al een bezwaarschrift tegen het
verlenen van een nieuwe vergun
ning aan de WMZ klaar. Het
stuk is tot nu toe door zo'n ze
ventig mensen van een handteke
ning voorzien. Zij vinden dat
er niet meer water aan het duin
gebied onttrokken mag wor
den, voordat de WMZ in staat is
het grondwater op kunstmatige
wijze (infiltratie) aan te vullen.
Op dinsdag 30. woensdag 31 juli en
donderdag 1 augustus houden de te
genstanders van de WMZ-plannen bij
eenkomsten in 'Hotel RTM Station' in
Haamstede. Daar zal een toelichting
op de hele problematiek gegeven wor
den. Bovendien worden de belangstel
lenden in de gelegenheid gesteld, het
bezwaarschrift te ondertekenen. Het
bezwaarschrift gaat naar het college
van b en w van Westerschouwen.
Zoals gemeld, vinden b en w var
Westerschouwen het goed, dat r
WMZ zij het onder enkele voor
waarden de capaciteit verhoogt. B
en w staan achter het advies, dat de
commissie grondwaterwet waterlei
dingbedrijven (CoGroWa) aan het col
lege van gedeputeerde staten heeft
uitgebracht. Dit advies houdt in.
de proefvergunning van de WMZ
wordt verlengd tot 30 juni 1976. De
WMZ mag dan per jaar 2,1 miljoen
kubieke meter water tier jaar uit het
duingebied bij Haamstede halen.
Op 1 juli 1976 wordt een uitbreiding
tot maximaal 2,5 miljoen kubieke me
ter per jaar toegestaan. Maar dan
moet de WMZ er wel voor zorgen,
dat jaarlijks 1,4 miljoen kubieke me
ter water geïnfiltreerd wordt (Haring-
••iietproject). Momenteel onttrekt de
WMZ 1,9 miljoen kubieke meter wa
ter per jaar aan de duinen. Dat is
eigenlijk teveel. In 1966 kreeg de
WMZ een tijdelijke vergunning voor
vijf jaar om de capaciteit van 1,1
miljoen kubieke meter water per jaar
op te voeren-tot 1,9 miljoen kubieke
meter. In 1971 liep de termijn af.
Over een nieuwe aanvraag van de
WMZ (waaraan tevens het verzoek
werd gekoppeld de capaciteit te mo
gen opschroeven tot 2,5 miljoen ku
bieke meter water per jaar) is nog
steeds niet beslist. De WMZ had dus
op basis van de in 1966 verleende
tijdelijke vergunning in 1971 een stap
terug (naar 1,1 miljoen kubieke meter
water per jaar) moeten doen. Dat is
nooit gebeurd
Geschokt
Het bezwaarschrift is opgesteld door
mr. G. E. K. A. Roskott. ir. H.
Immink en de heer A. Woltens, allen
uit Haamstede. Zij schrijven daarover
onder meer: „Ondergetekenden zijn
geschokt door de mededeling in de
kranten, dat de \OIZ water heeft ont
trokken zonder in het bezit te zijn
van de vereiste vergunningen. Door
deze handelwijze die uiteraard we
derrechtelijk is is de juiste stand
van zaken jarenlang niet geheel onder
kend. Ware immers de juiste stand
van zaken eerder aan het licht ge
bracht, dan zou ongetwijfeld eerder)
tot passende maatregelen zijn overge
gaan. Terzijde wordt opgemerkt, dat I
het ondergetekenden niet geheel dui
delijk is, waarom de controlerende i
instanties niet eerder hebben ingegre
pen."
In het bezwaarschrift wordt naar vo
ren gebracht, dat de waterstand in de
Westhoek de i2atste jaren zeer sterk
is gedaaid. De opstellers van het stuk
menen dat de wateronttrekking daar
een van de belangrijkste oorzaken van
is. „Het gevolg hiervan is. dat de
plantengroei in bet betreffende gebied
ernstig wordt bedreigd. Dit geldt in
het bijzonder voor het loofhout. Vele
bomen zijn reeds gestorven, of verto
nen." Volgens de samenstellers is het
gingsverschijnselen.
De mogelijkheid om met succes nieu
we bomen te planten is hoegenaamd
niet meer aanwezig. Aangezien in het
gebied van Nieuw-Haamstede geen be
schermende veenlaag aanwezig is.
dient de wateronttrekking door de
WMZ als voornaamste reden te wor
den aangemerkt Illustratief voor de
huidige toestand is ook, dat de polder-
Zie slot pagina 4 kolom 1
J~^e minister van justitie
dat er in du land gunstige
ervaringen zijn opgedaan
(223 met het afluisteren van te-
1973 is dat hier wettelijk mogelijk: het
wetboek van strafvordering werd
toen uitgebreid met een bepaling, die
het een rechter-commissan-s tijdens
oen gerechtelijk vooronderzoek moge
lijk maakt telefoongesprekken te doen
afluisteren 'ten aanzien waarvan het
vermoeden bestaat dat de verdachte
er aan deelneemt'. Tot nu toe is er een
kleine veertig maal van deze bevoegd
heid gebruik gemaakt, namelijk bij de
opsporing van ernstige misdrijven. I>
minister somt ze op: valse munterij,
bedreiging, wapenhandel en -diefstal,
handel in verdovende middelen, textiel-
en antiekdiefstallen, moord, gijzeling,
poging tot ontvoering en bankoverval.
Een fraaie lijst. Niemand zal er ver
moedelijk veel hartzeer van hebben
dat hier een telefoon werd afgetapt.
Het gaat hier om zodanig zware mis
drijven dat de gemeenschap er bij ge
baat is dat ze snel en doeltreffend
worden opgelost. In dergelijke geval
len kan het afluisteren van een tele
foongesprek belangrijk zijn voor het
bespoedigen van de opsporing.
Toch zit er aan deze methode een
onsympathieke kant: het gaat om
het 'inbreken' in gesprekken van indl-
viduelen of van een individu en dat
is een dubieuze grensoverschrijding,
ook al betreft het iemand die verdacht
is van misdrijf. Nu zou men kunnen
verdedigen dat telefoongesprekken
door de aard van het medium niet
zonder meer zijn gelijk te stellen met
privé-gesprekken. maar thuishoren in
een speciale categone: men zou die
'semi-privé' kunnen noemen. Er ls
Iets voor deze theo
rie te zeggen: meni
ge telefoonabonnee
belt zonder enige te
rughouding iemand
op om wat met
hem of haar te bespreken terwijl men
er niet aan zou denken bij de bewuste
man of vrouw onaangekondigd op be
zoek te gaan. Dat laatste zou immer-,
een ontoelaatbare ingreep worden ge
acht in het privé-bestaan van de an
der. Niettemin: via het draaien van
een telefoonnummer laat men bij de
zelfde man of vrouw zonder enige
schroom een lawaaierige bel rinkelen,
om aldus betrokkene te dwingen naar
de telefoon te gaan en een gesprek te
voeren dat hij of zij misschien hele
maal niet wenst. Door het. simpele
feit dat iemand telefoonaansluiting
neemt, onderwerpt hij zich aan het
risico dat hij dag en nacht kan wor
den lastig gevallen. Willens en wetens
wordt daarmee een bijzondere vorm
van communicatie geaccepteerd: een
speciaal soort gesprek via het me
dium telefoon dat noch strikt privé
noch openbaar is.
Tot die communicatievorm behoort
zo langzamerhand overal ter we
reld het risico dat men kan worden
afgeluisterd. In de beginjaren van de
telefonie kwam dat ook vooc. maar
dan in een uiterst milde vorm. In
kleine dorpsgemeenschappen bediende
de postkantoorhouder de handcentrale
en kon daardoor van veel op de hoog
te zijn. Weliswaar was hij door eed
gebonden daarover te zwijgen hij
deed dat ook maar toch gaf dat.
wel eens complicaties. We hebben eens
het verhaal gehoord van een burge
meester ergens in Nederland, wiens
wethouder de telefooncentrale van het
dorp bediende. Dat leidde er toe dat
de burgemeester voor bepaalde ge
sprekken bijvoorbeeld over een sol
licitatie naar een andere gemeente
naar een collega in de buurt trok om
daar te telefoneren: hij wist dan ze
ker dat de wethouder niet kon mee
luisteren. Afluistertechnieken in deze
tijd evenwel hebben een geheel ander
karakter: het is de overheid die 'aan
de deur luistert' zonder dat de twee
gesprekspartners ervan op de hoogte
zijn. In de Verenigde Staten is dit af
luisteren een nationale kwaal, zelfs
een soort ramp geworden: het gebeurt
niet alleen in het strafrechtelijk on
derzoek, maar vooral in de politiek,
waarbij altijd weer het alibi van de
'nationale veiligheid' wordt gebruikt.
In de Watergate-affaire bijvoorbeeld
durfden sommige journalisten ver
trouwelijke gesprekken niet per tele
foon te voeren, althans niet -.ia hun
eigen nummer: ze doken een telefoon
cel in om het afluister-risico zoveel
mogelijk te vermijden.
In Nederland loopt het zo'n vaart
nog niet. zeker niet omdat het af
luisteren hier aan een strikte wette
lijke regeling is gebonden. Bovendien
heeft nu de minister toegezegd dat
hij het openbaar ministerie een perio
diek rapport za! vragen over de prak
tijk van het afluisteren. De bewinds
man zorgt derhalve voor een controle
achteraf. Toch zou het verstandig zijn
als ook de kamer hier enig initiatief
zou tonen, bijvoorbeeld door inzage
te vragen van deze periodieke rappor
tering. Het gaat hier immers om een
nieuw element in het opsporingsbe
leid dat niet zonder gevaren is: voor
de kamer heeft het zeker zin zich
daarover bij voortduring te laten in
formeren. Er is hier een parallel te
trekken met de gang van zaken bij de
Binnenlandse veiligheidsdienst: met
het parlementaire toezicht op dpy? in
stelling is een speciale kamercommis
sie belast, bij wie de burger zich zo
nodig kan beklagen. Juist in zaken
ais deze het grensgebied rakend
tussen overheidsingrijpen en de grond
rechten van de burger kan het par
lement niet actief genoeg zijn. De mi
nister had het in zijn antwoord aan
Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
