PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
RUST OP CYPRUS NA
AANVAARDEN BESTAND
'Kinderziekten' van computer kosten de
PZEM negentienduizend gulden per dag
Grieks-Turks vredesgesprek in Geneve
Brits regeringsplan
stimulering economie
Nog hele dag felle
gevechten op Cyprus
BTW LAGER, BENZINE GOEDKOPER
Britse ambassade
in Athene bestormd
In Famagusta 59 doden door bommen
De niet ge
leerde les
Artsen; Franco
gaat vooruit
IR. DALEBOUT TIJDENS VERGADERING AANDEELHOUDERS:
217e jaargang - nummer 170
Dinsdag 23 juli 1974
NEW YORK, BRUSSEL, LONDEN, DEN HAAG Terwijl de luchtbrug tussen Cyprus en Engeland nog steeds op volle toeren
draait het gaat om de repatriëring van duizenden toeristen kon maandagavond op net door oorlogsgeweld geteisterde eiland
van een langzaam weerkerende rust worden gesproken. In de omgeving van Kyrenia werd weliswaar nog onophoudelijk gescho
ten en ook in andere delen van Cyprus kon van enkele aanwijsbare verzetshaarden worden gesproken, maar het gistermiddag in
gegane wapenbestand kreeg toch duidelijk gestalte.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kurt Waldheim, heeft maandagavond een telegram gekregen van de comman
dant van het VN-vredeskorps op Cyprus, de Indiase generaal Prem Chand, waarin stond dat alles op Cyprus om kwart voor tien
onze tijd rustig was.
„De wapenstilstand wordt in acht genomen", aldus generaal Chand volgens een woordvoerder van de Verenigde Naties. Het be
stand was officieel om 3 uur 's middags ingegaan.
Gunstig is in ieder geval dat zowel
Griekenland als Turkije hebben toe
gezegd aan een in Genève te houden
vredesconferentie te zullen deelnemen.
Initiatiefnemer daartoe is Londen, dat
met Athene en Ankara tot de onderte
kenaars van het verdrag behoort, dat
in 1960 de staatkundige vorm van Cy
prus regelde.
Een woordvoerder van het Britse mi
nisterie van buitenlandse zaken ver
klaarde dienaangaande dat de Cypri
sche republiek aanvankelijk niet ver
tegenwoordigd zal zijn. De drie-landen-
"■onferentie, die in het gebouw van de
verenigde Naties zal worden gehou
den, zal zo spoedig mogelijk moeten
beginnen, maar zowel Griekenland als
Turkije hebben officieel meegedeeld
dat "het moeilijk zou zijn reeds don
derdag in Genève te arriveren'.
„Op en om Cyprus bestaat thans een
nieuwe situatie. Wij zijn aan niets ge
bonden. Wij kunnen alle kanten uit",
aldus werd maandag in gezaghebben
de Britse kringen vernomen.
Makarios
LONDEN In Engeland wordt
de btw van tien tot acht pro
cent verlaagd om de consump
tieve bestedingen aan te moedi
gen en zullen de prijzen van
benzine en andere brandstof
fen voor het wegvervoer dien
overeenkomstig omlaag gaan.
Minister van financiën Denis
Healey heeft maandag in het
Lagerhuis meegedeeld dat het
de bedoeling is de stagnerende
economische bedrijvigheid te
stimuleren zonder de inflatie
aan te wakkeren.
De Britse regering heeft verder be
sloten nog vijftig miljoen pond ster
ling te reserveren om de prijzen van
levensmiddelen te verlagen. Op de
nationale begroting van 26 maart was
oaarvoor 500 miljoen pond uitgetrok
ken. Dat bedrag is nog niet helemaal
uitgegeven.
De b.t.w.-verlaging gaat aanstaande
maandag in. De kosten van het levens
onderhoud in Engeland kunnen daar
door met naar schatting een pro
cent omlaag. Verwacht wordt dat de
prijzen van een groot aantal goederen
01 diensten zullen worden verlaagd.
Om 't bedrijfsleven wat meer vertrou
wen te geven worden de dividendbe-
palingen verruimd; de uitkeringen mo
gen nu met maximaal 12,5 orocent
worden verhoogd in olaars van me'
vijf procent.
Minister Healey deelde mee dat de
regering van Iran een krediet van 1,2
miljard dollar heeft aangeboden aan
de staatsbedrijven in Engeland. Hij
zei te hopen dat de eerste van drie
leningen waaruit dat krediet zal be
staan spoedig kan worden opgeno
men. De kredietovereenkomst werd
maandag in Teheran ondertekend.
Iran wil Engeland op die maniet hel
pen met het herstel van het evenwicht
vandaag in
de krant
Nieuws uit Zeeland op
pag. 2,4,5 en 6
Binnen- en buitenlands
nieuws op pag. 3 en 7
Sport op pag. 8 en 9
Radio en tv op pag. 10
Financiën en economie
op pag. 11
van zijn betalingsbalans en bovendien
een deel van de enorme bedragen die
het aan de uitvoer van olie verdient
opnieuw in omloop brengen.
Minister Healey schat de toeneming
van de consumptieve vraag als gevolg
van de maatregelen op niet meer dan
200 miljoen pond sterling. In financië
le kringen in Londen was op 100 a
600 miljoen pond gerekend. De minis
ter deelde in het Lagerhuis mee dat
hij van plan is de inflatie bij de
wortel aan te pakken. De prijsverla
gingen die het lagere b.t.w.-tarief mo
gelijk maakt zullen er naar hij hoopt
toe bijdragen dat de lonen minder
snel omhooggaan. In Engeland zijn
de lonen gekoppeld aan het indexcij
fer voor de kosten van het levenson
derhoud.
De minister verklaarde dat de Brit
se regering de industrie wil helpen
met het bijeenbrtngen van geld voor
nieuwe investeringen die van belang
zijn voor de toekomstige werkgelegen
heid en de concurrentiepositie vat. de
fabrieken die voor export werken. De
verruiming van de mogelijkheden
voor dividendverhogingen zal volgens
de minister ook ten goede komen aan
gepensioneerden en aan pensioenfond-
SALONIKI, GRIEKENLAND I
I Gisteren reden tanks door de stro- I
I ten van Saloniki in het noorden
I van Griekenland.
ATHENE (RTR) Onder liet roepen
van kreten als 'Engeland, Engeland,
verrader' hebben een 500 betogers
maandagavond de Britse ambassade in
Athene bestormd. Ze gooiden met ste
nen de ruiten in, trapten de deur in
en sloegen binnen de meubels aan
stukken. Hoewel er een grote politie
macht en verscheidene brandweer
auto's bi,j de ambassade waren gesta
tioneerd greep de politie niet in.
De ambassadeur, sir Robin Hooper,
leden van het ambassadepersoneel
19 Britse toeristen waren in het am
bassadegebouw tijdens de bestorming.
Voor zover bekend is niemand gewond.
Engeland heeft bij de Griekse regering
krachtig geprotesteerd tegen de bestor
ming van de ambassade. De Britse am
bassade in Athene protesteerde bij het
Griekse ministerie van buitenlandse za
ken en in Londen werd de Griekse
zaakgelastigde op het ministerie van
buitenlandse zaken ontbonden om een
protest in ontvangst te nemen. E;
land zegt dat de Griekse autoriteiten
tekort zijn geschoten bij de bescher
ming van de ambassade en het ambas
sadepersoneel.
dat aartsbisschop Makarios, die giste-;
ren in Washington een lang onderhoud
bad met de Amerikaanse minister van i
buitenlandse zaken Henry Kissinger,
de legitieme president van Cyprus is.
Ter conferentie zal waarschijnlijk in
de eerste plaats aan de orde komen
welk regime moet worden uitgeno
digd: dat van Nikos Sampson, die op
15 juli de staatsgreep uitvoerde, of
dat van de wettige, de constitutionele
president.
Na zijn gesprek met Kissinger
klaarde Makarios dat er op Cyprus
geen nieuwe verkiezingen kunnen wor
den gehouden, gezien de verwarde toe
stand daar. Hij noemde de houding
van Amerika 'zeer constructief'. Op
de vraag of hij toezeggingen had ge
kregen voor zijn terugkeer naar Cy
prus zei de aartsbisschop dat de VS
steeds voorstander zijn geweest van
'de terugkeer naar de grondwettige
orde'. Hij liet doorschemeren dat hij
zelf daaronder verstond dat hij zou
bunnen teruggaan.
Minister Kissinger sprak van een
'nuttige en constructieve' gedachten-
wisseling. Hij zal Makarios volgende
week maandag weer ontmoeten om de
resultaten te bespreken van het ko
mende vredesoverleg in Genève.
Kissinger, die gisteren in Washington
een persconferentie gaf over de diplo
matieke gang van zaken in de kwestie-
Cyprus. zei dat bij het zoeken naar
een oplossing rekening gehouden moet
worden met de 'constitutionele rege
lingen' op het eiland. De minister
voegde eraan toe dat men hem m
enkele dagen lang beschuldigde 'een
bepaalde partij de voorkeur te geven',
maar met deze opmerking bedoelde
hij alleen dat in iedere overeenkomst
'het constitutionele kader' moet zijn
opgenomen 'dat voor de staatsgreep
op Cyprus bestond'.
Op de vraag of hij daarmee wilde zeg
gen dat Makarios als president naar
(Zie slot pagina 1 kolom 5)
VERENIGDE NATIES. NEW YORK Tijdens de speciale zit
ting van de Veiligheidsraad maandag in New York ontmoetten de
Griekse ambassadeur Panayotacos (l.) en zijn Turkse collega Olcay
elkaar (boven), en gaven elkaar iaarna een hand.
EPISKOPIS (UPI, RTR) Maandag hebben tot in de avond op
Cyprus nog gevechten gewoed, ondanks het bestand dat officieel
om drie uur 's middags was ingegaan. Om kwart voor acht werd
door de opperbevelhebber van de VN-strijdkrachten een tele
gram aan secretaris-generaal Waldheim gestuurt, waarin hij
meldde dat op het hele eiland rust heerste.
's Middags hadden Turkse vliegtuigen
nog bombardementen uitgevoerd op
Nicosia en Famagusta. In de laatste
plaats vielen volgens ooggetuigen rond
vijftig doden, waaronder Britse toeris
ten, toen hotels langs de klist werden
gebombardeerd.
Dit bombardement vond plaats vlak
voor het ingaan van het bestand, maar
Waldheim verklaarde maandag dat
MADRID (UPI) De artsen van genera
lissimo Franclos Franco hebben
maandag meegedeeld, dat de gezond
heidstoestand van hun patiënt goed
vooruit gaat.
Het 81-jarige Spaanse staatshoofd is
13 dagen geleden in een ziekenhuis
opgenomen wegens een aderwandont-
steking in het rechterbeen. Door de
behandeling van die aandoening trad
een bloeding in de ingewanden op.
ruim een uur na het ingaan van het
bestand nog Turkse luchtaanvallen
hadden plaatsgevonden op Nicosia,
waarbij een VN-gebouw werd getrof-,
fen en een Britse soldaat gewond
werd. Turkije sprak dit later tegen.
Twee andere Britse militairen raakten
gewond toen een Engels konvooi dat
probeerde buitenlanders uit Famagus
ta te evacueren door Turkse vliegtui
gen werd aangevallen. De luchtaanval
len volgden op een verklaring van de
Turkse generale staf waarin werd ge
zegd dat Grieks-Cyprioten massamoor
den pleegden op Turks-Cyprioten in,
Famagusta, Erenkoy en Serdarli, alle;
drie Turkse enclaves.
Versterkingen
Eerder op de dag hadden de Turken
nieuwe versterkingen aangevoerd in
hun bruggehoofd bij Kyrenia. Vanuit
dit bruggehoofd ondernamen zij nieu
we aanvallen op de stad. Intussen
(Zie slot paginr 3 kolom 4
RENTEVERLIES
DOOR ACHTERSTAND
VERZENDEN NOTA'S
MIDDELBURG De kinder
ziekten aan de nieuwe 'admini-
stratiecomputcr' kost de PZEM
per dag ongeveer negentiendui
zend gulden. PZEM-directeur ir.
M. D. Dalebout liet dat maan
dagavond weten in een vergade
ring van de aandeelhouders, in
antwoord op vragen van de heer
P. G. van de Bosse. De eindreke-
ningen over 1973 zijn nu de deur
uit, bij de voorschotnota's, die
normaal in maart worden aan
geboden, kampt men met drie
tot vier maanden vertraging.
Die achterstand geeft een rente
verlies van negentienduizend
gulden per dag.
De heer Van de Bosse vroeg tijdens
de rondvraag naar de renteverliezen
voor het bedrijf als gevolg van 'de
reorganisatie van het inningssysteem',
wilde weten of er in de begroting
1974 rekening mee is gehouden en
vroeg zich af 'of het niet mogelijk
was geweest de betalingen volgens het;
bestaande systeem te handhaven en
het nieuwe systeem zo door te voe
ren, dat er geen achterstand in de
aanbieding van de nota's ontstond'.
Van de kant van de heer A. P. Schou-
wenaar kwam de vraag of Tiet niet
wenselijk is in SEP-veroand ook te
komen tot een administratieve samen
werking om dit soort situaties te
voorkomen".
In zjn reactie betoogde ir. Dalcbout
onder meer:
dat de PZEM van plan Ls
achterstand in te lopen. Dalebout:
„We zullen onze nota's straks met
een regelmaat van zes tot zesenhal-
ve week verzenden. Dat z3l men
ons waarschijnlijk niet in dank
afnemen";
Dat er sinds anderhalf jaar een stu
die aan de gang is om na te gaan of
een administratieve samenwerking
van verschillende energiebedrijven
mogelijk is. Dalebout: „Maar dat
gebeurt niet in SEP-verband, dat is
een producentensamenwerking.
is overleg gaande";
interruptie Schouwenaar: „Wel wat
laat, natuurlijk".
Daarop maakte ir. Dalebout duidelijk,
dat de door de PZEM gehuurde com
puter als de kinderziektes zijn over
wonnen Tiet meest geavanceerde sys
teem van Nederland' biedt.
De heer Dalebout herinnerde eraan,
dat de beslissing voor het nieuwe
computersysteem bij de PZEM twee
jaar geleden is genomen. ,.De invoe
ring geeft nu wat moeilijkheden".
Interruptie voorzitter mr. Van Aart-
sen: „dat gebeurt bij iedere compu
ter".
NIET TERUG
cijfers. Al is de situatie nu weer
vrijwel normaal. We zitten met kin
derziektes en da's jammer. Doodge
woon jammer".
In zijn antwoord zei de PZEM-direc-
teur, dat er geen mogelijkheid was
het systeem weer terug te draaien,
toen men eenmaal met de nieuwe
methode bezig was. „Dan zou de cha
os compleet geworden zijjn". Een
moeilijkheid noemde hij bij het nieu
we systeem ook, dat men niet bij een
collegabedrijf kon aankloppen om de
daar aanwezige computers te gebrui
ken, omdat de PZEM-apparatuur eer.
ander systeem volgt. „We zitten in het;
schuitje en we moeten doorvaren. Er!
is geen achteruit".
Hij verklaarde, dat er bij de begro-1
ting 1974 geen rekening met een der
gelijke tegenvaller is gehouden. Dale
bout: „We hadden eigenlijk gehoopt
op een versnelde inning en rentewinst.
Gf we hierdoor in de rode cijfers
komen, kan ik niet zeggen, het draagt I
in ieder geval niet bij tot blauwe I
KOELWATER
De aandeelhoudersvergadering ging
maandagavond akkoord met een voor
stel voor aanvullende voorzieningen
voor de eerste conventionele centrale
bij Borssele een bedrag van 4.850.000
te voteren. Het gaat daarbij met na
me om een nadere afwerking van de
centrale, isolatievoorzieningen aan de
oliestookinstallatie en de opslagtanks
en nadere voorzieningen voor de koel
waterinstallatie. De heer N. Filius wil
de weten waaruit die nadere voorzie
ningen bestaan "koelwaterinstalla-
tïes zijn een teer punt", zo zei hij. Ir.
Dalebout verklaarde, dat er geen spra
ke is 'van precaire koelwatersituaties'.
Hij maakte duidelijk, dat dit deel van
de extra uitgaven betrekking heeft op
een verbetering van de doseringsin-
(Zie slot pagina 4 kolom 5
M"
Jinntlijn
kan hier de oorlog
op Cyprus In een go-
[X^Vvl makkelijk"- M'x-i mwm»-
ken: de t v zorp voor beel-
portie Vietnam werd voorgezet. BU
het kijken naar de beelden van Cyprus
echter voelt menigeen er zich directer
bij betrokken dan destijds bij de oor
log in Indochina; dit is immers niet
het verre Azie, maar Europa, het eigen
werelddeel. En bij de ouderen valt al
snel een woord dat in het verloden
een klank van voortdurende onrust
had: de Balkan, vanouds de heksen
ketel van Europa. Opnieuw gaat het
nu om Balkanlanden. ditmaal om
Griekenland en Turkije en als in het
verleden fungeert dit gebied ook nu
als kruitvat De tv-reportages bezor
gen de Europese toeschouwers in ver
gelijking tot vroeger nog weer een
extra-dimensie via de moderne came
ra-techniek. Er worden bijvoorbeeld
beelden getoond van .springende para
chutisten: ergens in de verte ziet men
de parachutes omlaag zweven, maar
dan plotseling 'zoomt' de lens van de
camera in op de soldaten en haalt hen
zo dicht bij dat men bijkans de in
zichten kan zien. De camera is op dat
moment een perfecte verrekijker ge
worden: we kijken erdoor, zittend in
onze stoel en zijn aldus de verbaasde
ooggetuigen van een oorlog, erg en»
in Europa gevoerd.
De afgelopen dagen hoeft de tv nog
weer andere opnamen vertoond
en die hebben ons sterk getroffen. Ze
kwam niet van het slagveld, maar van
wat met een naar woord heet
het 'thuisfront'. Er ware;! twee van
die thuisfronten op het scherm te zien,
één in Nederland en één in Turkije.
Turkse gastarbeiders in ons land wa
ren gefilmd zittend
rond de radio en
luisterend naar het
nieuws van daar
ginds. Af en toe
werden kennelijk
uitspraken gedaan die aanleiding tot
geestdrift gaven, de luisteraars hieven
kreten aan zoals men gewoonlijk
hoort hij voetbalwedstrijden als een
doelpunt wordt gescoord. Beelden van
het andere thuisfront, uit Ankara,
toonden een soortgelijke sfeer;
juichende mensen, die duidelijk het
geloof beleden dat de rechtvaardig
heid aan hun kant meestreed, zodat
nu eindelijk de gehate vijand zijn ver
diende loon zou krijgen. Zo was het in
Turkije aldus leerde de tv maar
vermoedelijk was het in Griekenland
niet beter. Aan het begin van een oor
log is er bij de meeste strijdende par
tijen sprake van overtrokken nationa
lisme, gemengd met optimisme er. een
verdringing van wat eigenlijk oorlog
is. In Duitsland sprak men destijds
opgewekt over 'ein frischer frö'nlicher
Krieg', een frisse, vrolijke oorlog.
Europa heeft deze merkwaardige sfeer
vele malen gekend; altijd we-t-r sloeg
ze cm in rouw en neerslachtigheid.
In veertien-achttien trokken de solda
ten met bloemen getooid naar het
front. Onlangs troffen we in een geïl
lustreerd tijdschrift uit die jaren een
foto aan van een geweldige mensen
menigte in Beriijn. He: onderschrift:
„Duizenden en duizenden mensen
stroomden samen Unter den Linden,
begeleidden de regimentsmuziek en
zongen in opgewonden stemming va
derlandse liederen." Op de foto ziet
men tientallen jongemannen: enkele
maanden later zullen ze zijn doodge
bloed op de slagvelden van Vlaanderen.
In Wenen was de stemming niet an
ders dan in Berlijn. Stefan Zweig
een auteur die men er moeilijk van
kon verdenken vóór de oorlog te zijn:
hij benam zich in 1942 het leven uit
wanhoop over de ondergang van het
oude Europa deze Oostenrijkse au
teur nu noteerde in zijn boek T)ie Welt
von Gestern': „Ondanks alle haat en
afschuw tegen de oorlog zou ik de
herinnering aan die dagen niet hebben
willen missen." Hi; schreef er bij waar
om: „Alle verschillen tussen standen,
talen, klassen en religies werden voor
dat ene ogenblik overspoeld door het
stromende gevoel van broederschap."
Een soortgelijke stemming zo leer
den de tv-beelden heerste de afge
lopen dagen in Ankara en in Grieken
land was het niet anders. Zoals in
augustus 1914 in Berlijn de socialisti
sche fractie in de rijksdag in overgrote
meerderheid (78 van dc 92 J vóór de
oorlogskredieten stemde, zo staat nu
de Griekse oppositie achter een rege
ring, die zij kort geleden fel bestreed:
men was voor die strijd zelfs in de
illegaliteit gegaan. Nu gelden plotseling
andere maatstaven. In velerlei opzicht
is een oorlog de grote gelijkmaker.
Oelukkig is er thans een bestand op
VA Cyprus. Dat eal het mede mo
gelijk maken het achteraf allemaal
keurig te analyseren: de hele schaak
partij kan worden nagespeeld. Aller
lei factoren kunnen daarbij als stukken
fungeren. De aarzelingen bijvoorbeeld
van de afgelopen weken bij Amerika
om sr.el maatregelen te nemen, ver
moedelijk mede ingegeven door afkeer
van de neuïralistische Makarios. De
machtsverhouding in het Middellandse
Zeegebied tussen de VS en Rusland.
De neiging van de Grieken om daden
te stellen ornaat het regime die nodig
had met het oog op het binnenland.
De binnenlandse situatie in Amerika:
Nixon verklaarde eergisteren dat ce
oorlog op Cyprus een sterk Amerika
en een sterk presidentschap nodig
maakte, aldus het conflict gebruikend
als argument tegen zijn impeachment.
De weinig florissante toestand van Tur
kije, in feite een onderontwikkeld land.
De geschillen tussen Turkije en Grie
kenland over olieboringen in de Mid
dellandse Zee. Dat alles moet een
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
