PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
BERAAD ENGELAND
EN TURKIJE OVER
KWESTIE-C YPRUiS
Bom in de Tower eist
1 dode en 33 gewonden
Verkeersaanbod Zeelandbrug krijgt
flinke klap 13.000 auto's minder
Makarios vandaag in New York
Aanbeveling afzetting Nixon
verwacht van Huiscommissie
de krant
van zeeland
DIPLOMATIEKE DRUK OP GRIEKS BEWIND
OWSNAPT VIA GEHEIME DEUR
vandaag in
de krant
Vrees voor nieuwe aanslagen IRA in Londen
Nederland vierde
toekomstland
Jiantlijn
De priester uit
de Haijia Sofia
217e jaargang - nummer 166
Donderdag 18 iuli 1974
NEW YORK/LONDEN/NICOSIA (RTR/UPI/AFP) - Aartsbisschop Makarios zal vandaag (donderdag)
In New York arriveren, zo heeft een woordvoerder van de Verenigde Naties woensdagavond bekend
gemaakt. In VN-kringen verwacht men dat Makarios direct na aankomst een gesprek zal hebben
met secretaris-generaal Waldheim en dat de veiligheidsraad vanmiddag zijn beraadslagingen over
Cyprus hervat met het aanhoren van een verslag van de gebeurtenissen uit de mond van Makarios.
Terwijl de Turkse strijdkrachten in gereedheid zijn gebracht voor een eventueel optreden tegen
de nieuwe machthebbers op Cyprus is donderdagavond in Londen de Turkse premier Bulent Ecevit
aangekomen en onmiddelijk in bespreking gegaan met de Britse premier Harold Wilson. Eerder
op de dag had Wilson al langdurig overleg gevoerd met Makarios, die 's morgens met een RAF-toe-
stel van Malta naar Engeland was gevlogen.
De druk op de regering van Turkije I
om op Cyprus snel tot handelen over
te gaan neemt nog steeds toe. Sommi-|
w kranten vragen zich af waarom j
Turkije over de grootste landstrijd-
maclit in West-Europa beschikkend,
nog niet tot actie is overgegaan. Men j
verwacht dat het van reces tcrugge-j
parlement de regering
0„,zal geven.
Turkije komen nog steeds berich
ten over grote troepenconcentraties
bij de havens aan de Middellandse Zee.
De 29e Turkse pantserdivisie is woens
dag naar Mersin overgebracht om
zich te voegen bij andere eenheden
van bet tweede leger die op de kust'
zijn gelegerd en zich gereed houden
voor een mogelijke amfibie-landiimg op
Cyprus.. Voor de kust liggen troepen
transportschepen en landingsvaartui
gen gereed.
Waarnemers zijn van mening dat alles
afhangt van de besprekingen die pre-!
Ecevit in Londen voert.
daag, donderdag, verstrekkende be-j zetten onze pogingen voort een vreed-
zame oplossing voor Cyprus te vin
den". zo verklaarde de Turkse pre
mier voor zijn vertrek naar Engeland.
Ook Griekenland heeft zijn strijd
krachten in een verhoogde staat van
paraatheid gebracht. Volgens goedin-
geliohte kringen in Athene houdt dit
(Van onze. correspondent)
LONDEN De uitgeweken president
van Cyprus, aartsbisschop Makarios,
heeft woensdag besprekingen geboerd
met premier Harold Wilson en
Britse minister van buitenlandse
ken James Caliaghan over de manier
waarop Groot-Brittannië hem kan
helpen in het herstel van de deze
week omvergeworpen democratische
regering van het eiland. De eerste
woorden van Makarios, toen hij
woensdag op een militair vliegveld
op 100 kilometer van Londen arri
veerde, waren: „Ik ben blij dat de
Britse regering me nog steeds ziet
als de president van een onafhanke
lijk Cyprus: want dat hen ik nog
steeds".
Hoewel de Britse regering aartsbis
schop Makarios inderdaad nog steeds
ziet als de wettige president van
Cyprus, was de toon van de bespre
kingen toch enigszins pessimistisch.
Groot-Brittannië wil namelijk onder
geen beding militair verwikkeld ra
ken in de huidige Cyprische' crisis
■op diplomatiek terrein is er wei.
dat clé huidige Labour-regering kan
doen, Ook binnen NAVO-verband
aldus een woordvoerder van het Brit
se ministerie van buitenlandse zaken
is er weinig dat Engeland kan doen.
Tijdens zijn besprekingen met pre
mier Wilson en het Britse mins-
lene van buitenlandse zaken kreeg
Makarios wel de volledige morele
steun toegezegd van de Britse rege
ring voor zijn pogingen zijn presi-
te hervatten.
Portugal
PRESIDENT De Spinola van Por
tugal heeft gisteren een nieuw ka-
hinet onder premier Goncalves
lepresenteerd, dat voor een groot
ieel uit militairen bestaat
pag3).
Huurverhoging
MINISTER Duisenberg is gekant
legen een huurverhoging van acht
lot tien procent (pag. 11).
Zeeuws nieuws op de pagi
na's 2,4,5 en 7.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11.
Sport op de pagina's 12 en
13.
Radio en tv op pagina 15.
Financieel nieuws op pagina
17.
LONDEN Aartsbisschop Maka
rios van Cyprus heeft woensdag
middag een gesprek gehad met de
Britse premier Harold Wilson op
üowningstreet 10. De premier
bracht na afloop zijn gast naar
de deur om hem uitgeleide te
■loen en wuifde daarbij de men
sen, die bij de ambtswoning ston
den te kijken
Aartsbisschop Makarios maakte bij
zijn aankomst in Londen een gezonde
indruk. De 61-jarige Cyprische leider
legde op een persconferentie uit hoe
hij erin was geslaagd aan de aanval
van de door Griekse officieren gelei
de troepen op zijn paleis te ontko
men. „Zodra ik bemerkte dat mijn
paleis niet geheel door troepen
omringd, verliet ik het via een gehei
me deur. In het daarop volgende
bombardement met mortiergranaten
werd mijn paleis geheel vernield,
waarop de rebellen het bericht ver
spreidden dat ik dood was. Maar
ben hier in Londen om te bewijzen
dat dat niet het geval is en om de
arme bevolking van Cyprus te leiden
op de weg naar de terugkeer van een
democratisch bestuur over het ei
land".
verband met de militaire activiteit in
Turkije. Griekse oorlogsschepen zijn
opgestoomd naar het oostelijk deel
van de Aegeische Zee om hetere tacti
sche posities in te nemen. De lucht
macht is in staat van oorlogsparaat
heid gebracht.
Diplomatieke druk
Het Blitse ministerie van buitenland
se zaken maakte bekend dat Engeland;
druk heeft uitgeoefend op Athene de
ongeveer 700 Griekse officieren van
de Cyprische nationale garde terug te
roepen. Ook van Amerikaanse zijde
worden stappen bij Griekenland ge
daan. De Amerikaanse ambassadeur in
Athene, Henry Tasca, vervoegde zich
woensdag tweemaal bij minister van
buitenlandse zaken Constantine Ky-
praios om namens zijn land verzet,
aan te tekenen tegen de 'schending
van de constitutionele structuur van
Cyprus, zijn territoriale integriteit en
zijn onafhankelijkheid".
NAVO-raad
De NAVO-raad in Brussel deed woens
dag een verzoek aan de Griekse rege
ring uitgaan om de Griekse officieren
op Cyprus terug te roepen. De NAVO-
raad sprak zich voorts 'met grote
meerderheid' uit voor de terugkeer
aan de macht van president Makarios
en zei niet het argument van Grieken
land te accepteren dat het geen juri
dische zeggenschap over de Griekse
officieren op Cyprus heeft. De raad
verklaarde zich voorts tegen elke een
zijdige interventie van Turkije.
De Sowjet-Unie heeft woensdagavond
(Zie slot pagina 3 kolom 4) -«■»
(Van onze correspondent)
LONDEN Scotland Yard houdt vandaag rekening met nieu
we IRA-bomaanslagen na de bloedige bomexplosie woensdag in
de Tower, Londens meest bekende toeristische attractie. Een
tot nu toe niet geïdentificeerde vrouw kwam hierbij om het leven
en 33 personen (voornamelijk buitenlandse toeristen waaronder
14 kinderen) werden ernstig gewond.- Voor het leven van sommi
gen van hen wordt gevreesd. In een ziekenhuis in de buurt van
de Tower werden enkele amputaties verricht. Een jongetje van
zes jaar verloor een been.
Scotland Yard beschikt over een]
film die is opgenomen door een Ame-j
rikaanse toerist en waarop twee jon
gemannen te zien zijn die snel weg.
renden van de Tower. Het is echter
nog te vroeg, aldus een woordvoerder
;t te stellen!
of deze rennende figuren inderdaad dej
daders van de aanslag zijn.
De bomexplosie deed zich woens
dagmiddag omstreeks twee uur voor.
Een daverende knal was tot in de
verre omgeving te horen en tientallen,
toeristen renden de overvolle Tower-
OP ADVIES VAN SPECIALE ADVISEURS
WASHINGTON (RTR) Na een intensief onderzoek van zes!
maanden zijn juristen van het Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden gereed de impeachment (afzetting) van president Nixon
aan te bevelen voor zijn aandeel in de Watergate-affaire. Dit heb
ben betrouwbare kringen in Washington bekendgemaakt. Het
nieuws over een dergelijke aanbeveling kwam terwijl de 38 le
den tellende commissie van justitie van het Huis van Afgevaar
digden zich opmaakte haar onderzoek af te sluiten met een ge
tuigenis van Herbert Kalmbach, eens persoonlijk advocaat van
Nixon.
kelen bespreken waarover de commis
sie naar verwachting eind volgende
week zal stemmen. Naar verluidt zal
In de komende paar dagen zullen del
21 democratische en 17 republikeinse
leden de mogelijke impeachment-arti-
de speciale adviseur van de commis
sie, John Doar, de leden opwekken tot
de slotsom te komen dat er geen
andere keus kan worden gemaakt dan
de impeachment van de president bij
het volledige huis van afgevaardigen
aanbevelen.
Protesten
Berichten dat John Doar en de repu
blikeinse raadsman van de commissie
Albert Jenner van plan zijn impeach
ment aan te bevelen lokten van repu
blikeinse zijde woedende protesten
uit. Een vooraanstaand republikeins
commissielid voorspelde dat alle repu
blikeinse collega's binnen de commis-
Zie slot pagina 3 kolom 7
uit. Er was echter geen sprake van
paniek. De vele honderden toeristen
die op dat moment bezig waren aan
een bezichtiging van dit historische
gebouw, verlieten de Tower ordelijk
en maakten snel ruimte voor de am
bulances.
De explosie deed zich voor in
zogenaamde .Mortar Room" van het
oudste deel van de Tower of London,
een uit 1078 daterende vestingtoren.
In de schatkamer van deze toren
worden de Britse kroonjuwelen
waard. De explosie vond plaats in een
lager gelegen kamer vol harnassen,
oude wapens en folterinstrumenten.
Op het moment van de ontploffing
waren er naar schatting 40 toeristen
in deze betrekkelijk kleine ruimte.
Onder hen vielen ook de meeste slacht
offers. Het waren voornamelijk Duit
se, Deense en Amerikaanse toeristen
en voor zover bekend waren er geen
Nederlanders in de ruimte aai
PARIJS Nederland is als
nummer vier uit de bus gekomen
bij een enquête die door het
Franse economische maandblad
Vision werd georganiseerd inzake
de vraag welk Europees land de
ideale maatschappij in de toe
komst het dichtste nabij zou kun
nen komen.
Zweden en Noorwegen bezetten
de twee eerste plaatsen waarna
West-Duitsland met 12 punten Ne
derland, dat er elf kreeg, nog net
voor bleef. Dan komt Denemar
ken met 10 punten, waarna de
rest van West-Europa zich met
wat schrale vijfjes, weren en
drieën en een hele serie nullen
moet. zien te vergenoegen.
Zo kregen Frankrijk en Spanje
drie punten toebedeeld terwijl
België, Italië en Portugal nul
punten kregen.
VERGELIJKING TUSSEN JUNI '73 EN '74 SINDS PROVISORISCH HERSTEL:
REPARATIE WORDT
31 JULI AANBESTEED
MIDDELBURG Sinds het
provisorisch herstel van de be
schadigde Zeelandbrug door
middel van twee bailybruggen
is er in vergelijking met vo
rig jaar een duidelijke terug
gang in het verkeersaanbod voor
deze Oosterscheldeverbinding
geconstateerd. Terwijl in juni
van het vorige jaar nog in to
taal 185.000 auto's de brug in
beide richtingen passeerden
kwamen in tellingen in juni van
dit jaar tot geen hoger aantal
dan 172.000.
Indien de tot vorig jaar, tot het begin
van de energiecrïsi, als normaal gel
dende maandelijkse groei in het ver
keersaanbod wordt meegerekend, dan
moet de nu vastgestelde teruggang
van 13.000 auto's zelfs met nog eens
ongeveer 10.000 tot globaal 23.000
voertuigen worden vermeerderd. Bij
een voortzetting van deze ontwikke
ling zou de beheerder van de brug. de
NV Provinciale Zeeuwse Brug Maat
schappij krijgen te kampen met een
maandelijks inkomstenverlies van
minstens een ton.
Om een zo duidelijk mogelijk inzicht
in de tot nu toe voorgedane en nog
te verwachten ontwikkelingen te krij
gen stelt de verkeersafdeling van de
provinciale waterstaat thans een on
derzoek in naar de oorzaak van de
teruggang.
Voorlopige indruk van de heer A. de
Feijter van de provinciale griffie in
Middelburg, die het financieel beheer
van de brug voor zijn rekening neemt,
is dat het verminderd verkeersaanbod
slechts voor een gedeelte kan worden
geweten aan de gevolgen van het
tijdelijk verbreken van de brugverbin-
ding. De heer De Feijter, die het met
uitgesloten acht dat een aantal be
stuurders, zowel van personenauto's
als van vrachtwagens in de korte
periode dat de Zeelandbrug noodge
dwongen was gesloten, een andere
route is 'gewend', is toch van mening
dat de belangrijkste oorzaak in een
meer algememe ontwikkeling in het
verkeersbeeld moet worden gezocht.
De nawerking van de energiecrisis, die
onder meer een sterke verhoging van
de benzineprijzen oplevende, heeft ken-
nelijk veel automobilisten tot een se
lectiever en 'zuiniger' gebruik van hun
voertuig gebracht. Dat. hier sprake is
van een meer algemene ontwikkeling
kan bijvoorbeeld ook worden opge
maakt uit het feit, dat de Provinciale
Stoombootdiensten in Zeeland even
eens een teruggang in het te vervoe
ren aantal auto's hebben geconsta
teerd.
Ir. J. Liek en de heer H. C. Geuze van
provinciale waterstaat, die zijn heiast
met de zorg voor onderhoud en nu
ook het herstel van de op 9 mei
beschadigde brugklep, stellen dat het
verminderde gebruik dat van de Zee-
val niet kan worden geweten aan
technische oorzaken. De toegepaste
noodoplossing, een tweetal baileybrug
gen over de opening die is ontstaan
door het wegnemen van de beschadig
de klap, blijkt in praktijk zeer goed
Misverstand
Ir Liek: „In feite geldt geen enkele
beperking meer. Alles wat normaal
over de weg lean, kan ook over de
brug. Zo heeft onlangs een vrachtcom
binatie met een totaal gewicht van 50
ton één der baileybruggen _gepasseerd.
Lie automobilisten die de Zeelandbrug
passeren mogen slechts over zeer
klein gedeelte.' de baileybruggen, niet
harder dan dertig kilometer per uur
rijden". Het is echter bij velen nog
een hardnekkig misverstand dat men
zo ongeveer over de gehele brug stap
voets moet rijden. Wij zouden dat
misverstand graag willen wegnemen".
De heer Geuze voegt- daaraan toe, dat
de kans op vertraging op de brug
momenteel zelfs nog geringer is. dan
in een normale situatie. De brugklap
ging dagelijks zo'n zes keer omhoog
om schepen, die door hun hoogte niet
onder de brugpleilers door konden, te
laten passeren. De baileybryggen blij
ven echter dag en nacht op hun
plaats.
De lieren Liek en Geuze gaan er van
uit, dat de baileybruggen nog wel
enkele maanden dienst zullen moeten
blijven doen. De aanbesteding van de
reparatie van de beschadigde brug
klap is woensdag 31 juli ten
kantore van provinciale waterstaat in
Middelburg.
In overleg met de op het punt van
brugreparaiïes ervaren directie brug
gen van rijkswaterstaat is voor de
ondershandse aanbesteding een vijftal
firma's uitgenodigd. Om de reparatie
zoveel mogelijk te bespoedigen hoopt
de directie van de brugmaatschappij
nog binnen een week na de aanbeste
ding tot gunning van het werk te
kunnen overgaan.
Behalve de prijs wordt de aanne
mers ook gevraagd om tijdens de
aanbesteding een tijdschema te over-
(Zie slot pagina 2 kolom 2)a
sen die te-
lonflic-
£yprus behoort met
nog in alle felheid aam
land betreft het ontroi
ruggaan tot tie reformat
en katholiek staan hiel
vijanden tegenover el lm:
ten op Cyprus echter roken nog ver
der terug in de tijd, namelijk tot aan
de ondergang van het Byzantijnse rijk.
Uit die periode is er een legende over
geleverd, die een zékere actualiteit
heeft. Ze speelt zich af in Js'.anboel
of liever: in Consuintlnopelwant zo
heette destijds deze oude stad van de
christenheid. In 1453 trokken de Tur
ken onder sultan Mohammed II na c-en
lange belegering Constantinope! bin
nen en naderden de basiliek, de Hagta
Sofia, de kerk van de 'Heilige wijs
heid'. In de basiliek waren duizenden
gevlucht, maar toch werd er de mis
opgedragen: de priester verrichtte de
heilige handeling als ware er vrede.
Toen klonk het hevel aan de Turkse
soldaten het heiligdom binnen te trek
ken en te plunderen. En op dat ogen
blik verhaalt de legende opende
zich de muur achter het altaar en ver
dween de priester, de misbeker in de
handen. Wanneer nu eens de Turkse
plunderaars zullen zijn verjaagd
zo besluit het verhaal zal de muur
zich openen om de priester van weleer
opnieuw door te laten: hij zal de on
derbroken mis beëindigen en het By
zantijnse rijk zal hersteld zijn. Een le
gende aan het begin van een lange
historie, die vele verbeten conflicten
kent. De uitlopers daarvan houden op
dit ogenblik Cyprus verdeeld.
Voor menige Griek en zeker voor
de Griekse Cyprioten zijn Tur
ken barbaren. Islamieten die men
niet wenst te vergeven dat zij ooit het
oude Byzantium ten val hebben ge
bracht, Er is zelfs sprake van een Tur
ken-angst', een gevoel dat eens vrij
wel geheel Europa heeft beheerst.. In
de noordelijke streken van dit we
relddeel is daar niet veel meer van
over, maar eens was die vrees een al
lesoverheersende realiteit. Het was
een schrikbeeld voor hef. avondland:
de 'halve maan' zou het kruis verdrij
ven van de kathe
dralen. Toen sultan
Soeleiman in 1529
Wenen belegerde,
verstarde Europa,
Luther was er zo
van onder de indruk dat hij "Een vast
burg' dichtte, een strijdlied als een
bezwering tegen de dreiging uit het
oosten. Tegen die achtergrond wordt
iets van de felheid duidelijk, die in Ne
derland verbonden moet zijn geweest
aan de kreet: „Liever Turks dan
Paaps", een zin die ongeveer even ver
beten moet hebben geklonken als he:,
.liever dood dan rood" tijdens de kou
de oorlog in deze eeuw. In sommige
landen rond de Middellandse Zee heeft
de Turkenangst een tamelijk recente
achtergrond: het Ottomaanse rijk
heeft er tot in deze eeuw geheerst.
Omgekeerd kennen de Turken een
sterk nationaal bewustzijn: zij
voelen zich geïrriteerd met name
door het Grieks of moet men zeg
gen: Byzantijns? superioriteitsge
voel. We hebben eens aan een Turkse
vrouwelijke gids in de Hagia Sofia ge
vraagd of zij de legende kende van de
verdwenen priester. Ze haalde verach
telijk de schouders op: „Een kinder
achtig verhaaltje". En zelfbewust
voegde ze er aan toe: „V/ij beheren de
Byzantijnse monumenten als goede
rentmeesters, ook al weten we dat on
ze eigen islamitische beschaving veel
vitaler en indrukwekkender is". Op
Cyprus treft men bet verhevigde
restant aan van deze tegenstelling die
eens heel Europa heeft beheerst. Na
een Byzantijns en Venetiaans bewind
kwam het eiland in 1571 onder Turks
bestuur en vanaf dat moment traden
hier de spanningen op die nu, ruim
twee eeuwen later, tot een staats
greep hebben geleid. Onder het Turks
bewind werden de Griekse inwoners
beschouwd als 'rayahs', d.wz. vee
waarmee een islamiet niet op voet van
gelijkheid kon leven. De Griekse vrij
heidsoorlog in het begin van de vori
ge eeuw tegen de Turken had ook ge
volgen voor Cyprus: de twee bevol
kingsgroepen stonden nu helemaal als
verbeten vijanden tegenover elkaar.
Onder Brits bestuur werd het niet
veel beter en evenmin na 1959, toen
het eiland, via een verdrag tussen
Griekenland, Turkije en Engeland,
zelfstandig werd. Die onafhankelijk
heid bracht namelijk de Grieks Cy
prioten nog altijd niet de vervulling
van het oude ideaal: aansluiting bij
Griekenland, de enosis.
De extremen onder deze Grieks Cy
prioten hebben thans de macht in
handen genomen. Ze beschuldigen
Makarios van verraad 'aan het enosis-
ideaal. Een onjuist verwijt: bij herha
ling heeft deze aartsbisschop be
toogd dat de aansluiting er zal moe
ten komen. „Cyprus is Grieks, Cyprus
was Grieks sinds de dageraad van zijn
geschiedenis, wij zullen het Grieks en
onverdeeld aan Griekenland overleve
ren", zo zei hij enkele jaren geleden.
Maar hij is realist: hij koos voor de
lange, diplomatieke weg naar het uit
eindelijke doel. Hij is een beter politi
cus dan de heethoofden die de erfenis
van generaal Grivas beheren, de mili
tair die destijds de vrijheidsstrijd te
gen de Britten leidde en vervuld was
van een felle Turkenhaat. Deze extre
men hebben nu de macht overgeno
men: ze willen sneller en korter naar
het allesoverheersende doel: aanslui
ting bij Griekenland. Wellicht was
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
