PROVINCIALE ZEEUWSE COUR/ f
Besparing anderhalf
miljard in vier jaar
VREDELING: KRITIEK
NAVO ONRECHTVAARDIG
PTT heeft plannen om behuizing in
Goes aanmerkelijk te verbeteren
„Nederland levert evenredige bijdrage"
Luns
boos
VIJF MINISTERS TREDEN
UIT KABINET PORTUGAL
De veiligheid
van hel bestaan
ivr
Nederland en
de MBFR
217e jaargang - nummer 159
Woensdag 10 juli 1974
UEN HAAG Op het ministerie
tan defensie is dinsdag een pers-
tonferentie gehouden, waarin een
toelichting werd gegeven op de
defensienota van het kabinet. Op
de foto zien we vlnr het kamerlid
mr. A. Stemerdink. minister H.
Vredeling met de nota en staats
secretaris C. L. J. van Lent.
MINISTER VREDELING OVER DEFENSIENOTA:
(Van onze departementale redaetie)
DEN HAAG Uitvoering van de defensieplannen van het kabinet-Den Uyl levert in de periode 1974
1978 een relatieve besparing van 1510 miljoen gulden op. Daarbij is geen rekening gehouden met de
in de plannen wel voorziene vermindering van de landmacht (in totaal 15 procent van de huidige
sterkte in de periode tot 1978). Deze vermindering is immers, overeenkomstig de afspraak met de
NAVO-bondgenoten, afhankelijk gesteld van het welslagen van de onderhandelingen tussen NAVO en
Warschau-pact, die in Wenen worden gehouden over wederzijdse en evenwichtige troepenverminde
ring in Europa.
Minister Vredeling. die dit dinsdag
in een toelichting op de
(Van onze departementale redactie)
DEN HAAG De regering verwerpt de kritiek van de NAVO op de d fensieplannen die zijn vervat in de maandagavond gepubli
ceerde defensienota. In een brief bij de nota schrijft minister Vredeling dat de „regering de overtuiging heeft dat Nederland een
geloofwaardige en evenredige bijdrage zal leveren aan de bondgenootschappelijke defensie".
In het dinsdag bekendgemaakte
commentaar van de NAVO-defensie-
commissie wordt een besluit van Ne
derland om zi.in strijdkrachten te ver
minderen op de nu voorgestelde wijze
zou de NAVO-defensie ernstig ver
zwakken. Opvangen van deze verzwak
king zou een vergroting van de mili
taire en financiële bijdrage van de
andere bondgenoten vergen. De druk!
van de economische omstandigheden
en de tegenstrijdige aanspraak op de
openbare middelen wijken in Neder
land niet af van die in andere gealli
eerde landen en verschaffen op zichzelf
(Van onze departementale redactie)
DEN HAAG NAVO-secretaris-ge-
neraal Luns is zeer verontwaardigd
over de beslissing van de regering om
het geheime commentaar van de NA
VO op de militaire aspecten van de
Nederlandse defensieplannen vertrou
welijk ter inzage te geven van de
leden van de tweede kamer.
Volgens welingelichte bronnen
Brussel heeft mr. Luns aan zijn ver
ontwaardiging uitdrukking gegeven in
een telefoongesprek dat hij dinsdag
ochtend met minister Vredeling (de
fensie) heeft gevoerd.
Het geheime NAVO-commentaar
heeft betrekking op de voorgenomen
vermindering van de sterkte van. de
landmacht, de verkorting van de
diensttijd, vertragingen hij de vervan
ging van eenheden van de marine, het
tempo en de omvang van de vliegtuig
vervanging en de verminderde bijdra
ge van Nederland aan de geleide-
wapengordels in de Bondsrepubliek.
Dit staat in de brief van minister
Vredeling bij de aanbieding van de
defensienota aan de voorzitter van de
tweede kamer.
In deze brief zegt minister Vrede
ling dat dit commentaar van de NA
VO, alsmede het eveneens geheime
antwoord van premier Den Uyl aan
mr. Luns, „ter vertrouwelijke kennis
neming door de leden aan u wordt
toegezonden". In de praktijk van de
tweede kamer betekent dit in de
regel dat dergelijke geheime stukken
bij de griffie ter inzage van de kamer
leden worden gelegd.
de fcranf
Reacties
POLITIEKE partijen en militaire
belangengroepen hebben gisteren
hun reacties gegeven op de defen
sienota...., (pag. 3)
Schade
DE ROTTERDAMSE haven heeft
door de oliecrisis een schade van
dertig miljoen opgelopen
(pag. 9)
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4, 5, 6 en 7.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 9.
Sport op de pagina's 10 en
11.
Radio en t.v. op pagina 13.
Financieel nieuws op pagina
15.
geen rechtvaardiging van de voorge
stelde beperkingen van de strijdkrach
ten". Voor de bezorghdheid die uit het
NAVO-commentaar blijkt, is volgens
de regering geen aanleiding, „aange
zien de plannen een volwaardige en
verantwoorde Nederlandse bijdrage in
het uitzicht stellen".
Minister Vredeling noemde dinsdag
het NAVO-oordeel niet rechtvaardig.
Bij de NAVO heeft men te veel geke
ken naar de negatieve en te weinig
naar de positieve aspecten van de
plannen, aldus de bewindsman, die zei
de indruk te hebben dat Nederland
*bok' heeft gestaan in Brussel aange
zien ook andere landen htm defensie
inspanning opnieuw gaan bezien. Zo
heeft de Britse Labou-r-regerïg al voor
komende herfst een witboek over de
defensie aangekondigd.
De minister had scherpe kritiek op
dat deel van het NAVO-commentaar
waarin wordt gezegd dat Nederland
een welvarend land is, maar dat er
desondanks de laatste jaren een n
gaande trend is geweest wat betreft
de defensie-uitgaven. ,.Dc toestand van
de Nederlandse economie wordt regel
matig besproken in de EEG, de OESO
en dergelijke forums. Het is niet
gebruikelijk dat de NAVO zich daar
mee bezighoudt", aldus Vredeling, die
de opmerking „misplaatst" zei te ach
ten.
De NAVO-nota zegt hierover: ..De
beperkingen die Nederland voor ogen
heeft, zouden het voor de andere
lidstaten van de alliantie moeilijk ma
ken om him strijdkrachten op het
huidige peil te handhaven en te verbe
teren. Nederland, zo wordt gezegd, is
een welvarend land maar desondanks
heeft het in de laatste jaren de totale
uitgave voor defensie verminderd zo
wel in verhouding tot het bruto natio
naal produkt als in verhouding tot de
landsbegroting.
Het uitvoeren van de huidige voor
stellen zou leiden tot een geringere
Nederlandse militaire bijdrage aan
het bondgenootschap dan gezien de
hulpbronnen van het land zou mogen
worden verwacht.
Hewk-raketten
Behalve het officiële commentaar heeft
de NAVO ook nog een aantal zuiver
militaire bezwaren uiteengezet, in een
geklassificeerde brief aan minister
president Den Uyl. In de begeleidende
brief bij de defensienota wordt hierin
niet nader ingegaan. Wel wordt ver
klaard dat de regering oog heeft voor
de zorg van de bondgenoten over de
voorgenomen terugtrekking van enke
le Hawk-squadrons uit West-Duitsland.
De squadrons krijgen een taak bij de
beveiliging van de Nederlandse mili
taire vliegvelden, aldus motiveerde
minister Vredeling dit besluit.
De bewindsman zei echter de kri-
Zie slot pagina 3 kolom 4
maandagavond gepubliceerde defensie
nota waarin de regering haar defen
sieplannen voor de komende tien jaar
uiteen zet. zei dat de bespraring van
1,5 miljard gulden op defensie in de
komende vier jaar (het woord "bezui
niging' vond hij in dit verband mislei
dend! de resultante is van de aange
kondigde kostenverlagende (perso
neelsvermindering en kostenverho
gende (verkorting diensttijd en verho
ging wedden) factoren, waarbij tevens
alle inflatoire verschijnselen moeten
worden ingecalculeerd-
Als wel tot vermindering van de
landmacht zal kunnen worden ovt
gaan (dus nadat het MBFR^ove
resultaat heeft opgeleverd) zal het
effect van de defensie-uitgaven in het
eerste jaar dat de (gefaseerde) ver
mindering wordt geëffectueerd, op ca.
100 miljoen gulden kunnen worden
gesteld, aldus de bewindsman. In deze
becijferingen is overigens geen reke
ning gehouden met de prijsstijgingen
die zijn opgetreden als gevolg van de
recente energiecrisis. Het effect daar
van wordt in de defensienota voor
1974 op 93 miljoen gesteld.
Indien de MBFR-besprekingen voort
duren met kans op succes kost
dit Nederland in 1975 37 miljoen extra.
Percentage
De defensie-uitgaven, zoals die
zijn voorzien, vertonen overigens
slechts een minieme bezuiniging wan
neer ze worden uitgedrukt in een
percentage van het (verwachte) natio
nale inkomen. In 1974 bedragen de
kosten van de defensie 3,56 procent
van het nationaal inkomen. In 1978
zal dat percentage 3,54 bedragen,
vooropgesteld dat er nog geen ver
mindering van de sterkte van de land
macht is doorgevoerd.
Als de vermindering van de land
machtsterkte, in het kader van een
MBPR-overeenkomst, in 1978 al volle-
Onenigheid over bestrijden economische crisir
LISSABON (RTR) Premier Adelino Da Palma Carlos van Portu
gal en vier andere ministers van het centrum hebben zich dinsdag
begeven naar het paleis van president Antonio de Spinola om hem
hun ontslag aan te bieden, zo hebben politieke kringen in Lissa
bon bekendgemaakt.
Kort tevoren had in het paleis Sao Bento een kabinetsraadsverga
dering plaatsgehad.
De vier ministers die hun ontslag
hebben aangeboden, zijn minister van
staat Sa Carneiro, minister van bin
nenlandse zaken, Magalhaes Mota, mi
nister van technische samenwerking,
Vieira d'Almeida en minister van de
fensie Mario Miguel.
De kabinetscrisis is het gevolg van
onenigheid binnen de schoot van de
regering over voorstellen tot bestrij
ding van de economische crisis. De
raad van state heeft geweigerd rege
ringsvoorstellen in die richting goed
te keuren.
Behalve met een economische crisis
wordt de voorlopige regering gecon
fronteerd met onafgebroken arbeids
onrust en het vraagstuk van de over
zeese gebieden.
De ontslagaanvragen zijn gekomen
een verrassing aangezien de 21 leden
van de raad van state maandagoch
tend na een langdurige vergadering
hadden besloten de voorlopige rege
ring een groter aandeel in het regeren
te geven.
Tegenstellingen
Premier Da Palma Carlos heeft tegen
president Spinola gezegd dat het rege
ren hem onmogelijk is door diepe
tegenstellingen in het kabinet, dat is
samengesteld uit communisten, socia
listen en liberalen. Da Palma is onaf
hankelijk en staat rechts van het
centrum. Sa Carneiro en Mota zijn lid
van de democratische volkspartij en
Vieira de Almeida is een technocraat
en financiële deskundige. De minister
(Zie slot pagina 3 kolom 4)
DA PALMA CARLOS
dig zou zijn doorgevoerd, dan zouden
de defensiekosten 3.46 procent van
het nationaal inkomen bedragen. Mi
nister Vredeling verklaarde dat het
kabinet besloten heeft het percentage
van het nationaal inkomen niet langer
„als alleen-zaligmakend criterium voor
de defensie-uitgaven" te hanteren.
Bij deze berekeningen is minister
Vredeling er op eigen gezag, zoals hij
zei, ran uitgegaan dat de jaarlijkse
gemiddelde loonsomstijging 10 pro
cent zal bedragen. Zoals gemeld, is bij
de berekening van de defensie-uitga
ven in de defensienota (waarin alleen
de verwachte uitgaven zijn genoemd
en geen percentages van nationaal
inkomen voorkomen) uitgegaan van
een jaarlijkse gemiddelde loonsomstij
ging van slechts 7,5 procent.
Op de vraag m hoeverre de defen
sieplannen nu voldoen aan of afwij
ken van de doeleinden zoals gei -erna
in „Keerpunt", het ontwerp-regerings-
programma van de drie linkse rege
ringspartijen. volstond minister Vre
deling met te zeggen dat de plannen
„de toets der kritiek kunnen door
staan", In Keerpunt worden als doel
gesteld een verlaging van de uitgaven
met 1500 miljoen in de periode 1973-
1976 en verlaging van de defensiekos
ten in dezelfde periode tot 3 procent
van het nationaal inkomen.
fiesulfflal MBFT
Gevraagd naar de samenhang tus
sen de defensieplanning en de ver
wachtingen omtrent het resultaat van
de MBFR-besprekingen over deze
.koppeling" vroegen ook de NAVO-
experts in mei j.l. opheldering zei
minister Vredeling: „Omstreeks de af
gelopen jaarwisseling, toen wij
richtlijnen voor het opstellen van de
defensienota uitgaven, werd de kans
dat het MBFR-overleg resultaat zou
opleveren, aanmerkelijk groter geacht
dan enkele maanden later. Toen werd
de kans van slagen van het Weense
overleg, althans in 1974, zeer gering
geacht, maar de plannenmakerij was
toen al een eindweegs gevorderd".
De bewindsman verzekerde echter
dat de plannen, met name wat betreft
de landmacht, zodanig elastisch zijn
opgesteld, dat er direct uitvoering aan
kan worden gegeven als het MBFR-
overleg resultaat oplevert. Eind augus
tus beslist een speciale groep van de
generale staf op v.relke rij ze uitvoe-
Vijfde divisie
Minister Vredeling verklaarde dat
de mechanisering van de vijfde divisie
(de mobilisabele derde divisie van het
Eerste Legerkorps) zal worden .afge
rond", los van het resultaat van. het
MBFRrOverleg. Dat gebeurt door een
herorganisatie van de eerste en vierde
divisie (de twee parate divisies van
het legerkorps), die opdeling in briga
des inhoudt. Het materieel dat daar
bij vrijkomt, wordt gebruikt voor de
mechanisering van de vijfde divi
sie.
Staatssecretaris Stemerdink (mate
rieel) ver-klaarde in antwoord op vra
gen, dat de aangekondigde sluiting
van de vliegbasis Welschap (bij Eind
hoven) nog niet voor 100 procent vast
staat. „Er zal nog uitvoerig overleg
worden gepleegd en eind september
zal een definitief standpunt worden
bepaald. Tot die tijd kunnen bezwaren
worden ingediend" zei hij.
MODERNISERING POSTKANTOOR; NIEUW EXPEDITIEKANTOOR
EN UITBREIDING VAN DE TELEFOONCENTRALE
EXPEDITIEKANTOOR
KRIJGT PLAATSJE
BIJ HET STATION
GOES De PTT heeft voor
Goes een aantal grote plannen
klaar liggen. Zo wordt er naar
gestreefd om over. een jaar of
vier een nieuw expeditie-kan
toor voor de Bevelanden vlakbij
het station neer te zetten. Het
huidige expeditiekantoor aan de
Kievitlaan voldoet niet meer.
Het is te klein. Als het nieuwe
gebouw klaar is, zal het postkan
toor aan de Markt, dat dateert
uit 1890, volledig gemoderni
seerd worden. Het aangrenzen
de pand, dat de PTT al geruime
tijd in gebruik meeft als verga
der- en opslagruimte, wordt dan
vermoedelijk afgestoten. Met de
ze plannen is een bedrag van
drie tot vier miljoen gulden ge
moeid.
Bovendien zal rond 19S0 de telefoon
centrale aan de Van der Spiegelstraat
in de richting van het Schuttershofge-
bied met een vleugel worden uitge
breid. Binnenkort worden enkele afde
lingen van de telefooncentrale, de be
drijfsgeneeskundige dienst, de mobilo-
foondienst, de werkplaats en de mon-
tagedienst) ondergebracht in het ge
bouw van de Agrarische Sociale Fond
sen aan de Frans den Hollanderlaan.
De PTT huurt dat gebouw van de
ASF, dat zoals bekend haar
kantoor in Goes heeft moeten sluiten.
Verder zal het aantal telefoonnum
mers in Goes begin volgend jaar met
zeshonderd worden vermeerderd.
Goes krijgt dan tegen die tijd tele
foonnummers met vijf cijfers. Dat zal
gebeuren, door een 1 of een 2 voor
het bestaande abonneenummer
plaatsen.
Volgens directeur W. A. H. Stevels
van het Goese postkantoor is het nu
zo langzamerhand hoog tijd gewor
den, dat de posterijen in de Ganzestad
over een betere behuizing kunnen be
schikken. Het expeditiekantoor aan de
Kievitlaan daar werken ongeveer
tachtig mensen kwam er in 1"""
De PTT ging er toen vanuit, dat dit
semi-permanente voor zo'n vijf jaar
dienst zou kunnen doen. Dan zou er
een blijvende huisvesting moeten ko
men. Dat was wel wat optimistisch
gedacht.
Aanvankelijk heeft men bij de PTT
met het idee rond gelopen, om op het
Schuttershof één groot complex te
laten verrijzen, ter vervanging van het
gebouw aan de Grote Markt en het
expeditiekantoor. Dat bleek echter
geen haalbare kaart, omdat de ge
meente heel andere plannen met het
Schuttershofgebied had. De gemeente
raad heeft inmiddels tijdens de
debatten over de ontwikkeling van de
Goese binnenstad besloten, dat er
een warenhuis komt.
Stroef
Nu heeft de PTT het oog laten vallen
op een stuk grond ten westen van het
station. Die grond is eigendom van de
Nederlandse Spoorwegen. De PTT
heeft ongeveer tweeduizend vierkante
meter nodig. Er wordt al geruime tijd
over gesproken, maar de onderhande
lingen verlopen bijzonder stroef. Dat
komt onder meer, omdat de Neder
landse Spoorwegen vage nïeuwbouw-
plannen hebben voor het station. Wat
er precies met het station gaat gebeu
ren, staat nog niet vast.
De heer Stevels verwacht, dat
zeker nog wel vier of vijf jaar kanl
duren, voordat het personeel van het'
expeditiekantoor naar een nieuw on
derkomen kan verhuizen. Als dat een-,
maal zover is, wordt er een kleine
reorganisatie ingevoerd. Op de Beve
landen zijn momenteel 19 besrelkan-
toortjes. Om de zaak wat meer te
centraliseren, zullen er een stuk of
vijf verdwijnen en in postagentschap
pen worden omgezet. De werkzaamhe
den worden dan door "net kantoor in
Goes overgenomen-
Met de modernisering van het post
kantoor aan de Grote Markt wacht de
PTT, totdat het gebouw bij het stati-
on in gebruik genomen kan worden.
De PTT wil het fraaie pand aan de
Markt wat efficiënter inrichten. Bo
vendien is het de bedoeling dat de
serviceverlening aan het publiek dras
tisch verbeterd wordt. Het ligt bij
voorbeeld in de bedoeling in het post
kantoor een zelfbedieningsruimte
(Zie slot pagina 7 kolom 3
Jjan tlijn
flnister Vredeling heeft
zijn defensienota zo
wel een titel als een citaat
meegegeven. De titel: 'Om
p-SKgy de veiligheid van het be-
staan', kennelijk een varia-
tie op de naam van een
rapport, jaren geleden uitgebracht
door de Wiardi Beekman-stichting:
'Om de kwaliteit van het bestaan'. Het
citaat is van Solszjenitsyn, uit diens
boek 'In de eerste cirkel', namelijk:
"De vrije mens kent de waarde der
dingen niet'. Gisteren werd de minis
ter tijdens een persconferentie ge
vraagd waarom hij 'uitgerekend' een
citaat van deze verbannen Russische
schrijver had gekozen. „Niet 'uitgere
kend' een citaat, maar 'gewoon' een
citaat", zei de minister. „Het gaat hier
om een zin die mij bij het lezen trof
en daarom staat die er". En wat kort
af voegde hij er aan toe: ,.Ik heb geen
behoefte aan een exegese". Toch zijn
zowel titel als citaat van belang: zij
duiden er op dat Vredeling er niet
aan denkt uitverkoop op defensie te
houden.
Nog een opmerking, die gisteren in
dit verband de aandacht trok ti.i-
dens Vredelings persconferentie. Hij
vergeleek zich ('in alle bescheidenheid
overigens') met de Amerikaanse mi
nister van defensie die voortdurend te
maken krijgt met druk vanuit het con
gres om tot troepen vermindering in
Europa over te gaan. Dat leek ons een
tekenende vergelijking: de situatie van
Vredeling lijkt in
derdaad op die van
zijn Amerikaanse
collega, met- dien
verstande dat de
druk hier voorna
melijk uit de linkervleugel van zijn
eigen partij komt, alsmede van een
andere linkse regeringspartij, de PPR.
Tegen die achtergrond gezien is de ti
tel van de defensie-nota een soort
waarschuwing: hij legt een relatie tas
sen de Nederlandse verdedigingsorga
nisatie en de veiligheid van ons be
staan. En dan komt nog het citaat
van Solszjenitsyn: 'De vrije mens kent
de waarde der dingen niet'. In de con
text van deze nota duidelijk eveneens
als waarschuwing bedoeld: over be
paalde zaken de waard.e van de de
fensie bijvoorbeeld mag niet licht
vaardig worden gedaan.
Kernvraag is nu uiteraard: heeft de
minister zowel titel als citaat
waar gemaakt in zijn beleidsvoorne
mens? We geloven wel dat daarvan
sprake is. al is de afgelopen maanden
een andere indruk gewekt, In de dis
cussie van de laatste tijd zijn nogal
eens woorden gevallen die de beeld
vorming in negatieve zin hebben be
paald Eén van die woorden was 'be
zuiniging' en daarmee werd gesugge
reerd dat- de defensie zou worden 'uit
gekleed' en verzwakt. Dat nu blijkt een
onjuiste indruk: het doel van deze no
ta is niet te bezuinigen, maar te ratio
naliseren en daardoor een bespanng
te verkrijgen zonder dat het takenpak
ket van defensie wordt aangetast. Dat
pakket zal overigens jaarlijks hogere
bedragen blijven vergen van de rijks
begroting. maar die stijging gaat niet
meer gelijk op met de groei van het
bruto nationaal produkt: daarin met
name is de besparing gelegen. Niette
min zullen de defensie-uitgaven in de
komende jaren behoorlijk blijven stij
gen: tussen nu en 1978 met naar schat'
ting een kleine achthonderd miljoen.
Zonder rationalisering evenwel zou
daar nog een vijftienhonderd miljoen
bijkomen.
Bij dit alles speelt nog een tweede
element een rol. De defensie-nota
gaat namelijk uit van nog meer be
sparingen met name in de sector land
macht, maar zij worden niet onmiddel
lijk geëffectueerd. Het betreft hier de
relatie met wat heet de MBFR-bespre
kingen in Wenen. MBFR is de afkor
ting van "mutual and balanced force
reductions-negotiations', besprekingen
die tussen ae NAVO en de landen van
het Warschau-pact worden gehouden
over een vermindering van de troepen
opstellingen in Europa. De nota gaat
er nu van uit dat deze besprekingen
in 1975 tot een gunstig resultaat zul
len leiden, z-odat vanaf dat moment
verdergaande bezuinigingen kunnen
worden toegepast. Hebben de onder
handelingen echter in 1975 niet tot
succes geleid, dan zal Nederland niet
tot vermindering van zijn landmacht
overgaan, zo heeft de regering de
NAVO-bondgenoten toegezegd. Het is
de concessie waarover de laatste
maand zoveel te doen is geweest. Zij
was onvermijdelijk voor de Neder
landse regering: zij behoort binnen het
NAVO-'gareel' te blijven.
TNaarover bevat de nota een opval-
LJ lende passage. „Er dient rekening
te worden gehouden met de mogelijk
heid dat de MBFR-onaerhandelingen
nog (bedoeld is in 1975) gaande zijn
en het verhoopte resultaat nog niet
hebben afgeworpen op het tijdstin dat
de reductie van de parate sterkte der
strijdkrachten moet worden begonnen.
In dat geval zal overeenkomstig de
bondgenootschappelijk gemaakte af
spraak de uitvoering van die maat
regelen worden opgeschort." Deze nas-
sage is daarom zo opvallend omdat
de minister vermoedelijk in eigen
kring daarover het meeste last krijgt.
Want hij doet aan "wishful thinking',
aan wensöromerij. De bewuste onder
handelingen zullen in 1975 vermoede
lijk helemaal niet zijn afgerond. Hoog
uit een eerste fase en dan beginnen
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
