PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Bezuinigingen zouden met f 200 min
worden teruggedraaid
SPOEDBERAAD OVER DEFENSIE
Koningin Juliana in Goese stadhuis,
de stoomtram, 'Der Boede' en Oostkerk
db
Mogelijk geen extra baten uit
aardgasexport voor de staat
i"
NIXON IN CAIRO ALS
EEN VORST ONTVANGEN
Rijscholen duurder
Plan Klaasesz
enSchelde-Rijn
Bijzo nier
koninklijk
Pag. 4
217e jaargang - nummer 136
Donderdag 13 juni 1974
DRUKKERIJ DEN BOER
DRUKWERK VOOR INDUSTRIE EN HANDEL
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De strijdende partijen binnen het kabinet-Den Uyl zijn woensdagavond in spoedbe
raad bij elkaar gekomen om een compromis voor te bereiden over het defensiebeleid. Het ziet er
naar uit dat het kabinet de voorgenomen bezuinigingen op de personeelssterkte en op de materiaal
vervanging van de Vijfde Divisie in West-Duitsland zal laten vallen. De bezuinigingen van de ko
mende vier jaar, die in de defensienota worden aangekondigd, komen daardoor niet op 2500 mil
joen, maar op 2300 miljoen.
Nadat minister Vredeling van defen
sie in Noorwegen dezer dagen al te
kennen had gegeven dat Nederland de
plannen nader zal bezien afhankelijk
van de ontspanningsbesprebingen tus
sen Oost- en West-Europa (de zgn.
MBFR-besprekingen in Wenen), was al
duidelijk geworden dat er water in de
wijn gedaan moest worden. Het
meest aangevochten punt: de vermin
dering van de Nederlandse NAVO-
Inspanningen aan de oostflank (de
parate troepen in Duitsland) kwam
als eerste in aanmerking om nog eens
benen te worden.
Politiek gezien valt het afzien van
bezuinigingen op de Vijfde Divisie
goed. Voor de NAVO-partners, omdat
Nederland daarmee de goede wil
toont om tegemoet te komen aan
politieke bezwaren, met name van
Westduitse zijde. Voor het Nederland
se parlement, omdat van het totale
pakket van f2500 miljoen bezuiniging
nog eens f200 miljoen wordt afge
knabbeld. In politieke kringen slaat
men de .handelswaarde" van dit „wis
selgeld" van het kabinet-Den Uyl hoog
aan.
Nog steeds staan premier Den Uyl
en zijn financiën-minister Duisenberg
lijnrecht tegenover de ministers Vre
deling (defensie) en Van der Stoel
(buitenlandse zaken). Het zal dan ook
in de komende weken nog de nodige
moeite kosten om het tussen i'
vier ministers woensdagavond in prin
cipe overeengekomen „wisselgeld"
openlijk toe te geven.
Het was al weken geleden duidelijk
dat Vredeling helemaal niet zo geluk
kig was met de voorgenomen bezuini
gingen op zijn ministerie. Met de
steun van de militaire en politieke
NAVO-deskundigen aan zijn zijde
stond Vredeling woensdagavond veel
sterker in zijn schoenen om verminde
ring van de bezuinigingen er in princi-
IIIRIDISCH ADVISEUR SIGNALEERT GROTE BEZWAREN
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het ziet ernaar
uit dat de regering weinig moge-
ijkheden heeft om door extra
jrijsverhoging van de aardgasle-
granties aan het buitenland ba
len voor de staatskas te behalen.
betekent waarschijnlijk een
ernstige tegenvaller voor de be-
poting 1975, die nu in grote lij
nen wordt samengesteld. Een
zijdige verhoging brengt het ri-
OP WEG NAAR
ZOMERWEER
(Van onze weerkundige medewer
ker)
Een belangrijke weersverbete-
riiig, zo kort voor het begin van
de zomer, danken wij aan een
hogedrukcentrum dat via Ierland
dichterbij komt en zich ook naar
Scandinavië versterkt, m heel
ITest- en Midden-Europa was het
al enige dagen bijzonder koud,
waarbij de sneeuwgrens in de
Alpen en ook in het Zwarte
Woud tot 1200 a 1400 meter daal
de. Maar de wind uit noordelijke
tot noordoostelijke richting voert
nu droge lucht aan uit Scandina
vië. In Zuid-Noorwcgen en Zwe
den werd gistermiddag al rond
20 graden bereikt.
De komende dagen mogen wij
in ons land op meer normale
temperaturen rekenen, die in het
binnenland tot rond de 20 graden
gaan stijgen. Ook aan het strand
wordt het prettiger, door meer
uren zon. Het. is waarschijnlijk
dat deze verbetering het langer
dan een paar dagen zal weten vol
te houden, doordat ook in de
hogere luchtlagen niet alleen de
temperatuur, maar ook de lucht-
dmk duidelijk is gaan stij
gen.
i" feag
de krant
Abortus
EEN door de generale synode der
Nederlands Hervormde Kerk aan
gewezen commissie acht abortus
alleen toegestaan wanneer het le
ven van de moeder in gevaar is.
(pag- 3)
Goud
GOUD kan in de toekomst wor-
den gebruikt als onderpand voor
internationale leningen van landen
wet betalingsbalansmoeilijkheden
zo is in Washington bekend ge
maakt. (pag. 13)
Nieuws uit Zeeland op
pag. 2,4,5,7 en 9
Binnen- en buitenland
op pag. 3,13 en 21
Sport op pag. 15
Radio en tv op pag. 19
Beurs en economie
op pag. 21
sico met zich dat de betrokken
EEG-partners zich tegen Neder
land zullen keren.
Het ontbreken van extra baten uit
de aardgasexport heeft een grote in
vloed op de samenstelling van de
volgende begroting. De regering ziet
zich al geconfronteerd met de gevol
gen van de belastingverlaging: dit
jaar 375 miljoen minder opbrengst,
volgend jaar ongeveer het dubbele.
Verder zullen de lasten, veroorzaakt
door stijgende sociale premies, zwaar
wegen.
Prof. mr. W. Riphagen, .juridisch
adviseur van liet ministerie van bui
tenlandse zaken, heeft in een advies
aan het kabinet het voor en tegen van
ingrijpen in de exportprijzen van
aardgas uitvoerig afgewogen. Zijn ver
handeling laat in feite meer nadelen
dan voordelen zien. Hij stelt onder
andere, dat een dergelijk optreden
van Nederland niet in overeenstem
ming kan worden geacht met de geest
van het EEG-verdrag.
Verbod mogdijfe
Deze afweging, waarover het kabi
net zijn definitieve standpunt nog
moet bepalen, is woensdag aan de
vaste Tweede-Kamercommissie voor
DEN HAAG (ANP) De autorij
schoolhouders mogen him tarieven
verhogen.
Vanaf gisteren mogen de tarieven per
lesuur verhoogd worden met 1,15
ten opzichte van het niveau dat voor
1 maart was toegestaan op grond van
de prijzenbeschikking goederen en
diensten, zo heeft het ministerie van
economische zaken meegedeeld.
economische zaken meegedeeld. Prof.
Riphagen acht het niet uitgesloten dat
het Europese Hof prijsverhogende
maatregelen voor het aardgas zou
kunnen verbieden. De prijsverhoging
zou als een exportbelemmerc
maatregel kunnen worden gezien.
Aangetoond zou moeten worden dat
het nakomen van de contracten met
België, Frankrijk, West-Duitsland
Italië gevolgen heeft die onze econo
mie niet kan dragen. Prof. Riphagen
acht het met aan te bevelen te tornen
aan de gecontracteerde hoeveelheden
(bijna de helft van het Groningse gas
gaat nu naar het buitenland). Voorko
men moet ook worden dat de uitvoer
moeilijker en duurder wordt dan de
afzet in het binnenland.
Het instellen van minimumprijzen
is rechtstreeks van invloed op de
werking van de gemeenschappelijke
markt. Daardoor kunnen concurrentie
voorwaarden binnen de EEG worden
vervalst, zodat verstoringen van de
economische orde zouden volgen. Wat
dit betreft hebben de verdragslanden
zich bij voorbaat aan bepaalde ver
plichtingen onderworpen. Bij gelijke
behandeling van alle betrokken in-
voerlanden nu gelden vanwege de
aparte marktsituaties verschillende
prijzen zou Nederland discrimina
tie kunnen worden verweten-
De vraag, hoe hoog een eventuele
minimumprijs zal zijn, is van groot
belang, zegt het advies. Het is niet
uitgesloten dat de minimumprijs r
deel berokkent aan maatschappijen
het buitenland, die hun concurrentie
positie zien aangetast. Dit is dan in
strijd met de mededingingsbepalingen
in het EEG-verdrag. Er is trouwens
ook een verbod voor regeringen om,
met- betrekking tot bedrijven die bij
zondere rechten hebben zoals in
dit geval de Nederlandse Aardolie
Maatschappij maatregelen te ne
men die met het verdrag in strijd
zijn.
pe door te krijgen. De kans is overi
gens groot dat het wisselgeld van het
kabinet pas boven water komt als de
defensienota in de Tweede Kamer
wordt behandeld.
'Slim'
(Zie slot pagina 3 kolom 1
SUIKERPRIJS
ACHT CENT
VERHOOGD
DEN HAAG (ANP) De maximaal
toelaatbare consumentenprijs voor
kristalsuiker Is met ingang van van*
(laag verhoogd van 1,31 tot 1.39
per kr. BIJ dit besluit dat de minister
\an economische zaken in nauw over-i
leg met de minister van landbouw en
visserij genomen heeft, Is rekening i
gehouden met de EEG-prlJsmaatrege-
len en met de hogere kosten van
importsuiker uit Idstalen.
Bovendien Is m de prijsverhoging een
aanpassing van de handelsmarge en
een vergoeding wegens gestegen klein
handel bve-rpakkingskosten begrepen,
aldus het ministerie van economische
zaken. Voor kristalsuiker verpakt in
zakken van 50 kg is de maximumprijs
me: ingang van genoemde datum ver
hoogd van /87.89 tot ƒ93,87 per 100
kg, exclusief accijns.
Door defensiedeskundigen wordt
de politiek van Vredeling
„bijzonder slim" omschreven. Nu de
kritiek op de Nederlandse plannen
hoog oploopt, moet het kabinet-Den
Uyl wel een klein stapje terugdoen. In
dezelfde defensienota worden overi
gens nog heel wat andere diep ingrij
pende bezuinigingen voorgesteld, die
politiek wat minder in het brandpunt
van de belangstelling staan. Deze plan
nen kunnen er met de eventuele toe
zegging van het afzien van de bezuini
gingen op de Vijfde Divisie, wat ge
makkelijker doorkomen.
Overigens wordt in defensiekringen
het kabinet een grote taxatiefout ver
weten. Men heeft te weinig rekening
gehouden met de scherp afwijzende
politieke kritiek van NAVO-partners.
De Westduitse minister van defensie
Leber heeft de Nederlandse regering
duidelijk te verstaan gegeven, dat hij
bitter weinig voelt voor het afschui
ven van Nederlandse defensietaken op
West-Duitsland.
Minister Schlesinger (defensie) van
de Ver. Staten heeft Nederland ook al
te verstaan gegeven, dat hij het Ne
derlandse signaal aan de vooravond
van de belangrijke Oost-West-bespre
kingen met erg kan waarderen. Overi
gens is tijdens een vergadering van de
NAVO-assemblée in Washington nog
maar op het nippertje voorkomen,
dat een voorstel van de Amerikaanse
senator Mansfield werd aangenomen
om 75.000 man Amerikaanse troepen
uit Europa terug te trekken. Een
defensiedeskundige uit de Tweede Ka
mer als Ploeg (WD) ziet juist in
deze stemming een reden te meer
voor Nederland om geen onverstandi
ge en overhaaste stappen te doen, die
CAIRO President Nizon en zijn
Egyptische ambtgenoot Sadat tij
dens de rit van het vliegveld naar
hét Koebbehspaleis. Ruim twee
miljoen mensen stonden langs de
route om de Amerikaanse bezoe
ker toe te juichen.
Honderdduizenden juichende Egyptenaren op de been
(Van onze speciale verslaggever)
CAIRO President Nixon is woensdagmiddag in Cairo
een grootscheepse ontvangst ten deel gevallen. De honneurs,
waarmee hij door zijn Egyptische ambtgenoot werd binnen
gehaald, waren van een vorstelijk karakter. Voor alles ging
het om een intelligent opgebouwd publiciteitsgebeuren, geen
waarnemer kan zich aan de indruk onttrekken dat beide
staatshoofden deze show bewust hebben gewild, zij het uit
totaal verschillende overwegingen.
Honderdduizenden, naar gezegd
wordt betaalde Egyptenaren, ston
den langs de route opgesteld, die
van het vliegveld van Cairo naar
Heliopolis voerde, waar het Ameri
kaanse staatshoofd in het Kubbeh-
paleis werd ondergebracht. „Denk
aan de PalestLjnen", stond op som
mige spandoeken, die op de ontel
bare erebogen waren gespijkerd.
Op de agenda, die door het Ameri
kaanse en het Egyptische staats
hoofd wordt doorgenomen, komt
het Palestijnse probleem zeker niet
achteraan.
De leider van het Palestijnse Be
vrijdingsfront. Yasser Arafat te
vens voorzitter van de Palestijnse
Nationale Raad heeft reeds
aangekondigd met president Nixon
of met diens minister van buiten
landse zaken Kissinger een onder
houd te willen hebben. Indien het
protocol hiervoor voelt, zal dat
waarschijnlijk in Damascus moe
ten gebeuren, waar de luchtarmada
van de Amerikaanse president za
terdagmiddag arriveert.
De veiligheidsfunctionarissen
er staan enkele duizenden Egypte
naren en enkele honderden Ameri
kanen op de been hebben reeds
gistermiddag hun eerste nachtmer
rie beleefd. Staande in een open
auto nam president Nixon, die aan
z'n linkerzijde geflankeerd werd
door president Sadat, de ene ova
tie na de andere in ontvangst. Het
publiek drong juichend en wuivend
op, waardoor de snelheid van de
Zie slot pagina 3 kolom 4
OP EERSTE DAG VAN BEZOEK AAN ZEELAND
FEESTELIJKE
'STOOM'-RIT
DOOR DE 'ZAK'
KWADENDAMME Koningin Julia
na is woensdag haar tweedaags be
zoek aan Zeeland begonnen. ZLi
bracht 's middags een bezoek aan
Goes, Kwadendamme en Koudekerke
's Avonds woonde de vorstin een
concert bij in de Oostkerk in Middel
burg. Op een winderige, maar zonnige
Grevelingendam heette de commissa
ris der koningin, mr. J. van Aartsen,
koningin Juliana woensdagochtend om
streeks elf uur welkom in Zeeland.
Daarna volgde men de route via Zierik-
zee en de Zeelandbrug naar Goes, waar
het gezelschap de lunch gebruikte.
Een gering aantal belangstellenden
was woensdagochtend omstreeks elf
uur getuige van de begroeting van de
koningin op de grens van Zuid-Hol
land en Zeeland, op de Grevelingen
dam. De koningin, die de auto niet
verliet, werd welkom geheten door
mr. Van Aartsen. Dat gebeurde op het
parkeerterrein onder aan de dijk, een
plaats waar de pers geen toegang had..
Daarna ging de koninklijke stoet, be
geleid door vijf motoragenten van de
rijkspolitie via Zieiikzee en de Zee-1
landbrug in de richting Goes. In Goes
had zich voor het stadhuis, dat vorige
week door mr. Van Aartsen werd
geopend, een menigte verzameld. De
koningin onderhield zich, na haar aan
komst bij het stadhuis geruime tijd.
met enkele tientallen in klederdracht
gestoken dames. Onder hen bevonden
zich de dames Allaart uit Oudelande.
Deze dames, en koningin Juliana her
innerden zich dat. zorgden er vijftig
jaar geleden voor dat de toenmalige
prinses enige tijd, gedurende het be
zoek aan Zeeland, gekleed ging in
klederdracht. Het was destijds gebrui
kelijk dat een koninklijke trein, die
een bezoek bracht aan Zeeland, ran
geerde bij 's-Heer-Arendskerke. Daar
werd prinses Juliana een kostuum in
klederdracht aangemeten. In kleder
dracht poseerde zij toen op het bor
des van het Goese stadhuis-
Bij de aankomst bij het gerestaureer
de stadhuis van Goes kreeg koningin
Juliana bloemen aangeboden door Ca-
(Zie slot pagina 7 kolom 1
KWADENDAMME Koningin Ju
liana werd door eer. met verve musice
rend 'Con Affezione' in Bevelandse
dracht geïnspireerd om zélf een roffei
tje op een trom te geven, bij haar aam
komst met de stoomtram op het sta
tion van Kwadendamme.
JjmtliJn
huidige di&cuvU*
de Oostcrwcheld*
cn de commiv.Se Klaaaesz
staan vrij onverwacht de
scheepvaart be langer. oen-
traal. Dat Is vooral een ge-
voig van het rapport dat
de raad van de waterstaat ::«efi ulo
gebracht over het plan Klaasesz: de
raad kiest voor een andere comparti
mentering dan de commfsue-Ooster-
schelde om daarmee aan de belangen
van de scheepvaart tegemoet te ko
men. Nu ls het opvallend dat noch In
het plan-Klaa&esz noch In het advies
van de raad van de waterstaat wordt
gesproken over een mogelijkheid die
ten behoeve van de scheepvaart In het
ScheJde-RJjn-traktaat ls voorzien. Wij
bedoelen de aanleg van een zij kanaal
naar de Westerschelde op grond van
artikel negenendertig van het verdrag.
Het hier bedoel de artikel voorziet ln
een kanaal lopend van een punt
ten zuiden van de nieuwe Kreekrak-
sluizen in de Schelde-Rijnverbindlng
naar de Westerschelde. Destijds werd
het meestal gemakshalve aangeduid
als het 'zijkanaal naar Bath'. Volgens
artikel negenendertig heeft Nederland
recht dit kanaal aan
te leggen, ln welk
geval België kan
verzoeken het ook
geschikt te maken
voor de duwvaart.
De extra kosten zijn dan voor Belgi
sche rekening. België kan zelfs om
aanleg vragen van het gehele zijka
naal, maar dan moeten de totale koe
ten door dit land worden gedragen.
Het wekt verwondering dat in de re
cente debatten over het plan-K3aasesz
niemand ooit op de mogelijkheid van
dit kanaal heeft gewezen.
De geschiedenis van het bewuste
artikel is aardig om te vermelden:
men kan ze nalezen ln de memorie
van toelichting by de ratificatie-we-
die in februari 1954 bi; de kamer werd
ingediend. Daaruit blijkt dat aanvan
kelijk vooral van Nederlandse kant
belangstelling voor dit zijkanaal be
stond en daarom werd het Ln het on
derhandelingspakket opgenomen. Van
waar die belangstelling? Het had te
maken met het (inmiddels reeds lang
in de archiefkasten opgeborgen i
Kreekrakplan van de provincie Noord-
Brabant, een project dat onder leiding
van de toenmalige commissaris der
koningin De Quay was ontwikkeld om
tot' industrialisatie te komén van het
gebied rond het Kreekrak. Ook aan
Belgische kant bestond voor een zij
kanaal belangstelling: het zou name
lijk een verbinding mogelijk maken
voor de duwvaart tussen het nieuwe
Schelde-Rijnkanaal en de Westerschel
de. Een onderzoek wees echter uit
dat de monding van dit zijkanaal on
gewenste complicaties bij Bath zou
veroorzaken voor de zeescheepvaart
op Antwerpen. Die zouden echter kun
nen worden opgelost indien vooraf in
grijpende regularisatiewerken zouden
worden uitgevoerd ten behoeve van de
scheepvaart. Zou men evenwel direct
al tot aanleg van het kanaal overgaan,
dan zou de monding tamelijk ver zee
waarts van het Nauw van Bath moe
ten worden gemaakt. En dat zou veel
geld vergen.
In de memorie waaraan het bo
venstaande is ontleend wees da
regering er tegelijkertijd op dat de
belangstelling van Nederland voor dit
zijkanaal inmiddels was verdwenen-
De studies voor een industriegebied
in deze omgeving richtten zich name
lijk niet meer op het Kreekrakgebied
maar op een afgesloten Oosterschelde.
waarbij men dacht aan het Reimers-
waalplan. Er werd echter aan toege
voegd: „Mochten Nederlandse belan
gen in de toekomst uitvoering van een
zijkanaal ten zuiden van de Ooster
schelde wenselijk maken dan kan Ne
derland hiertoe uiteraard op eigen
kosten overgaan". Met andere woor
den: de mogelijkheid tot aanleg werd
opengehouden en is op dit ogenblik
nog steeds aanwezig. Bovendien bleef
België een duwvaart-toegang op de
Westerschelde aantrekkelijk vinden,
kennelijk werd daarbij met name aan
de Gentse scheepvaartbeiangen ge
dacht. Alles bijeengenomen bestaat er
de legale mogelijkheid het nieuwe
Schelde-Rijnkanaal een zijtak naar ae
Westerschelde te geven indien Neder
landse belangen wat daar ook on
der moge worden verstaan dat
wenselijk maken.
'TVee opmerkingen komen ons te
■I dien aanzien als noodzakelijk
voor. Ten eerste: de regularisatie van
het Nauw van Bath waarover spra
ke was in de memorie van toelichting
is nog steeds object van onderhan
deling tussen Nederland en België, zo
dat zo nodig het bewuste zijkanaal ln
het overleg kan worden betrokken.
Ten tweede: aanleg van dit zijkanaal
zou een deel van de huidige scheep-
vaartbezwaren tegen het p'.an-Klaa-
sesz opheffen. Die bezwaren zijn voor
namelijk gericht tegen twee extra
sluizen, die een deel van de scheep
vaart moet passeren bij uitvoering
van het voorstel-Klaasesz: bij Wemel-
dinge (kanaal door Zuid-Bevelanden
de Oesterdam 'toegang Schelde-Rijn
kanaal). Bij aanleg van het zijkanaal
naar 3ath zou er echter één afvallen
en zou het alleen om de nieuwe Kreek-
raksluizen gaan. die bij Bath zouden
uiteraard de sluizen van Hansweert
vervangen. In de discussie van de af
gelopen maanden heeft niemand even
wel over deze mogelijkheid gerept,
noch in het rapport-Klaasesz dat
nogal makkelijk over de scheepvaart-
belangen heenstapt noch Ln het ad
vies van de raad van de waterstaat
die juist een zwaar accent op die be
langen legt.
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
