PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EEG: DIALOOG MET ARABIEREN
NA OPHEFFEN OLIE-EMBARGO
Kabinetscrisis
in Italië
Ook Raad van de Waterstaat kiest voor
stormvloedkering mét getijdebeweging
WK 74
NAYO-BEVELHEBBER
CONTRA NEDERLANDSE
DEFENSIEPLANNEN
EEG-ministers eens over contact in drie fasen
Nixon in
Salzburg
de krant
van zeeland
bn LoBiïgre< F*ien'Zwe'
Schadelijk voor bondgenootschap"
KLEINER ZOUT GETIJDEBEKKEN DAN DE OOSTERSCHELDECOMMISSIE KLAASESZ:
GRENZEN TUSSEN WEMELDINGE-ST MAARTENSDIJK EN FLIPLAND-GREVELINGEN
SCHELPDIER
CULTURES
TE YERSEKE
VERLOREN...
Hel uitgeklede
„ei van
Klaasesz"
D',
fiantlijn
j|7e jaargang - nummer 134
««dog iuni "74
(Vanonze correspondent)
in een sfeer van groeiend optimisme over een doorbraak in de Europese crisis zijn de
jsgen EEG-ministers van buitenlandse zaken tijdens het informeel beraad over Europese politieke
menwerking in Bonn tot twee uiterst belangrijke conclusies gekomen:
er komt een Europees-Arabische dialoog, doch alvorens werkelijk zaken kunnen worden ge
daan, moet het olie-embargo tegen Nederland en Denemarken worden opgeheven;
i de conferentie over veiligheid en samenwerking in Europa (waarvan de tweede fase zich mo
menteel te Genève voltrekt) moet als mislukt worden beschouwd, tenzij in de komende weken
nog een belangrijke wijziging in de Russische houding optreedt.
Portugal knoopt
betrekkingen aan
met Moskou
LISSABON (AP) Maandag U gr-
lijktijdic in Lissabon en fn Moskou
bekendgemaakt dat Portugal volledige
diplomatieke betrekkingen zal aankno
pen met de Sowjel-L'nle Verwacht
wordt dat Portugal nu ook diploma
tieke handen zal gaan vestigen met de
andere Oost-Europese landen.
O EENSGEZINDHEID OVER BEZUINIGINGEN
ROME (RTR) De ernstige economische toestand waarin Italië
óch bevindt heeft maandag voor de tweede maal in nog geen
drie maanden een regering ten val gebracht. Premier Mariano
Raor moest voor de tweede maal dit jaar het veld ruimen, om
dat de socialistische ministers niet akkoord gingen met de eco
nomische en financiële saneringsmaatregelen, die een einde zou
den moeten maken aan de snel aangroeiende tekorten op de be-
taiings- en op de handelsbalans.
Tm de drie coalitiepartijen wilden de
(fcristtn-democraten en de sociaal-de-
rxnien straffe bezuïnigingsmaatrege-
Wo. raronder een beperking van de
b&tveriening, en hogere belastin-
na fe socialisten, met steun van de
iarlmiijke vakbeweging, weigerden
birrmtt in te stemmen omdat naar
fen mening het program van de chris
tendemocratische minister van finan-
dêo, Ernüio Colombo, de werkgelegen-
leid in gevaar zou brengen en de ar-
leldeisklasse harder zou treffen dan
het tekort op de
recordhoogte van
erdoor steeg het te-
e vier maanden van
rd lire. Als deze stij-
1 aanhoudt kan over
eend op een tekort
lire, terwijl in 1973
267 miljard lire he-
ftojram
Het program van minister Colombo.
Recessie
PROFESSOR Zijlstra acht het ae-
rear door een volledige economi
se recessie niet meer reëel,
lm 3)
kon
PRESIDENT Nixon heeft voor de
achtereenvolgende maal ge
il om op justieel bevel een
bandjes over de Watergate-
af te staan. (pag. 7).
vs uit Zeeland
-g. 2, 4, 5, 6 en 8
m- en buitenlands
rs op pag. 3, 7 en 13
gesteund door de president van de
centrale bank van Italië, Guido Carli.
hield o.a. een verhoging in van de
benzineprijs, van de b.t.w. en var
tarieven van de overheidsdiensten. Co
lombo en Carli hielden onverbiddelijk
vast aan him stelling dat men eerst
moest zien de uitgaven te dekken. Het
besluit om af te treden werd genomen
op een speciale kabinetsvergadering,
nadat de coalitiegenoten vijf dagen te
vergeefs hadden gepoogd tot een ak
koord te komen.
Eerder op de dag hadden berichten
uit Bazel er op gewezen dat Italië
zou worden verzocht strikte beper
kingsmaatregelen ten aanzien van zijn
economie te nemen, wil het nog in
aanmerking komen voor verdere lenin
gen van andere Europese landen.
Behalve met economische en financië
le moeilijkheden kampt Italië ook met
politieke geweldpleging, zoals de recen
te bomaanslag in Brescia die aan ze
ven mensen het leven kostte. Deze
aanslag wordt toegeschreven aan de
neo-fascisten.
en tv op pag. 11
economie
op pag. 13
nu
Voetbal
Vndaag in de PZC een bijlage
.J'*6 wereldkampioenschappen
wtoal in WestsDuitsland.
1: Michels en Mulder;
2: Brazilië, Uruguay, Haiti,
aire;
"J. 3- Israel, Geels, Rensenbrink;
2e Eend;
S: Oost- en West-Duitsland;
-y- fan Kanegem, Schrijvers,
"Wel;
m Z: tv en radio;
R-' dr, Kessel, Een van de
De EEG gaat eveneens met Israël
praten, op basis van een gelijkwaardi
ge behandeling. Het gesprek tussen
het Europa van de negen en 21 Arabi
sche landen zal snel worden aange
pakt, nu ook Groot-Brittannië zijn
aanvankelijke reserves heeft laten val
len. De Duitse raadsvoorzitter Gen-
scher, de Franse minister van buiten
landse zaken Sauvagnargues (die in
de tweede helft van dit jaar voorzit
ter wordt volgens het EEG-roulatie-
systeem) en de voorzitter van de
Europese Commissie Ortoli gaan tij
dens een verkennende fase polsen wat
de Arabieren van een tweegesprek
met de landen van de gemeenschap
verwachten. Daarna zou dan een twee
de fase moeten volgen met werk-
commissies op het terrein waarover
de samenwerking terwille van .stabie
le betrekkingen" moet uitstrekken, ten
slotte gevolgd door
de ministeriële bijeenkomst.
..Het groene licht is gegeven", zei
minister Van der Stoel, en één ding
staat vast: een dialoog kan alleen
plaatshebben met alle EEG-landen op
basis van een volledig gelijke behan
deling. Van Nederlandse zijde werd
dit omschreven als „een herbevesti
ging van de Europese solidariteit",
waaraan het in de eerste fase van
olie-crisis zo deerlijk heeft ontbroken.
„Verondersteld wordt dat het olie
embargo zal worden opgeheven, opdat
niets concrete onderhandelingen in de
weg zal staan".
Van der Stoel: „Wij zijn het erover
eens dat het tweegesprek slechts in
houd kan krijgen als de discrimine
rende maatregelen, die nog niet alle
Arabische landen hebben willen ophef
fen, verdwijnen. Nederland staat posi-
Embargo
De Britten zijn inmiddels overtuigd
geraakt van het feit dat ook de VS
zich tegen een dergelijk voornemen
niet verzetten, mits er een degelijke
consultatie plaatsvindt. En het was de
Engelse bewindsman Callaghan die de
Europese solidariteit onderstreepte
met de opmerking: „Wanneer de Ara
bieren als eenheid willen worden
handeld, zullen zij ons ook als
heid moeten tegemoet treden". Niette
min waarschuwde Van der Stoel: .in
dien het embargo niet wordt opgehe
ven komen wij natuurlijk in een
lijke situatie".
Hij benadrukte dat de Europese
initiatieven ten opzichte van de Arabi
sche landen de vredespogingen in het
Midden-Oosten niet mogen doorkrui
sen en dat Europa niet alleen de VS
moet consulteren, maar dat Amerika
ook met zijn Europese partners moet
beraadslagen. In het algemeen is het
overleg met de VS eveneens ter tafel
geweest. De ministers hebben ervan
afgezien daarvoor nauwkeurige formu
leringen uit te werken, vooral omdat
van Franse zijde te kennen werd
gegeven dat men aan een pragmati
sche benaderig de voorkeur gaf bo-
van een doctrine.
Sauvagnargues: „Tussen vrienden en
bondgenoten bestaat altijd overleg
dat is een natuurlijke zaak". Het is
vooral de houding van de nieuwe
Franse bewindsman (dat wil zeggen
van de nieuwe Franse president en
zijn regering) geweest die tot de
opmerkelijk positieve stemming heeft.
Zie slot pagina 3 kolom 2
Op doorreis naar
Midden-Oosten
SALZBURG (RTR, UPI) Pre
sident Nixon van de Verenigde
Staten is maandagavond in ge
zelschap van zijn vrouw Patricia
en minister van buitenlandse za
ken dr. Henry Kissinger, aange
komen in de Oostenrijkse
Mozartstad Salzburg, voor een
verblijf van twee dagen op zijn
reis naar het Midden-Oosten.
President Nixon werd verwelkomd
door kanselier Bruno Krelsky en mi
nister van buitenlandse zaken
Kirchschiaeger Het Amerikaanse ge
zeischap neemt zijn intrek in het
paleis Klesheim bij Salzburg en reist
woensdag door naar achtereenvolgens
Egypte. Saoedi-Arabiê, Syrië, Israël en
Jordanië.
Kissinger
Minister Kissinger zal vanmiddag
even over de grens met Duitsland
wippen om in Bad Reichenau met zijn
Westduitse collega Genscher het con
cept voor de toekomstige dialoog tus
sen West-Europa en de Arabische lan
den door te spreken.
Nixon is voor de vierde keer
Salzburg. Hij was er als president
eens in 1972 op weg naar de Sowjet-
Unie. Toen deden zich heftige betogin
gen voor. Het vliegveld van Salzburg
was maandag afgezet door 1200 poli
tiemannen. In een korte verklaring op
het vliegveld zei Nixon dat alle landen
belang hadden bij de handhaving van
de vrede in het Midden-Oosten„Ik
vertrouw erop dat deze reis zal bij
dragen niet alleen aan de vrede in da-
gebied maat aan de vrede voor alle
landen in de wereld," zei hij.
(Van onze correspondent)
BERGEN Generaal Andrew Goodpaster, opperbevelhebber van de NAVO, vindt de plannen van
het kabinet-Den Uyl voor vermindering van de defensie-uitgaven 'schadelijk voor het Noordatlan-
tische bondgenootschap'.
Generaal Goodpaster en andere ho
ge militaire van e NAVO lieten
maandag in bet Noorse Bergen, waar
vandaag een vergadering vn het Nu
cleair Planning Group vn de NAVO
wordt gehouden, geen twijfel over be
staan dat zij eraan twijfelden „of Ne
derland wel zijn NAVO-defensiever.
plichtingen zou kunnen nakomen als de
plannen voor vermindering van de de
fensie-uitgaven van de regering (1G00
miljard gulden tot 1 januari 1976) in.
derdaad worden uitgevoerd.
Goodpaster en de andere NAVO-
zegsiieden gaven deze mening na een
vergadering (maandag) van het zgn.
militaire comité van de NAVO in
Brussel, dat, aldus Goodpaster, na
bestudering van de Nederlandse defen
sieplannen tot de conclusie was geko
men dat de bezuiniging zoals voorge
nomen door de regering, niet moge-
samenhang van het Noordatlantisch
tisch bondgenootschap zou worden
aangetast als de Nederlandse plannen
inderdaad zuilen worden uitge
voerd.
De NAVO-opperbevelhebber en ande
re zegslieden stelden dat het hierbij
om een strikt militaire opinie over de.
Nederlandse defensieplannen ging. I
Desgevraagd zei generaal Goodpaster
dat de politieke en economische as
pecten van het Nederlandse voorstel,
dat onlangs voor commentaar aan de
NAVO is voorgelegd „op een hoger
(Zie slot pagina 3 kolom 1
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG De Raad van de
Waterstaat is het met de commissic-
Klaasesz eens dat in de Oosterschelde
een stormvloedkering moet worden
gebouwd, waardoor een zekere getij
debeweging blijft bestaan. Naar het
oordeel van de Raad van de Water
staat moet echter worden uitgegaan
van een kleiner zoutgetijdebekken dan
de commissie-Klaasesz voor ogen
staat. De raad vindt dat het zoute
bekken aan de oostkant moet worden
begrensd door dammen tussen Wemel-
dinge en Sint Maartensdijk en tussen
Sint Philipsland en de Grevelingen-
dam. Daardoor zal de schelpdiercul
tuur in Yerseke verloren gaan.
De raad merkt daarover op dat ook
bij uitvoering van het plan van de
commissie-Klaasesz bepaald het risico
aanwezig is dat de schelpdierencultu
res gedoemd zijn te verdwijnen. Uit
gaande van dat risico en ervan uit
gaand dat achter de afsluitdam in de
Oosterschelde op kunstmatige wijze
schelpdiercultures in stand gehouden
kunnen worden, moeten naar het oor
deel van de raad de scheepvaartbelan-
gen prevaleren.
De raad zou er de voorkeur aan gevn
de Oosterschelde af te sluiten met
open caissons. Hij meent dat bij uit
voering van een nieuw plan enige
vertraging zal moeten worden aan
vaard, maar dat dat nit langer mag
zijn dan één jaar.
In zijn advies aan de minister van
verkeer en waterstaat beveelt
Raad van de Waterstaat aan het werk
er voorshands op te richten dat de
Oosterschelde „in de eerste
wordt afgesloten door een poreuze
blokkendam volgens de oorspronkelij
ke plannen, echter zo aangepast dat
deze gedurendt de tijd die nodig is
voor de bouw van ae stormvloedke
ring. stand zal houden". De raad
merkt daarbij op: „Naar de raad is
gebleken kan, rekening houdend met
het risico van vertraging bij de uit
voering van werken van een omvang
als de onderhavige en het oponthoud
dat de gevolgde procedure met be
trekking xot de besluitvorming om
trent de Oosterschelde wellicht zal
veroorzaken, een dergelijke dam in
uiterlijk 1980 zijn voltooid, waardoor
in dat jaar de veiligheid in het Oos-
terscheldebekken door de verlaging
Milieu
De raad onderkent dat de milieu
situatie in het bekken achter de blok
kendam niet optimaal zal zijn. Hij
vindt dat echter aanvaardbaar, omdat
het om een overgangsfase gaat.
compartimenteringsdammen moeten
naar de mening van de raad ongeveer
gelijktijdig met de blokkendam vol
tooid worden. Overigens meent de
raad dat met voortvarendheid het on
derzoek naar de mogelijke wijzen van
afsluiting in de eerste fase en de
consequenties daarvan moet worden
voortgezet.»
„Indien uit dit onderzoek zou blijken,
dat een afsluiting door middel van
het plaatsen van doorlaatcaissons op
technisch verantwoordelijke wijze mo
gelijk is, zou de Raad
voorkeur geven, mits ook deze afslui
ting in uiterlijk 1980 haar beslag zou
kunnen krijgen", aldus het advies aan
de minister.
Als uit het onderzoek zou blijken,
dat noch de sluiting door middel van
een blokkendam noch door middel
Raad de afsluiting volgens de oor
spronkelijke plannen moeten plaats
vinden, waarbij dan na de afsluiting
tot het gereedkomen van de storm
vloedkering een stagnant zoutwaterbek
ken moet worden geaccepteerd. Ovtr
de extra kosten merkt ae Raad op.
dat deze, voor zover ze uitsluitend
worden gemaakt voor andere belan-j
gen dar. waterstaatsbelangen, niet mo
gen worden gekort op uitgaven, die
Zie slot pagina 6 kolom 3
|e huidige stand van zv
ken in het Oos te rachel
.raft dedebat met name over
IMv het voorstel van dc com-
mLssie-Oosterschelde ofte-
C" - -~3 wel het 'el van Klaasesz'
doet in de verte denken
aan een uitdrukking die een kleine
dertig jaar geleden in politiek Neder
land aan de orde van de dag was: "he*
uitgeklede akkoord van Linggadjati'.
We laten buiten beschouwing hoe de»
uitdrukking eind 1946 ln het Neder
lands-Indonesisch conflict ontstond,
we willen er alleen op wijzen dat
thans iets soortgelijks is te zeggen
over het. voorstel van de commiv.ir*
Oosterschelde. Wat daarvan namelijk
nog over is kan wellicht het beste
zij het wat vreemd worden aange
duid als "het uitgeklede ei van Klaa
sesz'. De laatste 'ontkleding* deed zich
gisteren voor: het ministerie van ver
keer en waterstaat publiceerde het re
cente advies van de raad van water
staat. En in dat advies wordt aan een
andere variant de voorkeur gegeven
dan de commissie-Klaasesz had geko
zen: niet C5 maar C4 om de terminolo
gie van het rapport te volgen. Dat
komt op een vrij ingrijpende wijzi
ging neer.
Kern van de zaak is dat de raad van
de waterstaat er niet van over
tuigd is dat de oplossing-Klaasesz de
redding zal betekenen van de schelp-
dierencultyur. Daarvan meent de raad
bovendien dat ze "kunstmatig* kan
worden bedreven direct achter de
Oosterscheidedam. Daarom dienen de
scheepvaartbeiangen te prevaleren, al
dus de raad. De
consequentie daar
van is dat de 'Oes-
terdam' van het
oosten In westelij
ke richting moet
worden verschoven 'Wemeldingedam
en de Keetendam bij St.-Philipsland
behoort te komen. Daardoor wordt de
'sluizensituatie' voor de scheepvaart
aanzienlijk beter en bovendien zijn er
vele voordelen op het stuk van water
huishouding. Aldus zijn echter enkele
typische kenmerken van het 'ei van
Klaasesz' verdwenen, namelijk bet één
meter tachtig peil en de handhaving
van de schelpcüarencultuur bij Yerse
ke.
Het advies van de raad komt tevens
neer op een verkleining van het
bekken en dat zal vermoedelijk met
name de rijkswaterstaat appreciëren:
die acht dat technisch dringend nodig.
Merkwaardig is echter dat de raad
over deze technische noodzaak geen
enkele opmerking maakt: zijn advies
is voornamelijk gebaseerd op overwe
gingen van scheepvaart en waterhuis
houding. In het rapport van de delta
dienst we publiceerden dat zater
dag jl wordt evenwel betoogd dat
vermindering van de 'komberging* al
lerlei voordelen biedt, mede gelet op
de moeilijkheden die zullen ontstaan
bij de aanleg van de "blokkendam'. Bij
de uiteindelijke discussie met na
me in de tweede kamer zal dit van
zelfsprekend een punt van belang zijn
de plannen moeten hoe aan ook uit
voerbaar blijken. Er dient daarover
zekerheid te bestaan. Bij de presenta
tie van het rapport-Klaasesz wees één
der leden (professor Klein) er op dat
het voorstel van de commissie rijks
waterstaat voor een bijzonder zware
opgave zou stellen: het plan was zon
der twijfel aanzienlijk moeilijker dan
het oorspronkelijke deltaplan. Het on
langs gepubliceerde rapport van de
deltadienst levert materiaal te over
voor deze opvatting.
In het advies van de raad van de wa
terstaat speelt ook nog het aanne-
mersvoorstel een rol om de "blokken-
dam' eventueel te vervangen door
'doorlaatcaissons'. Als dat laatste mo
gelijk is vindt de raad het best. maar
slechts onder één voorwaarde: een
dergelijke oplossing mag de afsluiting
niet vertragen. De afsluiting moet in
1980 haar beslag krijgen. En dat is
eveneens opvallend in dit advies van
de raad van de waterstaat: het noemt
een termijn voor het verkrijgen van
de veiligheid. De raad vindt dat de
afsluiting hooguit één jaar mag wor
den vertraagd, derhalve niet 1978/1979.
maar uiterlijk 1980. In dit opzicht gaat
hij verder dan de commissie-Klaasesz.
die jaartallen verzweeg, ze sprak wat
vaag over 'niet veel meer tijd dan de
oorspronkelijke opzet'.
Het dossier-Klaasesz is de afgelopen
maanden aanzienlijk uitgebreid
en het aantal stukken sterk toegeno
men. Minister Westerterp heeft nu al
les binnen om zijn voorstel te formu
leren en daarmee naar het kabinet te
gaan. En zodra dat een besluit heeft
genomen volgt een kamerdebat. Het
ei of het "uitgeklede" ei? In het laat
ste geval is er niet veel anders- tot
stand gekomen dan een bepaalde com
part imente rings-variant in een afge
sloten Oosterschelde. een variant die
al bij rijkswaterstaat geruime tijd in
studie was. De commissie-Klaasesz
zou bij aanvaarding van deze variant
de verdienste kunnen worden toegere
kend dat ze de problematiek heeft ge
in ven ta risee rd en in de openbaarheid
gebracht om aldus de weg tot een
snelle besluitvorming over de compar
timentering mogelijk te maken. Zoals
het er nu voorstaat heeft de raad van
de waterstaat in een unaniem ad
vies in feite het rapport-Klaasesz
gerelativeerd. Het enige dat de raad
eigenlijk van harte onderschrijft is
'dat in de Oosterschelde een zekere
getijbeweging moet blijven bestaan'.
Inderdaad, een 'uitgekleed ei'.
De raad v
NV Centrale Suiker Maatschappij
heeft mr. B. W. Biesheuvel tot oom-
