PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
REGERING WIL BEPERKT
DISTRICTENSTELSEL
Nixon volgende week
naar Midden-Oosten
Fluoruitstoot van Pechiney en Hoechst
overschrijdt aanvaardbare normen niet
Engeland matigt
eisen binnen EEG
de krant
van zeeland
Tweede deel
Goelag Archipel
Haarlem en
de chantage
MINISTER VORRINK ANTWOORDT OP VRAGEN:
217e jaargang - nummer 129
Woensdag 5 juni 1974
rechtstreekse verkiezing formateur
en leden eerste kamer
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De regering heeft dinsdag bij de tweede kamer haar voorstellen voor grondwetswij
ziging ingediend. De belangrijkste voorstellen van het kabinet zijn:
Rechtstreekse verkiezingen van de formateur (die nu nog wordt aangewezen door de koningin,
na advies ingewonnen te hebben van de fractieleiders).
Rechtstreekse verkiezingen van de eerste kamer (dus niet meer door de provinciale staten).
I Een vierjaarlijkse zittingsperiode voor de eerste kamer de zittingsperiode is nu zes jaar, om de
driejaar treedt de helft van de eerste-kamerleden af).
Invoering van een beperkt districtenselsel in ons land (waarbij uit vijftien districten, waarin ons
land wordt verdeeld, telkens tien tweede-kamerleden kunnen worden gekozen of vijf eerste-kamer
leden).
GELEIDELIJKE OPHEFFING
IMPORTHEFFING ITALIË
(Van onze correspondent)
LUXEMBURG Er daagt enige verlichting in de nu al maanden
lang voortwoekerende Europese crisis: de Britse regering streeft
niet meer naar wijziging van de Europese verdragen voor het vin
den van een oplossing van het probleem der Britse bijdragen aan
de EEG.
lo een aanmerkelijk minder agres-
èbk rede dan na zijn eerste optreden
ij april mocht worden verwacht
heeft minister van buitenlandse zaken
kues Callaghan de Europese rainis-
ïraad dinsdag voorgehouden, dat
'K Verenigd Koninkrijk teveel voor
ta EEG-lidmaatschap moet betalen,
posten naar de maatstaf van het
bruto nationaal produkt. De Britten
r^gen dat hun bijdrage van 24 pro
cent aan het EEG-budget iri 1980, niet
ortreenstemt met het feit dat hun
bruto nationaal produkt dan mogelijk
slechts 14 procent van het Europese
totaal uitmaakt.
In de wandelgangen werd echter
Gallaghans uiteindelijke erkennng dat
de waagstukken binnen het kader van
de bestaande verdragen kunnen wor
den opgelost, als een reden voor enig
roorzichtig optimisme uitgelegd. Des
ondanks blijft het een feit, ciat de
politieke invloed van de lidstaten me
de wordt toegekend aan de hand van
hun bijdragen aan dè Europese Ge
meenschap en men verheelt niet dat
Groot-Brittannië kennelijk zijn politie
ke invloed goedkoper wil maken. In
dien de gemeenschap, dat wil zeggen
de andere lidstaten, geld gaan bijleg
den om Engelands achterblijvende
economie niet te zwaar te belasten,
wu dit betekenen dat de EEG de
achterlijkheid van de Britse economi
sche en industriële infrastructuur fi
nanciert.
Groot-Brittannië heeft na de intre
ding van de Labourregering een mis
sie op pad gestuurd, om in de andere
EEG-landen de opvattingen omtrent
het heropenen van de toetredingson
derhandelingen te peilen. In Parijs
reiden de heren niet ontvangen in
de andere lidstaten stuitten zij op een
onmiskenbare weerstand om over de
voorwaarden die bij de Britse toetre
ding zijn afgesproken, wederom te
gaan praten.
Kennelijk lagen deze ervaringen ten
grondslag aan Callaghans mededeling:
„Ik meende aanvankelijk, dat onze
eisen slechts via een aanpassing van
de verdragen te verwezenlijken zou
den zijn doch mijn adviseurs hebben
doen weten dat dit niet nodig is".
De conclusie ligt voor de hand:
Groot-Brittannië aanvaardt de EEG-
ittdragen zoals ze zijn. En Callaghans
redevoering waarin hij overigens
f»n specifieke oplossingen voorstelde
- mag worden beschouwd als een
operatie die voornamelijk ten doel
heeft het Labourgezicht tegenover het
thuisfront te redden. Callaghan zei
immers: „Ik kan volgende week in
net Lagerhuis komen met de medede
ling dat hier vandaag een ernstige
bespreking van onze problemen heeft
plaatsgevonden".
„De bewindslieden van de andere
hdstaten vonden dit wat overdreven.
Hun reacties bleven onverbiddelijk
sijzen in de richting van een onver
minderd handhaven van de Europese
verdragen, maar van een werkelijk
oerpreken der problemen is nog geen
sprake geweest. De Europese commis
sie krijgt een studie-opdracht om de
economische en financiële problemen
iieuws uit Zeeland op de
'agina's 2, 4, 5 en 7.
binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 9.
Sport op pagina 11.
en televisie op pagina
12.
nieuws op pagina
door te lichten, met het oog op het
verleden en de toekomst en die zou
dan als leidraad dienen voor de verde
re discussies in een later stadium.
Volgens minister Van der Stoel is het
waarschijnlijk, dat pas in het najaar
Europarlement
De ministerraad nam dinsdag overi
gens nog een belangrijk besluit op het
punt van de uitbreiding van de budget
taire bevoegdheden van het Europese
parlement. Er wordt een Euro.
rekenkamer ingesteld, onafhankelijk
van de soms deerlijk verouderde nati
onale wetgevingen; het parlement
mag de EEG-begroting verwerpen en
er zal een dialoogprocedure worden
ingevoerd tussen ministerraad en par
lement, voorafgaande aan belangrijke
wetgevende besluiten. Frankrijk, dat
onder Pompidou was vervuld van
weerstanden, heeft nu alle twijfels
laten vallen. Ook de Britten en Denen,
die aanvankelijk tegen waren, zijn nu
akkoord gegaan met de voorstel-
Italië
Beweging in Europa dus. Inclusief
een verhoging van 10 procent van de
garantieprijzen voor Italiaanse land
bouwers door de aanpassing var
relatie tussen de Europese reken
heid en de Italiaanse lire. Zo streven
de ministers van landbouw, die ook al
in Luxemburg bijeen waren naar het
in etappes opheffen van de Italiaanse
importbeperkingen. De Nederlandse
minister Van der Stoel verklaarde na
afloop van de vergadering, dat hij
niet de indruk wilde wekken dat a"
nu vrij gemakkelijk oplosbaar is
worden. Het blijven lastige proble
men zo zei hij, maar de Britse minis
ter heeft formuleringen gebruikt, die
wat meer hoop geven dat wij er
inderdaad uit kunnen komen. Met na
me vond hij het een positieve gedach-
tengang dat Engeland niet zoekt naar
een uitzonderingspositie.
Wat de procedure betreft die moet
worden gevolgd om aan alle Britse
eisen eventueel recht te doen, is men
het nog niet eens geworden. In elk
geval wil men niet over één pakket
van eisen onderhandelen, maar de
problemen successievelijk aan een op
lossing helpen. Minister Van der Stoel
veronderstelde daarbij, dat de belan
grijkste punten dan vanzelf wel in de
vergaderingen over de diverse secto
ren van het EEG-beleid aan de orde
zullen bomen.
De Raad van State kan met het
merendeel van de kabinetsvoorstellen
akkoord gaan. Ten aanzien van het
rechtstreekse kiezen van de formateur
heeft men echter bedenkingen. Een
meerderheid van de raad vreest, dat
er een situatie kan ontstaan waarbij
een populaire kandidaat wel een rui
me steun van de kiezers kan krijgen
(vijftig procent is vereist), maar niet
de Tweede Kamer achter zich weet te
verenigen. Dat zou tot een chaos kun
nen leiden vreest men.
Minister De Gaay Fortman heeft
deze kritiek van de Raad van State
naast zich neergelegd. Hij verklaarde
dinsdag tijdens een persconferentie
het weinig waarschijnlijk te achten,
dat een dergelijke situatie ooit zou
optreden. Zelfs als dat zou gebeuren
is dat volgens hem niet ernstig, om
dat de partijen elkaar bij het vormen
van een regering nu toch ook moeten
zien te vinden.
Het rechtstreeks kiezen van de for
mateur zou er volgens de minister
juist toe kunnen leiden, dat de partij
en voor de verkiezingen al afspraken
maken met andere partijen om te
komen tot een gemeenschappelijke
kandidaat.
Minister-president
Rechtstreekse verkiezingen van de
minister-president (zoals in het linkse
regeerprogramma is bepleit) wordt
door het kabinet afgewezen als een
aantasting van het parlementaire stel
sel. Tot nu toe kunnen de Tweede-
Kamerfracties daarover nl. beslissen.
Dat een gekozen formateur toch mi
nister-president wordt is niet uitgeslo
ten en zelfs waarschijnlijk.
De invoering van een districtenstel
sel heeft het kabinet voorgesteld om
de kiezers directer bij de verkiezingen
te betrekken. Het invoeren van een
districtenstelsel betekent, dat kleine
partijen minder kans krijgen om een
afgevaardigde in het parlement te
krijgen, omdat de stemmen uit het
hele land niet meer bij elkaar geteld
worden. Dat zou leiden tot afspraken
of samenwerking voor de verkiezin
gen tussen kleine partijen. Dat maakt
de invoering van een kiesdrempel om
ten behoeve van de werkbaarheid klei
ne partijen uit het parlement te we
ren overbodig, meent minister De
Gaay Fortman.
De Eerste Kamer zou zich volgens
de voorstellen in de nota meer en
meer moeten gaan bezighouden met
de na-controle van door de Tweede
Kamer aanvaarde wetten. De senato
ren zouden niet meer over de begro
tingshoofdstukken zelf mogen praten
en geen ministers naar huis mogen
sturen. Ook zou men het recht van
enquete verliezen, d.w.z. het recht om
een onderzoek in te stellen waarbij
mensen opgeroepen kunnen worden
om onder getuige verklaringen af te
leggen. Over de wijze waarop de
grondwetswijziging doorgevoerd moet
worden, verschilt de Raad van State
ook met het kabinet van mening.
Volgens de huidige wet moeten eerst
de beide kamers akkoord gaan, moe
ten er nieuwe verkiezingen worden
gehouden en dienen de nieuw gekozen
kamers met twee-derde meerderheid
met de wijziging akkoord te gaan.
Omdat bij verkiezingen een grond
wetswijziging in de praktijk toch
nooit meespeelt (de politiek over
heerst) wil de raad de verplichte
verkiezingen laten vallen. Het kabinet
wil daar juist aan vasthouden, maar
zou de Eerste Kamer bij de tweede
behandeling achterwege willen la
ten.
Gewesten
Behalve de reeds bestaande mogelijk
heid om naast bestaande gemeenten
en provincies gewesten op te richten
wil de regering in de grondwet ook de
mogelijkheid openen om gewesten in
het leven te roepen, die de plaats in
nemen van provincies en gemeenten
Naast de vrijheidsrechten, zoals bij
voorbeeld de vrijheid van menings
uiting en de vrijheid van godsdienst zal
de grondwet naar de mening van de
regering ook 'sociale grondrechten'
moeten bevatten. Deze rechten hebben
vooral betrekking op de bestaanszeker
heid van de mens en op zijn persoon
lijke en maatschappelijke ontwikke
ling.
Afwijzend staat de regering tegenover
de invoering van wetgevingsreferen
dum en van volksinitiatief en de in
stelling van een grondwetkamer.
De regering is voorts van oordeel, dat
de grondwet geen bindende voorschrif
ten moet bevatten over de benoeming
of verkiezing van de commissaris der
koningin en de burgemeester. De be
slissing daarover moet worden overge
laten aan de gewone wetgever, nu lm-
Zie slot pagina 3 kolom 4)
NABIJ MA'ALOT. Israël De Iff-
jarige Jemil Mustafa Diab en de
19-jarige Mahmoud Hashid Schat
day met een hand1 ei aan elkaar
geklonken nadat se hier waxen
gevangen genomen door Israëli
sche veiligheidstroepen. Het mili
taire opperbevel van Israël maak
te bekend dat de twee guerrillas
strijders zondagnacht Israël bin
nenkwamen vanuit Libanon, en
dat ze onderweg waren naar in Is
raël wonende familieleden.
TERRORISTEN IN ISRAËL GEARRESTEERD
WASHINGTON (UPI, RTR, GPD) Het Witte Huis heeft dinsdag
bekendgemaakt dat president Nixon van 12 tot 18 juni een bezoek
zal brengen aan Egypte, Saoedi-Arabië, Syrië, Israël en Jordanië.
Nixon vliegt op 10 juni naar Salzburg
in Oostenrijk waar hij een rustpauze
zal houden. Twee dagen later vertrekt
hij naar Egypte.
Het reisschema luidt: Egypte (12-14
juni), Saoedi-Arabië (14-15 juni), Syrië
(15-16 juni), Israël (16-17 juni), Jorda
nië (17-18 juni). Op 18 juni keert
Nixon naar Washington terug. Hij
wordt op zijn reis vergezeld door zijn
echtgenote en de Amerikaanse minis
ter van buitenlandse naken, Henry
Kissinger.
Gerald Warren, de woordvoerder van
het Witte Huis, verklaarde dat de
president tijdens zijn bezoek aan het
Midden-Oosten verder wil bouwen op
de fundamenten die al voor de vrede
in dit gebied zijn gelegd.
Syrië en de VS zullen spoedig de
diplomatieke betrekkingen die tijdens
de laatste oorlog werden verbroken,
herstellen. Dit is in Damascus bekend-
Vandaag is het zeven jaar geleden dat
de zesdaagse oorlog uitbrak, een dag
die traditioneel geschikt is voor aan
slagen door Palestijnse commando's
in Israël. De Israëlische politie heeft
daarom de bevolking met grote na
druk gewaarschuwd op haar hoede te
zijn om rampen zoals die op 15 mei
in Maalot hebben plaatsgevonden, te
voorkomen. Alle verloven van de poli
tie zijn ingetrokken, leger en politie
zijn in opperste staat van paraatheid.
Arrestatie
ex-Israëlische Arabieren werden
irresteerd toen zij in een
taxi reisden niet ver van Maalot in
Noord-Israël. Zij waren op een missie
toen de taxi bij een politiecontrole-
post aan een routine-onderzoek werd
onderworpen. De twee wekten verden
king bij de politie toen zij zich niet
konden en wensten te identificeren.
Het bleek dat zij eerst him familiele
den in een naburig dorpje hadden
willen opzoeken, voordat zij tot him
moorddadig werk hadden willen over
gaan. Zij spraken beiden vloeiend He
breeuws en verklaarden dat zij een
jaar tevoren naar Libanon waren ge
gaan om zich bij El Fatah aan te
sluiten. Hun opdracht was om op een
plaats die hen zelf z
zoveel mogelijk mensen te doden. In
him bezit werden grote hoeveelheden
springstoffen en voedsel aangetroffen.
Secretaris-generaal Waldheim van de
Verenigde Naties heeft dinsdag een
'oeaoek gebracht aan Syrische stellin
gen in de heuvels van Golan, om vast
te stellen waar soldaten van de Vere
nigde Naties gelegerd zuilen worden
om toezicht te houden op het Syrisch-
Israëlische troepenscheidingsverdrag.
SPINOLA NAAR
ANGOLA EN
MOZAMBIQUE
LISSABON' (AFP) - President Antonio
de Spinola van Portugal zal binnen
kort een bezoek brengen aan Angola
en Mozambique, zo heeft de Portuge
se minister voor overzeese gebiedsde
len, Antonio de Almeido Santos, dins
dag in Lissabon bekendgemaakt.
Soares is dinsdag naar de Zambiaanse
hoofdstad Loesaka vertrokken, waar
vandaag besprekingen zullen beginnen
tussen de Portugese regerings-delega-
tie en het Frelimo, de bevrijdingsbe
weging van Mozambique. Van de guer
rillastrijders in Angola is nog geen
antwoord gekomen op de nieuwe uit
nodiging van de Portugese regering
om de wapens neer te leggen en
onderhandelingen te beginnen. Op 8
juni keert Soares terug naar Londen
om de besprekingen met vertegen
woordigers van de Afrikaanse partij
voor de onafhankelijkheid van Guinee
Bissau en de Kaapverdische eilanden
(paigc) voort te zetten.
PARIJS (RTR) Het tweede deel
van Solzjenitsyns omstreden boek
'Goelag Archipel' is gedrukt en zal op
het eind van deze week te koop zijn,
zo hebben de Parijse uitgevers 'Ymca-
press' dinsdag bekendgemaakt.
De Israël isch-Syrische militaire werfc-
groep die in Genève heeft onderhan
deld over de blauwdruk voor de schei
ding van de troepen aan het Israë-
lisch-Syrische front, heeft dinsdag de
laatste hand aan het werkstuk gelegd
en meegedeeld dat. het vanmorgen om
uur wordt ondertekend.
Palestijnen
regeringen allerminst plo-
zlerige aangelegenheden
Vtzlxl De kans op herhaling is altijd
aanwezig en indien de dader»
P ~rri~jr} "Ijn gearresteerd zal de be-
waste terreurorganisatie wel
licht pogen hen te ontzetten. Daarbij
is het niet uitgesloten dat zij zich ook
op doelen in het land richten, die voor
de samenleving van essentieel belang
zijn: krachtcentrales, gasvoorzlening.
om maar enkele voorbeelden te non
men. Een regering moet met dit soort
mogelijkheden voortdurend rekening
houden zonder overigens veel bij voor
baat te kunnen uitrichten: daarvoor 1«
onze moderne samenleving veel en veel
te kwetsbaar. Dat leidt tot een vreem
de. maar vermoedelijk onvermijdelijke
Inconsequentie. In de hele wereld
wordt namelijk voortdurend uitgeroe
pen dat vliegtuigkapers streng behoren
te worden gestraft, maar de praktijk
is dat vrijwel elke regering kapers
maar het liefst zo snel mogelijk ziet
vertrekken: de dreiging van repre
saillemaatregelen werkt als een per
manente chantage, zoals de afgelopen
weken ls gebleken.
De Nederlandse regering zit duidelijk
in haar maag met de Palestijnen
die vorige week in Haarlem te
recht stonden. Officieel wordt dat niet
daaruit dat in deze zaak niet r-ir>-
der krampachtigheid wordt opgetre
den. Zo werd in het
begin op allerlei
manleren gepoogd
te voorkomen dat
hier een strafproces
tegen de daders
moest worden gevoerd. Er werd con
tact opgenomen met Engeland om na
te gaan of wellicht daar de berechting
kon worden afgedaan: het ging im
merrs om een Engels vliegtuig. Maar
de Engelse regering bedankte er fees
telijk voor: ze had al genoeg zorgen
met de Ierse terroristen en kon de Pa
lestijnen missen. Voor Nederland zat
er niet veel anders op dan het aan
spannen van een strafproces.
fïantlijn
Na dne dagen van heftige debatten
blijkt de in Cairo vergaderende Pales
tijnse nationale raad (parlement) ver
deeld te worden door twee stromin
gen die het op fundamentele punten
inzake de toekomst van de Palestijnen
oneens zijn.
In kringen van deze raad werd dins
dag vernomen dat de twee kernvraag
stukken gaan om de kwestie of de
Falest-ijnen wel naar Genêve zullen
gaan om zich te mengen in de Ara-j
bisch-Israëlische vredesbesprekingen en
verder of de Palestijnen zelf een staat1
zouden moeten stichten in elk deel van
hun vroegere gebieden dat zij in han
den kunnen krijgen.
Lit de discussies in de raad blijkt dat
drie van de zes belangrijkste guerrilla
groeperingen bereid zijn op bepaalde
voorwaarden naar Genève te gaan en
het tevens eens zijn met de gedachte
zo spoedig mogelijk een eigen staat in
het leven te roepen. De grootste en
invloedrijkste van deze drie is EI
Fatah. De andere twee zijn de door
Syrië gesteunde El Saiqa en het De
mocratische Volksfront voor de Be
vrijding van Palestina (PDFLP).
PROLOOG KAN
BLIJVEN BESTAAN
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG -Tijdens de behande
ling van zijn begroting in de eerste
kamer deelde minister Van Doorn
mee dat hij er hoe dan ook
voor zal zorgen dat de Brabantse
toneelgroep Proloog in het seizoen
1974-1975 zal kunnen blijven bestaan.
De toekomst van het toneelgezel
schap kwam op losse schroeven te
staan toen de Eindhovense gemeente
raad weigerde verder aan Proloog
subsidie te verlenen. CRM heeft daar
na toegezegd dat de rijksoverheid de
helft van het tekort van de toneel
groep zal dekken.
„KRITISCH BEZIEN OF
NIEUW MEETPUNT
MOET WORDEN OPGESTELD"
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG Pechiney en
Hoechst kunnen niet de zeker
heid geven, dat in de toekomst
geen hoog gehalte aan fluor in
de lucht wordt gemeten tussen
het industriegebied Het Sloe en
de dorpskern Nieuwdorp. Er is
echter geen sprake van over
schrijding van de aanvaardbare
normen. Dat heeft minister Vor-
rink van volksgezondheid en mi
lieuhygiëne geantwoord op vra
gen van de tweede-kamerleden
Van der Heem-Wagemakers en
Waltmans van de PPR.
De minister voegt aan haar antwoord
toe, dat de bedrijven moeten voldoen
aan de voorschriften, die volgens de
wet inzake de luchtverontreiniging
zijn verbonden aan de vergunning
voor de bedrijven. Aan de hand van
metingen wordt nagegaan of de fluo-
ruitworp binnen voor de bevolking
aanvaardbare grenzen blijft.
De minister laat de kamerleden we
ten, dat op dit moment wordt gecon
troleerd met meetpunten die in
Nieuwdorp en Lewedorp zijn opge
steld. Het; zogenaamde meetpunt; 9
tussen het Sloe en Nieuwdorp is ver
wijderd, omdat het in een gebied
stond, dat bestemd was als industrie
gebied en waarin tijdens het opspui
ten van zand geen stroomvoorziening
naar het meetpunt mogelijk was. Me
vrouw Vorrink meent, dat de meet
punten in Nieuwdorp en Lewedorp
onder de bestaande omstandigheden
voldoende informatie verschaffen.
..Zodra de omstandigheden zulks toe
laten, zal kritisch moeten worden be
zien of, met het oog op de bewaking
van de luchtkwaliteit, een nieuw meet
punt 9 tussen Nieuwdorp en het Sloe-
gebied dient ie worden opgesteld',
aldus de bewindsvrouwe.
De minister merkt op, dat de vra
gen van de twee kamerleden vermoe
delijk betrekking hebben op een be
richt in de PZC van 2 augustus 1973.
stond, dat ir. Adema van de
provinciale waterstaat verwacht, dat
de fluorstofmetingen van meetpunt 9
over de periode juni 1972 tot juli 1973
beduidend lager zullen zijn dan in de
periode 1971-1972. De gegevens over
1972-1973 komen binnenkort beschik
baar. In het slot van haar serie
antwoorden stelt de minister, dat het
besluit van Gedeputeerde Staten van
Zeeland om de kern Nieuwdorp .af te
ronden", blijkens mededelingen van
Gedeputeerde Staten deel uitmaakt
van bet beleid van de provincie op
het gebied van de ruimtelijke orde
ning en dat er geen verband bestaat!
tussen het afronden van de dorpskern
en de daar aangetrbfffen mate van
luchtverontreiniging. 1
Vorige week diende deze zaak in
Haarlem, bij welke gelegenheid
het gerechtsgebouw met alle mo
gelijke en onmogelijke voorzorgsmaat
regelen moest worden omringd. Ver
moedelijk is er in Nederland zelden
of nooit een prooes gevoerd waarbij
zoveel veiligheidsvoorzieningen dien
den te worden getroffen. Terecht was
daartoe overgegaan: risico's behoorden
uitgesloten te worden. In het geheel
van deze maatregelen was echter een
merkwaardig element geslopen, name
lijk een verklaring van de minister van
justitie. Met die verklaring werd bij
voorbaat de werking van dit proces
enigszins dubieus. De bewindsman
verklaarde namelijk het niet onmoge
lijk te achten dat na het vonnis de da
ders aan een land zouden worden uit
geleverd 'dat serieus de straf wil uit
voeren'. Kennelijk doelde de minister
op een Arabisch land. In dat geval
moet de uitdrukking 'serieus uitvoeren
van de straf' wel met de nodige korrels
zout worden genomen. Het was een
tekenende uitlating. In feite zei de mi
nister dat hij de kapers zo gauw mo
gelijk het land uit wil hebben na de
berechting. Formeel is dan aan de
strafwet voldaan en verder heeft de
Nederlandse justitie geen kopzorg
meer aan deze zaak. Wat men elders
met de veroordeelden wil doen vrij
laten bijvoorbeeld is voor de Ne
derlandse minister dan geen punt om
moeilijk over te wezen.
Deze opmerking van mr. Van Agt
was vermoedelijk mede voor bui
tenlands gebruik bestemd: aan be
paalde Palestijnse organisaties werd
op deze manier meegedeeld dat
hun represaille-maatregelen achter
wege konden blijven, want na de rech
terlijke uitspraak zouden de veroor
deelden toch worden uitgeleverd. Voor
de bewindsman was dat echter kenne
lijk nog niet voldoende, hij heeft er
althans maandag jongstleden nog een
opvallende opmerking aan toegevoegd.
Bij zijn aankomst op Schiphol na
een bezoek aan Wenen verklaarde
hij de eis van de Haarlemse officier
vijf jaar verstandig te vinden. Ver
moedelijk is het de eerste maal in
Nederland dat een minister van jus
titie in het openbaar een oordeel uit
spreekt over een eis van het openbaar
ministerie nog vóórdat de rechter een
uitspraak heeft gedaan. In Nederland
wordt namelijk tijdens het strafproces
grote terughoudendheid in acht geno
men: het is geen gewoonte om bijvoor
beeld een oordeel over de zaak uit te
spreken vóórdat de rechter vonnis
heeft gewezen. Zolang een zaak sub
judice onder de rechter is ont
houdt men zich van verklaringen om
niet de schijn te wekken dat men de
onafhankelijke rechter wil beïnvloe
den. Minister Van Agt is niettemin
met een kwalificatie gekomen: 'hij
vond de eis 'verstandig'. Het ontbrak
er nog maar aan dat hij een verwach
ting uitsprak over het te wijzen von
nis.
\7ermoedelijk heeft het allemaal te
V maken met de politieke en ge
welddadige achtergronden van
deze Haarlemse strafzaak. De Neder
landse regering probeert op diverse
manieren duidelijk te maken dat c»
bewuste kapers hier weliswaar een
strafproces moeten ondergaan, maar
dat aan óe andere kant dit proces als
het een beetje meer.t niet meer be-
hoeft te zijn dan een formalitei* Nog
maals: de dreiging van de represaille
maatregelen werkt kennelijk als een
permanente chantage. In dit opzicht
is de wereld wel in een merkwaardige
situatie verzeild g
