1CIAIE ZEEUWSE COURANT
VOLGENDE WEEK NIEUWE
WESTDUITSE REGERING
Gu i 11a umc had toegang
tot alle geheimen
Drie mogelijke tracés voor wegvakken
van rijksweg 61 Zeeuwsch-Ylaanderen
Vragen over KLM
en Amerikaanse
verkiezingsfondsen
Vrij sterke daling
werkloosheid
de krant
van zeel.
brandt bluft voorzitter van spd
Witboek over spionage-affaire:
betrokken bij schandaal?
arbeidsreserve vrouwen
sterk toegenomen
boeren protesteerden op hoorzittingen tegen plan
Brandt: demo
craat
Croenevelt
heelt twijfels
Pagina 9
217e jaargang - nummer 107
Woensdag 8 mei 1 974
0 |f
BONN De afgetreden Westduit-
u bondskanselier Willy Brandt
/linksdrukt de hand van minis
ter van financiën Helmut Schmidt,
die door de SPD is aangewezen
als zijn opvolger.
BONN (DPA, RTR, AFP, UPI, AP) In Bonn is officieel bekendgemaakt dat op 16 mei aanstaande
een opvolger voor de afgetreden bondskanselier Willy Brandt wordt gekozen. De verkiezing geschiedt
door de bondsdag op voorstel van zijn voorzitter. Naar alle waarschijnlijkheid wordt de opvolger
de huidige minister van financiën Helmut Schmidt. De nieuwe regeringsleider wordt op dezelfde dag
nog beëdigd.
Aangezien door het vertrek van Brandt ook de voltallige regering formeel moet aftreden, zal het nieu
we kabinet op vrijdag 17 mei worden voorgesteld en beëdigd. Vermoedelijk op 20 mei zal de bonds
dag over de regeringsverklaring van de nieuwe kanselier debatteren.
Bondskanselier Brandt en zijn kabinet dienden dinsdagmiddag officieel him ontslag in bij president
Gustav Heinemann, die het ontslag heeft aanvaard.
Heinemann heeft de ministers verzocht de lopendezaken te behartigen onder leiding van Walter
Scheel, vice-bondskanselier en minister van buitenlandse zaken, tot dat een nieuwe regering is ge
vormd.
Het bestuur van de Westduitse Soci
aal Democratische Partij (SPD) heeft
de huidige minister van financiën.
Helmut Schmidt, voorgedragen als
kandidaat voor de functie van bonds
kanselier.
Het dagelijks bestuur van de SPD
keurde een voorstel van Brandt.
Schmidt tot zijn opvolger te kiezen,
met algemene stemmen goed en zal
deze voordracht aan het voltallige
bestuur van de SPD en aan de SPD-
fractie in de bondsdag ter goedkeu
ring voorleggen.
De waarnemend voorzitter van de
SPD. Heinz Kuehn verklaarde, dat
SPD en FDP vastbesloten zijn. hun
thans viereneenhalf jaar bestaande re
geringscoalitie in Bonn voort te zet
ten.
Kuehn kondigde aan, dat de besturen
van beide coaliteitpartijen vandaag in
Bonn zich over de regeringsvorming
zullen beraden.
Volgens Kuehn blijft Brandt voorzit
ter van de SPD en zal hij in deze
functie door de massieve solidariteit
van de partij gesteund worden.
Brandt werd dinsdag met een langdu
rige ovatie ontvangen op een vergade
ring van de SPD-fractie. Fractieleider
Herbert Wehner gaf hem een bos van
50 rode rozen. „De SPD staat achter
Brandt. Voor ons ligt een weg die we
met hem met succes zullen kunnen
aldus Wehner.
BONN (DPA, AP)De Oostduitse spion Günter Guillaume heeft sinds september 1970 toegang ge
had tot alle stukken, met inbegrip van de documenten met de classificatie 'strikt geheim'. Dat staat
in een 16 pagina's tellende verklaring over de spionageaffaire, die de bondsrepubliek dinsdag, enke
le uren na het aftreden van de bondskanselier Brandt, heeft gepubliceerd.
DEN HAAG, WASHINGTON
De tweede-kamerleden M. Epe-
ma-Brugman en R. ter Beek
(beiden pvda) hebben minister
Westerterp (verkeer en water
staat) gevraagd of het juist is
dat de KLM op enigerlei wijze
betrokken is bij het onderzoek
dat in de Verenigde Staten
wordt ingesteld naar onwettige
i door ondernemingen,
Gunstig
De cijfers van de arbeidsmarkt in
zeeland zijn heel wat gunstiger
aan die van de landelijke arbeids-
markt rpag. 2).
Criminaliteit
De criminaliteit in het gebied van
ae rijkspolitie in Zeeland is vorig
jaar met 27 procent toegenomen
fpag. 2).
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4,5,7,9 en 12.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11.
Sport op pagina 13.
Radio en t.v. op pagina 15.
Financieel nieuws op pagina
17.
waaronder luchtvaartmaat
schappijen, aan fondsen ter her
verkiezing van president Nixon
in 1972 en 1968.
De kamerleden, die verwijzen naar
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
Het 'Bundesamt voor Vergassungs-
schutz' (de binnenlandse veiligheids
dienst) had in een schrijven aan de
voor de veiligheid verantwoordelijke
instantie van de bonskanselarij een
'verklaring van geen bezwaar* afgege
ven. Guillaume was op 28 januari
1970 in dienst getreden bij de econo
mische afdeling van de bondskansela-
rij. In de verklaring van de regering
wordt eraan herinnerd dat Guillaume
zich in 1956 als 'Oostduitse vluchte
ling' in de Bondsrepubliek heeft geves
tigd en dat zijn antecedenten toen
onderzocht zijn. Weliswaar had de
'bundesnachnchtendienst' (de contra
spionagedienst) toen een verdere con
trole van gegevens betreffende Guil
laume aanbevolen, maar deze dienst
deelde tegelijkertijd mee dat de be
staande verdenkingen tegen hem niet
voldoende grond boden om Guillau-
mes carrière te benadelen.
Uit de verklaring blijkt voorts dat
Guillaume onder meer de bescherme
ling was van de huidige minister van
defensie George Leber, die de DDR-
agent 'betrouwbaar' heeft genoemd
Het Hamburger Abendblatt, een van
(Zie slot pagina 3 kolom 1
Reactie DDR
Oost-Duitsland heeft dinsdag pas
twaalf uur na het aftreden van bonds
kanselier Brandt hierop gereageerd.
Het Oostduitse persbureau ADN heeft
vooral waardering voor de buitenland
politiek van Brandt.
De DDR verwacht dat ook de nieuwe
bondsregering „een constructieve bij
drage zal leveren aan verwezenlijking
van de gesloten verdragen en daar
mee de veiligheid en vrede in Europa
zal waarborgen."
Brief
Volgens zegslieden in Bonn heeft
Brandt zondagavond al zijn ontslag
brief geschreven. Slechts een tiental
vertrouwelingen had hij van zijn be
sluit op de hoogte gesteld. Gedurende
de maandag, een dag waarop de con
flicten in de regering zich toespitsten,
bleef hij bij zijn besluit, ondanks
pleidooien van zijn vrienden om de
brief maar te verscheuren.
Wat Brandt dwars zat, was de manier
waarop iedereen de verantwoordelijk
heid (voor de spionage-affaire) op een
ander probeerde te schuiven, zo zei
een officiële zegsman. Teleurgesteld
omdat zijn medewerkers bleven pro
beren onder him verantwoordelijkheid
uit te komen besloot Brandt uiteinde
lijk, 12 dagen na de ontmaskering van
zijn medewerker Gueni'ner Guillaume
als spion, zelf de politieke verant
woordelijkheid op zich te nemen en
af te treden.
Klaus Schuetz, de socialistische burge
meester van West-Berlijn, verwijt zijn
partijgenoten dat ze Brandt m de
steek hebben gelaten. „We zijn de
afgelopen dagen en weken getuige
geweest van een vertoning, waarin
velen, die de verantwoordelijkheid op
zich zouden moeten nemen, zich heb-
Zie slot pagina 3 kolom 1
LONDEN Scotland Yard heeft
dinsdag bekendgemaakt, dat het
beroemde schilderij 'De gitaarspe
ler' van Vermeer, dat in februari
is gestolen uit een museum in een
Londense buitenwijk is terugge
vonden. Een politieman trof het
doek aan op een klein kerkhof
na een anoniem telefoontje.
(Van onze reactie economie)
DEN HAAG De werkloosheid is in april vrij sterk gedaald:
van bijna 133.000 tot 118.000. Behalve seizoensinvloeden kan als
oorzaak worden genoemd de toegenomen bedrijvigheid. Hoewel
investeringen nog nauwelijks toenemen is er in het bedrijfsleven
een wat opwaartse tendens te bespeuren. Het aantal exportorders
bijvoorbeeld neemt de laatste weken behoorlijk toe. Eind april wa
ren ruim 95.000 mannen werkloos (13.000 minder dan eind maart)
en 22.500 vrouwen 1700 minder dan eind maart)
Met tewerkgestelden op aanvullende,
werken en op sociale werkvoorzie
ningsobjecten mee kwam de totale
geregistreerde arbeidsreserve voor
mannen en vrouwen op 126.000. een
daling van ruim 14,000 oftewel 10
procent in een maand. De geregi
streerde vraag naar personeel bleef
ten opzichte van de vorige maand vrij
constant: bijna 68.000. De meest, re
cente stand van het aantal lopende
vergunningen voor werktijdverkorting
was 600. waarbij 8300 werknemers
waren betrokken. Een maand eerder
waren er 1.000 vergunningen met to
taal 20.500 werknemers.
De daling ten opzichte van de t
ge maand had vooral betrekking op
BOVAG-bedrijven in Noord- en Zuid-
Holland, de metaalnijverheid in Lim
burg en textiel- en confectiebedrijven
in Noord-Brabant. Verhoudingsgewijs
is de arbeidsreserve hoog in de noor
delijke en zuidelijke provincies. De ar
beidsreserve voor -.Touwen verminder
de overal, behalve in Utrecht en Zee
land.
Naar beroepsgroepen gezien daalde
de arbeidsreserve van bouwvakarbei
ders in april met 6400- Ook bij de
metaalbewerkers trad een belangrijke
daling op (1000), evenals bij de hore
ca (1500) en het handels- en kantoor
personeel (1700). In vergelijking met
een jaar eerder nam de arbeidsreser
ve aan bouwvakkers met bijna
toe: in het westen was een beperkte
daling, tegen een sterke stijging in
alle overige provincies.
Voor vrouwen nam de arbeidsreser
ve sterk toe, vergeleken met een jaar
geleden, oa. bij het confectiepersoneel
(Drente. Gelderland. Noord-Holland,
Noord-Brabant en Limburg) en win
kelpersoneel (in alle provincies, behal
ve Noord-Holland).
COMMISSIE RAAD
VAN DE WATERSTAAT
HOORDE BEZWAREN
TERNEUZEN - Boeren uit de
polders rond Hoek, Sluiskil en
Zaamslag hebben dinsdagmid
dag hoorzittingen van de com
missie van advies voor de we
gen van de raad van de water
staat aangegrepen om te protes
teren tegen de aanleg van de
wegvakken Hoek-brug Sluiskil
en Terneuzen - Axelse Sassing
van rijksweg 61.
De waarschuwing van commissievoor
zitter jhr. mr. Van Lyndcn van San-
denburg, dat de commissieleden
dertien in getal zich allee It
geprojecteerde routes. Ze zijn bang
dat de wegvakken hun grond zo rigou-
reus zullen doorsnijden, dat een ren-j
dabele bedrijfsvoering onmogelijk
wordt.
De commissie hield aan de drie hoor-;
zittingen, één in Sluiskil en twee in
Terneuzen. uiteindelijk drie mogelijke'
tracés over:
Het waterschap 'de Verenigde j
Braakmanpolders', de gewestelijke j
raad Zeeland van het landbouwschap
en de gemeente Terneuzen willen dat
de weg Hoek-brug Sluiskil ten zuiden
van het ontwerptracé een bestaande
dijkenroute volgt. De landbouwgrond
wordt dan gunstiger doorsneden. Deze
verbinding zou 2' km langer zijn.
Het waterschap 'Axeler Am
bacht' wil eveneens om 'schadesnij-
ding' te voorkomen dat het wegvak
Axelse Sassing Terneuzen iets ten
oosten van het ontwerp-tracé komt te
liggen.
De ZLM-kring Axel ziet een toe
komstige weg Temeuzen-Axeise Sas
sing liefst zo oostelijk mogelijk van
het ontwerp-tracé uitgevoerd. De weg
kan dan 'uitmonden' bij de kruising
Sint Anna.
Het provinciaal bestuur, de gemeente
Axel en de milieu-organisaties kunnen
zich behoudens wat kieine kantte-1
keningen met de ontwerpen vereni
gen. De gemeente Terneuzen neemt
een tussenstandpunt in: overtuigd van
de noodzaak van de verbindingen1
maar met een voorkeur voor het j
waterschapstracé Hoek-brug Sluiskil.
Twijfels
Twijfel aan de noodzaak van de weg
aanleg ging dinsdagmiddag meestal
hand-in-liand met bezwaren tegen het
vernielen van landbouwgrond. Dijk
graaf drs. R. C. E. Barbê van 'De
Verenigde Braakmanpolders' zei op de
bijeenkomst in de Temeuzense Op-
standingskerk wat anderen al eerder
hadden laten horen: Het wegvak
Hoek-brug Sluiskil betekent geen ver-1
betering voor het verkeer, zolang een
'flessehals' als de brug bij Sluiskil
blijft.
..Wij als bewoners van deze streek
weten uit ervaring hoeveel oponthoud,
deze brug elk uur van de dag kan'
opleveren. Door ons wordt dan ook j
zeldzaam van de brug gebruik ge- j
maakt De wat minder gemakkelijke;
weg via Terneuzen. een verbinding die
binnen zeer afzienbare tijd belangrijk
zal worden verbeterd, wordt door ve-
ien geprefereerd boven het herhaalde
lijk oponthoud bij de brug." Volgens
hem is de capaciteit van ae weg
Hoek-Terneuzen 'ruim voldoende' om
de huidige verkeersstroom te verwer
ken. De heer F. C. Verhelst van de
gewestelijke raad voor Zeeland van
het landbouwschap meende dat de
landbouw praktisch altijd "kind van
de rekening' is, als het om de aanleg
van wegen gaat. „Goede oedrijven
worden dikwijls doorsneden en de
gevolgen daarvan zijn meestal erger
dan men zich kan voorstellen. In vee!
gevallen betekent een nieuwe weg het
begin van een lijdensweg voor de
boer. die dagelijks wordt
teerd met de. uit een oogpunt van
goede bedrijfsvoering, nadelige gevol
gen, die in feite niet met geld zijn
goed te maken."
Tussendoor kwamen de landbouwers
zelf aan het woord. Mejuffrouw A. de
Mul. Zaamslag: „De traktaatweg
doorsnijdt de Coegorspolder. waar de
beste landbouwgrond van de EEG ligt.
Als de industrie wegen wil. laat ze er
dan zelf de grond voor beschikbaar
stellen." Haar collega de heer Scheele
vreesde zelfs 'een verpaupering van de
landbouwbedrijven in ae Coegorspol
der'. Toen commissielid ir. Posthumus
in het afgeladen zaaltje van café Dal-
linga in Sluiskil de vraag stelde, wie
van de aanwezigen tegen de wegaan
leg was ging een groot deel van de
bezoekers staan. J. de Hulster, woord
voerder van de Temeuzense werk
groep van PPR en D'66: .Door de
aanleg van ae weg wondt niets bevor-
derd. Er zijn wel slechtere situaties';
en daaraan gebeurt niets." Als voor-1
(Zie slot pagina 12 kolom 3X I
Het aftreden van Wllly
Brandt al» kanvlier van
de Westduitse bondsre
publiek heeft een diep-tra
gisch aspect zijn politiek
was vooral gebaseerd op het
scheppen van een nieuwe
vertrouwensrelatie tussen de Bonds
republiek en Oost-Duitsland de
DDR maar uitgerekend van die kant
werd hem een spion op het dak ge
stuurd. een man met wie hij in goed
vertrouwen bevriend werd. maar die
een ordinaire verklikker bleek. Zo
dwongen diegenen met wie Brandt een
nieuwe relatie wilde opbouwen hem
tot aftreden, zij het indirect. Een wei
nig verheffend schouwspel. Het is bij
zonder triest dat een politicus van dit
formaat op deze wijze moet heengaan.
Brandt was ln Wcst-Duitsland **-n
veel meer omstreden figuur dan
ln het buitenland. In eigen land
was hij vooral omstreden door oen
oppositie, die alle mogelijke en onmo
gelijke middelen te baat nam om hem
in diskrediet te brengen. Wie met te
genstanders van Brandt sprak verwon
derde zich steeds weer over de felheid
waarmee men hem bestreed. En altijd
weer bleek zijn 'Ostpolitik' het meest
bestreden punt. Men vond en men
vindt met name in CDU-kringen dat
Brandt destijds ten onrechte door de
knieën is gegaan voor Oost-Duitsland:
hij had naar het oordeel van de oppo
sitie nooit op dit
stuk van zaken mo
gen toegeven. Voor
menige Duitser is
de DDR nog altijd
de 'zone', het deel
van hun land dat door Rusland is bezet.
De aanhangers van deze opvatting be
schouwen Brandts politiek jegens de
DDR als een landverraderlijk beleid.
Zij wijzen dan op de preambule van
de Westduitse grondwet, waarin wordt
gezegd dat bij de totstandkoming ook
is gehandeld voor die Duitsers, aan
wie medewerking niet was toegestaan.
Voorts staat er: "Het gehc-le Duitse
volk blijft uitgenodigd om in vrije
zelfbeschikking de eenheid en de vrij
heid van Duitsland te voltooien'. Naar
het oordeel van menige Duitser heeft
Brandt niet aan deze woorden vol
daan.
E'mtlijn
Aan deze zijde van de Duitse grens
is er echter alle reden om anders
over deze Duitse staatsman en
diens politiek te spreken en te oorde
len. Voor de Europeanen buiten Duits
land was Brandt de personificatie van
een nieuw Duitsland dat men einde
lijk weer met vertrouwen tegemoet
kon treden. Hij had de moed om het
woord 'schuld' in de mond te nemen,
hij had de moed ook om dwar-.
tegen de sterke stroom in eigen land
in een nieuwe buitenlandse politiek
uit te voeren, die een einde maakte
aan allerlei spanningen: over West-
Berlijn, over de Oder-Neisse-gebieden.
over de verhouding met Polen, over de
verhouding met Rusland, om er een
reeks te noemen. En daarmee maakte
hij het mogelijk een element uit de
koude oorlog te liquideren dat allerlei
ontwikkelingen binnen Europa had te
gengehouden. Wat vele Duitsers maar
al te vaak en al te graag vergeten,
dient buiten de bondsrepubliek goed
te worden onthouden: het ging hier
om de kwalijke erfenis van Hitier, een
erfenis die de situatie in Europa der
tig jaar lang in zeer kwalijke zin had
beheerst. Brandt zag namelijk kans
om met München af te rekenen: noch
Adenauer, noch Erhardt, noch Kiesin-
ger hadden dat gewild of gekund. In
dit opzicht behoort Brandt tot de
grote Europeanen: terecht is aan hem
destijds de Nobelprijs voor de vrede
uitgereikt.
Nu hij als bondskanselier is afgetre
den is het goed er tevens aan te
herinneren dat hij in een vorige
periode van zijn politieke leven rege
rend burgemeester van Berlijn is ge
weest. In die tijd was dat één der
moeilijkste posten in Europa: Ulbricht
bouwde de muur, in West-Berlijn hing
in de romer van 1961 een geladen
sfeer, een mengeling van angst en
vastberadenheid, waarbij een storm
loop op de nieuwe muur niet onmoge
lijk werd geacht. In die dagen groeide
Brandt uit tot een figuur van grote
importantie, gerespecteerd door zijn
stadgenoten, bewonderd door ontel
bare buitenlanders. Op het hoogtepunt
van de crisis 16 augustus 1961
hield Brandt op het Rudolph Wil de-
plein voor vele duizenden Berlijners
een toespraak waarin verontwaardi
ging en zelfbeheersing in voortreffelijk
evenwicht bleken. We hebben destijds
die bijeenkomst bijgewoond en herin
neren ons nóg de slotzin: „Wij in Ber
lijn hebben ons zo te gedragen dat niet
onze vijanden zich verheugen en onze
landgenoten vertwijfelen". Een woord
dat het handelen van Brandt ook als
bondskanselier heeft gekarakteriseerd.
De tragiek van het huidig momen*
echter is we herhalen het dat hij
in vriendschap wilde leven met die
genen dié in Oost-Duitsland zijn vijan
den waren geweest, terwijl deze hem
als vijand bleef beschouwen, als een
man op wie men spionnen afzendt.
Eén opmerking tot slot: met dit af
treden heeft Willy Brandt ook dui
delijk gemaakt dat hij in de moei
lijkste momenten democraat Is. In een
democratie dient een gekozene, die om
welke reden ook geacht wordt te heb
ben gefaald, heen te gaan. Brandt past
deze regel onverbiddelijk op zichzelf
toe. Een daad waarmee hij tot het
laatste moment van zijn kanselier
schap vertrouwen wekt voor zijn land:
hij toont aan dat de democratie ln
West-DuiIsland functioneert. Daarom
kan men hem niet beter karakterise
ren dan: Brandt, democraat.
