PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WILLY BRANDT AFGETREDEN
Perzië heft boycot op
PZEM verwacht lichte stijging van
tarieven door brandstoffentoeslag
DWANGBEVEL VOOR KLM
„Portugal wenst
bestand in Afrika"
de krant
van zeeland
Time: 55 pet
Amerikanen wil
verdwijnen Nixon
KOUDEGOLF
MET NATTE
SNEEUW
Dayan schrijft
memoires
Burgemeester uit
kritiek op
raadskandidaten
Frankrijk: links
of rechts
217e jaargang - nummer 106
Dinsdag 7 mei 1974
BONDSKANSELIER TREKT CONSEQUENTIES VAN SPIONAGEZAAK
(Van onze correspondent)
BONN Bondskanselier Willy Brandt van West-Duitsland is maandagavond afgetreden. In zijn ont
slagbrief aan bondspresident Gustav Heinemann verzocht Brandt minister van buitenlandse zaken
en vice-kanselier Walter Scheel voorlopig met het waarnemen van het kanselierschap te belasten.
De ontslagname van Brandt wordt in verband gebracht met de spionage-affaire Guillaume.
De Westduitse regering had eerder de publikatie van een rapport over de arrestatie van Guillaume
24 uur uitgesteld. Het rapport, dat nu in de loop van vandaag wordt verwacht, geeft mogelijk een
verklaring van de vraag hoe het mogelijk was dat Guillaume (47) de functie van persoonlijk advi
seur van Brandt kon krijgen ondanks officiële twijfel ten aanzien van zijn betrouwbaarheid.
dinsdag. De geruchten concentreerden
zich echter nog op de mogelijkheid dat
minister Horst Ehmke. voormalig chef
van de Bondskanselarij, ondanks alle'
ontkenningen toch de consequentie van
de spionageaffaire-Guillaume zou trek
ken en aftreden.
Nu heeft de bondskanselier daartoe be
sloten. Hij is degene geweest die bijna
een jaar lang de DDR-spion als zijn
naaste adviseur heeft gehandhaafd, hoe
wel de verdenkingen tegen Guillaume
hem bekend waren. Willy Brandt heeft
dit jaar al eens eerder gedreigd te zul
len aftreden. Nu kan er echter geen
twijfel aan bestaan dat Brandt zich op
offert als zondebok in de spionage-
zaak.
De plaatsvervangend SPD-voorzitter
Herbert Wehner maakte maandag
avond, na een vergadering met zijn
fractie in de Bondsdag, een totaal uit
gebluste indruk. Voor de sociaal-demo
cratische partij is het vertrek van
Brandt, vooral nu ze in de gunst van
de kiezers daalt, een slag waarvan ze
zich moeilijk zal kunnen herstellen.
Dat te proberen wordt vrijwel zeker
de taak van de huidige minister van
financiën. Helmut Schmidt.
In zijn ontslagbrief aan president Hel-
neman zegt Brandt de 'volledige poli
tieke verantwoordelijkheid' van de af
faire Guillaume op zich te nemen. Der
volledige tekst van de brief luidt: „Zeer
geëerde heer bondspresident, ik neem
de politieke verantwoordelijkheid voor
nalatigheden in verband met de spio
nage-affaire Guillaume en neem mijn
ontslag als bondskanselier. Tegelijker
tijd verzoek ik dit ontslag onmiddellijk
te laten ingaan en mijn plaatsvervan
ger minister Scheel te belasten met het
waarnemen van het bondskanselier-
schap tot mijn opvolger is gekozen.
Met geëerbiedigde groeten, uw Willy
Brandt".
Maandagavond was in Bonn al merk
baar dat er een belangrijke beslissing
zou vallen. Minister van buitenlandse
zaken Walter Scheel liet onverwacht
een reis naar het buitenland vervallen
om deel te kunnen nemen aan een even
onverwachte kabinetsvergadering op
ILLEGALE BETALING REISBUREAUS IN NEW YORK
(Van onze correspondent
NEW YORK Het hoofdkantoor van de KLM in New York heeft van de federale rechter een ge
rechtelijk dwangbevel ontvangen om alle gegevens en documenten te overhandigen betreffende ille
gale betalingen aan reisbureaus voor het aanbrengen van passagiers. In verband hiermee zullen top
functionarissen van het kantoor in de komende tien dagen door een rechtbankjury worden gehoord.
De KLM was een van de 23 Amerikaanse en buitenlandse luchtvaartmaatschappijen, waaronder de
Russische maatschappij Aeroflot, die een dwangbevel ontvingen.
Willy Brandt (60) kwam in oktober
1960 als kanselier aan hel hoofd van
een coalitieregering van zijn Sociaal
Democratische Partij en de kleine FDP
(liberaal) van Walter Scheel. HIJ moest
aanvankelijk met een zeer kleine meer
derheid opereren hetgeen hem vele
moeilijkheden opleverde maar kreeg de
beschikking over een comfortabele
meerderheid na de algemene verkiezin
gen van november 1072. Zijn ontslag
volgt nadat maandag een reeks bijeen
komsten plaatsvond van vooraanstaan
de regeringsfunctionarissen en politie
ke leiders.
NEW YORK (RTR) Vijfenvijftig
procent van de Amerikanen wil dat
president Nixon aftreedt of in staat
van beschuldiging wordt gesteld, zo
luidt de uilslag van een opiniepeiling
die gepubliceerd is door Time.
De opiniepeiling werd gehouden voor
dat president Nixon afgelopen weck
gesprekken over Watergate publiceer
de.
Time zei dat uit de uitslagen bleek
dat degenen die Nixon wilden zien
verdwijnen, liever hadden dat hij af
trad dan dat hij in staat van beschul
diging zou worden gesteld. Maar als
hij niet aftrad, dan waren de stem
men verdeeld tussen 'impeachment'
43 procent en aanblijven ook 43
procent terwijl 13 procent het nog
niet zeker wist.
(Van onze weerkundige
medewerker
Er passeert ons op dit moment
'.en voor mei vinnige koudegolf,
waarbij in Twente na wat natte
meeuw in de ochtend het kwik
maandag met langdurig lichte re
ien niet hoger kwam dan vijf
graden. Dit is een waarde dit lol
ie laagsten behoort in mei, als
maximumtemperatuur genoteerd.
Plaatsen als Hamburg en Kassei
kwamen op een maximum van
slechts vier graden en op de
hoogste punten van het Sauer-
'.and bleef, bij de hele dag een
rraad vorst, het gevallen laagje
sneeuw liggen.
Ook in Denemarken werden en
kele verspreide sneeuwbuitjes ge
meld. Zware buien mei onweer
worden verspreid in Oostenrijk
zn Polen waargenomen. Geleide
lijk krijgt een hogedrukgebied,
iat ons via IJsland nadert, een
stabiliserende invloed met aan
houdend koud weer. Vooral in
het binnenland is in de komende
nachten wanneer het gaat opkla-
ren het gevaar voor schadelijke
nachtvorst groot.
GENERAAL DA COST A GOMES:
LISSABON (RTR, DPA, AP) Generaal F. da Costa Gomes, de
Portugese stafchef, heeft de guerrillastrijders in de overzeese ge
biedsdelen Angola, Mozambique en Guinee een bestand aangebo
den. Hij zei maandag op een persconferentie in Lissabon, na een
vluchtig bezoek aan Angola, dat zijn oproep van zondag aan de
guerrillastrijders om hun wapens neer te leggen en gebruik te ma
ken van de nieuwe geest van vrijheid in Portugal, als een bestands
aanbod kan worden beschouwd.
Een guerrilla-organisatie in Mozambi
que heeft maandag verklaard, dat zij
bereid is met de junta te onderhande
len, maar dat zij niet onvoorwaarde
lijk de wapens zal neerleggen. De
organisatie acht het onwaarschijnlijk
dat de negers in de overzeese gebie
den van Portugal genoegen zullen ne
men met een federatie. Wel zou een
staatsvorm als het Britse gemenebest
aanvaardbaar zijn. In Mozambique is
een nieuwe partij opgericht, de bewe
ging voor de onafhankelijkheid van
Mozambique (mimo). Zij staat onder
leiding van de arts dr. A. D. Ferreira,
wil verbreking van de banden met
Portugal en onderhandelingen met de
guerrillabeweging Frelimo. De Wereld
raad van Kerken heeft een beroep
op de junta gedaan de Afrikaanse
gebieden zelfbeschikkingsrecht te ver
lenen als eerste stap naar onafhanke
lijkheid. De bevrijdingsbewegingen
moesten worden erkend.
KVPENARP
BOOS OP
MINISTER PRONK
W®? parlementaire redactie)
DEN HAAG De fractieleiders van
KvP en ARP zijn boos over uitlatin
gen van minister Pronk van ontwikke
lingssamenwerking die liet kabinct-
~e,n, Uyl een sociaal-democratische
minderheidsregering noemde. Zij heb-
öenpremier Den Uyl maandag schrif
telijke vragen gesteld over de uitlatin
gen van Pronk tijdens een bijeen
komst aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam.
nj™;?»"' wi Aantjes vragen Den
uyl of hij zulke uitlatingen die de
christen-democraten die aan de rege
ringscoalitie deelnemen een beetje
wegcijferen wel bevordelijk acht
,r.e,en vruchtbare samenwerking
met het parlement. De christen-demo
cratische leiders vragen ook of Den
uyi ui het vervolg zulke uitlatingen
met kan voorkomen.
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4, 5, 7 en 10.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 9.
Sport op pagina 11.
Radio en t.v. op pagina 12.
Financieel nieuws op pagina
13.
De grootste Portugese krant, de Dia-
rio de Noticias, meldde maandagmor
gen te hebben verbomen dat generaal
Antonio de Spinola, de leider der
militaire junta, 's lands nieuwe presi
dent zal zijn. Volgens de krant was
dit gezegd, door generaal Francisco
da Costa Gomes in Angola. Zondag is
na een ballingschap van 12 jaar in
Portugal teruggekeerd de militante
Portugese anti-fascist Adolfo Ayala.
Ayala was een vriend van generaal
Humberto Delgado, die werd ver
moord. Zijn eerste woorden bij zinn
terugkomst waren dankwoorden aan
het adres van 'de dapperen in het
leger die de poorten van de democra
tie en van de vrijheid in Portuglil
geopend hebben'.
President
Generaal Humberto Delgado is leider
geweest van de oppositie tegen het
bewind van premier Salazar. Op 25
april 1956 werden bij een Spaans
dorp in de buurt van de Portugese
grens twee lijken gevonden, waarvan
algemeen werd aangenomen, dat het
de stoffelijke overschotten waren van
generaal Delgado en zijn Braziliaanse
secretaresse. De slachtoffers waren
vermoedelijk doodgeslagen. Op 8 mei
1965 bevestigde de Spaanse regering
officieel, dat een der lijken dat van
Delgado was.
De waarnemend officier van justitie
voor het oostelijke federale rechtsdis-
trict van New York, Edward J. Boyd.
zei dat het dwangbevel verleden week
woensdag bij de KLM werd betekend.
Van de Amerikaanse maatschappijen
hebben onder meer PanAmerican
World Airways en Trans World Airli
nes gelijke gerechtelijke vorderingen
ontvangen.
Boyd zei verder, dat alle luchtvaart
maatschappijen die op de transatlanti
sche route vlogen, een gerechtelijk
dwangbevel hadden ontvangen. Maxi
mumstraffen, zei hij, konden pas vast
gesteld worden wanneer de rechtbank
jury had bepaald op grond van welk
artikel de maatschappijen vervolgd
zouden worden.
Van de zijde van het KLM-kantoor
in New York, waar de betrokken
Kielman, vice-president van de KLM,i
blijkbaar voor overleg met de directie]
in Amsterdam, maandagochtend met|
een toestel van een andere luchtvaart- j
maatschappij dan de KLM naar
Schiphol was vertrokken.
De betalingen waren vaak pereenta-i
ges van de aangebrachte passagebiljet- j
ten, variërend van 4 tot 50 procent,,
en kwamen in de meeste gevallen niet j
de passagiers ten goede door kortin-|
gen op de biljetten, maar verdwenen]
rechtstreeks in de zakken van hogere i
functionarissen van reisbureaus. Deze.
praktijk („rabatteren" genoemd) is in]
strijd met de voorschriften van de]
burgerluchtvaartcommissie en de in
ternationale luchtvervoervereniging
(LATA).
Met deze illegale betalingen moeten
overigens niet de gebruikelijke com
missies van gemiddeld 7 tot 11 pro
cent worden verward, die reisbureaus
legaal toekomen voor het aanbrengen
van passagiers. De illegale betalingen
werden voor de boekhouding van de
luchtvaartmaatschappijen vaak op
slinkse wijze vermomd als drukkosten
voor reclamefolders of ze werden
overgemaakt aan „lege vennootschap
pen". Soms vonden ze rechtstreeks in
contanten of per cheque plaats.
De praktijk van het .rabatteren"
blijkt volgens een federaal onderzoek
zeer wijd verbreid te zijn onder de
internationale luchtvaartmaatschappij
en. Niettemin, of misschien juist daar
door, waren hoge functionarissen van
luchtvaartmaatschappijen in New
(Zie slot pagina 3 kolom 6)
BANKEN TELEFONISCH OP DE HOOGTE GESTELD
DEN HAAG (ANP) De centrale bank van Perzië heeft de feitelijke boycot van de import van Ne
derlandse goederen opgeheven, aldus de heer Oostlievense, lid van de raad van bestuur van de Alge
mene Bank Nederland. De beslissing van de centrale bank van Perzië is maandag meegedeeld aan
de vestiging van de ABN in de Perzische hoofdstad Teheran.
OLIEFONDS IMF
BINNEN TWEE
MAANDEN ROND
WASHINGTON - De vorming van een
fonds waaruit het Internationale Mo
netaire Fonds (IMF) hulp kan verle
nen aan landen die in betalingsbalans-
moeilijkheden komen te verkeren
door de stijging van de olieprijzen zal
waarschijnlijk nog in de eerste helft
van het jaar kunnen worden afgerond.
Dit heeft IMF-directeur Han Witte-
veen maandag meegedeeld in de Eco
nomische Club in Detroit. De tekst
van zijn toespraak werd in Washing
ton gepubliceerd.
Hij deeide mee dat landen die be
dragen uit het fonds opnemen deze
binnen zeven jaar moeten terugbeta
len. De aflossing behoeft pas na het
derde jaar te beginnen. In verband
met de bijzondere aard van het fonds
zal het voornamelijk worden gefinan
cierd door het opnemen van leningen,
zodat de gewone middelen van het
IMF niet behoeven te worden aange
sproken. De rente die de landen moe
ten betalen zal vrijwel gelijk moeten
zijn aan de rente die het IMF betaalt
voor de leningen die het ten behoeve
van het nieuwe fonds opneemt. De
leningen die de olielanden beschikbaar
stellen zullen in het bijzondere trek
kingsrechten (SDR's) luiden. Genoopt
wordt dat de waarde van deze trek
kingsrechten definitief zal zijn vastge
steld tegen de tijd dat de leningsover
eenkomsten moeten worden geratifi
ceerd. aldus Witteveen.
Tot dusver hebben de olielanden 2.3
miljard dollar voor het nieuwe fonds
toegezegd.
Een woordvoerder van het Midden-
Oosten Instituut zei desgevraagd, dat
de handel tussen Nederland en Perzië
ondanks het opheffen van de boycot
enige moeilijkheden zal blijven onder
vinden, omdat de Perzen hun ambas
sade in ons land hebben gesloten. De
Perzische ambassade in Kopenhagen
neemt de zaken waar. De Perzische
ambassadeur in Nederland keerde in
maart van dit jaar naar zijn land
terug, ontevreden als hij was over de
berechtingen van de twintig bezetters
van zijn ambassade in Wassenaar, een
paar dagen ervoor. De Perzen waren
er vooral boos over, dat de bezetters
in de rechtszaal politieke betogen
mochten houden. De later uitgevoerde
boycot was ook een gevolg der Perzi
sche onvrede. De boycot hield in, dat
de centrale bank van Perzië geen
invoervergunningen meer gaf aan Per-
BABY FRANSE VIJFLING
OVERLEDEN
NANCY (AFP) Christophe, een
de baby's van de vijfling waara
mevrouw Marie France Michell in
Nancy zondag het leven schonk, is
maandagmorgen overleden. De baby
woog 1.140 gram.
JERUZALEM (RTR) Israels demis
sionaire minister van defensie gene
raal Mosje Dayan heeft met de Engel
se uitgeversfirma Weidenfeld and Ni-
colson een contract gesloten voor pu
blikatie van zijn memoires.
zlsche bedrijven, die Nederlandse goe
deren wilde invoeren. Zoals gebruike
lijk in dit soort zaken heeft de centra
le bank zijn maatregel telefonisch aan
de buitenlandse handelsbanken in Per
zië doorgegeven, ook aan de Neder
landse. Ook het bericht van de ophef
fing der boycot is telefonisch aan de]
handelsbanken doorgegeven.
Volgens de woordvoerder van het
Midden-Oosten Instituut is het effect
ran de boycot niet groot geweest.
„Het effect zou pas na langere tijd
voelbaar zijn geweest."
MAASTRICHT (ANP) De burge
meester van Nuth (Zuid-Limburg)
heeft in een plaatselijk advertentie
blad onder de titel "Mijn visie op de
kandidaten' onder meer kritiek gele
verd op deelneming ran de PvdA en
de RKPN aan de raadsverkiezingen in
deze gemeente.
De burgemeester, drs. Schmedding,
zei: „Als het verstandige lui zijn. zijn
zij welkom, maar dan niet als Rooms
Katholieke Partij Nederland of Partij
van de Arbeid, want die hebben in
onze gemeente geen 'enkele functie."
Het was niet de bedoeling de verkie
zingen te beïnvloeden, zei de burge
meester op vragen. Hij heeft alleen
uiting gegeven aan zijn 'ongenoegen'.
„Mag ik mij nog eens een keer opwin-1
den?" „Dit ruikt naar onbehoorlijk
gedrag, zo was de reactie van een
woordvoerder van de PvdA. We laten
het er niet bij zitten
ALS GEVOLG VAN SNEL GESTEGEN PRIJZEN BRANDSTOFFEN
MIDDELBURG PZEM-directeur ir. M. D. Dalebout verwacht,
dat onverwachte tegenvallers voorbehouden de energieta
rieven voor de kleinverbruikers dit jaar nog met 0,7 cent per kilo
wattuur zullen stijgen als gevolg van de toeslag voor gestegen
brandstofprijzen. Hij zei dat maandagavond, in antwoord op vra
gen bij de begrotingsbehandeling 1974 in de vergadering van aan
deelhouders.
van 4.6 miljoen op eert begroting
van f 242,5 miljoen „inderdaad laag
is." Slingemann: „We vrezen, dat
het niet eens kunnen halen als gevolg
van de snelle kostenstijgingen. Het
betekent overigens niet, dat w
onverwachte tegenvallers daargelaten
rekening moeten houden met een
algemene verhoging van de tarieven."
Alleen op enkele onderdelen zullen ta-
riefs-aanpa-singen nodig zijn, met
me ten aanzien van de boilers, zo
hij weten.
Ir. Dalebout hield de aandeelhouders
voor, dat de gemiddelde brandstof
prijs voor zover nu te voorzien
dit jaar komt op ƒ9,50 per miljoen
IR. DALEBOUT:
„MOGELIJK 14,-
VOOR DE
GEMIDDELDE
GEBRUIKER"
Tn een reactie op opmerkingen van de
heren L. A. M. Elenbaas en P. J.
Huijbrecht betoogde de voorzitter van
liet PZEM-db, gedeputeerde mr. J F.
G. Schlingemann, dat een winstsaldo
caloriën. De tarieven voor de kleinver
bruikers komen op ƒ7,10 per miljoen
calorieën, het verschil van 2,40 komt
neer op 0,7 ct per kilowattuur. Hij
rekende verder voor, dat de gemiddel
de kleinverbruiker ongeveer 200 kilo
wattuur per jaar gebruikt, zodat de
brandstoftoeslag op 14,- komt in
1974. Voor 1975 verwachtte hij overi
gens een aanzienlijk hogere stijging
voor de brandstoffenprijzen en daar
mee ook voor de in de tarieven door
te berekenen toeslag.
Witte gebieden
De behandeling van de begroting in
de korte vergadering van aandeelhou
ders nam een half uur in beslag. Er
waren verder vragen op globaal
vier punten:
de heer D. J. Oggel voerde een
pleidooi voor aansluiting van alle wit
te gebieden op het aardgasnet. Hij
vond het 'onjuist om mensen in be
paalde dun bevolkte gebieden achter
te stellen.' Daarop aanhakend vroeg
de heer P. G. van den Bosse aandacht
voor het aansluiten van gunstig gele
gen zomerwoningen-terreinen op het
aardgasnet om zo het recreatieseizoen
te kunnen verlengen. Reactie .PZEM-
directeur M. D. Dalebout: „Er zijn
ongeveer tachtigduizend aansluitingen,
twintigduizend woningen zijn dat nog
niet. Er worden nog witte gebieden
ontsloten Zaamslag bijvoorbeeld
maar er zullen altijd wel witte gebie
den blijven. Ze moeten rendabel aan
te sluiten zijn. Dat geldt ook voor ae
zomerwoningen-terreinen. We hoeven
daar als bedrijf niet op te verhezen,
want het komt op een andere manier
in de tarieven terug. Beide zaken zijn
beleidspunten voor dc raad van be
stuur." Voorzitter mr. J. van Aartsen
van de raad van bestuur liet weten,
dat beide punten 'nog weieens' in de
raad ter sprake zullen komen-
van de heer P. J. Huijbrecht kwam
de vraag of de afschrijvingstermijn
van 20 jaar voor de kerncentrale niet
'geflateera' is. ,.Er is wqjnig ervaring
mee." betoogde hij. Mr. Schlingemann
betoogde, dat de afschrijvingstermijn
wel op een zekere ervaring is geba
seerd: „Men schat, dat kerncentrales
dertig jaar meegaan. We hebben met
twintig jaar gekozen voor een redelij
ke termijn."
van de heer Huijbrecht was ook
de opmerking, dat ae toename van
het stroomverbruik door de grootge
bruikers aanzienlijk is. Hij signa!
de. dat de opbrengst van de grootge
bruikers op ƒ36.5 miljoen staat in de
begroting. „Ik wil dan ook wel weten
hoeveel stroom ervoor verkocht
wordt. Reactie ir. Dalebout: .„Als ik
het aantal kilowattuur zou noemen,
zou ik in feite de stroomprijs zeggen.
Dat wil ik de grootgebruikers niet
aandoen. Ik zal het antwoord dus
schuldig blijven."
de heren P. G. van den Bosse, L.
A. M. Elenbaas en P- J. Huybrecht
attendeerden er nog op, dat ae begro
ting voor 1974 'rijkelijk laat' wordt
behandeld. Mr. Van Aartsen erkende
dat. maar wees erop, dat dit het
gevolg is van een aantal factoren,
onder meer van ziekte van db-leden.
De begroting werd zonder stemming
vastgesteld.
D:,
fiantlijn.
situatie In Frankrijk ls
politiek gewen zo Frans
ais men zich maar kan
voorstellen: links en rechts
staan fel tegenover elkaar cn
proberen de macht in handen
te krijgen. De geschiedenis
van Frankrijk kent nogal wat van der
gelijke momenten, te beginnen met de
tweede helft van de negentiende eeuw-
toen dc tegenstelling links-rechts lang
zameriiand de trekken begon aan te
nemen die ook vandaag nog kenmer
kend voor de Franse politiek zijn. Zo
stonden in 1877 dc rochts-conservatiev*
MacMahon en de links-republikein
Gambetta in een felle verkiezingsstrijd
tegenover elkaar. Rechts verloor. In
de jaren dertig van deze eeuw ver
scherpte zich de tegenstelling met na
me tengevolge van het befaamd Ei-
worden Volksfront: ook toen was
Frankrijk een verdeelde natie. Enkele
elementen uit die dagen zijn zonder
moeite herkenbaar in de stellingen die
nu zijn betrokken.
Het Volksfront ontstond ln 1934. een
coalitie van in de eerste plaats
socialisten en communisten. Voor
dien had er grote vijandschap bestaan
tussen belde grote linkse groeperingen,
waarbij met name de communisten
niets nalieten om de sociaal-democra
ten zo zwart te maken als maar mo
gelijk was. Onverwacht kwam echter
daarin verandering en het sein daartoe
werd in Moskou gegeven. In de Praw-
da verscheen namelijk een artikel,
waarin de communistische en sociaal
democratische partijen werden opge
roepen om gezamenlijk de strijd aan
te binden tegen het fascistisch gevaar.
Het Franse communistische blad
LHumanite nam deze beschouwing
over op 31 mei 1934
deze maand veer
tig jaar geleden,
een jubileum en
vanaf dat moment
begonnen de linkse
broeders elkaar vriendelijker te beje
genen. De socialisten geloofden er aan
vankelijk niet erg in: hun leider Léon
Blum dacht eerst dat een of andere
tactische val was opgezet. Maar het
bleek dat de communisten Moskou
het ernstig meenden met als gevolg
dat op 27 juli 1934 een overeenkomst
tussen de grote linkse partijen in
Frankrijk tot stand kwam: de weg
naar een regering door het Volksfront
was opengelegd.
Die v/eg werd ingeslagen in 1936, na
de verkiezingen in april van dat
Jaar. Frankrijk maakte tumul
tueuze perioden mee. rechts verzette
zich fel tegen de toen optredende re
gering van Blum, waarbij het anti
semitisme oplaaide als in de dagen
van de Dreyfus-affaire. De Action
Franchise van Charles Maurras liet
geen gelegenheid ongebruikt om Blum
in diskrediet te brengen. Toen de
Volksfront-regering voor het eerst in
de kamer van afgevaardigden ver
scheen riep de afgevaardigde Xavier-
Vallat verontwaardigd uit dat .nu
voor net eerst dit oude Gallisch-Ro
maanse land door een jood wordt ge
regeerd". En hij waarschuwde het
land dat het werd geleid door 'een
kleine joodse coterie'. Rondom dit ver
deelde Frankrijk was het al even tu
multueus: Hitier bezette het Rijnland
en sloot verdragen met Italië en Ja
pan, in Spanje brak een burgeroorlog
uit. De Franse politiek was echter
vooral met zichzelf bezig: rechts pro
beerde links ten val te brengen. Op 22
juni 1937 werd inderdaad de regering-
Blum tot aftreden gedwongen. Daar
mee bleek ook de 'spirit' uit het Volks
front te zijn verdwenen: een jaar later
bleek het niet meer naar behoren te
functioneren.
Sociaal-democraten en communisten
denken over een aantal zaken zeer
verschillend, zo bleek ook in
Frankrijk in de jaren dertig. Maar
vooral bestond 'en bestaat) er bij de
socialisten een ingeboren wantrouwen
jegens hun communistische partners
over de vraag wie uiteindelijk de be
slissingen neemt inzake de communis
tische partijlijn. Zijn dat ae leden van
de nationale partij zelf? Of krijgen zij
htm aanwijzingen uit Moskou? Voor
de tweede wereldoorlog was daarover
geen twijfel mogelijk: Moskou dicteer
de de nationale partijlijn, de Sowjet-
Unie beschouwde zichzelf als het va
derland van het communisme. Maar
wat stond voor Moskou voorop? Was
het de wereldrevolutie? Of ae eigen
nationale belangen? Het socialistische
wantrouwen werd vooral ingegeven
door twijfel aan de motieven van de
Sowjet-Unie: was dit land niet vooral
bezig aan een imperialistische machts
politiek onder het mom dat de com
munistische heilstaat werd bevor
derd? In ieder geval werd in 1939
duidelijk dat Rusland eerst een natio
nal e politiek bedreef toen het met
Hitier een niet-aanvalsverdrag sloot.
Het wantrouwen bleek niet ongegrond
te zijn geweest.
Na de tweede wereldoorlog bleef
deze kritische houding jegens ae
Sowjet-Unie bestaan, ze werd zelfs
sterker. De inval in Hongarije en de
interventie in Tsjecho-Slowakije schok
ten menigeen uit het linkse kamp in
West-Europa. Velen verlieten de com
munistische partij, voor hen was zij
'een god die faalde'. Ook voor hen die
trouw bleven werd echter duidelijk
dat Rusland niet langer meer als de
ideale vorm van de proletarische
machtsuitoefening mocht worden be
schouwd. Daardoor besloten in West-
Europa de communistische partijen
zich onafhankelijker op te stellen je
gens Rusland, een beweging die in
Italië begon. Maar de twijfel bleef en
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1X
