PROVINCIALE ZEEUWSE COUR^I
Strijdkrachten onder De Spinola
jf '4 zetten bewind in Lissabon af
PORTUGESE JUNTA BELOOFT VOLK
DEMOCRATISERING
Mogelijk grote uitbreiding betaald
parkeren in binnenstad Middelburg
SCHIP MET MILJOENEN-LADING
HASJ NAAR NOORDZEE-BODEM
Manifest junta
Zuid-Afrika
Portugal
Ook hasjiesj
r Pagina 2
bij Terneuzen
217e jaargang - nummer 97
Vrijdag 26 april 1974
UJKKERIJ DEN BOER
ISEERI
BROCHURES
(Van onze correspondenten)
LISSABON, BARCELONA Eenheden van net Portugese leger, onder aanvoering van vijf kapiteins
en twee majoors hebben donderdag het bewind van president Thomaz en premier Caetano aan de
kant gezet en vervangen door een junta onder leiding van de onlangs afgezette generaals De Spinola
en Da Costa Gomez. In een staatsgreep, die vrijwel zonder bloedvergieten verliep, namen de militai
ren, die 's morgens vanaf het legerkamp Santarem, ten noorden van Lissabon, waren opgetrokken
naar de hoofdstad, de macht over. De nieuwe junta heeft beloofd in Portugal de democratie te zul
len invoeren. Eén van de grootste kranten in Lissabon, 'Republica', kwam donderdagavond uit rriet
op de voorpagina de mededeling: „Deze krant is niet gecensureerd door enige commissie".
tend had de radiozender van de op
standige militairen de bevolking ge
vraagd niet op straat te komen, en
zelfs de instelling van een avondklok
gedreigd, Joch ontving de bevolking
van Lissabon uiteindelijk het „bevrij
dingsleger" met victorie-geroep. De
Portugezen gaan er van uit dat deze
„Beweging der Strijdkrachten" een
einde zal maken aan het machtsmis
bruik van het regime van Caeta-
Om tien voor half zeven donderdag
avond gaf Marsello Caetano, die zich
met enkele van zijn ministers had
teruggetrokken in een kazerne van de
Nationale Garde, zich over aan de
nieuwe machthebbers, die kort daarop
bekend maakten dat Caetano zijn
functie had overgedragen aan gene
raal Antonio de Spinola. Ook presi
dent Americo Thomaz werd gearres
teerd, Op dat moment had al vrijwel
het hele Portugese leger zich aange
sloten bij de opstandelingen, ook die
onderdelen die aanvankelijk, zonder
overigens gewapend verzet te plegen,
een afwachtende houding hadden aan
t Portugese persbureau ANI heeft
gemeld dat Caetano met enkele mi
nisters laat op de avond van donder
dag van het vliegveld van Lissabon
naar Madeira is vertrokken.
Zij zijn met volle militaire eer wegge-1
zonden. Onder degenen die afscheid
namen was generaal De Spinola, aldus
ANL
De gevolgen van de staatsgreep
voor de Portugese koloniale gebieden
in Afrika, Angola, Mozambique, Gui-
nee-Bissau en de Kaapverdische eilan
den waren donderdagavond nog niet
duidelijk. Generaal De Spinola staat
bekend als een voorstander van een
andere politiek in Afrika, maar niet
van zelfstandigheid voor de kolo
niën.
De enige tegenstand kwam van de
para-militaire Nationale Garde (40.000
man in heel Portugal, de meesten met
de beste uitrusting zelfs gepantserde
voertuigen in Lissabon gelegerd), van
de rellenpolitie (14.000 man) en van
de politieke politie, de eens zo beruch
te PIDE, tegenwoordig DGS, die over
60.000 leden in verwanten of sympa
thisanten zou beschikken, waarvan
echter slechts weinigen gewapend zou
den zijn. Naar het schijnt vielen er
twee doden toen de opstandige mili
tairen het hoofdkwartier van de poli
tieke politie in Lissabon bestormden,
maar er heeft zich verder geen bloed
vergieten voorgedaan, tenminste wat
de hoofdstad betreft. De toestand zou
navenant zijn in de rest van het land
en vooral in Portugals tweede grote
stad. Oporto.
In de ochtend bezetten de opstande
lingen het centrum van Lissabon en
sloten de ministers van defensie,
ger, binnenlandse zaken en financiën
op in het ministerie van defensie;
deze wisten echter een gat te slaan in
een buitenmuur en zo te ontkomen.
Premier Caetano en zijn regering,
waaronder deze vier ontsnapte minis
ters, zochten hun toevlucht in de
Carmona-kazerne van de Nationale
Garde, die daarop omsingeld werd
door de opstandige militairen. Deze
stelden in een ultimatum dat de Nati
onale Garde en de regering zich voor
het vallen van de avond moesten
overgeven: dit gebeurde inderdaad
rond half zes.
Ooggetuigen vertelden ons dat zij
op sommige pleinen in Lissabon reeds
jubelende Portugezen uit hun huizen
zagen komen. Sinds de vroege och-
NAVO-schepen
Kort na het begin van de opstand
verlieten enkele buitenlandse oorlogs
schepen de haven van Lissabon.
De schepen waren daar, omdat
(Zie slot pagina 3 kolom 2
AAN LAND GEZETTE PARTIJ IN BESLAG GENOMEN - ZEVEN ARRESTATIES
Foto geheel boven: leden van het
opstandelingenlcger sluiten het
plein Praca de Commercio'waar.
aan het ministerie van het leger
is gevestigd af voor de te hoop
gelopen Portugese bevolking.
Foto boven: jonge demonstranten
trekken, terwijl ze het V-teken
maken, juichend door de dtraten
van Lissabon.
DEN HELDER Een partij hasj met een waarde van zeker 10 miljoen gulden, vijf tot achtduizend
kilo, is donderdagavond op ruim 110 kilometer ten noordwesten van Den Helder in de Noordzee
verdwenen toen de kotter, waarmee deze vracht uit Libanon naar Nederland was vervoerd, door ei
gen bemanning tot zinken werd gebiecht.
In de nacht ervoor was bij Calants-
oog 1500 kilo aan land gezet, en in
Volendam door de politie in beslag
genomen. De totale partij had een
waarde van circa 14 miljoen gulden.
Van de tien personen die in verband
met deze zaak worden gezocht, zijn er
thans zeven in verzekerde bewa
ring.
De Helderse kotter Lammie waar
van de autoriteiten al geruime tijd
wisten dat hij met een aanzienlijke
partij hasj onderweg was van Liba
non naar Nederland, dook woensdag,
ruim een maand later dan verwacht
was. op ter hoogte van de Belgisch-
Nederlandse grens. Rijkspolitie te wa
ter, douanerecherche, en Koninklijke
Marechaussee hielden het schip
nauwlettend in de gaten. Niet
vracht naar toe zou worden gebracht.;
Dat werd woensdagnacht duidelijk,!
toen ter hoogte van Callantsoog bij i
Den Helder de lichten van de Lammie
werden gedoofd en er aan land enige
bedrijvigheid ontstond. Onhemerkt be
spied door politiemannen werd een
Archiefopname van de jager 'Hol
land', een van de schepen, die in
gezet is bij de achtervolging van
ie smokkel-kotter 'Lammie'.
deel van de lading in rubberbootjes
naar het strand gebracht en overgela
den in een volksbusje, waarvan het
maximale laadvermogen in de buurt
van 1500 kilo ligt. Deze bestelauto
werd door de politie achtervolgd ten
einde de plaats van bestemming en
meer betrokkenen tegelijk te vin
den.
In Volendam greep de justitie in.
De chauffeur, de 26-jarige C. M. die
tevens geldschieter voor deze operatie
was, werd in zijn huis gearresteerd en
de lading hasj werd in beslag geno
men. Voorts werd de 32-jarige J. H. S.
uit Volendam gearresteerd. Een van
de sleutelfiguren in deze operatie, de
46-jarige S. F. A. uit Amsterdam wist
evenwel te ontkomen, maar na een
wilde achtervolging tot in de buurt I
van Den Bosch werd hij eveneens
gearresteerd. In zijn auto werd ook
een partij hasj gevonden.
de douanerecherche en de Wolf
de marine heeft de Lammie tot
woensdagavond tegen zeven uur in
noordelijke richting over de Noordzee
gewalkt. Omstreeks het middaguur,
nadat alle herhaalde bevelen om
rechtsomkeer te maken waren gene
geerd, vuurde de Wolf een
(Zie slot pagina 3 kolom 5
'ROTTERDAM' AAN DE
GROND BIJ BERMUDA
HAMILTON (LPI) De 38.000 ton
metende "Rotterdam' van de Holland-1
.Amerika Lijn is donderdag bij Bermu
da op een rif gelopen.
Hij maakt met 990 toeristen een reis.
van New Hork naar West-Indië. Sleep
boten hebben het schip gisteravond
vlot getrokken.
Het politiek manifest van de nieuwe Portugese machthebbers
dat donderdag via de radio werd verspreidt, luidde aldus:
Ruime sop
Intussen had de Lammie weer het
ruime sop gekozen, vermoedelijk om
pas een nacht later de rest aan land
te brengen. Op dat moment greep de
douanerecherche in en gelastte de
driekoppige bemanning van de kotter
zich over te geven. Maar dat pakte
anders uit. de Lammie trok zich ner
gens iets van aan en vertrok naar de
vrije zee. Daarop werd de marine om1
assistentie gevraagd, die de Wolf van-|
uit Den Helder naar zee stuurde.
Geëscorteerd door de Zeearend vani
„Na 13 jaren vruchteloze koloniale
strijd hadden de autoriteiten nog
steeds geen politiek weten te vormen
die gestalte gaf aan de ware bestem
ming van de Portugese natie. Onder
tussen was de toestand in Portugal
ontaard tot een houding van volko
men afzijdigheid van het volk, dat wel
steeds zijn plichten te horen kreeg,
maar nooit zijn rechten".
.Het werd absoluut noodzakelijk de
staatsinstellingen te zuiveren van het
wijd-verspreide machtsmisbruik en de
corruptie die door deze stand van za
ken werd aangemoedigd en gehand
haafd".
.JDe Militaire Beweging is zich er
diep van bewust dat onder haar plich
ten ook een belangrijke plaats inge
ruimd dient te worden voor de plicht
om als strijdkrachten van de Portuge
se natie, de burgerlijke vrijheden van
het Portugese volk te waarborgen. Daar
om hebben de strijdkrachten een pro
gramma van "Nationale Redding" op
gesteld om de natie haar vrijheden
terug te geven waarvan zij zolang
verstoken is gebleven.
Er is een junta gevormd die een
gedetailleerd regeringsprogramma zal
opstellen en zo spoedig mogelijk be
kend maken. Deze junta zal algemene
vrije verkiezingen uitschrijven opdat
het Portugese volk zonder enige
dwang zijn vertegenwoordigers kan
aanwijzen naar een grondwettelijk
parlement en zo vrij zal kunnen be
slissen over de toekomstige staat-
„Wij vertrouwen erop dat het volk
dit initiatief zal steunen en ondertus
sen de militaire macht in deze over-
zal aanvaarden".
PORTUGESE
AMBASSADE
BEWAAKT
DEN HAAG De Portugese ambassa
de in Den Haag en de ambtswoning
van ambassadeur Carlos Augusto Fer-
nandes staan vanaf donderdagmorgen
onder verscherpte politiebewaking.
Surveillancewagens van de Haagse po
litie hebben de opdracht gekregen ex
tra ritjes te maken in de omgeving
van de ambassade.
'PARKEERPLAN BINNENSTAD' VERSCHENEN
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4,5,7 en 9.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 13.
Sport op de pagina's 15 en
17.
Radio en t.v. op pagina 19.
Financieel nieuws op pagina
21.
ABONNEMENT
VOOR f 100
PER JAAR
MIDDELBURG Indien de
Middelburgse gemeenteraad in
de nabije toekomst de adviezen
volgt van het gisteren, donder
dag, gelanceerde 'Parkeerplan
binnenstad' zal het aantal plaat
sen, waar in Middelburg voor
parkeren betaald moet worden,
aanzienlijk worden uitgebreid.
In het centrum zullen dan aan
zienlijk meer parkeerm eters
worden geplaatst, er komen vier
parkeerautomaten bij op grote
terreinen en de blauwe zone
wordt afgeschaft.
Daarom is in dit door de dienst van
gemeentewerken in samenwerking
met de Middelburgse politie samenge
steld parkeerplan voorgesteld een
vorm van betaalde abonnementen in
te voeren voor vaste bezoekers van
de binnenstad. Met een dergelijk ab
onnement kan men dan op alle plaat
sen parkeren, zonder dat men eerst
een kaartje uit de automaat of een
munt in dc meter moet doen. Gedacht
is aan een parkeergeld van 100 per
jaar of twee gulden per week. De
abonnee ontvangt dan een soort 'alge
mene betaalcheque', waarmee men
overal 'vrij' kan.parkeren.
Om. vooral als Lange Delft en Lange-
viele voetgangersgebieden worden,
aan de parkeerbehoefte te kunnen
voldoen komen dichtbij het centrum
enkele grote parkeerterreinen (Kous-
teensedijk, Geere, Hof van Tange). Dit
zal het ook mogelijk maken dat men
parkeren langs de stoep in verschillen
de straten kan gaan verbieden. „Dit
zou de sfeer in en van de binnenstad
zeker ten goede komen", zo zeggen de
samenstellers van het parkeerplan.
Voorts wil men het parkeren op 'ei
gen ruimten' bevorderen. Bij de uit
werking van bestemmingsplannen
voor de binnenstad werd en wordt
hiermee rekening gehouden.
Atlractiegebiei
Bij een inventarisatie per 1 januari
jongstleden telde men in de Middel
burgse binnenstad 4179 parkeerplaat
sen. Hiervan lagen er 1705 binnen het
wat het parkeerplan noemt 'attractie-
gebied'. Dit strekt; zich uit van Dam
tot Geereplan. Dit aantal van even
1700 zal verminderen (de voetgangers
gebieden). Conclusie van de samen
stellers van het plan is, dat met de
groei van de winkelvestigingen zo'n
800 nieuwe parkeerplaatsen nodig
zijn. Men komt een eind met de in
deze volgorde aanleggen van de
parkeerterreinen; Kousteensedijk (150
a 200 auto's), Geere (garag© of kelder
voor 250 a 300 auto's) en het Hof van
Tange (200 a 250 auto's). Voor deze
volgorde is gekozen in samenhang
met de groei van de winkelfunctie
van de Middelburgse binnenstad.
Men moest tevens rekening houden
met de groei van het aantal auto's
van mensen die in de binnenstad
wonen. In 1971 was de autodichtheid
ongeveer één auto per vijf inwoners,
nu is dat ongeveer één auto op vier
inwoners. De samenstellers van het
plan hebben de parkeerbehoefte niet
op het aanbod op de topdagen van
het toeristenseizoen willen baseren. In
de zomermaanden wordt voor het
woon-werkverkeer al meer gebruik ge
maakt van de fiets. Minder langpar-
keerders dus, waarover men in het
stuk leest; „Indien dit wordt versterkt
door de tarieven van de parkeerauto
maten te verhogen komt er extra
ruimte voor de toeristen, die in het
algemeen een geschikte plaats met
wat hoger tarief prefereren boven
plaatsgebrek". Als er in het toeristen-
seizoen ruimtegebrek ontstaat, beveelt
men voorts aan op d© aan de rand
Ultra-kort
Eerder leest men in het stuk. dat de
grote parkeerterreinen 'goede moge
lijkheden bieden voor lang-,
ten behoeve van de werkfunctie
vrijwel de gehele binnenstad. Deze
opvatting is juist omdat de tijd om
van en naar de parkeerplaats te gaan
(maximaal vijf minuten) onderge
schikt is aan de duur van het bezoek".
In het hart van de stad wil men
vooral het zogenaamde 'ultra-kort'
parkeren maximaal een half uur
voor kort winkelbezoek. „Bij het In
richten van de voetgangersgebieden
Lange Delft en Langeviele. is. hoe
ingrijpend deze maatregel ook mag
lijken, het autovrij zijn een absolute
voorwaarde om in het hart van de
stad een leefgebied te verkrijgen",
aldus het plan.
Als de Geerebrug gereed is kan het
Zie slot pagina 2 kolom 5),
i de 170
Zijn
fiantlijn
j» va
parlementvwtelN, v
dan )n 1970. Het U
dat de opzet is k
Vorste? met deze vervroegd
zingen nastreefde: hij schreef
lijk uit omdat hij meende
lijke winst te kunnen beha
voornaamste politieke tegenstanders
'de Verenigde Partij hadden de afge
lopen maikfiden allerlei onderlinge me
ningsverschillen gekregen, met name
over de apartheidspolitiek En daar
van maakte Vorster gebruik voordat
de Verenigde Partij kans zag de gele
deren te sluiten kondigde hij vervroeg
de verkiezingen af. Een manoeuvre die
nu op het eerste gezicht geslaagd lijkt.
Bij nader inzien echter zijn bij Vor
ste rs overwinning enkele vraagtekens
te plaatsen.
In dit verband een tweetal opmerkin
gen In de eerste plaats dient te wor
den gewezen op het opvallende resul
taat dat ditmaal de Progressieve Partij
wist te bereiken, de groep van me
vrouw Helen Suzman. Jarenlang hoeft
zij op haar eentje de belangen van
deze partij in het parlement vertegen
woordigd. nu heeft zij er echter vijf
medestanders bij gek regen. Dat is voor
Zuidafrikaan.se verhoudingen een op
vallende verschuiving, zeker omdat
deze partij ©en to
taal ander beleid
voorstaat op hert
stuk van de apart
heid. Van belang is
in dit opzicht dat de
meeste stemmen op de Progressieve
Partij uit de 'rijke' districten kwamen.
Trouwens, Helen Suzman vertegen
woordlgde de afgelopen Jaren een zeer
welvarende provincie 'Houghton),
vaak aangeduid als 'zijden kousen dis
trict'. Het duidt er op dat juist bij vrat
men de 'sociale elite' zou kunnen noe
men een kentering optreedt in het
denken over de verhouding tussen de
rassen in Zuid-Afrika.
Onze tweede opmerking ten aanzien
van Vorsters overwinning betreft
de verkiezingen van 1966. Het is
namelijk goed er aan te herinneren
dat de Nationale Partij ondanks haar
winst van vier 'vermoedelijk vijfi ze
tels toch nog altijd niet op het peil is
van acht jaar geleden. In 1966 namelijk
wist ze 126 zetels te veroveren, een
aantal dat in 1970 terugviel tot 318.
Dit verlies ging toen helemaal naar de
Verenigde Partij, die van 39 op 47
kwam. Nu Is deze groepering met zes
zetels verlies op 41 gekomen, van wel
ke zes er vijf naar de Progressieve
Partij zijn gegaan. Uit dit alles valt
af te leiden dat er in blank Zuid-Afrika
een ontwikkeling aan de gang is die
een kleine tien jaar geleden voor on
mogelijk werd gehouden. Overigens
behoeft men geen illusies te koesteren
over een ander beleid: Vorster zal zijn
winst zonder twijfel interpreteren als
een steun voor de apartheidspolitiek.
Toen hij in 1970 zes zetels had verlo
ren sprak hij niettemin over een 'de
finitief mandaat' om met het beleid
van zijn partij te kunnen doorgaan.
Met vier zetels winst zal hij dit man
daat vermoedelijk nog nadrukkelijker
onderstrepen.
de Progressieve Partij met zes
zetels toch een factor van enige
betekenis in Zuid-Afrika begint te
worden, lijkt het voor het buitenland
meer dan ooit geboden te luisteren
naar wat uit die kring komt. Men zou
deze partij kunnen vergelijken met de
linkervleugel van de democraten in
Amerika, een liberale en nogal prag
matisch ingestelde groep. Waarom no
digt men in Nederland niet eens een
paar leden van deze Progressieve Par
tij uit?
N",
Zal de staatsgreep in Portugal het
begin inluiden van een democra
tisch regime in dat land? Er zijn
redenen te over om wat dat betreft ce
toekomst met enige reserve te be
schouwen. Generaal Spinola kan moei
lijk worden geschetst als een man. die
voor de rechten van de mens de barri
caden is opgegaan. Hij is niet links,
hij is wat minder rechts dan andere
leidinggevende Portugezen, üit zijn pu-
blikaties en uitlatingen is gebleken dat
hij er niets voor voelt de Portugese
koloniën op te geven: hij wil niet ver
der gaan dan een zekere autonomie
binnen een Portugees bestuur. En wat
het binnenland betreft: het oude re
gime zal zich zeker niet zonder slag of
stoot later, wegjagen. De afgelopen
weken dook herhaaldelijk het gerucht
op dat ook van rechts een staatsgreep
in voorbereiding was: de ultra's v.-aren
van mening dat Caetano de nalaten
schap van Salazar slecht beheerde.
Spinola is hen voor geweest.
Tot nu toe is naar buiten gekomen
dat deze generaal zich vooral laat
leiden door zijn opvatting dat het
onderdrukken van de vrijheidsbewe
gingen in Afrika te moeilijk en te kost
baar is. Een nogal eenvoudige ideolo
gie. In de praktijk echter is het pro
bleem aanzienlijk gecompliceerder, net
is niet alleen een militair vraagstuk.
Portugal heeft vooral het afgelopen
jaar ondervonden dat net in een isole
ment werd gedrongen. Er was pressie
vanuit het Vaticaan naar aanleiding
van berichten over massamoorden, de
Nixon-regering in de Verenigde Staten
stelde zich de laatste tijd uiterst ge
reserveerd op jegens Portugal, de in
flatie nam er ongekende vormen aan.
-vele jonge Portugezen vertrokken naar
andere landen om er als gastarbeider
te werken. In menig opzicht is ait land
in beroering en dat is nu tot uiting
(Voor veroolg zie pagina 3
kolom 1). ...nd
