29
110
SYNTHESE TUSSEN MILIEU EN VEILIGHEID
ZUURKOOL
deze week:
BiRUHER 89
BELEGEN KAAS 37Q
SNIJBONEN
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 7 MAART lffc
Bijgaande beschouwing over hei Rapport
van do commissie-Klaasesz is geschreven
door Ir. H. Meijer te Oosrerbeek. Het stuk
verschijnt eveneens in het Financieel Dag
blad.
Het Rapport van de commissie-Klaasesz betekent
een synthese tussen veiligheid en milieu. Ken
synthese, welke mogelijk is geworden, doordat de
Cie Klaasesz mode op grond van adviezen van de
Rijkswaterstaat op originele wijze, en hier past het
woord 'geniale', twee technische oplossingen heeft
weten te combineren.
Een blokkendam in cle geulen van de Oostorsehelde,
gevolgd door de bouw van een stormvloedkering op
liet ondiepe gedeelte tussen de geulen Roompot en
Schaar van Roggen plaat. Hier ligt sinds het vorig
jaar reeds een dijk, welke de werkeilanden Noordei
land en Noeltje Ja.ns verbindt tot dén 'werkeiland'
met een lengte van ongeveer 4 kilometer.
De blokkendam wordt zodanig uitgevoerd, dat het
getij op de gehele Oosterschelde gehandhaafd blijft,
doch in verzwakte mate. De blokkendam zal wor
den gebouwd met 'kleine' blokken van 71/: ton in de
kern, met behulp van de in aanbouw zijnde kabel
baan en met zeer zware blokken van 40 ton aan de
buitenzijde van de dam. Deze zware blokken zullen
mét behulp van schepen worden aangebracht, ana
loog met de werkwijze bij Hoek van Holland.
Aangezien deze blokkendam in 1078 gereed kan zijn,
wordt zonder dat de dijken langs de Oosterschelde
verhoogd behoeven te worden, in hetzelfde jaar
1078 als waarop thans de afsluiting is gepland,
veiligheid verkregen. De kans op overstroming,
welke bij de huidige situatie met Open Oosterschel
de en met de merendeels niet verhoogde dijken 1:
100 bedraagt, wordt, door de blokkendam verkleind
tot 1:1000.
Het. milieu wordt door de vermindering van het
getij met ernstig verstoord, terwijl vissenj. mosse
len en oestercultures kunnen blijven worden uitge
oefend. De blokkendam wordt zodanig ontworpen,
dat bij Yerseke het gemiddeld getijverschil niet
minder dan 1.80 m zal bedragen.
Dit getijverschil boven de oester- en mosselbanken
is nodig teneinde daar bij hoog water te kunnen
varen en bij laag water te kunnen lopen. Deze eisen
van veiligheid, milieu, visserij enz. enz. zijn echter
alleen te verenigen door de oppervlakte van het
vloedbassin achter de Oostersc'neldedam te verklei
nen. d w z. door de bouw van de Keetendam van
Tholen naar Duiveland en de Oesterdam. ten westen
van het Schelde Rijn-kanaal door de Oosterschelde.
Dit alles betreft de eerste fase.
De tweede fase betreft de bouw van een storm
vloedkering (welke nader toegelicht zal worden in
het tweede artikel) tussen de Roompot en de
Schaar van Roggenplaat.
De stormvloedkering en dit is in combinatie met de
blokkendam de baanbrekende constructieve oplos
sing van de Cio Klaasesz. De blokkendam komt
dus niet in de geulen maar op de uitgestrekte plaat
ertussen te liggen. Dit brengt natuurlijk mee. dat
na gereedkomst van de stormvloedkering er zowel
aan zee- als aan Oosterscheldezi.jde grote geulen
gebaggerd zullen moeten worden. Maar deze situe
ring heeft het grote voordeel, dat de blokkendam
later niet opgeruimd behoeft te worden en dat de
stormvloedkering in een grote bouwput op een
reeds aanwezig werkeiland gebouwd kan worden.
Het rapport van de Cie Klaasesz stelt duidelijk, dat
de blokkendam geleidelijk zal dichtgroeien (on
danks de grote openingen tussen de blokken)
dichtslibben en verzanden.
De stormvloedkering zal voordien de taak van ''e
blokkendam moeten overnemen, zodat uiteindelijk -
minstens hetzelfde getijverschil op de Oosterschelde
wordt gehandhaafd als tijdens de eerste fase.
Na het instellen van de stormvloedkering wordt de
veiligheid optimaal verzekerd, omdat door sluiting
van deze kering zowel extreem hoge waterstanden
(gevaar voor overstroming) als extreem lage water
standen (gevaar voor oever- en dijkvallen) tot het
verleden zullen behoren. De kans op overstroming
wordt teruggebracht tot 1:4000.
De stormvloedkering zal worden ontworpen over
eenkomstig de ideeën van de werkgroep
'Zeeuws Meer'? Deze multidisciplinaire werkgroep
bestond uit 11 studenten uit Delft, 2 uit Wagenin-
gen. 2 uit Utrecht en 1 uit Rotterdam met de steun
van lectoren en hoogleraren. Zij presenteerden de
uitkomsten van hun studie op 21 juni 1972 op
uitmuntende wijze m Delft. Hun conceptie was
voortreffelijk, waarbij vooral de 'venturivorm (zie
tweede artikel) opviel.
Tegen de praktische uitvoering bleek de voorgestel
de wijze van 'afzinken' een groot risico mee te
brengen, terwijl voor bouw in een bouwput noch
voldoende ruimte, noch voldoende tijd beschikbaar
was
Bovendien waren de afmetingen van de stormvloed
kering hoe indrukwekkend ook, toch onvoldoende
voor het handhaven van de getijbewegmg op de
gehele Oosterschelde-
Dank zij de vondst van de Cie Klaasesz om de
stormvloedkering te bouwen na gereedkomst van de
blokkendam en op de uitgestrekte plaat is de bouw
van deze kering van nog veel grotere afmetingen
(zo nodig tot een totale lengte van 3 kilometer) in
een bouwput d.w.z. in den droge mogelijk gewor
den.
Hot is hier stellig d® plaats om nogmaals hulde te
brengen aan deze werkgroep en het moet voor alle
leden een enorme voldoening betekenen dat on
danks denigrerende kritiek van officiële zijde in de
trant van "het ls maar een afstudeerproject', zij met
hun studie een wezenlijke bijdrage hebben geleverd
tot het advies van de Cie Klaasesz.
De dammen door HET KEETEN en door de
Oosterschelde vlak ten westen van de Schelde-
Rijnverbinding zijn nodig om bij het verminderde
debiet bij de blokkendam en later bij de storm
vloedkering toch een minimum van 1.80 m boven
de mossel- en oesterbanken aan getijbewegmg bu
Yerseke te handhaven. Derhalve geen Keetendam
meer vanwege beperking van de erosie op de
Oosterschelde mdar vanwege de nog aanvaardbare
afmetingen van de doorlaatopeningen van de blok
kendam en stormvloedkering
RECAPITULATIE BOUWPROGRAMMA
lste fase bouw blokkendam in de drie geulen:
Roompot, Schaar van Roggenplaat en de Hammen.
In 1978 gereed, waardoor voldoende veiligheid
(kans op overstroming 1:1000) Bouw Keetendam en
Oesterdam.
2de fase Bouw stormvloedkering, 10-15 jaar bouw
tijd. Na gereedkomst stormvloedkering optimale
beveiliging zowel tegen stormen als tegen oever- en
dijkvallen. Getijverschil minstens even groot als bij
eerste fase, mogelijk iets groter.
Na deze algemene beschouwingen dienen de ver
schillende aspecten nader te worden bekeken.
waarschuwingssysteem, maar vooral het organise
ren van mobiele eenheden, die over voldoende
materieel beschikken om lokale gevaarlijke plaatsen
te versterken Een enkele geïsoleerde dijkwaoht kan
weinig meer uitrichten dan waarschuwen. Een goed
Reorganiseerde kleine ploeg met goed materieel kan
een ramp voorkomen
B Na 1978 tot het in gebruik stellen van de
stormvloedkering, een periode van 10-15 jaar is
hierboven reeds besproken Opgemerkt kan nog
worden, dat na gereedkomst van Keeten- en Oester
dam voor het gebied ten noorden en ten oosten van
deze dammen optimale veiligheid wordt verkregen
C Na ingebruikneming stormvloedkering, eveneens
reeds besproken.
Indien In de verre toekomst door bodemdaling,
temperatuurstijging do zeespiegel verder zou stij
gen, kan de dijk met. stormvloedkering zonder
moeilijkheden worden verhoogd.
sport, het zeilen, zeevissen en onderwatersport.
Temeer omdat het water in de Oosterschelde sinds
;le aanleg van cie Volkeraksluizen van uitzonderlijk
schone kwaliteit is en dit ook In de toekomst zal
blijven Een nadeel ls het verbreken van de open
verbinding met de Noordzee, doch dit ls te onder
vangen (zie tweede artikel). De Keeten- en Oester
dam leveren voor de watersport enige belemmering
op doch daar staal, tegenover dat op droogvallende
zandplaten en oeverstroken ten noorden van de
Keetendam nieuwe reecreatiemogelijkheden ontstaan.
Oeverrecreatie en zwemmen in de schone Ooster
schelde met eb en vloed zullen zich stellig verder
uitbreiden, nu ook hiervoor nieuwe investeringen
verantwoord zijn. Een goed evenwicht tussen rust
en recreatie is ook hier een absolute vereiste.
betere oost-westverblndlngen. van belang voor zo
wel Schouwen-Duiveland als voor westelijk N Brv
bant. Een weg over de Oesterdam geeft een direct»
verbinding van Tholen met Zuid-Beveland en snijdt
de omweg over Bergen op Zoom af
Belangrijk is echter, zoals het Rapport vormeldt.
dat. de "hoef ijzerstructuur' van Zuidwest-Neder
land zo goed mogelijk bewaard blijft. In dez»
structuur past geen snelweg over de dammen.
Slot
Landschap
V isserij
Milieu
A Voor het aquatisch milieu betekent dit:
a) gerinipre stroomsnelheden. waardoor wellicht
enige sedimentatie de belasting door verontreinigen
de stoffen wordt relatief groter, omdat door ver
mindering van de getijbeweging ook de totale
hoeveelheid water en de uitwisseling iets vermin
dert.
b) de oppervlakte van de getijdezone (droogvallend
bij laag water) wordt iets kleiner. De oppervlakte
van de schorren zal daarentegen iets toenemen
c) ten noorden van de Keetendam liggen 1400 ha
schorren en slikken. (Schorren zijn met zoutwater
planten begroeide buitendijkse terreinen, slikken
idem doch onbegroei De biologische waarde van
deze schorren zal door de Keetendam sterk vermin
deren. de slikken zullen zelfs onder water verdwij
nen.
d) de Oesterdam geeft in het meest oostelijke deel
van de Oosterschelde een verlies van 200 ha
schorren.
Echter zou ook bij een geheel Open Oosterschelde
de bouw van Keeten- en Oesterdam noodzakelijk
zijn. zodat de oplossing van de Cie Klaasesz voor
de punten ad d) en e) geen verslechtering betekent.
B ORNITHOLOGISCH
a) door vermindering van het fourageergebied zal
wellicht, het aantal vogels verminderen, doch ver
wacht wordt dat het, aantal soorten vrijwel gelijk
zal blijven.
b) de uitwijkmogelijkheden in strenge winters van
Waddenzee en elders naar het Deltagebied zijn
reeds veel kleiner dan vroeger doch worden door
uitvoering van het advies van de Cie Klaasesz niet
ernstig verminderd.
C INLAGEN
Omdat, de bestaande dijken langs de Oosterschelde
niet tot. Deltapeil verhoogd, verzwaard en plaatse
lijk door nieuwe dijken vervangen behoeven te
worden, blijven de inlagen intact. Hoewel door
doelmatige uitvoering van de dijkverzwaring de
aantasting van het milieu tot aanvaardbare propor
ties had kunnen worden teruggebracht, is het
natuurlijk een voordeel, dat deze thans achterwege
kan blijven.
Conclusie Zowel fase I (blokkendam) als fase II
(stormvloedkering) zijn voor het milieu aanvaard
baar.
Deze situatie zou echter nog belangrijk gunstiger
worden, indien het mogelijk blijkt om de Keeten
dam naax het noorden te verleggen. Een dam van
St-Philipsland naar Duiveland (Filipsdam) betekent,
dat- het. zeer waardevolle schor ten oosten van SU
Annaland (op Tholen) en ten oosten van Ouwerkerk
(op Duiveland) behouden blijft.
Dij een gemiddeld getijverschil van J.80 m boven
de banken bij Yerseke kunnen mossel- en oester-
cultures, zij het met enige aanpassing, normaal
voortgang vinden. Indien het voorstel van de com
missie wordt uitgevoerd, staat niets meer in de
weg om door nieuwe investeringen de capaciteit,
uit te breiden Zolang er nog onzekerheid over de
toekomst bestond, was men huiverig om tot nieuwe
investeringen over te gaan. Het biologisch plafond
voor de oestercultuur laat zelfs nog een verdubbe.
ling van de capaciteit toe (zie ook tweede artikel).
Hoewel de Waddenzee reeds 2/3 van alle
mosselen in Nederland produceert, worden alle
mosselen nabij Yerseke verwaterd. Bij het opvissen
van de mosselen van de bodem ontstaan onderwa
ter 'stofwolken' en de mosselen krijgen daardoor
fijn zand of slib naar binnen. Omdat zandhoudende
mosselen door de markt niet worden geaccepteerd,
moeten deze worden gezuiverd. En hiertoe dienen
de verwaterplaatsen nabij Yerseke. waar zowel een
harde bodem als helder water aanwezig zijn.
De visserij óp garnalen en platvis kan eveneens
doorgang vinden. De voorgestelde Keeten- en Oes
terdam zullen nauwelijks enige belemmering opleve
ren. Anders is het ..iet de blokkendam en later de
stormvloedkering. Omdat dezelfde vissers opereren
in de Oosterschelde en in het aangrenzende deel
van de Noordzee zal deze dam bepaald een belem
mering vormen Op de wenselijkheid en mogelijke
oouwwijze van deze sluis zal in het tweede artikel
lader worden Ingegaan.
5e klnderkamerfunctie voor vele soorten Noordzee
vis blijft behouden, zij het dan ook dat door de
vermindering van de getijbeweging deze mogelijk
iets in omvang zal teruglopen.
Al betwijfelen sommigen of de vis zijn weg door de
brede blokkendam zal weten te vinden, maar des
kundigen achten de openingen tussen de blokken
(meer dan ëën tot. meerdere meters) hiertoe vol
doende. Gesteld werd. dat de vis juist aangetrokken
wordt door sterke stromen en dat zij voor het passe
ren van de dam het juiste ogenblik zal weten te
kiezen.
De ongeëvenaarde vanatie in de mogelijkheden van
de sportvisserij langs en op de Oosterschelde blijft
optimaal gunstig. Niet algemeen bekend is de zeer
grote belangstelling in Belgie voor deze sportvisse
rij. minstens de helft van alle sportvissers zijn
Belgen, een ideale vorm-van Beneluxsamenwerking.
Het niet behoeven te verhogen van bestaande
dijken betekent dat. bestaande begroeiing, bomerlj-
en, inlagen enz. intact blijven. Visueel zal de dam in
de mond van de Oosterschelde mogelijk een sto
rend element vormen, al zullen de sterke stromen
door de blokkendam en later door de stormvloed
kering wellicht een voor Nederland verrassend
nieuw element in het landschap vormen.
Scheepvaart
Landbouw
Veiligheid
A Tot 1978 continuering van de huidige situatie,
precies zoals gepland bij volledige afsluiting.
Het lijkt, bepaald nodig om duidelijk zwakke en te
lage plekken in de huidige dijken enigszins te
versterken c.q. te verhogen. Ook hier geldt een
ketting is niet sterker dan de zwakste schakel. De
decemberstormen hebben duidelijk een aantal zwak
ke plaatsen aangetoond en enige versterking daar
zou een algehele verhoging van de veiligheid mee
brengen. Het gaat daarbij om relatief kleine bedra
gen.
Minstens even belangrijk lijkt echter verbetering
van het. waarschuwingssysteem, dat in december
1973 opnieuw ernstig te kort schoot. Betere en
vooral tijdiger waarschuwingen, maar daarnaast
ook betere organisatie. Een wijdvertakt telefonisch
De Commissie acht de belangen van de land- en
tuinbouw primair gediend door beveiliging van het
betrokken gebied tegen overstroming. De mogelijk
heid van 't inlaten van 'zoet' water uit het Zeeuwse
Meer is geleidelijk reeds in het, vergeetboek geraakt,,
zodat, hieraan verder geen aandacht, zal worden be
steed- Vermelding 'verdient echter stellig- de opmer
king van de Commissie, dat, de bebouwde gebieden in
Zuidwest-Nederland behoren tot de beste landbouw
gebieden in West-Europa. Ook hier is de continuïteit
gelukkig volledig gewaarborgd.
Waterhuishouding
De Oosterschelde blijft, zout: het Mastgat - Zijpe -
Volkerak en het. Schelde - Rijnkanaal ten noorden
van de Kreekraksluizen zullen geleidelijk zoet water
gaan bevatten. Van echte verzoeting kan eerst
worden gesproken na verbetering van de kwaliteit
van Rijn- en Maaswater. Voor de waterhuishouding
van Zw.-Nederland is het zout blijven van de
Oosterschelde van groot belang. Nu is bij de
Volkeraksluizen veel minder doorspoel wat er nodig
en dit betekent weer, dat vrijwel al het Rijnwater
beschikbaar blijft om de verzilting van de Nieuwe
Waterweg tegen te gaan, bij hoge afvoeren van de
Rijn met relatief schoon water de boezemwateren
van Zuid-Holland door te spoelen en het spaarbek
ken in de Grevelingen van schoon water te
voorzien. Voor de drinkwatervoorziening van de Zuid
hollandse en Zeeuwse eilanden wordt gerekend op
de aanleg van een spaarbekken in de Grevelingen.
Dank zij de bouw van de Keetendam zal hef.
misschien mogelijk zijn dit spaarbekken bij hoge
afvoeren via Volkerak en Zijpe te vullen, anders zal
daartoe een leiding vanuit het Hollandsch Diep nood
zakelijk zijn.
Recreatie
Handhaven van het getii op de Oosterschelde
biedt uitstekende mogelijkheden voor de water-
ai binnenvaart. Deze ls grotendeels gericht van en
naar de Rijn Van Antwerpen loopt de scheepvaart
route straks via de Kreekraksluizen en het. Schel-
de-Rijnkanaal naar de Volkeraksluizen. De bouw
van de Keeten- en Oesterdam heeft voor Antwerpen
alleen maar voordelen. De vaart over de Ooster
schelde wordt achter dc nieuwe dijk ten westen
van de Schelde-Rijnverbinding nog rustiger, terwijl
bovendien de Volkeraksluizen straks een soort
tweede waterkering gaan vormen en althans een
gedeelte van de tijd open zullen kunnen slaan. Niet
permanent, omdat op het Hollandsch Diep ter plaat
se nog een 20 cm getijverschil optreedt. Hoewel het
lijkt mogelijk door geeigende maatregelen, leidam-
men en dergelijke de stroomsnelheden zo te beper
ken, dat deze sluizen althans het grootste deel van
de tijd open kunnen blijven. Van Gent Temeuzen-
Sloegebied loopt de scheepvaartroute via het Kanaal
door Zuid-Bevel and met sluizen te Hansweert en te
Wemeldinge. via de Oosterschelde-Keeten-Mastgat..
Zijpe naar de Volkeraksluizen. Door de handhaving
van het getij op de Oosterschelde en de bouw van
de Keetendam zal er in deze dam één sluis bij
komen, terwijl bovendien de sluis te Wemeldinge
gehandhaafd blijft. Ook hiervoor geldt natuurlijk
het voordeel van hef, gedeeltelijk openblijven van
de Volkeraksluizen. Het is echter duidelijk gewor
den dat met name voor Gent andere factoren dan
het handhaven van de sluis te Wemeldinge van veel
groter belang zijn. Met België zullen nieuwe bespre
kingen nodig zijn. maar het. advies van de Cie
Klaasesz biedt ook voor België zovele voordelen,
dat er geen moeilijkheden behoeven te ontstaan.
Tenslotte Bergen op Zoom. Voor de vaart, naar en
van de Rijn verandert er voor Bergen op Zoom
mets (zie Antwerpen), zij het dat ook hier het
voordeel van de Volkeraksluizen geldt,
b) scheepvaart naar en van zee, Voor de vaart door
de Westerschelde is handhaving van het. getij op de
Oosterschelde uitgesproken een voordeel. Bij afslui
ting van de Oosterschelde dreigt, verzanding van het
Oostgat. de vaargeul in de Westerschelde. welke
vlak langs Walcheren (Vlissingen - Westkapelle)
loopt. Verzanding van deze geul zou een omweg
van vele uren meebrengen voor alle schepen van de
Westerschelde naar het noorden (R'dam, Bremen,
Hamburg en verder) en v.v. De Westerschelde is een
uitermate gevoelige rivier en gezien de grote belan
gen voor Antwerpen en Gent, is het logisch dat
België niet wil. <dat door maatregelen op -Neder
lands gebied, bijvoorbeeld door de afsluiting van de
Oosterschelde. de toestand op de Westerschelde zou
verslechteren. Verwacht kan worden, dat België
geen bezwaren zal maken tegen de oplossing van de
Oosterschelde volgens het advies van de Cie Klaasesz-
Voor Bergen op Zoom blijft de scheepvaart
naar zee mogelijk via een sluis in de Oesterdam en
vervolgens door het. Kanaal door Zuid-Beveland.
Voor de scheepvaart, lijkt, het stellig de moeite
waard om te overwegen of er in de Oosterschei de-
dam nog een scheepvaartsluis gebouwd moet wor
den.
Landverkeer
Het Rapport van de Cie Klaasesz plaatst een
groot vraagteken achter de wenselijkheid om in
de toekomst een weg over de Oosterscheldedam
aan te leggen. Gelukkig behoeft hierover in de
eerstvolgende jaren geen beslissing te worden geno
men. omdat, deze weg pas mogelijk wordt, na
gereedkomst van de stormvloedkering en het in het
clijklichaam opnemen van de blokkendam.
Bovendien merkt de Cie Klaasesz nog op, dat, indien
deze weg ooit. mocht worden aangelegd nauwkeurig
rekening gehouden zal moeten worden met de
bestaande structuren van de wegen op Schouwen
en Walcheren. Anders gezegd: zeen 4-baans snelweg
daar dwars doorheen.
Voor de Prov. Brugmaatschappij, welke de ZEE-
LANDBRUG financiert, moet het voorstel van de
Cie Klaasesz uitermate verheugend zijn. Geen dam
men weg (als die er ooit komt) vóór 1988.
Zowel Keetendam als de Filipsdam 'indien de
Keetendam naar het noorden wordt verlegd) geven
De Cie Klaasesz heeft in zeer hoog tempo gewerkt.
Enkele leden hebben de pensioengerechtigde leeftijd
reeds bereikt. Zij zullen hebben bemerkt, dat "met
pensioen zijn' niet gelijk staat met "beschikken over
vrije tijd'. Andere leden hadden reeds een overvolle
dagtaak. Zoals één van hen opmerkte: het, werk
voor de Oosterschelde ls niet de bekende druppel,
die de emmer deed overlopen, maar een hole plens'.
Ondanks dit hoge tempo kenmerkt het Rapport, zich
door een goede stijl. Het vormt, ondanks 7 verschil
lende auteurs, elk met een duidelijke inbreng, toch
een eenheid. Dat deze multidisciplinaire groep,
waarvan elk lid met grote ervaring op eigen'
terrein, zo'n hecht team heeft, weten te vormen, ls
uitzonderlijk en bemoedigend voor de toekomst. De
grote constructieve bijdrage van de Cie is reeds
genoemd, maar haar bijdragen op ander terrein
zijn eveneens belangrijk. De Cie heeft, door alle
belanghebbenden en geïnteresseerden uitvoerig aan
te horen en in te schakelen, alle brieven te lezen de
Irritatie, frustatie en polarisatie voor een groot deel
weggenomen. Zij heeft zich de medewerking van
alle betrokken Overheden en Diensten weten te
verzekeren. De daaruit voortvloeiende adviezen zijn
kennelijk van grote waarde geweest. Maar de Cie
heeft ook duidelijk aangetoond, dat deze zelfde
Overheidsinstanties door een onstellend tekort aan
psychologisch inzicht en openheid een grote verant
woordelijkheid dragen voor de opgetreden polarisa
tie. Anders gezegd de kermis, ervaring, theoretische
en praktische zowel voor berekeningen, ontwerpen
en uitvoering van de Rijkswaterstaat zijn voot
grote en ingewikkelde projecten als de Deltawerken
van onschatbare waarde. Maar er zijn ook duidelij
ke grenzen aan het gebied, waarop de Rijkswater
staat een eigen beleid mag voeren. In de rijf tiger
laren heeft de rijkswaterstaat vrijwel alleen het
beleid bepaald voor de Deltawerken, en dit is mi
niet meer toelaatbaar.
Moge de Oosterschelde ook in dit opzicht een keer
punt blijken te zijn, zodat voortaan grote projecten
steeds multidisciplinair en zo open mogelijk wor
den voorbereid.
Een keerpunt ook ten aanzien van het milieu. Het
is verleidelijk om de aan het milieu gewijde
pagina's van het rapport volledig te citeren. Voor
de eerste keer zijn in Nederland de belangen van
het milieu als volkomen gelijkwaardig afgewogen
tegenover die van veiligheid, economie, verkeer etc.
Ditzelfde geldt mutatis mutandis voor de visserij.
Te vaak is deze achtergesteld bij echte of vermeende
andere belangen en het is verheugend, dat de visserij
eindelijk de waardering ondervindt, waarop zij zo
zeer recht heeft
Het Rapport van de Cie is echter nog geen
eindpunt. Van verschillende zijden zijn reeds vragen
geuit en er zal nog veel rekenwerk en voorberei
ding nodig zijn voor het, project zijn definitieve
vorm heeft verkregen Bestuurlijk is er gelukkig
een vereenvoudiging, de Deltawet behoeft, niet te
worden gewijzigd. Deze spreekt immers slechts van
'afsluiten' en niet. van de wijze waarop. Toch zal de
Oosterschelde natuurlijk in het parlement worden
besproken.
Het advies van de'Cie Klaasesz zal daarbij Inte
graal dienen te worden behandeld, blokkendam en
stormvloedkering zijn onlosmakelijk aan elkaar ver
bonden. ook al worden zij niet gelijktijdig uitge
voerd.
De noodzaak van een snelle besluitvorming ls reeds
genoemd en het, is t.e hopen, dat de provinciale
besturen van Zeeland, N.-Brabant en Z.-Holland, de
raad van de waterstaat, en de waterschappen aan
wie de minister alle om advies heeft gevraagd met
dezelfde voortvarendheid als de Cie Klaasesz zullen
werken.
Het, advies van de Cie Klaasesz is een uitdaging
voor ons allen. Voor de rijkswaterstaat moet
deze uitdaging aan hun technisch kunnen een voor
recht zijn. Aan hun loyale medewerking behoeft
niet te worden getwijfeld. Daarnaast zullen ook alle
provinciale besturen, waterschappen, alle verenigin
gen, stichtingen, groeperingen en individuele perso
nen. die zich de afgelopen jaren voor de Ooster
schelde hebben ingezet zich achter het advies van
de Cie Klaasesz kunnen scharen. Elk vanuit hun
eigen benadering: veiligheid, mileu, visserij etc. Elk
waakzaam blijvend voor eigen verantwoordelijk
heid, maar dat zien als een onderdeel van het grote
geheel de Oosterschelde.
Het is thans reeds een positief resultaat, van de
Oosterschelde. dat het de mogelijkheid en noodzaak
van samenwerking van alle milieugroeperingen heeft
aangetoond en dat deze elkaar bereids hebben
weten te vinden.
Moge het jaar 1974 een werkelijk KEERPUNT in
net. milieubeleid in Nederland worden. Het is wel
licht de grootste verdienste van de Cie Klaasea
'niertoe de weg te hebben gebaand.
(ADVERTENTIE)
Bij een Gelderse rookworst van 145
150 gram
extra belegen 500 gram
i belegen 500 gram
Hollandse (diepvries) 300 gram4&0"
GROTE VAART
IN DE MEESTE ZAKEN VERKRIJGBAAR
ARISTOTELES 5 te Pto Cortes ATL. CROWN
6 V Ner York nr Norfolk ATLANTIC STAR S
v Gothenburg nr Liverpool, BAROK 5 te
Hamburg, CARTAGO 5 v Baltimore nr Pto
Cortes CHFVRON NAPLES 5 t.a Freeport
CINULIA 5 300 n Sombrero nr Rotterdam,
COPPENAME 6 to Baltimore CORAL OBE-
LIA S v Lake Charles nr Colombia. DALLIA
6 te Geelong verw. DILOMA 5 120 zw
Freetown nr Genua DIOGENES 6 te Le
Havre FREETOWN 5 v Freetown nr
Havre. GAASTERDIJK 5 1330 no Pto Rico
nr Cristobal. GANYMEDES 4 te Buenaven
tura GRAVELAND 5 v Paranagua nr San
tos GREBBEDIJK 5 460 no Flores
Bermuda. GULF HANSA 5 ie Bantry Bay
verw, GULF SWEDE 5 le WhHegale HER
MES 6 te New York ILIAS 5 te Amsterdam
LADON 6 v Willemstad nr Port of Spain
LOPPERSUM 5E te Amsterdam. MERCURI-
US 6 te Paramaribo verw. NEDLLOYE
OARWELL 5 800 n Wake Isl nr Baltimore
NEDLLOYD DEJIMA S v Gothenburg
Hamburg.
g. NEDLLOYD NILE 5 v Rouaan
Le Havre, NEPTUNUS 5 835 no Tombrero
nr WlUemslad PALAMEDES 5 v Hamburg
nr Antwerpen POOLSTER 6 10 W Agadlr
nr Brest ROTTERDAM 6 v San Juan
New York, RI.TNBORG 6 te Vaaja ve
SIRARA 5 000 ono Barbados nr Southamp
ton SOCRATES 6 te Aruba verw STRAAT
FRESCO 4 v Kaapstad nr Singapore,
STRAAT HONSU 4 v Hongkong nr Nagoya.
STRAAT LOMBOK .5 v Port Kelang
Mombasa STRAAT LUANDA 6 te Cochin.
TINTO 4 20 w Manzanlllo nr Los Angeles
TRIDENT AMSTERDAM 5 v Maracaibo
Cartagena VEE ND AM 5 t Singapore
Bangkok. VIANA 110 no St .Maarten
Tranmere. VLIELAND 5
WISSEKERK 5 te Balboa WONOSARI S 340
zw Paas ell nr Tauranga ZUIDERKERK 3
v GBugo nr Pusan
Perth nr Portland LAARDERKERK 5 v
Madras nr Cochin, LALIBELLA 6 400 wzw
Ouessant nr Rotterdam. LELYKERK 7 te
Kuwait verw LEUVE LLOYD te Lyttle-
tnn LOIRE LLOYD 6 300 n St. Maarten nr
VUsstngen, MAIN LLOYD 5 v Bridgetown
nr Barcelona, METULA 6 140 o Ra» Tanura
nr Trinidad MISSISSIPPI LLOYD 6 te
Mcna al Ahmadt NEDER EEMS 6 350 wnw
Minlcoy nr Singapore. NEDLLOYD DEJIMA
6 te Hamburg, NEDLLOYD NILE 6 te Le
Havre OOSTKERK 5 Ie Chalna verw
PRINSES MARGRIET 6 te Torbay 6AFO-
CENA AUCKLAND 7 te Port Elizabeth verw.
SCHIE LLOYD 5 te Hamburg. SEPIA 4 v
Las Palmax nr Bonny STRAAT VAN DIE-
MEN 6 210 o Beira nr Port Elizabeth
TIBANA 6 t.a rede Lelxous, WAALEKERK 5
te Porsgrun, WISSEKERK 6 v Panama Kan,
nr Genua WONOGIRI 5 te Kobe WONO
SARI 6 v Penang nr Singapore.
KLEINE VAART
AARDENBURGH 6 te Rotterdam. AER-
DENHOUT pass 5 Brunsbuettel nr Zaan
dam. ALI 5 vn Amsterdam nr Antwerpen
ALTAIR 5 IC Amsterdam, ANNA BROEI
te Rotterdam ANNA DRENT pass 5 Madei
ra nr Guayaquil APOLLO-1 5 te Rotter
dam. ARCAS 6 te Famagusta verw.. AURI-
BASTIAAN BROERE «I
BUllngham BELLATRIxj
ir Belawan BERNISSE 5
Londen. BOREAS pass 6
Kp. Flnlsterre nr Malta, BRAGE pass 6
Brunsbuettel nr Kopenhagen BUSSARD 5
vn Hamburg nr Bremen CAPELLA 4 te
Bohus. CAREBEKA-6 5 vn Rotterdam nr
zee, CLARISSA 4 vn Delfzijl COMTESSE
pass 6 Zeebrugge nr Antwerpen CORIA
pass 6 Vlieland nr Delfzijl DEPENDENT 4
le Poole, DIANA-V 6 te Rotterdam, DUTCH
ENGINEER 5 te Rotterdam DUTCH MATE
pass 5 Smtthknotl nr Antwerpen DUTCH
SAILOR 5 vn Stade nr Rotterdam ELEC
TRON 5 vn Rotterdam nr Londen, ELISA
JOHANNA 4 te Uddevalla, EMMY-S pass 6
Sendettle nr Rotterdam HOOP 5 60 no Kp.
VUlano nr Fecamp JACOBUS BROERE 6 te
Rotterdam, JAN 5 te Rotterdam, JEAN-E 5
vn Amsterdam nr Londen KITTIWAKE 5
ra Oran nr Marseille KRAFTCA 6 te
Rotterdam LIFANA pass 6 Wight nr Ant
werpen, LUMEY pass 6 Hoek van Holland
nr Velsen, MARCONI pass 5 Dungeness nr
Bilbao MARE LIBERUM 5 te Rotterdam
MARGIT pass 5 Kp. VUlano nr Lissabon
MARITTA JOHANNA 5 vn Amsterdam nr
Tananger, MARJAN 5 te Amsterdam, MAR-
KAB-2 6 390 no Azoren nr Rotterdam
MENNA pass 5 Brunsbuettel nr Halmstad
MERWEHAVEN pass
kerken. METEOOR 3 vn Kingston ar 1"
York. MIRDINE 5 180 nno Kp. VUlaae v
Pescara NORA 4 te Cork PHILIP BBOE
5 vn Rotterdam nr Bilbao POOLSTER i
nw Texel nr Vlnardlngen, RIGA PAUL*
240 zo Abidjan nr Abidjan, RIJNSTROOU
te Amsterdam SOLENT 5 te Rotlndtn
SPAARNESTROOM 5 70 w Ouesssat B
Dover, SWINDREGT pass 5 Kp. Ftnlitmi
nr Rotterdam, TARAS 5 te Rottetdic
TRANSIT 5 te Rotterdam TRIAS TRADG
5 te Rotterdam TUGRO pass 6 Flambe-,
nr Rotterdam. URSA MINOR 5 te Am*':-
dam. WESTERBEEK pass 6 Texel nr W-
deaux ZKEBURGH pass 6 Algiers nr
AAT-V 6 te Rotterdam ANNE HSt-
FURTH 6 vn Sevllla nr Runcorn, AUBOEi
S le Rotterdam verw., BREEVEOHT 6
Sfax BRT ND A 6 vn Poole nr IJmuidH
FAREL 6 vn Rotterdam nr Great T«-
mouth. GRUNO 6 te Londen, LEENDERT
BROERE 6 150 nw Esbjerg nr Huil LEOFO-
LARIS pass 6 Kp. Vlllano nr Cssablsacs
MAJORCA 6 vn Rotterdam nr Grand»,
NIEUWLAND 6 te Rolterdam. PACIFIC -■'
o Kp. Esparlel nr Tanger PI ETER WIN5E-
MIUS pnss 6 Nordemey nr Msncheflc,
POOLSTER 6 te Vlnardlngen, RING 6
Rotterdam ROERBORG pass 6 Borkum
IJstad STELLA ANTARES pass 6 oil Mt»
nr Larne, STELLA ORION 6 t.a. Humber w
Immlngham, TIDE-2 pass 6 Southwold i"
Napels VANGUARD pass 6 Crossand
Londen VESTA 6 vn Londen nr Rötterdis,
VISCOUNT 6 te Rotterdam WEST-VLIE
LAND 6 50 x Freetown nr Dakar, WILL»
SMITS pass 6 Thames nr Montrose, Zaa» -
te Rotterdam Terw.
HOOG EN LAAG WATER
GA 5 t
vn Rotterdam nr
5 360 zo Ceylon t
vn Rotterdam i
Vrijdag 8 maart
Vlissingen
Temeuzen
Zierikzee
Hansweert-
Wemeldinge
uur cm
1.42 221
2.10 238
3.05 159
2.49 248
3.28 190
uur cm
14.06 235
14.37 252
15.35 180
15.20 262
15.52 211
uur cm
8.19 231
8.55 240
8.38 169
9 23 257
9.18 197
NAP
uur ot
20.27 20'
21.00 218
20.54 1«
21.33 33*
2134 IK
