PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EERSTE UITSLAGEN DUIDEN OP
KLEINE LABOUR ZEGE
OLLING
TATION
Kabinet voor
gekozen
formateur
Herstel diplomatieke
banden Egypte en VS
„Instelling districtsgeneeskundige-
en gezondheidsdiensten Zeeland nodig"
Tory-zetels naar socialisten en liberalen
Grote
opkomst
Britse
kiezers
de krant
van zeeland
bookmakers
invoering beperkt
districtenstelsel
vandaag ontmoeting kissinger - gromyko
Lubbers oi
Trip?
DOKTER S. LELIE, GENEESKUNDIG INSPECTEUR VOOR DE VOLKSGEZONDHEID:
N"
D"
j]7e jaargang - nummer 51
Vrijdag 1 maar» 1974
LONDEN De Britst premier
Edward Heath rechtn verlaat
met de conservatieve kandidaat
voor Londen-Citv en Westminster
South, CS. Tugendhat. het ver
kiezing s bureau in Westminster na
het uitbrengen van zi'n rfem
'GOKKEN' OP
HEATH
(Van onze correspondent)
LONDEN De dertig miljoen
Britse kiezers hebben zich zo
was donderdagavond bij het
sluiten van de stembussen de al
gemene indruk door het mie
zerige weer in het grootste deel
van het land niet laten afschrik
ken. Er werd rekening gehouden
met een recordopkomst, die in
het voordeel van de Labourpar-
tij is. Niettemin voorspelde de
laatste opiniepeiling, van het
Londense avondblad Evening
Standard, een meerderheid voor
de conservatieve partij van drie
procent op Labour.
Voor het eerst deden twee miljoen
jeugdige kiezers, waarvan een kwart,
nog op school gaat. aan de strijd
mee De stemgerechtigde leeftijd is
teruggebracht tot 18 jaar. De jongste
kiezer was een schoolmeisje, dat net
10 minuten lang 13 was, toen de klok
twaalf sloeg in de nacht van woens
dag op donderdag.
Premier Heath en oppositieleider
Wüson brachten hun stemmen uit in
een stemlokaal niet ver van het parle
ment. Premier Heath ging daarna
naar zijn kiesdistrict Sidkup, een
voorstad van Londen. Harold Wilson
vloog terug naar zijn kiesdistrict in
de buurt van Liverpool. Hier wachten
de traditionele kandidaten hun lot af.
De minder traditionele kandidaat is de
liberale leider Jeremy Thorpe. Hij
verscheen in zijn kieslokaal in Noord-
Devon aan de Engelse kust ten noor
den van Cornwall, met een witte ijs
muts van be ver vel.
Door veranderingen in de grenzen
van zijn kiesdistrict is Thorpes com
fortabele meerderheid teruggelopen
tot ruim 300 stemmen. Thorpe legde
donderdag nog bezoeken af aan zo
goed als alle stemlokalen in zijn dis
trict, De plaatsen die hij niet kon
bereiken, kregen een bezoek van zijn
vrouw, de vroegere Weense pianiste
Marion Stein.
Als Thorpe verliest en zijn partij
daarentegen de verwachte grote winst
maakt, gaat waarschijnlijk de sleutel
tot de oplossing van de verwachte
crisis rond de kabinetsformatie in de
schoot van de liberale plaatsvervanger
van Thorpe, een man waarvan nie
mand heeft gehoord.
Zowel m Londen als in Belfast
stonden de kiezers donderdagmorgen
een half uur voo- een gesloten deur,
omdat de leider van het kieslokaal
zich verslapen had. In een plaatsje in
Wales brak brand uit m de school
waar de stemhokjes stonden opge
steld. De stemming ging echter ge
woon door.
hl Noord-Ierland vonden enige on
geregeldheden rond de verkiezingen
plaats. In West-Belfast werden de
kiezers lastig gevallen door oproer
kraaiers. In Londonderry ontploften
bommen in een paar winkels.
En Engeland zou Engeland niet zijn
als er ook niet stakingsnieuws te
melden viel met betrekking tot de
verkiezingen: zowel in Londen als in
Belfast weigerden sommige ambtena
ren hun werk in de verkiezingslokalen
tedoen omdat ze vonden dat ze meer
behoorden te verdienen. Hun taak
werd door invallers overgenomen.
De bookmakers bleven ook op de
verkiezingsdag in de markt. De firma
Laabrokes veranderde haar koei
Zie slot pagina 3 kolom 7)
Zeeuws nieuws op de pagi
na's 2,5,7 en 9.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 13.
Sport op de pagina's 15 en
17.
Radio en t.v. op pagina 19.
Financieel nieuws oo pagina
21.
Vanochtend om half drie zag het er op grond van de eerste verkiezingsuitslagen in Engeland naar
uit, dat de socialistische Labourpartij als overwinnaar uit de bus zal komen. In plaats van een
kleine zege van de conservatieven, zoals de opiniepeilers kort voor de verkiezingen hadden voor
speld, gaven de computers vanochtend vroeg een voorsprong aan voor Labour. De computer van
de onafhankelijke televisiemaatschappij I.T. voorspelde een winst van twee zetels voor de partij
van Harold Wilson in het parlement. Wat eerder in de nacht had de BBC-computer zelfs een
meerderheid voor Labour van 51 zetels op de conservatieven voorspeld. Deze winst werd later op
grond van nieuwe uitslagen echter aanzienlijk teruggebracht. De liberalen van Jeremy Thorpe be
haalden in sommige districten tweemaal zoveel stemmen als tevoren en de computers voorspelden
dat de liberale parlij 20 tot 50 zetels in het parlement zou behalen. Daarmee veroveren de libera
len in ieder geval een belangrijke positie tussen de twee grote partijen.
Toen de stemmen in 114 van de 635
districten geteld waren luidde de uit
slag: Labour: "2 zetels (winst 5). Con
servatieven: 41 zetels (verlies en
Liberalen: I zetel.
De districten waar Labour traditioneel
een meerderheid heeft, hadden het
eerst de uitslagen rond, zodat dit feit
de Labourvoorsprong een bepaald
kleurtje geeft.
De conservatieve bolwerken op het plat
teland komen later met hun uitslagen
en dit kan nog van Invloed zijn op
de einduitslag.
Labourleider Harold Wilson behield
zijn zetel door met een meerderheid
van circa 6 procent zijn conservatieve
tegenstander in het district Huyton de
loef af te steken. De vice-voorzitter van
de Labourpartij en oud-minister in het
laatste kabinet-Wilson. Edward Short,
werd herkozen in zijn district New
castle on Tyne, terwijl ook de oud
minister van Labour, Barbara Castle,
werd herkozen.
De liberale voorman Jeremy Thorpe
behaalde in Devon North 34.052 stem
men tegen zijn conservatieve opponent
slechts 22 986. De liberale winst in en
kele districten ging ten koste van de
conservatieven en voorspeld werd van
ochtend vroeg dat de liberalen in en
kele Londense districten zetels zouden
veroveren op de partij van Edward
Heath, de conservatieve premier die
deze verkiezingen heeft uitgeschreven.
Lord Carrington. de voorzitter van de
conservatieve partij noemde om tien
over helf twee de resultaten voor zijn
partij teleurstellend. Labour had op
dat moment een voorsprong van ruim
10.000 stemmen en stond op 23 zetels
terwijl de conservatieven zeker waren
van 16 zetels.
De eerste uitslagen werden radiogra
fisch doorgegeven aan koningin Eliza
beth die per vliegtuig van een bezoek
aan Australië terugkeerde om de nieu
we premier te benoemen.
In het geval dat geen der partijen een
absolute meerderheid in het parlement
verwerft, zal de vorstin betrokken
worden bij de partijonderhandelingen
die dan tot een coalitie zouden moeten
leiden.
De oproep van het 'enfant terrible' van
de Britse Conservatieve Partij Enoch
Powell Labour te stemmen als men te
gen Engelands lidmaatschap van de
Euromarkt is, heeft in Powells voor
malige kiesdistrict Wolverhampton
geleid tot een groei van Labour met 17
procent, al bleef de zetel in conserva
tieve handen.
Powell had in zijn oproep gezegd dat
de socialistische partij de enige is die
zou overwegen Engeland uit de Euro-
markt te halen.
In Lincoln in Oost-Engeland behield
een rebel van de Labourparty, de 'de
mocratische Labourkandidaat' van Ne
derlandse afkomst Dick Taverne, zijn
zetel, zij het met een ten opzichte van
de officiële Labourpartij sterk geredu
ceerde meerderheid. Taverne verliet de
Labourpartij vorig jaar en won
prompt een tussentijdse verkiezing.
De Londense bookmakers voor wie de
conservatieve partij tot donderdag fa
voriet was geweest, verlegden hun
sympathie donderdagnacht bij het bin
nendruppelen van de uitslagen naar
de socialistische partij.
(Van onze parlementaire redactie).
DEN HAAG Het kabinet-Den Uyl wil dat het Nederlandse volk
voortaan rechtstreeks de kabinetsformateur kiest, dat er in ons
land een beperkt districtenstelsel wordt ingevoerd, en dat de eer
ste kamer blijft bestaan en iedere vier jaar rechtstreeks wordt
gekozen. Dat zijn de belangrijkste elementen van de grondwets
wijziging die het kabinet kortgeleden is overeengekomen en die
volgende week voor advies naar de raad van state zal worden ge
stuurd.
Volgens de wijzigingsvoorstellen I
van het kabinet, die ongeveer 40
grondwetsartikelen omvatten, zal bij
de verkiezingen voor de Tweede Ka-|
mer voortaan rechtstreeks gekozen
worden voor een kabinetsformateur
die tot nu toe altijd door de koningin
werd benoemd nadat de fractievoor-1
zitiers uit de Tweede Kamer advies,
hadden uitgebracht. Mocht een kanói-j
daat-formateur geen meerderheid krij-i
gen, aan zou de Tweede Kamer moe
ten beslissen wie formateur wordt.
Komt de Tweede Kamer er ook nietj
uit, Han zal de kandidaat van de
grootste partij belast worden met de
formatie-opdracht.
Voor de verkiezingen voor de Twee
de Kamer zal ons land voortaan in
een aantal districten worden inge
deeld. Uit ieder district zouden ten
minste tien leden benoemd moeten
worden. Hiermee wordt het stelsel
van de evenredige vertegenwoordiging
niet volledig verlaten, maar wel het
met name door D'66 gepropageerde
districtenstelsel beperkt ingevoerd.
Hoe de districten vastgesteld moeten
worden, zegt het nieuwe grondwetsar
tikel nog niet. Daarvoor zal een speci
ale wet vastgesteld moeten wor-
De Eerste Kamer die volgens de
progressieve partijen zou moeten ver
dwijnen, zal volgens de kabinetsvoor
stellen blijven bestaan. De Eerste-Ka
merled en zullen echter niet meer wor
den gekozen door de leden van de
provinciale staten en gedeeltelijk om
de drie jaar aftreden. Volgens de
nieuwe regels worden de Eerste-Ka-
merleden rechtsreeks
CAIRO (RTR) President Sadat van Egypte heeft donderdag bekendgemaakt dat zijn land en de
Verenigde Staten weer volledige diplomatieke betrekkingen gaan aanknopen. Egypte had deze in
1967 verbroken omdat de V.S. tijdens de zesdaagse oorlog aan Israël militaire hulp had verleend.
7r 1» oen verschil van in-
1 zicht tuin de dag g(*treu«n
tu>en de minuten Trip
nsrhapslx-lcid i en Lub-
'economische zaken).
he»-flater, weten
tegen uitbreiding te zijn van
het aan'al kerncentrales, Lubber*
daarentegen meent dat wel kan wor
den door bok win. zij het 'in een rustig
tempo'. Deze tcgerigeittolde meningen
kwamen woensdag naar bullen bij de
presentatie van een boekje, wmerute
steld onder auspiciën van de PPK BIJ
die ge legen: ie-.d wa* minister Trip
aanwezig en hij kwam met een stellige
uitspraak voor de dag Jn het kabinet
zal ik tegenstemmen"), zijn ambtge
noot komt in het boekje aan het woord
via een interview. De opvatting van
minister Lubber* was overigens be
kend in november vorig Jaar heef: hij
met name over een eventuele tweede
Kerncentrale in Borssele enkele ver
klaringen afgelegd, waaruit viel te
concluderen dat hij tegenover een der
gelijke centrale niet bij voorbaat af
wijzend staat. Letterlijk zei hU toen
bij die gelegenheid: ..Ik merk op dat
men wel heel goede redenen zal moe
ten hebben om zo'n aanvrage af te
wijzen", d wz. een aanvraag voor
Borssele II. En hU voegde er aan toe:
..Ik ga er op het ogenblik van uit dat
het waarschijnlijker is «hit deze zal
worden toegekend". Dat is leta heel
anders dan de opvatting van minister
Trip.
Een dergelijke discussie tussen twee
ministers buiten de vergadering
van de ministerraad om. is in Ne
derland nogal tirii<-k, Men gaat er hier
van uit dat het kabinet een collegiaal
beleid voert: is eenmaal een besluit
genomen bij meerderheid van stem
men, dan wordt he*, beieid uitgevoerd
overeenkomstig de bewuste beslissing.
Als regel conformeren de tegenstem
mers zich aan het meerderheidsbe
sluit, maar zelden komt naar buiten
hoe precies de verhouding in het ka
binet lag. Tenzij het meningsverschil
zo diepgaand ts dat de minderheid
weigert aan de uitvoering van het
meerderheidsbesluit mee te werken:
op dat ogenblik echter ls er sprake
van een kabinetscrisis, de tegenstem
mers bieden hun ontslag aan. Een
dergelijke gang van
zaken heeft zich nu
alweer bijna twee
jaar geleden voor
gedaan In het kabi
net-Biesheuvel. toer.
de DS"70-ministers Drees en De Brauw
weigerden bepaalde budgettaire beslis
singen van de meerderheid te aanvaar
den. Tot op dat ogenblik echter was
in de buitenwereld weinig van de me
ningsverschillen bekend de eenheid
van het kabinetsbeleid ls een staats
rechtelijke fictie tot op het moment
waarop die fictie met kan worden ge
handhaafd. Daarom nemen bewinds
lieden altijd een grote behoedzaamheid
in acht bij uitlatingen in het openbaar
over het beleid van andere ministers.
Tevoren had hij bijna vier uur gespro hoogvlakte van Golan. Henry Kissin-1
ken met de Amerikaanse minister van ger zal dit voorstel het weekeinde
buitenlandse zaken dr. Henry Kissin-1 voorleggen aan de Syrische president
ger. „die onvermoeibaar werkt voor de Hafez Assad.
(Zie slot pagina kolom 5)
vrede", aldus Sadat.
Sadat zei dat hij president Nixon voor
een bezoek aan Egypte heeft uitgeno
digd. Op een vraag bevestigde hij dat
met Kissinger economische vraagstuk
ken en de mogelijkheid van Ameri
kaanse hulp voor het bevaarbaar ma
ken van het Suezkaanaal heeft bespro
ken.
Israël
Het Israëlische kabinet is donderdag
bijeen gekomen om aan een voorstel
te werken voor de scheiding van de
Syrische en Israëlische troepen op de
In het regeringscommuniqué dat don-;
derdag werd uitgegeven werd niet ver-1
meld of het voorstel gereed zal zijn,
wanneer Kissinger vandaag terugkeert,
naar Israël.
Zondag komt het kabinet opnieuw bij
een om te praten over de verdere stap
pen die Kissinger wil doen.
Israëlische zegslieden beweren dat Is
raël nog niets substantiefs te zeggen
heeft, voordat het Rode Kruis de Is
raëlische krijgsgevangenen in
cus heeft bezocht, hetgeen
moet gebeuren.
Wat de onderhandelingen mei Syrië
extra moeilijk maak: is dat Israël niet
zoals met Egypte het geval was zal
beloven dat het bereid is de hoogte
van Golan in stadia te ontruimen. An
ders aan Egypte is Syrië niet bereid
Israël op enigerlei wijze te erkennen
en het heeft nog nooit officieel de Vei
ligheidsraadsresolutie 242 (vrede in
ruil voor gebieden) aanvaard.
Syrië is iiiet van plan krijgsgevange
nen met Israël uit te wisselen voordat
de troepenscheiding zich op bevredi
gende wijze heeft voltrokken als eerste
stap tot de totale Israëlische terug-
trtekking uit de hoogvlakte van Golan,
zo is donderdag uit regeringsbronnen
vernomen.
De Egyptische president Sadat ver
klaarde donderdag dat Egypte pas aan
(Zie slot pagina 3 kolom 6)
„EIS VAN WIJZIGING
IN MAATSCHAPPELIJKE
STRUCTUUR"
MIDDELBURG In Zeeland
zou op zo kort mogelijke termijn
moeten worden overgegaan tot
de instelling van districtsge-
neeskundige en gezondheids
diensten. Vernieuwing en wijzi
ging van de maatschappelijke
structuur door industrialisatie,
urbanisatie en schaalvergroting
brengen ook voor de gezond
heidszorg consequenties mee.
Een passende organisatie om
aan deze gevolgen het hoofd te j
bieden is de districtsgeneeskun-
dige en gezondheidsdienst. Dat
is de mening van de geneeskun
dig inspecteur voor de volksge
zondheid in Zeeland, dokter S.
Lelie.
Dokter Lelie wil met deze mening
niet stellen dat de geneeskundige en
gezondheidszorg in Zeeland 'niet zou
deugen'. „Het loopt hier vrij goed,
maar gezien de ontwikkelingen en de
'ngri.ipende veranderingen in de
menleving moeten we gewoon tot
andere, betere opzet komen: de dis-
trictsgeneeskundige en gezondheids
dienst. En dan liever vandaag nog dan
morgen".
De gemeenten hebben reeds een heel
oude opdracht op het gebied van de
gezondheidszorg, die is gelegen in de
gemeentewet van 1851. Die wet ver
leende de gemeenten al bevoegdheden
rot het maken van verordeningen in
het belang van de gezondheidszorg,
onder meer tot het uitoefenen van
toezicht op de publieke gezondheids
dienst, Afzonderlijke wetten op ver-I
scheidenen terreinen van de gezond
heidszorg, zoals de gezondheidswet, de,
besmettel ij ke-ziektewet, de vleeskeu-
ringswet, inentingswet en andere wer
den de gemeenten verplicht opgelegd
In een groot aantal gemeenten ook
in Zeeland is een gemeentearts,
die in die gemeente een taak heeft op
het gebied van de gemeentelijke ge-1
zondheidszorg. Maar in de meeste ge-i
vallen is de gemeentearts ook huis
arts. „Het instituut huisarts-gemeen
te-arts blijkt met voldoende te zijn
voor het voeren v&n een verantwoord
beleid op het gebied van de openbare
gezondheidszorg, zoals dit zich heeft
ontwikkeld", schreef dokter Lelie m
een vrij recente nota aan een aantal
betrokken instanties. „Voldoende ken
nis van de huidige vraagstukken mag
je niet zonder meer veronderstellen
bij iedere huisarts. Die taak van ge
meentearts vraagt van degenen, die
haar moeten uitoefenen voortdurend
aandacht van de lok2le en regionale
situatie, een geregeld bijhouden van
de ontwikkeling der inzichten. Da-
mag niet verlangd worden van huis
artsen. wier wachtkamer dagelijks -
bezet is met een veertig panenten.
van huisartsen, die daarbij nog lange.
DCGD
Dokter Lelie denkt «lus aan speciale
geneeskundige en gezondheidsdien
sten. zoals alle grote steden van ons
land reeds kennen in de vorm van de;
GG GD, de gemeentelijke genees-
kundige en gezondheidsdienst.
Het draagvlak van de grotere gemeen
ten in Zeeland is van dien aard. dat
een GG GD echter weinig kans
maakt.
Provincies ais Friesland, Overijssel.
Voord-Brabant en Limburg kennen de
DG GD. de districtsgeneeskundige
en gezondheidsdienst. die daar als de
best denkbare oplossing is aanvaard
om de huidige praktische problemen
van de volksgezondheid het hoofd te
kunnen bieden.
Die DGGD heeft niet alleen zin voor
een goede taakuitvoering in het enge
re. praktische vlak. Zij kan ook die
werkzaamheden coördineren. die
reeds in districtsverband worden uit-j
gevoerc^^'ius dokter Lelie
De heer^P.ie wil uitdrukkelijk ®p hetl
verschil wijzen tussen de thans even
eens in discussie zijnde regionale of
plaatselijke raden van gezondheid:
.Die regionale raden moet men zien
als overlegorganen voor een sluitend I
systeem van gezondheidszorg in de
regio. De DGGD is echter een puur
technisch. uitvoerend apparaat".
Taken
Zo'n districtsgeneeskundige dienst
kan heel wat taken aan: ambulance
dienst. bedrijfs-geneeskundige zorg
voor gemeen te personeel, medische ad
viezen met betrekking tot sociale za
ken. medische adviezen bij huisves
tingsproblemen. geneeskundig school
toezicht, gemeentelijk lijkschouwer,
medische dienstverlening (oa. bloed
proef) a3n justitie en politie, besmet-
telijke-zlektenbestrijding, toezicht me-
disch-sodale kant hulsvesting buiten
landse arbeiders, medische aspecten
van de milieuhygiëne.
Deze taken, die dus bij één dienst
ondergebracht zouden kunnen worden,
rusten nu voor een deel op de al
(Zie slot pagina 9 kolom 6)
Jlantiijn
in de onderhavige kwestie
te verdedigen dat van een kabi
netsbeleid op dit ogenblik nog
geen sprake is: een eventuele aan
vraag voor Borssele II moet nog in
het kabinet komen. Derhalve zou men
kunnen betogen dat deze kwestie nog
helemaal onbeslist is. ais het zover :s
zal wel blijken hoe het kabinet er over
denkt. Eén ding is slechts zeker, na
melijk de PPR-ministers (Trip en Van
Doorn) zullen in dat geval tegenstem
men. Het is echter de vraag of het wel
zo eenvoudig kan worden voorgesteld.
Is deze affaire echt nog niet in het
kabinet geweest? Er valt toch moeilijk
aan te nemen dat minister Lubber*
zijn opmerkingen over de tweede kern
centrale bij Borssele zomaar op eigen
initiatief heeft gemaakt. Kernenergie
is echt wel wat anders dan een ver
gunning voor een parlevinker op een
rijkskanaal. Er moet in ieder geval al
vroeger over kernenergie zijn gespro
ken. want de vergunning voor het op
starten van de eerste kerncentrale ia
Borssele kwam van d«ze regering.
Gesteld nu. dat in het kabinet inder
daad al eens over een tweede centraia
bij Borssele is gesproken, hebben toen
bij die gelegenheid de beide PPR-rni-
rusters al bezwaar gemaakt tegen uit
breiding in Nederland van het aantal
kerncentrales? En tenslotte de be
langrijkste vraag: welk gewicht heb
ben zij aan hun bezwaren toegekend?
Is er met de portefeuilles gezwaaid?
gaat hel namelijk in deze hele
procedure om. Het is weliswaar
aardig om eens in het openbaar
te kunnen vaststellen dat ministers
van mening verschillen over belang
rijke beleiasob; ecien. van belang is
echter vooral of die meningsverschil
len hebben geleid of zullen leiden
tot het stellen van portefeuille-
kwesties. Lubbers zegt in het nieu
we boekje: „Voorzichtig verdergaan
met kerncentrales", in de ka me?
zei hij: .Als er een aanvraag voor
3orsse!e komt. zal ik die moeilijk
kunnen weigeren". Trip er. Van Doom
zijn daar fel tegen. En het gaat
bij hen niet zomaar om een privé-op-
vatüng. maar om de menir.g van hun
partij: de PPR wenst géén uitbreiding
van kerncentrales. Dat betekent in het
uiterste geval om het eens para
doxaal te zeggen da; de PZEM een
kabinetscrisis /.an veroorzaken. Ais
van die kant een aan •.maag voor een
tweede centrale in Borssele wordt in
gediend en minister Lubbers brengt
dat met een positief advies in het ka
binet. zeggen in ieder geval de PPR-
bewindslieden nee. Wat dan? Stappen
zij er uit als het kabinet in meerder
heid minister Lubbers zou volger.'' Op
dat ogenblik is sprake van een kabi
netscrisis. Een ironische situatie: een
(Voor oeroolg zie pagina 3
kolom 1
