PAUSGETROUWE KATHOLIEKEN
WILLEN EIGEN KERK
GROEIEND BEZIT STICHTING OUDE
GRONINGER KERKEN
CHRISTENEN IN HET
MIDDEN-OOSTEN
HET LEVEN IS
EEN FEEST
zeeuwse
courant
15
provinciale
IIIIIIIIBIIIIllllllllllllll
ZATERDAGKRANT
29 AUGUSTUS 1970
UTRECHT (GPD) Aan vijfenzeventigduizend katholieken is een folder
gestuurd, waarin een bijdrage wordt gevraagd voor de aankoop van de
Sint-Willibrordkerk in Utrecht De actie, die zaterdag 15 augustus tijdens
een kerkdienst in Echt van start ging, is een initiatief van de stichting Sint-
Willibrord te Utrecht die in januari van dit jaar werd opgericht.
tho)leken van Nederland allemaal aangaan-'
Of de zaak Inderdaad dit nationale karak
ter zaJ krijgen moet nog worden afgewacht.
Groepen als .Confrontatie' en .Waarheid
en Leven', die eveneens strijden voor de
zuiverheid van de leer en tegen ,de af.
braak van de kerk van Nederland hebben
Sint-Willibrord nog niet de hand toegesto-
De grote man van Sint-Willibrord is pater
Kotte uit Wijk bij Duurstede, een voor
vechter van de rechtzinnige katholieke leer-
Hij wordt, nu hij met zijn stichting in de
publiciteit is gekomen, terzijde gestaan door
pajter Ed Krekelberg uit Delft, die sinds
1964 toen hij zijn eerste pleidooien publi
ceerde om links voorrang te geven in het
verkeer, de nodige ervaring met journalis
ten heeft opgedaan. Ook door zijn strijd,
vaardige opstelling in sex- en kerkzaken
heeft hij een zekere faam verworven-
Vooral deze maand heeft hij het druk ge
had. Tenslotte gebeurt het niet elke dag
dat een pater een steen gooit door de ruit
van een sexboetiek Krekelberg heeft sinds
de gedenkwaardige zondagmiddag (2
augustus) aan een legertje persvertegen,
woordigers de achtergronden van zijn worp
uiteengezet Ik zie er op het ogenblik
scheel van.' Het ging hem om het uitlokken
van een proefproces over dit soort winkel
tjes dat zijn koopwaar steeds openhartiger
presenteert, zodat je er niet meer langa
kunt.'
Als .perschef' .spreekbuis' noemt hij
het zelf, van de stichting Sint-WUlibrord,
staat hij volledig achter de Ideeën van
pater Kotte Deze komen in de bewuste
foldei goed lot hum recht Het geschriftje
is een aanval op de .nieuwe religie', waar
mee de geest wordt bedoeld van het pas.
toraal concilie van de Nederlandse rooms-
katholieke kerk, dat in Noordwykerhout
werd gehouden, en dat bestemd was om
kerkbestuur en kerkleer te vernieuwen.
De .nieuwe religie' wordt het volgende ver.
weten: ,Ze heeft de ontvolking van de kloos.
tere tot gevolg, veroorzaakt de ontwaar
ding van het huwelijk en loodst de jeugd
binnen in het moeras van onverzadigbare
en verslavende begeerten—'
En verder: ,De duisternis van het ongeloof
waart als een spookbeeld door Nederland
en vermolmt heel deze roemrijke kerkpro
vincie tot in haar gebinten en fund am en.
ten.'
Het doel van de stichting Sint-Willibrord
is een halt toe te roepen aam deze afbraak.
Al meer dan een jaar komen katholieken
van deze gezindheid uit Utrecht en omge
ving voor godsdienstoefeningen .volgens de
zuivere rooms-katholieke liturgie' bijeen
in de Sint-Willibrordskapel, die naast de
kerk is gelegen, welke niet meer wordt ge
bruikt. Pater Kotte ls de gangmaker van
deze beweging. Zij huren de kapel van de
eigenaar, aannemer Lisman uit Zeist. De
groep is echter de kleine kapel uitgegroeid
en wil nu ook de kerk van Lisman kopen.
,Daar zal ongeveer drie ton voor op tafel
moeten komen' zegt pater Krekelberg.
Wel een bedrag waar een nationale actie
voor nodig is. .Tegelijkertijd', aldus de fol
der, ,wll de stichting deze kerk, waar een
klein gedeelte van het gebeente van de H.
Willibrord rust, openstellen voor het hele
land om nationale gebedsdagen te houden en
plechtigheden te vieren, die ons rooms-ka-
KERKSPLITSING
Oorzaak daarvan is een nieuw idee, dat
door pater Kotte is gelanceerd. Hij acht
het niet uitgesloten dat het op een gegeven
moment noodzakelijk wordt om eigen pa
rochies te stichten en een eigen bisschop
te benoemen ter onderscheiding van de pa- pnnnrtHTCn
roc hies waarin de geest van Noordwtjker- SUPPORTER
hout waait. Niets minder dus dan een kerk-
splitsing.
Met het grote verzuim bedoelt hij dat de
bisschoppen hebben toegelaten, .dat het met
de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland
na de oorlog bergafwaarts is gegaan'.
.Als de bisschoppen mochten besluiten een
eind te maken aan het grote falen van de
Nederlandse rooms-kaiholieke kerk, dan
hebben ze wel een schade van tien tot twin
tig jaar goed te maken. Maar als ze dat
niet doen, dan moet er wat gebeuren, dan
ga je de maquis in en houd je je alleen aan
wat de paus zegt.'
Het zijn geluiden die de Nederlandse bis.
schoppen niet prettig in de oren zullen
klinken. Want zij vrezen niets meer dam
een splitsing in hun kerk.
Hiervan zijn de andere rechtzinnige groe.
pen wat geschrokken. Pater Krekelberg
zegt hiervan: ,De breuk tussen de aanban,
gers van Rome en van Noordwijkerhout is
m de Nederlandse kerk al werkelijkheid,
hoewel hij zich officieel nog niet heeft ge
manifesteerd. Er is 'n scheuring, maar nog
onder de oppervlakte. Die scheuring kan
hun die trouw zijn aan Rome niet worden
Zal het ooiit tot een werkelijke splitsing
komen? Pater Krekelberg acht het geens
zins uitgesloten: ,Het is mogelijk dat de
Nederlandse bisschoppen zich weei achter
de paus opstellen, de paus niet meer lastig
vallen met het celibaat een secundaire
kwestie en het grote verzuim alsnog
gaan goedmaken.'
Pater Kotte, de inspirator van Sint-Willi
brord, is daar minder bang voor. In een in
mei in Arnhem gehouden rede deed hij de
volgende oproep: .Verzamelt u in alle plaait.
sen van het land tot gemeenschappen die
een teken en middelpunt zullen vormen
van de waarheid van God. Kiest u een eigen
ruimte als centrum voor die gemeenschap
voor een zuivere liturgieviering, een on
vervalste geloofsverkondiging en een volle,
dige pastorale bediening.'
En hij had tot nog toe een groot supporter
aan zijn zijde: Paus Paulus VL
Pater Krekelberg: .Pater Kotte, die al eem
jaar met dit werk bezig is, heeft de paus
persoonlijk en volledig geïnformeerd em zijn
steun gekregen. Vanaf 1968 heeft Kotte de
paus Ingelicht Op 20 april 1969 heeft de
paus In eem persoonlijk schrijven op het
werk van Kotte gerageerd- In die brieven
zegent de paus het apostolaat van Kotte,
moedigt hem aan om voort te gaan en ze
gent allen die met hem samenwerken.'
Het bezit van de Stichting Oude Groninger Kerken
is groeiende terwijl binnenkort nog meer bedreigde
oude godshuizen in de provincie Groningen aan
deze stichting zullen worden overgedragen. De
stichting bezit reeds: de Romaanse turf stenen to
ren uit de 12e eeuw van Zuidwolde, de kerk en to
ren (respectievelijk uit de 13e en 14e eeuw) van
Oostum, de kerk en toren van Obergum, eveneens
uit de middeleeuwen. Binnenkort krijgt men de be
schikking over kerk en toren van Midwolde (Wes
terkwartier)de meest bezochte, deels uit de 12e
deels uit de 13e eeuw daterende kerk van de pro
vincie Groningen, en van Leegkerk, daterend uit
de 13e eeuw en van een gotisch koor voorzien, Nog
tien andere kerken zijn voorts aangeboden.
Bovenstaande resultaten zijn verworven nadat de Stich.
ting Oude Groninger Kerken in mei vorig jaar met haar
activiteiten begon, een stichting die nu wordt gesteund door
1520 donateurs.
Deze maand ls hef precies twee jaar geleden dat de pro
vinciale kerkvergadering van de Nederlands Hervormde
Kerk ïm de provincie Groningen een nota over het gebruik
en bezit van haar historische kerken aanvaardde. In deze
nota werd geconcludeerd dat de kerkgebouwen die geen
of zeer geringe functie vervullen voor de kerkelijke ge
meente. maar wel veel geld vergden, beter afgestoten zou
den kunnen wordem. Hiertoe zou een stichting opgericht
moeien worden, waarin de af te stoten kerkem onderge
bracht zouden kunnen worden. Een en ander resulteerde
later Li de oprichting vam een bureau. Op grote schaal
werd propamganda gemaakt voor het doel van de stichting:
overname van bedreigde kerken en ze na restauratie be
schikbaar stelieD voor een andere dan de oorspronkelijke
bestemming
Met de kreet .overal in het wijde Groningerland ziet u ze
staan. Oude Groninger kerken. Nog wel. Maar de torens
scheuren en de muren breken. Wat geslachten Gronin
gers eeuw na eeuw in stand wisten te houden dreigt nu te
verdwijnen. Het landschapsbeeld van Groningen lijkt om.
herstelbare schade te moeten lijden. Brokken middeleeuw-
sekunst lopen gevaar' werd begonnen met een ledenwerf
actie. .Ei moet iets gebeuren om te voorkomen dat het
ene na het andere kerkje zal verworden tot een ruïne, dat
het Groninger landschap geschonden wordt', aldus de
stichting.
En er gmg Iets gebeuren: binnen vijf maanden meldden
zich meer dan duizend donateurs aan. Er werden enkele
plaatselijke commissies in het leven geroepen om een his
torisch kerkgebouw voor ondergang te behoeden. Bijvoor
beeld: In Oostum (wellicht Groningens meest geschilderde,
gefot-ografeerde en getekende kerkje) bracht een geldinza
meling ee/. bedrag van tienduizend gulden op; verwacht
wordt dai dit najaar met de restauratie kan wordem be
gonnen. Voor de im verval geraakte toren te Zuidwolde
werd eveneens een geldwerfaetie gehouden. Resultaat ne.-
genduizend gulden plus zesduizend van de kerkvoogdij. In
1973 woedt een defimiteive restauratie verwacht.
Een groot deel van dit rijke, doch bedreigde bezit kan
aanschouwd worden tijdens een tocht door de provincie
Groningen aan de hand van het dezer dagen verschenen
boek in poeketvorm .Langs de oude Groninger kerken'
geschreven door drs R- Steensma, wetenschappelijk mede
werker aan oe rijksuniversiteit vam Groningen.
In Steensma's jongste uitgave, een gids, zijn de Gro
ninger kerken, althans eem groot deel ervam, verdeeld over
een zestal routes, die alle in de stad Groningen beginnen en
eindigen Dp routes, aangegeven in kaartvorm en voorzien
van zowel een korte toelichtende tekst alsmede van een
groot aantal foto's, voeren de bezoekers langs belangrijke
en minder belangrijke kerken Op de routes worden zij ge
confronteerd met voorbeelden vam Romaanse, Romano.Goti-
sche en Gotische bouwkunst, met prachtige schilderingen,
gesneden preekstoelen en een rijk orgelbezet (waaronder
vele van de hand van de beroemde Duitse orgelbouwer
Arp Schnitge.r de grootste concentratie Schniter-orgels
bevindt zich in de provincie Groningen, waar vorig jaar
op grootse wijze een Arp Schnitger.herdenking is ge
houden).
De Domburgse dichter J. Cvan
Schagen leverde een interessante bij
drage aan 't maandblad Sjaloom waar
bij hij ingaat op hetgeen Sjaloom
schreef over milieuverwoesting. Hele
maal met toevallig zijn we hier in Zee
land daar ook ernstig mee doende. De
namen Pecluney en Hoeclist. zeggen
genoeg' De heer Van Schagen le
verde Sjaloom enige scheldverzenmet
als motief: ,Ik ben een oud man en kan
zo al en toe nog wel een spuien.'
Aldus: eerste dóen, dén zeggen, zei de
sterke man
eerst toen zijn fosforoven draaide
vroeg
hij hinderwetvergunning an
voldongen feiten hebben zo hun eigen
qualiteiten en fatsoen
't. gedweeë stemvee durft daar tóch
niets aan te doen.
VREDESWEEK ONDER MOTTO
VERENIGDE NATIES'
Onder het motto Verenigde Naties'
zal van SO tot en met 27
de vierde interkerkelijke
zinde broederschap, de Evangelistisch-
lutherse kerk, het Genootschap der
vrienden (Quakers), de Gereformeerde
kerken In Nederland, de Nederlands
hervormde 'lcerk, de Oud-katholieke
kerk, de Remonstrantse broederschap
en de R K Kerk.
Het IKV wil in de vredesweek de aan
dacht vestigen ,op de huidige verdeeld
heid in de wereld en de noodzaak van
meer eenheid tussen de staten De or
ganisatie der VN is een aanzet om in
derdaad eindelijk de naties te vereni
gen', zo wordt gesteld en uitgewerkt
in de vredeskrantVan deze uitgave
van het IKV zullen 750.000 exemplaren
verspreid worden.
Volgens prof. mr P. H- Kooijmans,
lid en oud-voorzitter van het IKV, zou
de nu 25-jarige organisatie der Vere
nigde Naties een jaar moeten besteden
aan zelfonderzoek. ,Een jaar zonder re
soluties, waarin men zich zou afvragen
waarom de mensenrechlconventies ge-
waarom de mensenrechtconventies nog
niet van kracht zijn geworden, zou een
der meest waardevolle geschenken zijn,
die de jubüaresse zich 'zelf zou kunnen
geven. Dat de VN niet bevredigend
functioneert komt door de onwil van
de lidstaten. Het bezinni/ngsproces moet
zowel internationaal als nationaal ge
beuren', aldus prof. Kooijmans, die vindt
dat laarnaast de VN meer accent
dient te krijgen als zij het gebrekkig,
begin van een nieuwe wereldregering.'
Via tenminste 250 actiegroepen in het
gehele land zal plaatselijk aandacht
voor de vredesioeek worden gevraagd.
Er zijn 300.000 exemplaren vervaardigd
van een ,VN-velop', die bedoeld is als
actiemiddel voor een politiek en finan
cieel geschenk voor de 25-jarige Vere
nigde Naties
De VN-veloppen bevatten kaarten
en tekst van een petitie aan regering
en parlement. Daarin wordt erop aan
gedrongen op korte termijn de verdra
gen van de rechten van de mens parle
mentair te bekrachtigen, al het moge
lijke te doen om alle naties te vereni
gen in de VN, en dus te pleiten voor de
toelating van de Volksrepubliek China,
de beide Dnifslanden, Zwitserland, Viet
nam. Noord-, en Zuid-Korea, van be
langrijke resoluties die in de VN mede
door de Nederlandse stem worden aan
vaard, de consequenties voor Neder
land in bestuursmaatregelen of in wet
geving te verwerken en uit de belas
tingen een geschenk van 25 miljoen
gulden te geven aan de VN als tege
moetkoming voor de dekking van het
VN-tekort-
Het IKV wü de VN-veloppen aan de
regering aanbieden op 2-i oktober, wan
neer In de Merwedehal in Utrecht een
landelijke manifestatie rond het 25-
jarig bestaan van de VN zal worden ge
houden. De vredeswerkgroepen in den
lande zullen op vele plaatsen discussie-
en informatiebijeenkomsten beleggen in
de vredesweek. Zij zullen ook de X-Y
actie uitgaande van de Novlb
voortzettendie gericht is op een .we
reldbelasting' voor ontwikkelingswerk.
Het IKV heeft in een brief aan pries
ters, predikanten, kerkeraden, kerkbe
sturen, vormingsleiders, hulppredikers
en leiders van jeugdgroepen van de
IKV-kerken gevraagd om op .vredes-
zondag' 20 september de thematiek
van de vedesweek een centrale plaats
in prediking en liturgie,
We hebben hier al eens meer de aandacht gevestigd op de positie van de christenen in
het Midden-Oosten- In theorie zouden z(j een schakel kunnen vormen tussen joden en Is
lamieten, omdat zIj aan beide verwant ztfn. Dit Is echter theorie. De werkelijkheid Is dat
«qj In een verontrustende situatie verkeren en dat langzamerhand hun positie hier en
daar onhoudbaar dreigt te worden. Het ziet er naar uit dat zjj, door de strijd die inaar
blijft voortduren, tussen hamer en aambeeld dreigen te worden verpletterd. Voor ren Is
het zeker van betekenis dat de wapenstilstand wordt omgezet In een vrede. Maar al komt
men zo ver dat een vredesverdrag wordt getekend (wat nog zeer te bezien staat) ook
dan nog ls de posltie van de christenen allesbehalve begerenswaardig.
Syrië em Irak willen zelfs geen wapen-
stlLstand, laat staan een vrede, met Israël-
En ook al komt er een regeling tussen
Israël aam de ene kant en Egypte en Jor-
danig aan de andere kant. dan nog blijft
de positie van de christenen In deze lan
den een niet-benijdenswaardige, zoals deze
het aldaar vroeger ook niet was.
In voorgaande jaren heeft prof. dr H. Mul
der, die hoogleraar geweest is aan de theolo
gische school voor het Nabije Oosten te
Beirut in Libanon (nu is hy het in ons
land) daarover geschreven im het gerefor
meerd weekblad. Telkens waren zijn ar
tikelen lezenswaard. Hij noemde het een
van de trieste gevolgen van het conflict
tussen Israël en de Arabische landen, dat
de christenen zich hier nu helemaal niet
meer thuis gevoelen en dat zij, als ze
maar een kansje krijgen, de gelegenheid
aangrijpen om naar het buitenland te ver
huizen en dan liefst een land dat zo ver
mogelijk verwijderd is van het Midden-
Oosten. Het was hem reeds opgevallen bij
zijn komst lm Beirut (dat was vóór het
uitbreken van de oorlog in 1967) dat er
door tal van christenen voortdurend ge-
jproken werd over een onvermijdelijke .der
de ronde' im de strijd, een derde krachtme
ting tussen Israël en zijn buurlanden. De
vrees was algemeen dat, hoe de afloop
mocht wezen, deze botsing als gevolg zou
hebben dat er nieuwe moeilijkheden voor
de christenen kwamen. Ook op zijn
theologische school, waar het merendeel
vam de leerlingen niet uit Libanon af
komstig was, trof hij deze gedachten aan
en tevens een grote belangstelling om naar
het buitenland te emigreren. Behalve in
Libanon, maken de christenen in de an
dere landen van het Midden-Oosten slechts
een klein percentage uit van de bevol
king. De vrees waarin men in het begin van
de zestiger jaren reeds leefde, ls ten volle
bewaarheid, zowel wat het komen van die
derde ronde betreft, als ook wat betreft de
moeilijker wordende positie van de chris
tenen. Toen in juni 1967 het oorlogsge
weld tot stilstand was gekomen, ,werd
al spoedig duidelijk dat de plannen tot
emigratie bij zeer velen door de vreselijke
gebeurtenissen een nieuwe stimulans had
den gekregen. Dat het niet bij plannen ls
gebleven, tekenit zich steeds meer af'. Mem
hoort klanken dat de christelijke gemeen
schappen in de landen vam het Nabije
Oosten tot de verstrooiden moeten wor
den gerekend. De Melkitische patriarch
van Palestina, Maximos V Hakim heeft
voorspeld ,dat, als de huidige ontwikke
ling doorzet, binnen Gen, hooguit vijf-
Gen jaar, de laatste christenen uit de
landen van de bijbel zullen zijn verdwe
nen'. Hij riep de Melkitische katholieken
in de Verenigde Staten op om de Ara
bische christenen niet aam hum lot over te
laten. Aldus prof. Mulder. Im Ein Karen,
bij Jerusalem gelegen en vrij algemeen
beschouwd als de geboorteplaats van Jo
hannes de Doper, een plaats waar vroe
ger vrij veel Arabische christenen woon
den, is er niet één meer over. Sinds juni
1967 zijn uit Bethlehem, dat evenals Na
zareth als een van de christen-plaatsen
bekend stond, is meer van de helft vam de
aldaar wonende christenen gaan emigre
ren. In Syrië heeft de regering in sep
tember 1967 alle christelijke scholen ge
nationaliseerd. Alle schoolgebouwen wer
den onteigend. Duizenden kinderen zijn nu
vam onderwijs verstoken en lopen op straat-
Voor vele christenen stond het toen vast
dat alleen emigratie uitkomst kon bieden.
Uit het jaarverslag vam de hervormde raad
voor de zending halen we onder andere een
zinnetje waaruit bleek dat de Islamitische
politieke leiders in Indonesië nog niet over
hun teleurstelling heen waren dat hun doel
niet was bereikt, ,een Islamitische theo
cratisch staat' (een mohammedaans gods-
rijk). De christenen aldaar mogen daarmee
dan niet te maken hebben, hun geloofs
genoten in het Midden-Oosten zitten mid
den in de problemen van dien. De Mos
lims zijn van oudsher vertrouwd met de ge
dachte dat er geen scheiding is tussen kerk
en staat. Alles wordt bij hen beheerst
door een, naar zij menen, goddelijke wet,
die gebaseerd is op de Koran en ae tra-
diüe. De staat, de godsdienst, de politiek,
het nationalisme en het daaruit voort
vloeiend sociaal gedrag, vormen één ge
heel. Om dit duidelijker te begrijpen, kun
nen we er aan denken dat dit immers ook
onze staatsgodsdienst gekend en er zijn
landen waar men nog niet over dit sta
dium heen is.
Om nu duidelijker te maken in welke po
sitie de christenen in de Arabische lan
den verkeren, heeft prof. dr A. Wind, dia
inmiddels de opvolger is geworden van
prof. Mulder aan de theologische school
voor het Nabije Oosten, eveneens :n liet
gereformeerd weekblad, een tweetal arti
kelen geschreven. In de staat Libanon
maken zij ongeveer de helft van de be
volking uit. Het ie echter een wankel even
wicht waarin zij staan. In de andere lan
den rondom, zijn ze. zoals reeds gezegd,
een kleine minderheid. Hij geeft nu in de
ze artikelen een leerzaam historisch over
zicht- Vooral na de kruistochten hebben
de christenen onder vee! vervolging te lij
den gehad. Dat heeft hun karakter ge
stempeld en het is ook van invloed ge
weest op hun christen-zijn. In afgelegen
bergstreken hebben zij zich kunnen hand-
naven tegenover de Moslims. Ze hebben
zich daar met wapens verdedigd- Daar
door zijn al deze groepen in kleine naties
gaan vormen, eigenlijk ook theocratieën.
Maar dan christelijke- Aldus staat ln de
staat Libanon. Maar Ln de overige Ara
bische landen zijn ze niet meer gewenst
dan tweederangs burgers. (Wat dit be
treft sluit Israël zich aardig aan bij de
oude gedragsregels van de Arabische Lan
den). Met de joden hebben zij zich moeten
bukken onder bepaalde, vaak vernederen
de regel3. Christenen mochten niet in mi
litaire dienst. Daartegenover moesten zij
een bepaalde belasting betalen, wat, al
naar de omstandighedensoms een zeer
zware schatting werd. Het was hun ver
boden Moslims tot christenen te maken.
Verwoeste kerken mochten worden her
steld, maar geen nieuwe gebouwd. Mos
limse vrouwen mochten zij im geen geval
trouwen. Het omgekeerde werd als van
zelfsprekend aangenomen. Hun werd ver
boden enige kritiek te uiten op de Koran,
de Profeet of op de Islam. Aanbevolen
werd verder dat zij aparte kleding zou
den dragen, zodat -zij altijd te herkennen
waren. Kerkklokken mochten zij niet lui
den en in het openbaar mochten zij uit
christelijke boeken niet lezen. Ze mochten
niet te paard rijden, wel op een ezel of
muildier- In 6tilte moesten zij hun doden
begraven. Deze aanbevelingen zijn maar
al te vaak tot wet geworden.
Wanneer we zo lezen uit de geschiedenis
vam de christenen in het Midden-Oosten,
is het een triest verhaal wat we oneer
ogen krijgen na de kruistochten. Hoeveel
vervolgingen hebben zij niet moeten door
staan en hoeveel slachtoffers zijn er on
der hen niet gevallen bij de slachtpar
tijen. Het relaas van de Armeniërs na
de eerste wereldoorlog zal ons nog wel
enigszins in het geheugen zitten. We kun
nen daarvan zeggen dat zij zich ln de po
litiek hebben gemengd, maar of ze het wil
len of niet, daar zaten ze in en daar zit
ten ze nog in. Dr Wind maakt duidelijk
dat de nood hem was opgelegd om eigen
gemeenschappen te vormen waarin ook
weer de kerk en samenleving een ondeel
baar geheel waren. Er groeide onder hen
een saamhorigheidsgevoel welke gestem
peld was door het kerk-lidmaatschap'. Zo
hebben ze in het Midden-Oosten geleefd
reeds vóór dat de Arabische invasie kwam
Ln de 7e eeuw en deze hebben dit stelsel
in stand gehouden, waardoor de christe
lijke groeperingen als vanzelf werden een
staatje in de staat.
Door de strijd van de Arabische landen
tegen Israël, welke is uitgegroeid tot een
tegenstelling met het westen, zijn deze
christelijke gemeenschappen in een benar
de positie gekomen. Het arabische nationa
lisme is mohammedaans ln heel z'n ge
el achten wereld. De christenen hebben van
zelfsprekend verbindingen gezocht met het
westen en wanneer ze nu emigreren, is
het naar deze landen. Dat alleen reeds
maakt hen op het ogenblik verdacht. Als
ze blijven, zitten ze in de Arabische ge-
dachtenwereld en daarbij worden hun ge
meenschappen steeds meer opengebroken.
Onder de Palestijnse vluchtelingen bijvoor
beeld zijn er ook christenen. We kunnen
ervan overtuigd zijn (ook zonder bewijs)
dat ook zij hun plaats in de verzetsgroe
pen innemen- Wat kunnen ze anders in
die kampen, waar ze losgeslagen zijn van
hun vroegere gemeenschappen. Het is goed
dat het gar. weekblad ons iets meer heeft
ingelicht over de positie van de christenen
in het Midden-Oosten. H.
Velen zullen zich nog her
inneren de donderpreken en
de vermanende vinger van
dominee of priester op de
zondagen voor de geesten
als kermis of carnaval. De
kerken hebben altijd veel
moeite gehad met. woorden
als genieten, feest vieren
of vreugde. Vanuit onze
opvoeding pust feesten
minder in het leven van
een christen als ernst; ge
meten van het mooie van
deze schepping minder dan
onthechting. Harvey Cox
schrijft in zijn boek Het
Narrenfeestfeestelijk
heid is geen luxe in het le
ven: ze biedt de mens ge
legenheid om zijn eigen
lijke relatie tot tijd, his
torie en eeuwigheid te her
stellen'. Wij zijn door God
geschapen om gélukkig ia
worden, hier en hiermaals.
Het vele mooie en goede
van deze schepping is er
om er dankbaar en blij ge
bruik van te maken; dit is
op zich al een eren van de
schepper. Christus is ons
het geschapenen. Inderdaad
Christus heeft, in zijn pre
diking vaak qexoaarscliuwd
voor schijngeluk, maar ik
heb het gevoel, dat. wij zo
bezig tsaren met het ver
mijden en schijngeluk, dat
ice met meer toekwamen
aan het genieten'van echt
geluk.
Martha en Maria (I/uo. 10,
3S-4MI Bifm wmkendt voor
beelden. Martha lijkt zo op
de hedendaagse mens, ar
beidzaam en alles bedacht,
bezorgd voor morgen, over
morgen en het volgende
jaar, de degelijke huis
vrouw. altijd bezig. Ze re
kende er ook op. dat ze
van de Heer een pluimpje
zou krijgen. Ze vergat dat
ze zo bezig was, dat. ze er
niet. meer toe kwam te ge
nieten van de aanwezig
heid van de Heer.
Deze levenshouding heeft
iets te maken met hoop en
vertrouwen. Vele omstan
digheden lopen anders als
wij willen, veel van de toe
komst blijft onzeker, maar
optimistisch mogen wij de
toekomst tegemoet zien
