AFSCHEID VAN
HET
KARREVELD
DE DIJK is een smalle slreep lussen de
Krabbenkreek en het Karreveld. Moet het
Karreveld, bevochten op een moeras,
moeizaam gebouwd op een even moei
zaam uit het water gewonnen grond ver
dwijnen? Tweeëndertig huisjes staan op
het saneringsplan deelt een ingewijde
mee,. Hij draagt klompen en een pet, zo
dat hij moeilijk te plaatsen is. Van ondei
boer, van boven zeeman. Van dichtbij
heeft de pet nautisch weinig te beteke
nen. Geen fraai embleem van een maat
schappij, zelfs geen anker, dat toch iets
had kunnen doen. Hij is een man van de
dijk. Eén been in de Krabbenkreek, èèn
been in het Karreveld. Gespleten, maar
robuust. Minzaam en onverzettelijk. Sim
pel en misschien ontstellend gecompli
ceerd. ,Er komen hier garages', zegt hij
toonloos, ,ga maar naar het gemeente
huis, daar weten ze er meer van.'
Heeft het Karreveld een gemeentehuis? We
zijn op S;nt-Philipsiand. Het hele eiland is
één gemeente, moeilijk her in te delen. Hoe
te groeien naar grotere verbanden, als het
water aJ een grens heeft getrokken? En
zal de Schelde-Rijnverbinding van Sint-
Philipsland niet opnieuw een eiland ma
nen? Het blijft, door een brug. verbonden
met de Brabantse wal. Men zal de Slaak-
dam, verbinding met de Brabantse wal, in
1884 voltooid, doorgraven. Maar zal het
veel verandering brengen? Het isolement
is vrijwillig. Geen vijandigheid. Alleen di
stantie. Flipland heeft het eigen ge
zicht bewaard. Een oude prentbriefkaart,
gevat in een lijst van orthodoxie en gebor
genheid. Een1 vriendelijk beeld van mensen,
standvastig, maar verdraagzaam. Buiten
Flipland ziet de wereld er anders uit. Maar
dat is geen grond voor wantrouwen. Een
gastvrije vesting zonder ophaalbrug. Nu
men afscheid neemt van het Karreveld,
komen de mensen in hun deuren staan. De
armen kruiselings rustend op de onder
deur zien ze de bedrijvigheid aan. Vracht
wagens halen het puin weg van het eerste
huis, dat gesloopt werd. Het Karreveld is
een deel van het dorp Sint-Philipsland.
Vlakbij ligt de haven, oud, negentiende
eeuws beeld van verdwenen nijverheid.
Toch bleef het .Karreveld sinds het op het
water werd gewonnen, een enclave. Deel
van het dorp, maar met de smaak van
zout en slik, zoals gemeente-ambtenaar De
Rooij op Karreveld 10 moet wonen, men
zegt het met enige nadruk.
We zijn op het gemeentehuis. Een nieuw
wat naar, té functioneel bouwsel, dat als
een steen in de rustige vijver van het dorp
is gegooid. Binnen heerst de sfeer van een
moderne, aangepaste Kafka. Een open ba
lie, om het contact "tussen bestuurder en be
stuurde wat te vergemakkelijken, een sou
plesse, hooghartig in eigentijdse materialen
uitgehouwen..
Kaartenbakken houden het dorp administra
tief gevangen. ,Ga maar naar het het ge
meentehuis' is ons gezegd; ,daar weten ze
er meer van.' De tekenaar en ik, belust op
informatie over blinken en verzinken van
het Karreveld, zijn door de balie tot staan
gebracht.
,Het ontstaan van het Karreveld?'
Een dienstdoend ambtenaar laat zijn arm
op de halfuitgeschoven la van een met
hangmappen gevulde kast rusten. Hij komt
niet dichterbij maar begint vanuit de verte
aan de bouw van een antwoord. ,Er is niets
over bekend.' Er is een ondertoon van vij
andschap, met de angst, de geheimen van
het Karreveld prijs te geven. De zaak
krijgt hierdoor 'n zeker gewicht. Wij moe
ten aandringen.
,In de naam zelf moet toch een verklaring
liggen.'
,Wij beschikken niet over die gegevens.'
Enkele bureaus verder zegt een zorgelijk
kijkende ambtenaar, nauwelijks hoorbaar
,er is een klein kansje.'
Is er iemand die over de gegevens be
schikt?
.Collega De Rooij beschikt over de gege
vens. Maar hij is ziek. En ik weet niet of
bij de gegevens zal verstrekken. Nee, dat
zal hij niet doen.'
,Er is een klein kansje klinkt het opnieuw
bedruki.
Collega De Rooij woont op het Karreveld.
Hij is herstellend en kan ons ontvangen.
Aanvankelijk is hfj wat terughouden (over
de geschieden.s is met veel te vinden, er is
zo weinig bekend van Flipland') maar al
gauw praat hij, vriendelijk en behulpzaam
nu, over het huis met het authentieke rie
ten dak, zoals zijn moeder dat op het Kar
reveld herinnerde. Hij vertelt over de dijk
doorbraak, hoe men voor de dichting met
karren grond weghaalde op de plaats, die
men later het Karreveld zou gaan noemen,
nu het oudste deel van Sint-Philipsland.
,Ik wacht nog op dingen, die ik nog niet te
pakken heb kunnen krijgen' zegt De Rooij.
Dan staat hij op, verwijdert zich en keert
terug met de gegevens. Hij heeft de betref
fende stukken meegebracht. Hij toont de
resultaten van zijn onderzoek. Een levens
werk, dat ontstaan, geschiedenis en huidige
toestand van het hele eiland bevat, .keurig
onderverdeeld in tien hoofdstukken. Het kan
zo naar de uitgever. In het eerste hoofd
stuk behandelt de 64-jarige De Rooij het
ontstaan van de naam Sint-Philipsland, in
het tweede geeft hij een beschrijving van
het eiland, onderverdeeld in .algemeen', .be
dijkingen', .inpoldering in de laatste jaren
door aanslibbing", .aanleggen van verbin-
dingsdammen met de vaste wal', .afdam
ming van het Zijpe' en .inundaties'. Andere
hoofdstukken behandelen Sint-Philipsland
als ambachtsheerlijkheid, de vaarwaters
met de bijzonderheden rondom het eiland,
dijkvallen, schorren, beschrijving van het
dorp en de inwoners, het gemeentewapen,
geschiedenis en oude gebruiken, gods
dienst, bestuur en rechtswezen en .vermel
ding van nog aanwezig kaartmateriaal be
treffende Sint-Philipsland, aanwezig bij het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
te Middelburg.'
Een compleet, afgerond werkstuk, dat als
gemeentelijke uitgave een goede indruk
zou maken. Bevat het ook informatie over
het Karreveld? De Rooij schuift het glun
derend toe. Alles wat ik heb kunnen vin
den, is er in verwerkt. U kunt alles over
nemen.'
Bij de beschrijving van het dorp Sint-Phi
lipsland (.verscholen in de zuid-oosthoek
van het schiereiland met de kern Voor
straat, Achterstraat, Schoolstraat, Kerk-
dreefi) vinden we het: .In latere jaren,
vermoedelijk omstreeks 1800 ontstond nog
een kleine kern naast het dorp, namelijk
het Karreveld. Deze benaming schijnt ont
leend te zijn aan een doorbraak van de ze'e-
dijk aldaar, omstreeks 1700. Dit gedeelte
werd toen gebruikt als zogenaamde karre-
put, dat wil zeggen daaruit werd de grond
gehaald om de dijk te herstellen. Later
werd het toen .Karreveld' genoemd en die
naam bleef het houden. Het is daar ook
zeer laag gelegen. De huizen waren ge
bouwd langs de zeedijk met een rijweg
tussen de Zuiddijk en de aldaar gele
gen woningen. Deze weg loopt langs de dijk
tot nabij de hofstede .Hoge bomen'. Dit ge
deelte ligt als het ware verscholen achter de
hoge zeedijk. Bij stormwind wordt het zee-
wate- soms nog met zulk een kracht tegen
de zeedijk opgezweept, dat het ln fijne re
gen op de daken neerdaalt.. Als de storm
loeit en zijn krachten beproeft op de dijk,
dan heerst er spanning onder de bewoners,
want ondanks dat de dijken zeer zwaar zijn
bestaat er nog kans op doorbraak, als de
golven met ontembare kracht neerbeuken
op de zeewering. Vroeger stonden ook nog
vele varkenshokken bijeen op het Karre
veld, gelegen achter zoeven genoemde wo
ningen, maar in de loop der tijden zijn de
ze opgeruimd en verplaatst achter de hui
zen bij de zogenaamde platte kreek. Sinds
verschillende bewoners een srtenen schuur
tje op hun erf hebben laten bouwen, zijn
de varkenshokken ook daar verdwenen. Het
spreekt vanzelf, dat vele oude woningen
loor nieuwe zijn vervangen, hetgeen voor
al nodig was :n het Karreveld, daar dit
gedeelte, zoals hierboven reeds opgemerkt,
zeer laag gelegen is zodat de bewoners veel
hinder ondervinden van het grondwater.'
Onder aan de zeedijk, die Karreveld en
Krabbenkreek scheidt in land en water,
rijden vrachtwagens het eerste puin van
de oude huisjes weg. Elders in het dorp,
aan de Mosselkreekstraat, zijn vervangen
de woningen gebouwd. Sint-Philipsland
neemt afscheid van het Karreveld. Het
was oud en versleten. Toen er eens een
nieuwe plank werd gezet in de mooie,
eeuwenoude molen ,De Hoop' schilderde
men daar 1939 op, het jaar van herstel.
Wat is oud en wat is nieuw? Er komen ga
rages. Daarmee is de zaak afgedaan.
