3,48%
rente-rekening
bij de postgiro*
P03
MORGEN: EERSTE EN
LAATSTE REÜNIE IN
KAMP AMERSFOORT
1.500.000 rekeninghouders maken al
een voordelig gebruik van de postgiro.
De postgiro is een vertrouwd begrip
voor alle Nederlanders.
rij alle bekende postgiro-voordelen
nu nog een nieuwe servicede
Barakken worden afgebroken
soepel,
modieus
kwaliteit
POSTCHEQUE- EN GIRODIENST
reu n se
Personeel bureau
eiercontrole
wordt ontslagen
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1967
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
17
PDA vergaarbak
voor 35.219
gevangenen
(Van een onzer verslaggevers)
,Erger dan Polen'. De enkele
overlevenden, die na de oorlog
hun ervaringen in de concentra
tiekampen met elkaar konden
vergelijken, beoordeelden aldus
het kamp Amersfoort. Dit meldt
prof. dr J. Presser in zijn boek
.Ondergang' over de vervolging
en verdelging van het Neder
landse jodendom in de jaren
1940-1945. Op dit moment zijn
soldaten gelegerd in dezelfde
barakkeu waar toen zo onzeg
baar is geleden. Binnenkort zul
len zij vertrekken. Want de
.Boskamp' dat is de oor
spronkelijke naam gaat ver
dwijnen, totaal en voorgoed. De
grond is particulier eigen dom.
Waarschijnlijk zal op deze
plaats een politieschool worden
gebouwd.
(ADVERTENTIE)
Zaterdag brengen vele Nederlanders,
die tijdens de oorlog in Amersfoort
gevangen hebben gezeten, een laat
ste bezoek aan deze plek. De Duit
sers haalden hier niet aUeen joden
heen, zij verzamelden er ook talrij
ke politieke gevangenen, zwarthan
delaren, smokkelaars, communisten,
geestelijken en gijzelaars, verzet
strijders en anoniem aangeklaag
den. In feite was dit kamp een
soort opvangcentrum, van waaruit
de diverse categorieën later werden
.gedistribueerd' naar him uiteindelij
ke bestemmingen: Dachau, Scbeve-
ningen, Auschwitz of Bergen-Bel-
sen, Neuengamme, Mauthausen.
In de nazi-terminologie heette deze
.vergaarbak' dan ook: Polizeilisches
Durchgangslager Amersfoort'.
De afkorting PDA werd door de
gevangenen eindeloos gevarieerd,
van ,Pest Duitsland Altijd' via tal
van latijnse spreuken tot .Plicht,
Durf, Actie".
Initiatiefnemer
De eerste officiële en tegelijk ook
laatste reünie van zaterdag is geor
ganiseerd door de heer N. van Dam,
afdelingsbestuurder voor de Expogé.
Hijzelf heeft tijdens de oorlog ruim
een jaar in het PDA doorgebracht.
,TJ denkt natuurlijk: als jood. Maar
nee, dat kwam pas later. Ik zat
medio 1943 in een sabotagegroep,
die opereerde vanuit Assen. We wer
den verraden. Na de eerste arresta
ties vluchtte ik naar Rotterdam. Ze
hebben me daar tóch kunnen vinden'.
Via Schevningen kwam de heer
Van Dam terecht in Amersfoort. Hij
was veroordeeld tot 15 jaar dwang
arbeid. ,Ik werkte eerst bij het zo
genaamde NSF-commando.
Wij moesten voor de door Duitsland
ingepikte Nederlandse Seintoestel-
len Fabriek veel soldeerwerk uit
voeren. Het was in het begin niet
zo slecht we kregen meer eten
dan de anderen. Pas in oktober 1944
werd ik op transport gesteld, via
Neuengamme ging het naar Mep
pen. Daar was liet goed slecht. Be
gin maart 1945 werden we geëvacu
eerd lopend, een dodenmars. Met
Pasen werd Bremen bereikt'
,Ik heb daar twee dagen in de stro
mende regen op een voetbalveld ge
zeten. Toen kwam er een trein, die
het restant van de gevangenen
overbracht naar een krijgsgevan
genenkamp in Sandborstel, achter
Bremervörde, Een verschrikkelijk
oord. Er zaten veel Russen. Ik heb
gezien hoe zij hun doden opensne
den, hart ennieren eruit haalden,
kookten en opaten. We zijn daar
bevrijd door de Engelsen'.
Enkele maanden later kreeg de
heer Van Dam zekerheid omtrent
het lot van zijn vrouw. ,In Sobibor
zij zijn omgekomen. .Verleden jaar
november bracht de heer Van Dam
een bezoek aan Polen. .Alleen nee,
niet met dat hele gezelschap naar
Auschwitz. Ik laat me niet voor
communistische karretjes spannen.'
Geregeld kwam de heer Van Dam
de afgelopen jaren ook in het kamp
te Amersfoort. Alle barakken staan
er nog. ,De Boskamp' dateert uit
1939. Langs Laan 1914, op de grens
van Amersfoort en Leusden, werd
toen een oefenkamp gebouwd voor
de Infanterie. De Duitsers trokken
fADVERTENTIE
er in, lieten een aantal barakken
bijplaatsen. Ais PDA kwam het
augustus 1941 in gebruik.
Er stonden toen 27 .gebouwen' in
totaal. De eerste vijf barakken dien
den voor de legering van de ge
vangenen: zij sliepen in stapelbed
den, drie lagen boven elkaar, op
strozakken. Nummer 6 was een
werkplaats, in nummer 7 werd hout
gehakt, nummer 8 huisveste de
schoenmakerij, een timmermanshok,
enkele kleermakers.
Vervolgens weer twee slaapbarak-
ken. In nummer 11: de zieken. Num
mer 12 fungeerde als keuken, num
mer 13 was een spoelgebouw
daar ook moesten de gevangenen
om beurten aardappels schillen. De
nummers 14 en 15 waren voor de
.persoonlijke hygiëne' er waren
wasbakken en teilen voor het ver
schonen van kleding: in totaal 70
kranen voor 4000 mensen...
Een aparte barak nummer 15
was er voor de gevangenen, die op
transport zouden gaan. De kapoer
zetelde in nummer 17. Als magazijn
diende nummer 18. De .wacht' was
ondergebracht in nummer 19. Daar-
administratie gehuisvest. Het mili
tair personeel beschikte over de
nummers 21 tot en met 27.
Onvoltooid
Rondom het kamp stonden acht
wachttorens, van hout uitgerust
met schijnwerpers, mitrailleurs, te-
y
De nieuwe service: U kunt nu zonder meer
een 3,48 rente-rekening openen naast de
gewone postgiro-rekening, met hetzelfde
nummer. Öp die rente-rekening kunt u heel
gemakkelijk bij- en afschrijven. Een eenvoudige,
manier om girogeld rentegevend te maken. Alle
particuliere rekeninghouders krijgen binnenkort
persoonlijk bericht over deze nieuwe service.
Even eenvoudig: rente tot 5Vi% toe
Wanneer u een bepaald bedrag voorlopig niet
nodig hebt, dan kunt u al even eenvoudig bij- of
afschrijven op een van de speciale
beleggingsrekeningen van 4*4%, 5% of 5*4%.
Uw geld is niet geblokkeerd.
Over de voorwaarden krijgen particuliere
rekeninghouders nader bt .cht
Andere postgiro-voordelen:
Eenvoud. Mets is gemakkelijker dan het invullen van
de blauwe postgirokaart Met één zo'n snel en simpel
ingevulde kaart kunt u elk gewenst bedrag overschrijven of
contant betalen.
Rechtstreeks gemakkelijk betalingsverkeer met
1.000.000 particulieren 500.000 winkels en bedrijven.
Snel en efficiënt. (Elk jaar komen er nog zo'n 200.000
rekeninghouders bij.)-
Overal betalen. Met de vertrouwde blauwe girokaart
kost b tegenwoordig bijna overal betalen.
Overal opnemen. U kunt contant geld opnemen bij
elk van de 2250 postkantoren en -agentschappen, overal in
Nederland'(ook na 3 uur '8 middags!). De particuliere
rekeninghouder krijgt n! 2 kascheques, elk voor
max. f 500.-. Na inwisseling ontvangt neen nieuwe cheque
thuis. U rit dus nooit zonder.
Roekhond-gemak: De snelle dagafrekeningen van de
postgiro rijn uitvoerig gespecificeerd: naast het bedrag
worden ook gironummer en naam van de begunstigde
vermeld. Zo heeft u een duidelijk overzicht van alle
inkomsten en uitgaven.
Geen kosten voor porti, giro-enveloppen, over
schrijvingm, kascheques en stortingen op eigen rekening.
*in samenwerking met de Rijkspostspaarbank
het grootste gironet van Nederland-volledig geautomatiseerd
25-11-'67
lefoons. Hierop deden voornamelijk
Nederlanders dienst, deel uitmakend
van het SS-Waclitbataljon Amers
foort. Op liet. terrein is na de oorlog
een niet voltooide gaskamer aan
getroffen, vlak bij de enige nu
nog aanwezige wachttoren.
Ook vond men na de bevrijding een
bijna 20 meter diepe gemetselde
put niemand weet voor welk doel
de bezetters die hebben laten ma
ken.
Zoals gezegd: vrijwel alle barak
ken staan er nu nog steeds. Zelfs
de beruchte .Mussert-bel' bieef be
houden. Deze koperen klok werd ge
luid als aankondigingv voor de be
ruchte appels, die vaak vele uren
duurden, ongeacht de weersomstan
digheden.
Wat gaat er nu geburen met dit
instrument? Volgens de heer Van
Dam wil men deze overplaatsen naar
het monument, dat na de oorlog is
opgericht aan het eind van de vroe
gere schietbaan, op de plek waar
velen zijn gefusilleerd. ,Er wordt
ook overwogen hier één der barak
ken te zetten: als herinnering.
Maar dan zal er ook een bewaking
bij moeten komen, anders zie ik er
niet veel in wat jammer, dat de
regering hier geen museum van
maakt'.
In totaal heeft het kamp Amers
foort 35.219 gevangenen .ontvan
gen', zo bleek na de oorlog uit de
verbluffend nauwkeurige admini
stratie. Daarvan zijn 19.075 gede
porteerd en 15.565 .overgeplaatst,
ontslagen en overleden'. Op 5 mei
1945 werden 579 gevangenen hier
bevrijd.
De drukste tijd van het PDA was
tussen maart 1943 en juni 1944, zo
blijkt uit dc cijfers. In dat tijdvak
werden 14.960 aankomsten geregi
streerd. Daarbij waren niet alleen
Nederlanders. De Duitsers haalden
ook enkele honderden Russische
krijgsgevangenen naar het kamp,
als propagandamateriaal om
ons te kunnen laten zien .tegen
welk een vreselijke vijand werd
gevochten aan het Oostfront'. Hun
lot was nog erger dan dat der joden.
Geen hunner overleefde de oorlog.
De laatste tientallen werden neer
geschoten uit wraak na de aansla
gen in maart 1945 op de Nederlandse
SS'ers Lutje Schipholt, en Rauter.
Kampcommandant was na Ströver
liet langst en tot het einde toe
de SS'er Karl Peter Berg. Hij werd
na de oorlog ter dood veroordeeld
en kreeg de kogel. Zijn .tweede
man' was Blockführer J. Kotalla.
Ook deze man werd tot de dood
straf veroordeeld, maar hem werd
gratie verleend hij zit nu le
venslang uit in Breda. ,Hij heeft
mij indertijd een paar keer vreselijk
afgetuigd', herinnert zich de heer
Van Dam.
De Nederlandse rechterhand van Ko
talla was een rijwielhersteller uit
Zutphen, genaamd Westerveld. De
ze beul is wél geëxecuteerd. Ober-
Ie, voormalig schaapsherder, kreeg
vijftien jaar. En dokter Nieuwen-
huis, de beruchte kamparts die
zijn patiënten zo sloeg, dat ze gil
lend de ziekenbarak uitvluchtten om
weer aan het werk te gaan werd
veroordeeld tot twintig jaar. Hij
zal nu wel weer op vrije voeten
zijn.
Andere mishandelingen werden uit
gevoerd in de .rozentuin', een smalle
met prikkeldraad afgezonderde
strook. Hier moesten gestrafte ge
vangenen onder stokslagen een met
stenen verzwaarde wals heen en
weer zeulen zij noemden deze
marteling de .Palestina Expres'.
Ondanks de zware bewaking en de
vreselijkste dreigementen hielden
vele gevangenen zich bezig met
.verboden handelingen', zoals clan
destiene kerkdiensten. Ds D. A. van
den Bosch hield geregeld samen
komsten en las dan voor uit ge
smokkelde bijbeltjes. Ook zon men
uiteraard voortdurend op ontsnap
pingsmogelijkheden. Tot spectacu
laire uitbraakpogingen is het nooit
gekomen, zo meent dc heer Van
Dam: Hij herinnert zich wel een
schietpartij naar aanleiding van een
ontvluchting door de groep van Jo
hannes Post. ,Dat was in september
1944. Ik weet alleen nog dat hun
opzet mislukte'.
Het was in die tijd ook, dat me
vrouw Van Overeem van het Rode
Kruis vaak op bezoek kwam om
pakketten te brengen. Zij was het
ook, die in april 1945 na het ver
trek van Berg de leiding overnam
tot aan de bevrijding. Zaterdag komt
mevrouw Van Overeem ook naar de
reünie.
.Iedereen moet werken. In de
concentratiekampen moeten de
geïnterneerden nuttige arbeid
verrichten, iets dat zij nog nooit
lindden gedaan'. Aldus luidde
bijschrift van deze foto, gemaakt
door een Duitse fotograaf in het
kamp van Amersfoort. Er stond
nog bij, dat de tekst precies
diende te worden overgenomen.
Vragen kamerlid
Van Bennekom over
kleuteronderwij s
DEN HAAG De heer J. A. van Ben
nekom heeft aan de minister van onder
wijs en wetenschappen, over de vergoe
ding der kosten van kleuterscholen de
volgende schriftelijke vragen gesteld:
1 Is de minister van mening, dat in
gevallen van samenvoeging van ge
meenten de vergoeding, per lokaal, zo
als die in de artikelen" 43, 73 en 77 van
de kleuteronderwijswet is geregeld, niet
voor alle samenstellende aelen van de
nieuwe gemeente gelijk behoeft te zijn?
2 Indien deze vraag bevestigend mocht
worden beantwoord, kan de minister
dan mededelen, op welke rechtsgrond
of welk wetsartikel dit eventuele on
derscheid bemist?
3 Is het de minister bekend, dat, in
dien de in vraag 1 bedoelde opvatting
mocht bestaan, gemeente- en school
besturen daardoor in grote moeilijk
heden kunnen komen, daar voor bepaal
de delen van een gemeente 1140,-
per lokaal en voor andere delen van
dezelfde gemeente 1690,- per lokaal
wordt uitgekeerd, terwijl er dikwijls
geen wezenlijke verschillen in exploi
tatiekosten bestaan.
4 Is de minister bereid te bevorderen,
dat op dit punt een gevreesde discri
minatie binnen één gemeente wordt
voorkomen?
(ADVERTENTIE)
ZEIST (ANP) Het bestuur van de
stichting Nederlands eiercontrole bu
reau heeft besloten, de kwaliteitscon
trole op de export van eieren met
ingang van 1 juli 1968 te staken en het
personeel te ontslaan.
Dit heeft dc voorzitter van het nrodukt=
schap voor pluimvee en eieren," de heer
H. H. Garrelds, die tevens voorzitter
van de stichting NEB is, woensdag in
Zeist medegedeeld op de openbare ver
gadering van het produktschap.
Het gaat hier om het ontslag van
twintig personeelsleden, van wie er
drie ouder zijn dan zestig jaar. Het
NEB kampt al enkele jaren met fi
nanciële moeilijkheden, omdat de con
trolewerkzaamheden tengevolge van de
sterke terugval van de eierexport aan
zienlijk zijn verminderd.
,Pour le merite'
voor Mare Chagal
PARIJS (AP) De Franse regering
heeft woensdag besloten het groot
kruis van de nationale orde van ver
dienste toe te kennen aan de in Rus
land geboren schilder Mare Chagal,
wiens schilderijen in het westen gro
te bekendheid genieten. De orde voor
verdienste is ingesteld door president
De Gaulle.
Chagal kwam in 1910 voor de eerste
maal in Parijs en keerde in de tijd
van de revolutie naar zijn geboorte
land terug. In 1922 vertrok hij we
derom naar Frankrijk waar hij zijn
reputatie vestigde. Tijdens de tweede
wereldoorlog verbleef hij in de Ver
enigde Staten waarna hij in 1947
ten derde male in Parijs aankwam.
Zqn plafondschildering van de Pa-
rijse opera en 15 grote schilderijen
over bijbelse onderwerpen, die in het
Louvre hangen, genieten grote ver
maardheid.
