BRILLEN VOOR
MELAATSEN
KOMEN EN GAAN
VIA IJZENDIJKE
Hilde
tekent
graag
buiten
Cadzand
MEER DAN HONDERD JAAR BADPLAATS
Van d'Ee tot
Hontenisse
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
WOENSDAG 5 JULI 1967
IJZENDIJKE Brillen zijn duur en brildragers zijn er zuinig op.
Zij worden voorzichtig in kokers vervoerd of op de neus en gaat
de eigenaar van die neus woeste daden verrichten, dan zet hij zijn
kostbare bril af. Maar vele brillen staan niet en zodra de brildra
ger zich ervan bewust wordt dat de bril niet (meer) staat, daalt
dit nuttig ornament sterk in waarde. Jacques van Voorenberghe
(31) moet dit in 1963 geweten hebben. Hij zocht naar een manier
om mensen in landen, die hier als ,heel arm' te boek staan, te hel
pen. Je kunt dan natuurlijk geld vragen aan iedere Nederlander,
maar de kans is groot dat men genoeg krijgt van mensen die geld
vragen voor een liefdadig doel. Nee, het moest de mensen geen
cent kosten. Jacques van Voorenberghe schreef naar een aantal
dagbladen en verzocht de Nederlanders in die ingezonden stuk
jes of zij hun oude brillen naar hem wilden sturen. Brillen met ver
ouderde monturen, met glazen die niet sterk genoeg meer of te
sterk waren voor de drager, brillen waar een steekje aan los was,
zonnebrillen, alleen maar glazen, alleen maar kokers. Hij herhaal
de zijn oproep in de dagbladen met een zekere regelmaat zodat hij
bij kranteredacties een goede bekende is geworden.
Het liep. De actie .Brillen voor me
laatsen' heeft in heel het land een be
kende klank gekregen. Radio Veroni
ca en radio Luxemburg droegen daar
toe veel by en meer dan tien kranten
schreven over de actie met onverho
len symphatie. Juist omdat het
Jacques van Voorenberghe niet gaat
om de bekendheid die hij ermee krygt
maar louter en alleen om het aantal
brillen dat men stuurt. Hij schreeuwt
zijn bedoelingen niet van de daken,
maar schrijft ze neer in rustige be
woordingen. .Waarom nu brillen?'
Zo gaat hy aan het uitleggen in een
ingezonden schrijven. ,Dat zit zo. Me
laatsheid is een ziekte waaraan heel
veel mensen in Brazilië. Zuld-Ameri-
ka. Afrika, Indonesië en Nieuw Gui
nea lijden. Het tast in veel gevallen de
ogen van de lqder aan. Velen kunnen
daarom tydelljk of blijvend slecht
zien. Anderen worden helemaal blind'.
Het laat aan duidelijkheid niets te
wensen over.
82.000
In de eerste drie jaren na de start
verzamelde Jacques van Voorenber
ghe ongeveer 7 000 brillen. De propa
ganda in kranten en via radiostations
heeft zyn actie veel goed gedaan
hulp van Martini, hulp van de VARA
en, byvoorbeeld, reacties uit Zweden
hebben ervoor gezorgd dat de IJzen-
dijker ruim 32.000 brillen bij het huis
van de .Mesina' aan de Heemraadsin
gel te Rotterdam heeft kunnen afle
veren. (de stichting .Mesina' is nauw
verbonden met de missie) in 1966
kreeg hij 8000 brillen en in de eerste
helft van dit jaar waren het er bij
zonder veel: 17.708. Jacques van
Voorenberghe vertelt dat hij vorige
week zo'n 7000 brillen ontving. Dat
wil zeggen: een postzak per dag.
3traat 54) en Terneuzen (Meimastr.
54). Voor mensen in Groningen en
Den Helder en Limburg verandert de
situatie daardoor natuurlijk niet. De
verzendkosten die voor rekening van
Jacques van Voorenberghe komen,
zqn nog veel hoger. Hy verpakt de
brillen in grote dozen van supra kof
fie, vermicelli en diamant frituur en
moet dan maar zien dat hij ze in
Rotterdam krijgt. Tot voor kort had
hq een kennis die zo nu en dan naar
Rotterdam reed, maar nu is hy aan
gewezen op de posterijen. (Voor lief
hebbers: er staan 38 dozen te wach
ten in het parochiehuis van IJzen-
dyke). En waren het nu alleen dozen
met brillennaaimachines verstu
ren met de post is een nog veel duur-
Jerè zaak. .Naaimachines, daaraan
3chijnt ook nogal behoefte te zijn'
zegt Jacques van Voorenberghe over
de verzameling oude tot antieke trap
en handnaaimachines.
Naaimachines, dozen met brillen en
zakken met kokers liggen opgeslagen
in het parochiehuis te IJzendyke,
dicht in zijn buurt dus. Hy heeft zijn
werk aan de schoenfabriek te Sluis
geruild voor het beroep van koster
van de parochie van IJzendijke, zodat
hij zijn actie beter kan leiden. Want
het kost allemaal tyd: om uit te vin
den bijvoorbeeld welke krant door
zijn publikaties de meeste reacties
geeft. Dat doet hij door zyn adres
met een kleine wyziging aan een be
paalde krant door te geven. De pakjes
met brillen met dat adres komen dan
uit het verschijningsgebied van die
krant. Het eind van de actie blijkt
nog lang niet in zicht te zyn. Nog
dagelyks komen er brillen, glazen en
kokers voor melaatsen.
De brillenactie kost hem vrywel al
zijn vrye tijd. ,Maar als je 't graag
doet geef je er niets om', zegt lilj. Zyn
andere hobby's liggen in dezelfde
sfeer: collecteren voor reuma- en
kankerbestrijding. De zondag reser
veert hy voor het schrijven van mede
delingen in dagbladen, want de zaak
moet warm gehouden worden. Wan
delen doet Jacques van Voorenberghe
graag en dat zouden we niet vermel
den als hij het wandelen niet met zyn
actie in verband stelde. Hy wandelde
de vierdaagse gekleed in een wit shirt
met op de rug in zwarte letters .bril
len voor melaatsen'. Zoiets valt op in
Nijmegen
Cadzand in 1967, als badplaats naar
buiten, als boerenland naar binnen
gekeerd, was eeuwen lang in 1112
reeds genoemd uitsluitend boeren
land. In 1300 was het nog een eiland,
door de duinen en aan drie zijden
door het Zwin omgeven. Oorspron
kelijk ontstaan door de samenvoe
ging van kleine poldertjes, later
vergroot en verenigd met het om
ringende land, met als nabuur bij
voorbeeld het oude Retranchement,
- versterking van prins Maurits om
het Zwin te kunnen beheersen
heeft deze nog steeds kleine gemeen
te aan West-Zeeuwsch-Vlaanderen
de naam gegeven van Rand van
Cadzand'.
De boeren van dit land, in zichzelf
gekeerde, vrome lieden, harde wer
kers, niet uitbundig in woorden,
maar wel zeldzaam trouw in hun be
leving van familie- en vriendschaps
relaties, hebben door de eeuwen heen
de duinen slechts gekend als een een
zaam natuurlandschap met vogels en
planten, de polders beveiligend te
gen de zeestromingen van de Wielin
gen.
Roe ziet Cadzand er thans totaal
anders uit.' De boeren wonen er nr"
n de Zeeuvjse hofsteden, zij zijn n fg
naar binnen gekeerd, maar de ge
meente is wijd en zijd ook in het
buitenland bekend geworden als
badplaats met een expansie die ieder
jaar verder gaat. Wanneer is deze
ontvjikkeling tiaar buiten begonnen?
Augustinus Bernardus Albregts,
Stijn genoemd, is als boerenzoon van
Breskens naar Cadzand getrokken,
heeft daar op de duinen zijn Rad-
huis' laten bouwen dat nu ruim
honderd jaar geleden, op 16 juli
1866, werd ingewijd' en is op 2j
juli daaraanvolgend gehuwd met So
phia van de Waeter uit de naburige
boerderij Rrasmus'.
In zijn dagboek staat de geboorte
van elf kinderen vermeld, met de
overlijdensdatum van zijn vrouw, 27
november 1890 ,/iet was toen al
ttrenge vorst. Memorie'.
Hij heeft aan de voet der duinen het
boerenbedrijf voortgezet en wie 1890
hoort, denkt ook aan de landbouw
crisis in die periode. Tot zijn dood
in 1909 heeft hij daar gewoond en
oude Cadzandenaren weten nog te
vertellen van de kaartavonden met
■le dorpelingen op het Raduus'.
Deze gemoedelijke relatie tussen ho
tel en dorp, alsmede de zakelijke
combinatie van landbouw- en hotel-
bedrijf is nadien verdwenen. Cad
zand is geleidelijk in de decennia
tussen de beide wereldoorlogen, en
meer nog na 19 j 5 uitgegroeid tot
de moderne badplaats van thans.
Toch heeft het zin om traditiege
trouw naar het verleden te zien en de
boerenzoon uit Breskens te memore
ren die een eeuw geleden op hel
ruige duinlandschap aan de monding
van het Zwin met uitzicht op de
Noordzee en de nabije grote vaart
over de Wielingen, een nieuw per
spectief ontdekte met alle ontspan
ning en vreugde die het kon bieden
aan toekomstige vakantiegangers.
Het is te zijner gedachtenis dat de
ze regels zijn geschreven.
H. Prent.
Sijgasnde foto, gemaakt door A. van Overbeeke t«
femeuzen, toont het oude badhuis Cadzand.
dat werd afgebroken in de oorlogsjaren 1940-
1944. De rethteroeraoon op deza foto is Augus-
•ines Bernardus Albregts. Hieruit Is op te makan
fat deze foto vóór 1910 is gemaakt.
De noodzakeiyke correspondentie is
ook een flinke kluif. Natuurlijk
schrijft hij niet aan iedere gever een
briefje, want dat zou hem een kapi
taal aan postzegels kosten. ,Nee, al
leen de mensen die per sé bedankt wil
len worden' zegt hij. Dan gaat het
meestal om een brilletje dat een erf
stuk Is: voor een verre Aziaat zal hei
weinig betekenen dat zyn bril vroe
ger door grootmoeder Jansen of Ple-
tersen is gedragen. De verzendkosten
zijn zowel voor de bezitters van oude
Drillen als voor ontvanger Van Voo
renberghe een belemmering. Het ver
zenden van een bril kost 40 cent en
wie tien brillen op de post heeft te
gooien wordt onaangenaam getrof
fen door de portokosten. Daarom
heeft hy afspraken gemaakt met de
Nederlandse kredietbanken in Hulst
(Grote Markt 18), Sluiskil (Louisa-
OOST BURG ,lk had ook wel naar de aca
demie willen gaan, maar daar zie ik geen bo
terham in' vertelt Hilde Uildriks. Vandaar dat
ze naar Amersfoort zal verhuizen om daar te
gaan leren voor de middelbare acte handen
arbeid. ,Het viel me ontzettend mee dat ik
slaagde voor het toelatingsexamen. Er waren
honderdvijftig kandidaten terwijl er maar der
tig konden worden toegelaten vertelt ze. Hilde
heeft negentien lentes meegemaakt en deed
een maand geleden met goed gevolg eind
examen aan de mms te Oostburg.
Hilde (in de signering van de tekeningen wel
eens Hildegard. Klinkt beter') tekent
graag buiten, in Oostburg en omgeving. Trekt
er met de brommer op uit. Tekeningen van
bekende plaatsen in Oostburg of gemaakt in
Sint Anna te rMuiden, gaan gemakkelijk van
de hand. Korte tijd geleden exposeerde zij
haar werk in de sociëteit van ,Les Copain',
café ,De Vriendschap' te Biervliet, om zo
doende voor een omlijsting van het optreden
van een bekende beatgroep te zorgen.
Niet alleen verbeeldingen van het landschap
maar ook vrijere expressies liggen haar goed.
Ha ar collages gezien op het hartewens-
festival in Haarlem') getuigen van veel fanta
sie en zijn bijzonder kleurrijk, 'n Beetje Ju-
gendstill'. Verder modetekeningen, waarvan
er een aantal te zien zijn in de etalage Van een
Oostburgs modemagazijn, en poppen, zoals
de dame met vlinders die haar op de foto ver
gezelt.
Hilde Uildriks is blij dat ze Zeeuwsch-Vlaan-
komen, in de vakanties'. Ze mist hier het con-
deren kan verlaten. ,Ik zal er nog wel graag
tact met collega s een beetje en daar zal zij in
de komende vier jaar geen gebrek aan heb
ben.
