LITURGIEVERNIEUWING WAT
GEFORCEERD
MORGEN
HOE WORDT EEN
EPISCOPALE
KERK
DEMOCRATISCH?
FEITEN EN MENINGEN
TE LETTERLIJK
TOEKOMST
Zaterdag 1 april 1967
rdagnumme
Eind 1963 aanvaardde het Vaticaans Concilie het schema over de liturgie. Eind 1964
doorbrak de Westerse katholieke kerk een traditie van eeuwen: het Latijn verdween
nagenoeg) als voertaal voor de eredienst en maakte plaats voor de volkstaal. Wie in
de kring van priesters en gelovigen zijn oren open heeft, hoort daarover gemengde
geluiden. Er is over dat Nederlands enover de nieuwe volkszang zeer veel
waardering. Er is daarnaast heimwee. Naar de oude verdwijnende luister, naar het
oude gregoriaans. ,Wat hebben we ervoor in de plaats? Stuntelig geblèr!' schreef on
langs pastoor Brouwers van Bemelen dezelfde van de ,Volkscatechismus'Maar
de ontwikkeling wordt voltooid. En nu sinds kort de laatste resten van het Latijn of
ficieel zijn vervangen, kan een tussenbalans worden opgemaakt. Dat doet dan in een
gesprek rector N. Nooren te Breda, tot voor kort voorzitter van de Stichting Neder
landse commissie voor de liturgie, de man van alle begin en een insider bij uitstek.
De spectaculaire liturgische hervormingen van de laatste drie jaar in de R.K.
Kerk zijn niet uit de lucht komen vallen. Er was al een ontwikkeling gaande
sinds de tijd van Pius X, en al bleef die beperkt tot het terrein van wat men
een tikkeltje oneerbiedig liturgische hobbyisten zou kannen noemen, ze was
er toch ooraak van dat het liturgieschema voor het concilie een rijp stuk was,
dat snel in behandeling kon worden genomen.
,Er waren twee uitgangspuntenzegt rector Nooren. ,Het eerste was een
tegemoetkoming aan de behoefte van het kerkvolk dat een grotere verstaan
baarheid verlangde. Vandaar de invoeing van de volkstal, het wegnemen
van het vreemde element dat het Latijn was. Dit is in wezen een zelfde ver
schijnsel als bij de reformatie. Het andere was dat de gemeenschappelijke
eucharistieviering inspirerend zou werken op priester en kerkvolk-'
Of die ingrijpende verandering zonder slag of stoot is aanvaard?
Eertor Nooren: „Laten we zeggen dat de maatregelen in het begin
de verbazing van velen opriepen. Een van de grote bezwaren tegen
de gemeenschapsviering was dat er te weinig rustige momenten
over waren voor een persoonlijke godsdienstbeleving. Je hoorde
nogal eens de klacht: ,lk kan niet meer bidden'. E daar zit toch iets
in. Wij hebben achteraf wel de indruk dat de nieuwe vormen wat
geforceerd zijn vewezenlijkt'.
.Daar komt nog iets bij. De bedoe
ling van de nieuwe liturgie is dat
de voorganger, in dit geval dus de
priester, een eigen gezicht geeft aan
de eucharistieviering. Op die manier
kan hy aan veel bezwaren tegemoet
komen. Maar dit is hem nooit geleerd.
Vroeger kreeg hij zeer minutieuze
instructies uit Rome, die hy letter
lijk op te volgen had. Nu worden de
richtlijnen die het Vaticaan geeft in
veel gevallen nog steeds beschouwd
als een onontkoombaar dictaat. Dat
is niet juist. De liturgie moet worden
aangepast bij de parochie. In een
arbeidersparochie bijvoorbeeld moet
je heel anders doen dan in een stu
dentenkerk.'
Een categorie van extra bezwaren
vormen de koorzangers. De koren
hebben in de katholieke eredienst
fraaie meerstemmige werken. Nu
had en heeft lang niet iedere kerk
in Nederland een goed koor, maar
een feit is dat er toch genoeg wa
ren om te spreken van een groot
cultuurgoed. Er zijn dan ook nog
heel wat zangers die protesteren
tegen de overgang naar de volks-
zang.
Rector Nooren: ,Dac is allemaal zeer
begrijpelijk en ik kan het billijken
dat bijvoorbeeld in Amsterdam, en
,Er zijn hier twee zaken die in elk
aar grijpen. We zijn met de liturgie
hervorming begonnen op een mo
ment dat we praktisch geen nieuw
materiaal hadden voor een goede
volkszang, dus geen vervanging voor
het werk van het koor. Daarom was
,Toen het reeds morgen u>erd,
stond Jezus aan de oeverde dis-
Morgen, de le zondag na Fasen,
wordt van oudsher ook wel .Belo
ken Pasen' genoemd, omdat het
paasfeest dan besloten is (belui
ken is besluiten). Wat natuurlijk
niet wil zeggen dat de mensen
niets meer te \-erwaehten hebben.
Over de vraag welke verwachtin
gen door het geloof in Jezus' op
standing gerechtvaardigd worden,
kan lang en breed worden gedis-
De discipelen hebben daar aan
vankelijk ook geen raad mee ge
weten. ZIJ hadden stellig grote
TER OVERDENKING
verwachtingen, maar geen van
hen wist precies wat ze te ver
wachten hadden. Alleen Petrus
verwachtte niet veel goeds. Nadat
hij de haan had horen kraaien,
was zijn wanhoop de uitdrukking
geweest van een verpletterende
zelfontdekking. Een ontdekking,
waardoor hij het proto-type werd
van de moderne onrustige en on
geruste mens. Die avond aan het
meer kwam zijn ongedurigheid
weer tot uiting In z'n voorstel.
.Ik ga vissen'. Misschien hebben
de andere discipelen iets van zijn
onrust begrepen en medelijden
met hem gehad. In ieder geval
stonden ze op en gingen Petrus
achterna, de boten in, het meer
op. Er werd die nacht niets ge
vangen en toen zij onverrichter-
zake terugkeerden, toen zagen zij
daar in de ochtendschemering een
man staan die hen zei de netten
aan stuurboord uit te gooien. En
toen de netten, aan die ongebrui
kelijke zijde van het schip, zo vol
met vis kwamen te zitten dat ze
bijna scheurden, toen herinnerden
zij zich ineens nóg zo'n visvangst,
ook op het Meer van Galilea...
En ze herkenden Hem!
Pasen is voorbij. Pers, radio en
televisie brengen (terecht) de
nood der wereld in de huiskamers
en in de harten. De bezorgdheid
en de rusteloosheid nemen toe.
En in de schemering van onze t(jd
kost het veel moeite om de gees
telijke aanwezigheid van de leven
de Christus te ervaren. Mogelijk
is het voor de moderne mens
juist daarom zo moeilijk, omdat
ook wij niet veel goeds meer ver
wachten. Een gedesillusioneerde
wereld biedt nu eenmaal weinig
houvast voor een op de praktijk
gerichte paas-boodschap. Mis
schien herkennen wij Hem pas als
de netten met meer vertrouwen
worden uitgegooid. Want achter
de vage toekomst staat de op
gestane Heer in de schemering en
waakt over de Zijnen.
Biggekerke - G. F. H. van Tuyll-
van Serooskerke.
die klacht van de koren niet zonder
grond. Maar er zijn veranderingen
op komst. De dichters Huub Ooster
huis en Michel van der Plas leggen
momenteel de laatste hand aan een
nieuwe psalmvertaling. Als die een
maal op muziek is gezet, komen er
uitgebreide mogelijkheden voor een
eigen taak van het koor en voor
een wisselwerking tussen koor en
ander kerkvolk'.
Intussen zijn er echter niet veel ko
ren verdwenen, ook al bestaan er
spanningen tussen het hoofdbestuur
van de Gregorlusvereniging (het
overkoepelend orgaan van de katho
lieke kerkkoren) en zijn achterban.
Er zijn zelfs koren bijgekomen',
vertelt rector Nooren. .vooral in ion-
ge parochies die helemaal ingesteld
zijn op de nieuwe liturgie.'
Een ander bezwaar: zoals de Neder
landse teksten voor de mis er nu
uitzien, ziin ze op enkele onderdelen
na letterlijke vertalingen van het
Latijn. Dit brengt twee nadelen met
zich mee. Het ene is, dat vooral b(j
jongeren de grote omhaal van woor
den, de leeggelopen formules en de
gevaar dat die standaardformules in
het Nederlands straks even onge
nuanceerd worden afgeraffeld als
het Latijn.
Rector Nooren: .We staan inderdaad
nog maar aan het begin. Je moet de
ontwikkeling zien in drie fasen: de
vertaling van het Latijn, en daar zijn
wij eigenlijk net mee gereed, de be
werking van de Latijnse teksten en
tenslotte de schepping van een vol
ledig Nederlandse tekst. Maar je
kunt dit proces niet forceren, anders
verlies je gemakkelijk ieder hou
vast. Belangrijk op dit moment is
dat de priester op de plaatsen waar
dat al kan, en die z(jn er zeker, een
persoonlijk accent geeft.'
Er zitten aan de eucharistieviering
nog enige facetten die aan verande
ring toe zijn. Zo ziet rector Nooren
de handcommunie waarbij de
priester de hostie op de hand legt
inplaats van op de tong als een
logische consequentie van de ver
nieuwing. Dan is er de kleding. De
lange, kleurige gewaden waarin de
priester op het altaar verschijnt,
aoen aan als een vreemd archaïsme
en maken op menig buitenstaander
de indruk van verjaarde toneelcos-
tuums.
Rector Nooren: .We zullen inder
daad toe moeten naar een kleding
die minder vrouwelijk aandoet en
die beter de nieuwe functie van de
priester onderstreept. Nu er ook
in de eredienst geen behoefte meer
is aan een figuur die er sterk uit
springt. maar meer een soort voor
zitter ik gebruik dit woord liever
dan voorganger moeten wij denken
aan iets in de geest van een toga,
zoals bijvoorbeeld de dominees die
dragen. Merkwaardig genoeg dringt
men er vanuit de kring van pries
ters niet erg sterk op aan, maar
de behoefte aan verandering zal toe
nemen naarmate de kring van de
eucharistieviering kleiner wordt. Ik
echter als een christelijk gegeven
aanvaarden, dan kan ook het kerk
gebouw een sterk profaan karakter
krijgen. Maar er spelen hier nogal
wat elementen in mee. Denk bij-
voorbeeld maar eens aan de stede-
bouw. Er z(jn naar mijn idee veel
gemeenten die de kerkgebouwen als
onderdeel van hun planologie niet
graag willen missen.'
Inmiddels wordt een tussenvorm
op steeds groter schaal toegepast,
en er zijn bouwpastoors die denken
vanuit een gemeenschapshuis waar
's zondags de liturgie wordt gevierd.
Al staan dan de veranderingen in
de misliturgie het sterkst in de be
langstelling, dit wil niet zeggen dat
de vernieuwingen op andere terrei
nen achterwege moeten blijven.
Eén sacrament, de biecht, heeft gro
te wijzigingen ondergaan door de
invoering van de openbare boetevie
ringen. De ervaring heeft tot nu
toe aangetoond, dat de belangstelling
tel gelovigen: wat geeft mij de
zekerheid van de vergeving
van veel g
morele ze o
en welke zonden moet ik alsnog in
de particuliere biecht beleiden
Dan is er het sacrament der zieken.
Rector Nooren: ,We moeten af van
de tweeslachtigheid die daar nog in
zit. Dit sacrament dient uitzicht te
geven op het definitieve einde en
geen rekening te houden met even
tuele beterschap'. Hij is ook tegen
de liturgische teksten, waarin de
figuur van de God-die-rekenschap-
vraagt te zeer domineert.
En de zalving met olie, die op niet-
gelovlgen dikwijls de indruk maakt
van voorhistorische magie? ,Ach,
misschien kan die wel achterwege
blijven wanneer de betekenis ervan
eigenlijk niemand meer aanspreekt'.
Tenslotte de vraag naar de situatie
nu.
.Er is veel kritiek geweest en die
is er nog. Er moet nog ontzaglijk
veel gebeuren en vooral de dynamiek
in de eucharistieviering is afhanke
lijk van de service die de kerk geeft.
Maar ik ben er zeker van dat nie
mand terug wil naar de oude toe
stand.'
vraag die hier direct op aansluit
wat voor kerken zullen we in de
toekomst bouwen
Rector Nooren: ,Dat hangt helemaal
af van de vraag wat voor taak dc
godsdienstigheid in ons leven gaat
innemen. Blijft dit. een begrip, dat
los staat van de profane wereld,
dan zal de plaats waar zij bij uitstek
wordt beoefend eer. duidelijk teken
moeten zijn. Gaan we die wereld
,De nuchtere gereformeerden zou
den een heilzame bijdrage kunnen le
veren aan het kritisch schriftonder
zoek. Het zou niet voor het eerst
zijn, dat de gereformeerden ItitU met
iets mee gaan doen en dan binnen de
kortst mogelijke tijd aan de kop lo
pen'. Dat zei deze week de hervorm
de prof. dr H. Berkhof in Utrecht tot
enkele honderden leden van de vere
niging van predikanten van de Gere
formeerde Kerken in Nederland. Hij
had het over het vraagstuk van het
schriftgezag m de pastorale arbeid.
Dr Michael Ramsey, anglicaans
aartsbisschop van Canterbury zou
graag zien, dat de Amerikanen di
rect een einde maken aan de bombar
dementen op Noord-V ietnam. Dr
Ramsey drong er deze week in een
tv-gesprek bij de Amerikaanse rege
ring op aan een .initiatief te wagen'.
Hij zou graag zien, dat én de Britse
regering én vele christenen bij de
Amerikaanse regering zouden aan
dringen op stopzetting van de bom.
bardementen.
Sinds september 1966 is niets
meer vernomen van de Anglicaanse
bisschop van Chekxang in China.
Bisschop Kwang-hsun Ting w hoofd
van de theologische faculteit van
Nanking en voorzitter van de fede
ratie van Chinese studenten. Zijn
diocees is één van de grootste van
China. In 1956 was hij onder andere
op de vergadering van het centrale-
comité van de Wereldraad van ker
ken in Hongarije.
De theologische faculteit van de
gemeentelijke universiteit te Amster
dam houdt van IS to tit april een
studieweek in Workum. Het facul
teitsbestuur heeft besloten zich daar
te bezinnen op de moeilijkheden die
gepaard gaan met de herstructure.
ring van' het platteland, voorname
lijk in kerkelijk opzicht.
De kerk t>on Schotland fa bezig
met een herziening van de gezangen
bundel. Het comité-overzee van deze
kerk heeft daarbij gevraagd om de
meeste zendingsliederente schrap
pen omdat ze niet meer beantwoor
den aan het moderne beeld van de
zending. In plaats daarvan xoordi
voorgesteld negen liederen over te ne
men uit het gezangboek van de
raad van kerken in Oost-Azië. die af
komstig zijn uit Jbpan. Korea, China
en Thailand.
ekere kerken in Zuid-Afrika zijn
te ver gegaan bij het verlenen van
diensten aan de Afrikanen', zo heeft
de Zuidafrikaanse minister voor Ban
toezaken verklaard. Hij zei dat de
betrokken kerken bij het verlenen
van diensten, zoals op het gebied van
onderwijs, volksgezondheid en maat
schappelijk werk, niet in strijd moe
ten komen met de apartheidspoli
tiek van de regering. .Dergelijke mis
bruiken kunnen natuurlijk niet stil
zwijgend worden toegestaan. Er moe
ten voorzorgsmaatregelen worden ge
nomen tegen geloofsrichtingen die de
ze neiging vertonen', aldus minister
Botha. Hij vond dat de zorg voor
onderwijs, volksgezondheid en maat
schappelijk werk in de eerste plaats
berust bij de burgerlijke overheid. Als
de kerken ook belangstelling toonden
voor deze kwesties, moest de overheid
daaraan voorwaarden stellen, zoals
de eis dat de hulpverlening aan de
negers zodanig gebeurt dat de lei
ders van deze bevolkingsgroep een
werkzaam aandeel hebben en ten
slotte het werk geheel kunnen over
nemen. Daarom was het noodzakelijk
dat de kerken op de hoogte blijven
van de regeringspolitiek ten aanzien
van de verschillende bevolkingsgroe
pen.
0Het aantal rooms-katholieke dlenst-
iceigeraars neemt toe. Vorig jaar de
den 36 r-k jongeren een beroep op de
,wet gcxoctansbezxcaren'. In voor
gaande jareti waren er gemiddeld
10 gewetensbezwaarden per jaar, van
af 1960 totaal 61. De toeneming van
het aantal wordt geweten aan de gro
tere vrijheidsdrang van de jeugd van
nu en aan de reacties op de Vietnam-
oorlog. Daar komt nog bij paus Joan-
ties' encycliek Pacem in Terris het
openbreken van de r-k samenleving
en de invloed van de Paas-Christibè-
weging-
Prof. A. D. Pont, Zuidafrikaans
hoogleraar kerkgeschiedenis, tegen
wie ds Beyers Naudé en prof. Geyser
een aanklacht hebben ingediend we
gens Uister, heeft, volgens Die Bur
ger tijdens het proces daarover toe
gegeven, dat hij soms te ver is ge
gaan in zijn beschuldigingen in het
blad Die Hervormer. Hij zei het te
betreuren, dat hij prof. Geyser en
ds Naudé te na was gekomen toen
hij soms naar hen had verxeesen in
zijn artxkélenserie-
liet mott niet meevallen momenteel bisschop te zijn in de Neder
landse kerkprovincie van de R-K Kerk. We schrijven dit kersvers
onder de indruk van het zo juist gehoorde radiobericht over de
dood van de bisschop van Breda, mgr G. H. de Vet. Zo uit het
bedrnf?apostolaat tot het bisschopsambt geroepen, was hij vast
besloten zich te blijven geven aan de moeilijke kwesties waarmee
hij in deze bijzondere soort zielzorg in aanraking was gekomen.
En alsof dat bij al zijn bisschoppelijke bezigheden nog niet genoeg
was, viel hg meteen in het tweede Vaticaanse concilie met de daar
bij behorende commissies. En alsof dit nóg niet genoeg was, kwam
er bii het eerste Nederlandse pastorale concilie, waar hij een van de
centrale figuren was, een van degenen bij wie alle draden uit de
zeven bisdommen moesten samen komen. We horen het hem nog
zeggen dat we in een andere tijd zijn aangeland en dat daarom ook
zijn l'erk op een andere wijze haar weg moet zoeken dan dit vroeger
het geval was. De overleden bisschop van den Bosch mag in ons
land dan meer bekend zijn geweest, dank zij de televisie, we zijn er
van overtuigd dat de nu ontslapen bisschop van Breda een leemte
achter laat die in zijn kerk niet minder groot zal zijn. Het is voor
zijn hart te veel geweest dit alles te dragen en zijn krachten zijn
door zijn al te grote werkzaamheden te spoedig verteerd.
Het valt niet mee in deze tijd bis
schop te zijn, nu het de vraag is
hoe het bisschopsambt in de kerk
van de toekomst zal moeten functio
neren. Eeuwenlang is het doen en
laten in de Nederlandse kerkpro-
vmcie. evenals dat in andere landen
het geval was, bepaald vanuit Rome.
De bisschoppen streven nu naar een
eigen Nederlands gezicht, terwijl zij
toch de band met de wereldkerk
willen bewaren. Het zijn geen ge
ringe vraagstukken die hieruit voort
komen. Die .wereldprimeur' van het
pastorale concilie zo zagen we
i verschillende malen aan-
- zal de bisschoppen vele
liggen, ma
gadering.'
direct in h
zó worden gekozen, dat heel het ka
tholieke volk van Nederland ver
tegenwoordigd is' Maar hiermee zit
men meteen middenin de moeilijk
heden. Kardinaal Alfrink legde op
die persconferentie nog eens extra
de nadruk op de regering der kerk
van boven af. .De kerk heeft krach
tens Goddelijke instelling een hiër
archische structuur en wie zich te
gen deze structuur verzet, raakt aan
het wezen van de kerk'. De kardi
naal ging voort: .wel kunnen wij de
bestaande verschijningsvorm van de
ze structuur, die wellicht te zeer
derne
de R-K Kerk in ons land.
zaak van voortdurend aftasten van
de mogelijkheden en noodzakelijk
heden, zoais dat trouwens in iedere
kerk het geval is. Maar by een kerk
met zeven bisschoppen aan het hoofd,
ligt het toch misschien wel enigs
zins moeilijker dan bij enige andere
kerk in ons land. Hoe intens is de
bisschop van Breda, die vandaag
naar zijn laatste rustplaats hier op
aarde wordt gebracht, ook daarmee
niet bezig geweest in zijn eigen bis
dom en tegelijk daarmee voor heel
zijn kerk.
Toen, nu al weer vier maanden ge
leden, het Ned. pastoraal concilie
werd geopend, is er gezegd, dat dit
concilie voor ons land de vertaling
moest worden van het 2e Vaticaans
concilie. Aldaar is in het decreet
over het herdersambt van de bis
schoppen de wens uitgesproken .dat
de ..ferbiedvyaardige instellingen van
synpden en concilies tot krachtige
bloei zullen komen, opdat daardoor
overeenkomstig de eigentijdse om
standigheden beter en krachtiger
gezorgd kan worden voor de groei
van het geloof en het behoud van
de eigen structuur van verschillende
kerken'. Geeft deze zin aan dat men
in Rome gedacht heeft aan verschil
lende r-k landskerken die, .overeen
komstig de eigentijdse omstandig
heden' in hun eigen land een eigen
weg kunnen gaan en het in de toe
komst denkbaar is dat de eenheid
of althans de eenvormig
verloren te zullen gaan?
tuurlijk te ver gedacht, maar het
feit ligt er nu eenmaal dat de R-K
Kerk in ons land, zij het dan ook
tijdelijk, een geheel ander gezicht
vertoont dan in een ander land. Wie
iets van het r-k leven in een land
als bijvoorbeeld Ierland heeft gero
ken. proeft dat het aldaar met de
verhoudingen binnen de kerk, alsook
met de verhoudingen tot andere ker
ken, gans anders ligt dan hier in
ons land. Historisch is dit voldoende
te verklaren, maar het feit zelf
wordt er niet minder om. Hoe zal
de verhouding zijn van een kerk
provincie tot het centrale gezag in
Rome? Hoever zal de meerdere eigen
verantwoordelijkheid die een bis
schop van nu heeft, kunnen gaan?
De laatste jaren hebben we in ons
land het verschillende malen oeleefd
dat, bij buitenstaanders althans, de
gedachte kon opkomen dat er iets
wrong tussen de curie en het Neder-
p\an is er ook de vraag naar de
plaats van de bisschop zelf in
zijn diocees aan de orde. In de R-K
Kerk dringt de leek steeds meer
naar voren en bij de opening van
het Nederlands pastoraal concilie is
reeds direct duidelijk geworden dat
de conclliedeskundigen meer widen
zijn dan alleen maar raadgevers m
een overlegorgaan. Reeds dadelijk
kwam er het voorstel dat beoogde
om het concilie zelf te laten beslis
sen over de agenda, over hetgeen
wel of niet besproken zal worden.
.Het recht om de agenda vast te
stellen behoort niet bij de bisschop
pen of hun mandatarissen, de cen
trale commissie van het concilie, te
maar bij de volledige ver-
ig.' Een punt dat toen reeds
in het geding kwam was, of
het celibaat ook behandeld zou wor
den. Sinds de reformatie ls de cen
tralisatie van het bestuur der R-K
Kerk steeds verder voortgegaan, tot
het in 1870 zijn top bereike in de
onfeilbaarheid van de paus. Diezelf
de lijn vinden we ook bij he bis
schoppelijk gezag. De bisschop, en
hij alleen had tenslotte het laatste
woord in zijn diocees. Jan Rogier
een van de concdiedeskundigen
schreef hierover indertijd dat dit zui
ver middeleeuws was gedacht. Op
het Nederlands pastoraal concilie
kwam zo onmiddeliiik reeds de plaats
van de bisschop zelf in het geding
Wat is zijn gezag? Dat hij in de
kerk het laatste woord heeft en
blijft houden Of moet zijn gezag
een ander zqn dan tot nü toe als
vanzelfsprekend werd aanvaard?
Ruim 14 dagen geleden is er een
nieuwe opzet van het Nederlands
concilie op een persconferentie be
kendgemaakt en door kardinaal Al
frink toegelicht. De Volkskrant zet
te boven zijn verslag: .poging tol
meer democratische vorm'. De eerste
conciliedeskundigen waren door de
bisschoppen benoemd. Heel logisch
L.. deze
ving, ombuigen tot nieuwe.' Het
gaat om een .waarlijk gemeenschap
pelijke en eensgezinde verantwoor
de-I iikheid van gelovigen, priesters en
bisschop op dit fundament dat de
Heer heeft gelegd. De Volkskrant
staat hier ook vóór een puzzle, om
dat dit dagblad het rüet mogelijk
acht dat de roomskatholieken via
de stembus het nieuwe hoogste or-
faan, dat de naam .plenaire verga-
ering' gekregen heeft, samenstel
len. ,De kerkorganisatie kent geen
echte vertegenwoordigende lichamen
in parochies, dekenaten en bisdom
men.'
Het lijkt ons nog gemakkelijker
van een Bleepboot een duwboot
te maken dan in de R-K Kerk een
meer democratische vorm te krijgen
met behoud van de .hiërarische
structuur'. Wie het schema beziet
dat tegelijk met het verslag van
die persconferentie sond afgedrukt,
krijg enigszins de indruk In welke
richting 'de gedachten zijn gegaan.
Men wil het concilie, behalve op
deskundigen, die in verschillende
studiecommissies zijn gegroepeerd,
gespreksgroepen.
laten rusten op de
STEMMEN UIT
DE KERKEN
waaraan .naar redelijke schatting*
een 150.000 personen meedoen, op
de .organ.saties en instellingen' -
gelezen hebben, krijgen we niet de
indruk dat deze nieuwe opzet van
het pastoraal concilie de definitieve
vorm zal zijn. Er zal nóg weieens
een vergadering komen. Het zoeken
naar de juiste "vorm voor zoiets, is
ook moeilijk. Maar, blijft by dit alle3
de uiteindelijke besliss.ng toch niet
bij de bisschoppen Of hebben zij
te bekrachtigen wat op het concilie
besloten is?"indien het concilie bij
voorbeeld tot een besluit komt dat
het celibaat voor de geestelijken die
niet tot een bepaalde orde behoren,
moet worden opgeheven, zullen de
bisschoppen dit dan ook aanvaarden?
Wanneer de bevoegdheid van de b.s-
schoppen .niet ver genoeg reikt',
moet die zaak aan de Heilige Stoel
.ter bevestiging, worden voorgelegd'.
En als men in Rome die bevestiging
dan weigert? Dan zal de centrale
commissie er naar moeten streven
.dat het antwoord van de Heilige
Stoel te Rome met beweegredenen
omkleed aan de Nederlandse kerk
provincie wordt meegedeeld'. Zo zul
len de bisschoppen nog weieens in
een moeilijke postte kunnen komen.
In ieder geval zal het de moeite
waard zijn de gedachten-wisseling
over deze voorgestelde nieuwe opzet
van het concilie, te volgen.
(ADVERTENTIE)
gezien het verleden
Nederlands concilie ,een hoogste or
gaan te geven waarvan de leden
BETEKENT:
ERKENNING VAN
VAKMANSCHAP
ANVR is uw waarborg dat uw vakan
tieplannen worden waar gemaakt
Omdat uw vakantie vakkundig Is voor
bereid. Tot in de puntjes verzorgd.
Door een ervaren reisbureau. Want
alleen dat mag het ANVR-merk voeren
ten teken dat het lid is van de Algeme
ne Nederlandse Vereniging van Reis
bureaus. Aan dat merkteken herkent u
het reisbureau waaraan u met een ge
rust hart de verzorging van uw vakan
tie kunt toevertrouwen zonder dat u
er méér voor betaalt.
/-5
am/r
REISBUREAU