Schraal Sinkiang: rijke grond voor conflict ,Geen zuivere zuurstof meer gebruiken bij grondproeven' Hs- V.i?* ASTMA elektrische storing JEUGD RICHT ZICH MET HAAR WENSEN TOT INFORMATEUR Elster vierling maakt het goed MANTANO lAAJUujjft W W&XXMMïU. IJjjT 'Ocrv Oh* menthol dropjes Godsdienstvrijheid in Spanje in wet TUSSEN RUSSEN EN CHINEZEN PRIORITEIT VOOR NEDERLANDSE INDUSTRIE Pekings atoom- en raketten- arsenaal MAANDAG 27 FEBRUARI 1967 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT RUIMTEVAARTDESKUNDIGEN MENEN: MEEST WAARSCHIJNLIJKE OORZAAK VAN RAMP IET DE APOLLO WASHINGTON (REUTER) - Amerikaanse ruimtevaartdeskun digen die een onderzoek instellen naar de brand van 27 januari in een Apollocabine, die de astronau ten Grissom, White en Chaffee het leven kostte, hebben zater" aanbevolen het gebruik van lou ter zuurstof bij vluchtvoorberei- dingen op de grond achterwege te laten. Zij spraken zich niet uit voor vervan- oing van het zuurstofsysteem bij ruim- tevfuchten, al moeten volgens hen wel de voor- en nadelen van dit systeem rn van gebruik van een gasmengsel op nieuw tegen elkaar worden afgewogen. Meest waarschijnlijk He Hoor hel Amerikaanse bureau voor lucht- en ruimtevaart (NASA) ingestelde commissie van onderzoek, die nu een tussentijds rapport heeft uitgebracht, is nat betreft het ontstaan van de brand i nog niet veel verder gekomen dan de conclnsie dat een elektrische storing de meest waarschijnlijke oorzaak is ge neest. Mogelijk zal men er nooit achter kotnen wat er precies is misgegaan, zo regt He commissie, die eind maart haar onderzoek voltooid hoopt te hebben. Zij vermeldt enkele factoren die er waarschijnlijk toe hebben bijgedragen dat liet vuur zo snel om zich heen greep. Veiligheidssysteem Er moet een luik in de cabine komen dat gemakkelijker te openen Is en het veiligheidssysteem op Kaap Kennedy dient te worden verbeterd. Met het oog op de ervaringen die men bij ruimte- vluchten en eerdere proeven had op gedaan werd een brand niet erg waar- «chijnlijk geacht, aldus de voorzitter van de commissie, NASA-onderdïrec- teur dr Robert Seamans: .de waakzaam heid was daardoor verslapt'. De brand heeft volgens het rapport ken nelijk drie fasen gehad: het vuur ontstond bij de zetel van de piloot (Grissom), dichtbij de grond en werd in de eerste seconden niet opge merkt. Daarna verspreidde het zich waardoor de druk in de cabine toe nam; ongeveer vijftien seconden nadat de brand door de astronauten was ge signaleerd barstte de cabine onder de druk van binnenuit. De vlammen om hulden de ruimtevaarders en lekten door de ontstane scheur naar buiten; na het openbarsten van de cabine bleef de brand voortwoeden, gepaard gaand met een sterke rookontwikke ling. Het vuur werd nu niet langer gevoed door een atsmosfeer van pu re zuurstof, maar wel door glycol, dat uit verbrande of gebarsten pijpen van het koelsysteem lekte, en zuur stof dat uit de gesmolten soldeerpun- ten ontsnapte. ADVERTENTIE Wijzigingen 9tenGARBAMEER per luxe Touringcarva. 97® Bd.oflsnger va. 120- Bcl. VLIEGREIS va.195r I sim 16BSseALPEH i5Lr,2BÏl DIRK VAN DEN BROEK Sfafslt E6-.Adatn.Tel 020,122758 NASA-directeur James Webb zegt in een verklaring bij het rapport dat de omstandigheden van de brand erop wijzen dat enkele wijzigingen in het ontwerp van de Apollo noodzakelijk kunnen zijn. De voorgestelde wijzigingen in het Apol- lo-ontwerp dreigen volgens waarnemers uitvoering van het programma voor een landing op de man met wel twee jaar te vertragen. Het lijkt nu wel zeer onwaar schijnlijk, dat wijlen president Kennedy's doelstelling, landing van een Amerikaan op de maan tegen 1970, venvezenlijkt wordt, zo zeggen zij. Jongen overleed bij vechtpartij AMSTERDAM (ANP) De 15-jarige leerling-monteur Ronnie Stern uit Am sterdam is zaterdagavond tijdens een vechtpartij met do eveneens 15-jarige scholier E. de B. op de Jaap Eden-ys- Imnn in de hoofdstad door onbekende oorzaak overleden. Zijn stoffelijk over schot werd overgebracht naar het Wil- helminagasthuis, waar sectie is ver richt. De scholier werd ingesleten op liet hoofdbureau van politie. De dood op de weg ÈRMELO (ANP) Zaterdagavond omstreeks half twaalf is op de rijksweg Hooveluken-Zwollc op de kruising Han- hiirgcrweg in de. gemeente Ernielo een nutn in de wegberm terecht gekomen en legen een lichtmast gereden. De be stuurder, de 49-jarige P. We-sren uit Harderwijk, kwam om het leven. Zijn echtgenote moest met verwondingen in cc» ziekenhuis in Ernielo worden opge- t LICHTENVOORDE (ANP) In het algemeen ziekenhuis in Zutphen is over leden de 25-jarige heer H. F. Stortel- der uit Lievelde (gem. Lichtenvoorde). De heer Stortelder liep maandag 13 fe- gruari een schedelbasisfractuur op. toen hij. op weg naar zijn werk. even buiten de bebouwde kom van Vorden met zijn bromfiets tegen een langs de weg staande boom botste. MILSBEEK (ANP) De 61-jarige mevrouw H. Vinck-Hendriks uit Heijen fgem. Bergen) is vrijdagavond bij een verkeersongeval op rijksweg 53 Nijme- gen-Venlo in Milsbeek (gem. Otter- sum) om het leven gekomen. De auto waarin mevrouw Vinck met haar man reed. was langs de kant van de weg gestopt. Mevrouw Vinck was uitgestapt en achter de auto om de weg opgelopen. 7.ij struikelde en werd door een nade rende personenauto aangereden. Zij was op slag dood. New York. In een viermotorig Amerikaans lijntoestel heeft zich vrijdag een ontploffing voorgedaan op een hoogte van 5000 meter. Het systeem waardoor de druk in het vliegtuig op peil blijft raakte on klaar. Een stuk van de wand, fau teuils en bagage vlogen naar bui ten, maar de vijf bemanningsleden en de negen passagiers bleven on gedeerd. Het toestel landde nor maal op het vliegveld van New York. Op de foto bekyken enkele bemanningsleden de ravage. A. Borst Pzn. overleden WASSENAAR (ANP) Zaterdagmid dag is te zijnen huize in Wassenaar op 79-jarige leeftdij overleden de heer A. Borst Pzn. De heer Borst, die tot 1956 directeur van de NV Van der Meer en Schoep te Rotterdam was gedurende 25 jaar voorzitter van het Verbond v Protestants Christelijke Werkgevers Nederland. Bij zijn afscheid in mei 1962 werd hij tot erevoorzitter van dit ver bond benoemd en werd hem door de le den het naar hem genoemde Adriaan Borstfonds aangeboden. Onder de 25- jarige leiding van de heer Borst heeft de protestantse christelijke werkgevers organisatie een krachtige groei gekend en de plaats in het Nederlandse organi satieleven gekregen die zij thans neemt. •JEN HAAG (ANP) De Nederlandse nationale jeugdraden; de Neder landse Jeugd Gemeenschap, de Katholieke Jeugdraad voor Nederland, de Nederlandse Gereformeerde Jeugdraad, de Moderne Jeugdraad en de Hervormde Jeugdraad, hebben in verband met de kabinetsformatie aan informateur prof dr J. Zijlstra een memorandum aangeboden, waarin zij diverse wensen en verlangens kenbaar maken. Zij schrijven er onder meer in, dat de resultaten van de tweede-kamer- verkiezingen 1967 duidelijk hebben uitgewezen, dat de jongere gene ratie eigen bijdragen wil'leveren aan de opbouw van de samenleving. Een belangrijk onderdeel van het regeringsbeleid dient te zijn de ontwikkeling van een breed nationaal jeugdbeleid. Tot op heden ont breekt een visie op een totaal jeugdbeleid. De jeugdraden pleiten daarom voor een systematische beschrijving van alle aspecten van jeugdbeleid in opdracht van de regering, zodat dit be leid in Nederland concrete inhoud krijgt. Als belangrijke elementen van een nationaal jeugdbeleid, die op korte termijn bijzondere aandacht van regering en staten-generaal behoeven, worden in het memorandum onder meer genoemd interdepartementale coördinatie van het jeugdbeleid; in stelling van een staatscommissie jeugdwetgeving; ruimte voor emotie en vrije meningsuiting; bestrijding jeugdwerkloosheid en snelle totstandko mingen van een jongerenstatuut voor de werkende jeugd; een nationaal plan voor de jeugdservice, alsmede een wettelijke regeling en overgangs- regelen daarvoor. ARNHEM (ANP) De Elster vierling (drie jongens en een meisje) die wordt verpleegd in het St.-Elisabeth's Gasthuis te Arnhem maakt liet uitstekend. Een der jongetjes gaf aanvanke lijk enige reilen tot bezorgdheid, maar door onder meer het toe dienen van injecties is men nu de ademhalingsstoornis te boven ge komen, naar het zich laat aan zien tenminste. Overigens acht de ziekenhuisdi rectie het raadzaam, zo deelde men ons mede, dat er de eerste dagen geen foto's van de zo zeer in de publiciteit gekomen vierling worden gemaakt. Met mevrouw G. G. Botterblom-Voorburg (39) die thuis wordt verpleegd gaal alles ook naar wens. Wel zal het aanstonds voor haar een hele op gave worden, ook wat de huisves ting betreft, het elf kinderen tel lend gezin te verzorgen. Temeer omdat van de zeven kinderen (6 jongens en 1 meisje) die het ge zin Botterblom al rijk was. de jongste nog pas 2 jaar is en de oudste 10. Maar burgemeester W. M. C. Klijn van de Betuwse ge meente Eist heeft al toegezegd dat hij zal nagaan hoe de familie Botterblom het best geholpen zal kunnen worden. OLIE KWAM TOCH IN RHODESIË JOHANNESBURG (AFP) - De Griekse tanker .Joanna Y' en .Manuela' die door de Britse vloot vorig jaar in het kanaal van Mozambique werden aangehouden omdat zij olie voor Rliodesië aan boord hadden, zijn er toen in g^slaag de waak zame Britten om de tuin te leiden. De olie werd in het geheim gelost, daarna werden de tanks met zeewater gevuld, om dezelfde diepgang te krijgen, met een laagje olie erop ter camouflage. Dit heeft het Zuidafrikaanse regerings gezinde weekblad .Dagbreek' geschre ven. Het artikel is van de hand van de correspondent in Duban. Hij schrijft dat de .Joanna V' de haven van Beira bin nenvoer en er enige weken bleef liggen, terwijl de .Manuela' zich gedwongen zag naar Durban door te varen. De cor respondent zegt zijn gegevens ontvan gen te hebben van een ingenieur te Durban, Hendrik Jacobus Goetzee. In februari was deze met een ploeg des kundigen in het geheim per vliegtuig naar Beira vertrokken, waar zij in twee maanden tijd zes grote tanks bouwden. Toen de .Joanna V' Beira verliet had zij geen olie meer aan boord, de .Ma nuela' had al gelost toen zij Durban aandeed. De olie was ergens aan de Afrikaanse oostkust gelost en is on danks alles in Rhodesië aangekomen, aldus het artikel. 'ADVERTENTIE? ADVERTENTIEI k, i MANrANO, Mogelijk door tic maast moderne verwaf kinq van riipt tabak* «eigen* net A C 'tatuurprooes dat helpt 50 en 30 cent per doosje MADRID (RTR) De regering van generaal Franco heeft een wetsontwerp goedgekeurd over verlening van gods dienstvrijheid aan de dertigduizend pro testanten en andere niet r-k in het land nadat in het kabinet langdurig over de ze kwestie was gedebatteerd waarbij van ultra-conservatieve zijde verzet werd geboden. Het ontwerp zal nu door een constitutionele commissie van het parlement worden bestudeerd alvorens het aan een voltallige zitting wordt voorgelegd voor uiteindelijke behande ling. Deze wet moet uitvoering gaan geven aan het beginsel van godsdienst vrijheid zoals dit in de nieuwe grond wettekst, waarover in december jl eer volksstemming is gehouden, is vastge legd. De Spaanse bisschoppen en het Vaticaan hebben zich met het wets ontwerp verenigd, aldus deelde minister van voorlichting Fraga Iribarne mee. Het wetsontwerp staat ook inet r-k hun eigen huwelijksceremonie toe, burgerlij ke huwelijkssluiting en aparte gedeel ten van gemeentelijke begraafplaatsen. Niet r-k zullen in alle openbare amb ten. behalve dat van staatshoofd, ver kiesbaar zijn. Nieuwe processen adviescommissie concludeert: tegen ex-nazi's VERSPREIDING VAN DE CIVIELE TOEPASSING KERNENERGIE NIET AAN BANDEN LEGGEN in Hannover HANOVER (DPA) Nog dit jaar zullen voor het .Schwurgericht' te Han nover twee grote processen tegen oor logsmisdadigers worden gehouden, die ervan worden beschuldigd betrokken te zijn geweest bij de dood van 1500 gees telijk gestoorden en 150 joodse krijgs gevangenen. In de komende jaren zullen nog vier andere processen over misdaden, be dreven in de nazitijd, gehouden worden. Dit is meegedeeld door de officier van justitie in Hannover, dr Goetz. Volgens Goetz wijden twee van zijn collega's al hun tijd aan het onderzoek naar de nazimisdaden. De processen die nog dit jaar worden gehouden gaan tegen een 70-jarige voormalige briga degeneraal bij de SS en een 60-jarïge voormalige SS-Sturmmann, die ervan be schuldigd worden van oktober tot de cember 1939 in Danzig te hebben deel genomen aan de executie van 1500 gees telijke gestoorden en een groep dwang arbeiders. ADVERTENTIE nu in 30 seconden verlicht De hevigste astma-aanval kan met één enkel Adozo-tablet worden bedwongen. De ver lichting is onmiddellijk. Indien u aan astma lijdt, moet u beslist Adczo proberen! Verkrijgbaar bij apothekers en drogisten. W ereldomvattend controlestelsel nodig DEN HAAG (ANP) De minis- ter van buitenlandse zaken heeft aan de staten-generaal een rapport overgelegd, dat hem op 15 novem ber 1966 is aangeboden door de adviescommissie inzake vraag stukken van ontwapening en inter nationale veiligheid en vrede. Dit rapport betreft het vraagstuk van ie niet-verspreiding van kernwa pens en de controle op het vreedza me gebruik van kernenergie. Het is het tweede interim-rapport dat de commissie aan de minister uitbrengt in antwoord op diens verzoek om ad vies over de vraag, welke maatregelen Nederland zou kunnen steunen, bevor deren of voorstellen om een verdere proliferatie van kernwapens tegen te gaan. In het nieuwe rapport zet de com missie uiteen, dat er een toenemende behoefte bestaat aan controlemaatre gelen als waarborgen tegen de militaire toepassing van kernenergie. De commissie is van mening, dat de verspreiding van de civiele toepas sing van kernenergie niet aan ban den moet worden gelegd. Zij acht het politiek ongewenst en principieel onjuist om op dit gebied een nieuw element van discriminatie te bren gen in de verhouding tussen kern- (Slot van pag. 1 Mt en daarmee is het beton voor de «rete helling gestort, maar toen was het geld op en werd het werk op een Jaag pitje gezet, om niet te zeggen ge heel stil gelegd. Dat was nu ongeveer een jaar geleden. Sedertdien ligt alles daar dus renteloos te roesten. De In donesische regering had geen geld om het werk voort te zetten, van Verolme Kon men niet verwachten, dat hij op eigen financiële kracht met een project zou voortgaan, dat immers geheel In donesisch eigendom was. Gezien deze stand van zaken meende de neer Verolme een beroep op de Neder landse regering te kunnen doen een 'huk bedrag uit de pot voor de algeme ne ontwikkelingshulp speciaal voor dit project in Tandjong Priok op tafel te joggen. Ook hij zelf gaat bezien welke investeringen zijn bedrijf voor de Indo nesische projecten vrij kan maken. Bant naast liet grote Car,va Putra- project zijn op papier de plannen voor n°g i kleinere werven gereed. Cinkiong, het meest naar het Wes- ten uitspringende stuk grond gebied van de Chinese Volksrepu bliek is sinds de verscherping van de politieke verhouding tussen China en de Sowjet-Unie in sterke mate de be langstelling gaan opwekken van zo wel politieke als militaire commenta toren. De strategische betekenis van dit grensland is bij één blik op de kaart zonder meer duidelijk: China reikt ermee tot diep in Turkestan. Van zeker evenveel belang is echter de economische betekenis van dit sinds 1953 door Peking tot .autonoom ge bied' uitgeroepen stuk grond dat een zesde van het totale Chinese grondgebied omvat, vijftigmaal zo groot is als Nederland, maar met slechts zes miljoen inwoners een be volkingsdichtheid oplevert die met 3,5 per veirkanfe meter maar juist iets groter is dan die van Tibet. In tegenstelling tot dit schrale cijfer staat een zeer grote rijkdom aon bo demschatten: wolfram, molybdeen, koper, zink, steenkool en olie allemaal strategische grondstoffen en als klap op de vuurpijl; ura- Dit uranium heeft, al ging het ook lange jaren na 1950 onder de bepalin gen van het Russlsch-Chinese verdrag voor het merendeel naar de Sowjet- Unie. als tegenprestatie voor door Moskou geleverde technische bij stand, de stoot gegeven tot vestiging van China's stoomfabrieken in dit zelfde Sinkiang. in de zogenaamde zeshoek tussen de hoofdstad Urumchi en de oude stad Kuldja, niet ver van de Sowjet-grens. De Russen bouwden in de zeshoek het eerste reactorcentrum, een klein tje, en voegden er later nog een twee de bij. intussen nabij Moskou specia listen in de atoomfysica opleidend. Sinds 1958, het jaar waarin de Russen hun adviseurs uit China begonnen te rug te trekken, staan de Chinese atoomtechnici op eigen benen. Wal de zeshoek bergt weet niemand erbuiten. Maar in hel Westen heeft men vol doende aanleiding om aan te nemen, dat er nu minstens vier grote atoom- fabrieken in werking zijn. Maar atoomsplitsing is niet de eni ge vorm van strategisch belangrijke bedrijvigheid die in „autonoom" Sin kiang wordt bedreven. In het oosten van deze onvoorstelbaar wijdse pro vincie vindt men op de kaart de naam van Lob-Nor, waar de Chinezen hun raketbasis hebben. Spaarzaam bevolkt Sinkiang, uithoek van de volksrepubliek, onherbergzaam, heel in de Centraalaziatïsche zomer (ge middeld 33 graden legen Kanton 28) en koud in de winter (10 graden onder nul tegen Kanton 13 erbo ven) is voor Mao en zijn getrouwen een pyloon onder liet dak die met bij zondere zorg wordt bezien. Ook; wérd bezien. Want Peking is zich er sinds 't jaar van de geslaag de communistische omwenteling - 1919 van bewust geweest, dat de bevolkingssamenstelling in Sinkiang niet zeer Chinees was en is. In dat jaar was rond 80 procent van de be volking van afkomst Turkestaans en mohammedaans en nauw verwant niet het reusachtige Turkestan aan de overkant van de Chinees-Russische grenslijn. Een krachtige Chinese im migratie heeft dit percentage wel om laag gebracht tot 70 procent onge- meter diep niemandsland, waaruit de veer, "maar het gevoel van nationale verbondenheid met de Turkmenen, Tadzjieken en Kazakken in de aanpa lende Sowjet-republïeken nauwelijks verminderd. Dat is in de jaren 1958-1960 tot uiting gekomen, toen zich in het ge- van Sinkiang een zekere beduchtheid bleek eerst in 1950 bereid tot con- behouden. ecente berichten wijzen cessies. aan de Chinese kant van de 3.000 ki- Het Mao-Stalinakkoord van dat jaar tometer lange Russisch-Ctoese grens had vbor t„.ee ,„ritoriale kwesties op toenemende waakzaamheid; sinds een oplossing; voor Sinkiang, dat de- ltort zouden er zich achttien divisies (inltiet ondef Chinees gezag iverd ge- bevmden. gestationeerd aan de eigen bracht voor EuitSn-MÏngolië - zijde van een meer dan honderd kilo- dat zich in 1911 had losgemaakt van meter diep niemandsland, waaruit de cbto nlaar steetL, een twijfelpur.l bevolking is teruggecommandeerd. In lasaen beide 8tat,n was gebie^n Dit feite betekent een dergelijke bezetting Mongolië werd een zelfstindige staat; rnihtan- niet veel; een bata jon op de jl0„goolse volksrepubliek I hoofd- vijftien kilometer grenshjn. «at de slad Ulïn Baton, meL nauwe banden Russen aan de andere kant hebben. naar j,iositou. niet bekend; ongeveer hetzelfde, of iets minder zo vetmoedt men in het Westen. Al bij al zo is de ver onderstelling berinden zich thans ongeveer 60 divisies van het perma nent 160 divisies tellende Chinese voiKsleger ergens de grens met d Mantsjoerije in het noorden tot India in het zuiden. In het zuiden grenzend aan Sinki ang, is deze volksrepubliek sinds 1950 de Aziatische oogappel van de rege ring in Moskou geweest. Ongeveer even uitgestrekt ais Sinkiang. maar met slechts één miljoen inwoners. bied onder de toenemende druk van uit Peking de invoering van de volkscommunesopstandige bewegin gen ontwikkelden die naar het nabije Sowjet-gebied uitzagen om steun. Weliswaar bleef Moskou afzijdig, maar het liet wel grote groepen vluchtelingen toe een daad die door Peking niet anders kon worden gezien dan „als een actie van onge hoorde vijandigheid van de zijde van een communistisch land" (prof. Beze- mer Werkgroep-2000). China, dat in 1950 van Rusland Oost-Turkestan toegeschoven had gekregen maar toen moest aanvaarden dat de Turk- menen van Sinkiang zowel de Chinese als de Russische nationaliteit konden voeren en er met een erfenis aan rus- sificering bleef zitten, heeft de vlotte wijze waarop de Sowjets de vluchte lingen uit de nabije Chinese provincie asyl verleenden, niet vergeten. Sindsdien heeft China ten aanzien de nabijheid van 'iieeft het van de Sowjet-Unie massie- faowjet-ume,_ van ve economische en militaire hulp ont vangen. Moskou heeft de bui erboven altijd al zien hangen. Sinds oktober 1954, toen Chroesjtsjew, Boelganin en /-Audere grensproblemen tussen Mikojan een bezoek aan Peking \J China en de Sowjet-Unie liggen brachten, kon daarover ook nauwe- echter elders, namelyk daar waar 't lijks misverstand meer heersen: Mao tsaristische Rusland van de vorige Tse-toeng verklaarde toen openlijk, eeuw van China's zwakheid gebruik dat over Mongolië opnieuw gesproken heeft gemaakt om grote gebieden zou moeten worden. En in 1964 heeft van het middenrijk te annexeren hij tegenover Japanse journalisten en voorts daar waar Stalin na de verklaard, dat China de bestaande tweede wereldoorlog naar het toestand in de Mongoolse Volksrepu- voorbeeld van de oude tsaren haal- bliek niet als een bestendige wenste de wat er te balen viel. U it de eer- te beschouwen, ste imperiale periode dateert voor China het verlies van aanzienlijk meer dan een miljoen vierkante ki lometers, waarvan de Russen nu nog het kustgebied aan de Japanse Zee inclusief Wiadiwostok, het ge bied ten noorden van de Amoer-ri- vier, de Pamirhoogvlakte en West- Turkestan in bezit houden. Stalin legde na 1945 een vaste hand op het nota bene onder communistische controle staande geïndustriali seerde noordoosten van China en evenmin als het formeel zyn stem heeft verheven tegen de Mao- isering van Sinkiang, het broeder land van de Turkmeense, Tadzjiek- se en Kazakse Sowjet-republieken. Zo sluimert in Centraal-Azië poten tiële conflictstof voort tot de tijd bet oude zeer heeft geheeld óf tot bet moment waarop een van de na- huren het signaal tot ontwaken zal wapenlanden en niet-kernwapenlan- den. Inperking van het gevaar van verspreiding van kernwapens, voort vloeiende uit de verbreiding van de civiele .kernenergie, dient daarom te worden gezocht in maatregelen van internationale controle. De commissie meent, dat een wereld omvattend stelsel van controle op de nucleaire activiteiten van de niet-kern- wapenlanden één van de belangrijkste maatregelen zou zijn om de doeltref fendheid van een ir.Vrnationaal non prol iteratie ver di'ag te verzekeren. Los echter van de vraag, cf zulk een ver drag binnen afzienbare tijd tot stand zal komen, acht zij het wenselijk te on derzoeken, hoe reeds thans de bestaan de controles op het vreedzame gebruik van kernenergie kunnen worden uitge breid en versterkt. De commissie geeft een oVerzicht van de thans bestaande controlemaatregelen zowel in bilateraal kader (op grond van overeenkomsten welke mei name de Verenigde Staten, het verenigd konink rijk en Canada met verschillende lan den hebben gesloten) en in regionaal kader (met name dat van Euratom en van de OESO) als in mondiaal kader, te weten dat van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA). T oorts gaat de commissie in op de. stel ling, dat aanvaarding van IAEA-con- trole het gevaar van spionage zou me debrengen. Zij wyst er op. «lat het cou- trolereglement van de IAEA voorschrijft dat bij de uitvoering van de controle alle voorzorgen in acht moeten wor den genomen ter bescherming van com merciële en industriële belangen. De inspecteurs mogen geen commer ciële of industriële geheimen of ande re vertrouwelijke gegevens onthullen, waarvan zij uit hoofde van hun functie kennis krjjgen. De aanwijzing van in specteurs geschiedt in overleg met de regering van het land waar de controle moet plaatsvinden. Daarbij heeft die regering het recht tegen epaalde in specteurs bezwaar te maken, terwijl zy bovendien te allen tijde de aanvaarding van een bepaalde inspecteur kan her roepen. Bij een vergelijking van bilaterale en regionale met mondiale waarborgen komt de commissie tot de conclusie, dat de geloofwaardigheid van biiaterale en regionale waarborgen tegenover der de landen slechts beperkt is. Regionale waarborgen kunnen daarom politiek niet gelijkwaardig worden geacht met waarborgen uit hoofde van een mon diaal stelsel, ook al zouden ze tech nisch wel volledig gelijkwaardig zijn. De commissie opteert derhaive nadruk kelijk voor het primaat van vvaarbor- I gen der IAEA als mondiale organisa- I tie. Bij de overlegging \an het commissie- I rapport aan de staten-generaal heeft de minister van buitenlandse zaken er op J gewezen, dat dit rapport nog by de re- gering in studie is en dat het feit, dat het rapport voor puhiikatie wordt vrij- 1 gegeven, op zichzelf niet betekent, dat de regering daarmede ook de inhoud van liet rapport voor haar rekening heeft genomen. KAREL DE GROTE-PRIJS VOOR MINISTER LUNS AKEN (DPA) De .Karei de Grote- I PrÜ*' de stad Aken, die jaarlijks kan worden verleend voor bijzondere 1 verdiensten op het gebied \au de een wording van Europa, is dit jaar toege kend aan de Nederlandse minister van buitenlandse zaken, mr J. M. A. H. Luns. Naar burgemeester Hermann Heusch van Aken gisteren bekendmaak te, zal minister Luns de onderscheiding aanvaarden en haar 4 mei in de kro ningszaal van het Akense raadhuis in ontvangst nemen. Minister Luns is de vijftiende aan wie de in 1950 ingestelde prijs is verleend. Vorig jaar werd de Karei de Grote- prijs' toegekend aan de Deense pre mier Krag. De onderscheiding bestaat uit een gouden medaille in de vorm van het stadszegel van Aken uit de twaalf de eeuw en een bedrag van 5000 mark.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1967 | | pagina 3