Schraal Sinkiang: rijke grond voor conflict
,Geen zuivere zuurstof meer
gebruiken bij grondproeven'
Hs- V.i?*
ASTMA
elektrische storing
JEUGD RICHT ZICH MET HAAR
WENSEN TOT INFORMATEUR
Elster vierling
maakt het goed
MANTANO lAAJUujjft
W W&XXMMïU.
IJjjT
'Ocrv Oh*
menthol dropjes
Godsdienstvrijheid
in Spanje in wet
TUSSEN RUSSEN EN CHINEZEN
PRIORITEIT
VOOR
NEDERLANDSE
INDUSTRIE
Pekings atoom-
en raketten-
arsenaal
MAANDAG 27 FEBRUARI 1967
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
RUIMTEVAARTDESKUNDIGEN MENEN:
MEEST WAARSCHIJNLIJKE
OORZAAK VAN RAMP
IET DE APOLLO
WASHINGTON (REUTER) -
Amerikaanse ruimtevaartdeskun
digen die een onderzoek instellen
naar de brand van 27 januari in
een Apollocabine, die de astronau
ten Grissom, White en Chaffee het
leven kostte, hebben zater"
aanbevolen het gebruik van lou
ter zuurstof bij vluchtvoorberei-
dingen op de grond achterwege
te laten.
Zij spraken zich niet uit voor vervan-
oing van het zuurstofsysteem bij ruim-
tevfuchten, al moeten volgens hen wel
de voor- en nadelen van dit systeem
rn van gebruik van een gasmengsel op
nieuw tegen elkaar worden afgewogen.
Meest waarschijnlijk
He Hoor hel Amerikaanse bureau voor
lucht- en ruimtevaart (NASA) ingestelde
commissie van onderzoek, die nu een
tussentijds rapport heeft uitgebracht, is
nat betreft het ontstaan van de brand i
nog niet veel verder gekomen dan de
conclnsie dat een elektrische storing de
meest waarschijnlijke oorzaak is ge
neest. Mogelijk zal men er nooit achter
kotnen wat er precies is misgegaan, zo
regt He commissie, die eind maart haar
onderzoek voltooid hoopt te hebben.
Zij vermeldt enkele factoren die er
waarschijnlijk toe hebben bijgedragen
dat liet vuur zo snel om zich heen
greep.
Veiligheidssysteem
Er moet een luik in de cabine komen
dat gemakkelijker te openen Is en het
veiligheidssysteem op Kaap Kennedy
dient te worden verbeterd. Met het oog
op de ervaringen die men bij ruimte-
vluchten en eerdere proeven had op
gedaan werd een brand niet erg waar-
«chijnlijk geacht, aldus de voorzitter
van de commissie, NASA-onderdïrec-
teur dr Robert Seamans: .de waakzaam
heid was daardoor verslapt'.
De brand heeft volgens het rapport ken
nelijk drie fasen gehad:
het vuur ontstond bij de zetel van de
piloot (Grissom), dichtbij de grond en
werd in de eerste seconden niet opge
merkt. Daarna verspreidde het zich
waardoor de druk in de cabine toe
nam;
ongeveer vijftien seconden nadat de
brand door de astronauten was ge
signaleerd barstte de cabine onder de
druk van binnenuit. De vlammen om
hulden de ruimtevaarders en lekten
door de ontstane scheur naar buiten;
na het openbarsten van de cabine
bleef de brand voortwoeden, gepaard
gaand met een sterke rookontwikke
ling. Het vuur werd nu niet langer
gevoed door een atsmosfeer van pu
re zuurstof, maar wel door glycol,
dat uit verbrande of gebarsten pijpen
van het koelsysteem lekte, en zuur
stof dat uit de gesmolten soldeerpun-
ten ontsnapte.
ADVERTENTIE
Wijzigingen
9tenGARBAMEER
per luxe Touringcarva. 97®
Bd.oflsnger va. 120-
Bcl. VLIEGREIS va.195r
I sim 16BSseALPEH i5Lr,2BÏl
DIRK VAN DEN BROEK
Sfafslt E6-.Adatn.Tel 020,122758
NASA-directeur James Webb zegt in
een verklaring bij het rapport dat de
omstandigheden van de brand erop
wijzen dat enkele wijzigingen in het
ontwerp van de Apollo noodzakelijk
kunnen zijn.
De voorgestelde wijzigingen in het Apol-
lo-ontwerp dreigen volgens waarnemers
uitvoering van het programma voor een
landing op de man met wel twee jaar te
vertragen. Het lijkt nu wel zeer onwaar
schijnlijk, dat wijlen president Kennedy's
doelstelling, landing van een Amerikaan
op de maan tegen 1970, venvezenlijkt
wordt, zo zeggen zij.
Jongen overleed
bij vechtpartij
AMSTERDAM (ANP) De 15-jarige
leerling-monteur Ronnie Stern uit Am
sterdam is zaterdagavond tijdens een
vechtpartij met do eveneens 15-jarige
scholier E. de B. op de Jaap Eden-ys-
Imnn in de hoofdstad door onbekende
oorzaak overleden. Zijn stoffelijk over
schot werd overgebracht naar het Wil-
helminagasthuis, waar sectie is ver
richt. De scholier werd ingesleten op
liet hoofdbureau van politie.
De dood op de weg
ÈRMELO (ANP) Zaterdagavond
omstreeks half twaalf is op de rijksweg
Hooveluken-Zwollc op de kruising Han-
hiirgcrweg in de. gemeente Ernielo een
nutn in de wegberm terecht gekomen en
legen een lichtmast gereden. De be
stuurder, de 49-jarige P. We-sren uit
Harderwijk, kwam om het leven. Zijn
echtgenote moest met verwondingen in
cc» ziekenhuis in Ernielo worden opge-
t LICHTENVOORDE (ANP) In het
algemeen ziekenhuis in Zutphen is over
leden de 25-jarige heer H. F. Stortel-
der uit Lievelde (gem. Lichtenvoorde).
De heer Stortelder liep maandag 13 fe-
gruari een schedelbasisfractuur op. toen
hij. op weg naar zijn werk. even buiten
de bebouwde kom van Vorden met zijn
bromfiets tegen een langs de weg
staande boom botste.
MILSBEEK (ANP) De 61-jarige
mevrouw H. Vinck-Hendriks uit Heijen
fgem. Bergen) is vrijdagavond bij een
verkeersongeval op rijksweg 53 Nijme-
gen-Venlo in Milsbeek (gem. Otter-
sum) om het leven gekomen. De auto
waarin mevrouw Vinck met haar man
reed. was langs de kant van de weg
gestopt. Mevrouw Vinck was uitgestapt
en achter de auto om de weg opgelopen.
7.ij struikelde en werd door een nade
rende personenauto aangereden. Zij was
op slag dood.
New York. In een viermotorig
Amerikaans lijntoestel heeft zich
vrijdag een ontploffing voorgedaan
op een hoogte van 5000 meter. Het
systeem waardoor de druk in het
vliegtuig op peil blijft raakte on
klaar. Een stuk van de wand, fau
teuils en bagage vlogen naar bui
ten, maar de vijf bemanningsleden
en de negen passagiers bleven on
gedeerd. Het toestel landde nor
maal op het vliegveld van New
York. Op de foto bekyken enkele
bemanningsleden de ravage.
A. Borst Pzn.
overleden
WASSENAAR (ANP) Zaterdagmid
dag is te zijnen huize in Wassenaar op
79-jarige leeftdij overleden de heer A.
Borst Pzn. De heer Borst, die tot 1956
directeur van de NV Van der Meer en
Schoep te Rotterdam was gedurende 25
jaar voorzitter van het Verbond v
Protestants Christelijke Werkgevers
Nederland. Bij zijn afscheid in mei 1962
werd hij tot erevoorzitter van dit ver
bond benoemd en werd hem door de le
den het naar hem genoemde Adriaan
Borstfonds aangeboden. Onder de 25-
jarige leiding van de heer Borst heeft
de protestantse christelijke werkgevers
organisatie een krachtige groei gekend
en de plaats in het Nederlandse organi
satieleven gekregen die zij thans
neemt.
•JEN HAAG (ANP) De Nederlandse nationale jeugdraden; de Neder
landse Jeugd Gemeenschap, de Katholieke Jeugdraad voor Nederland, de
Nederlandse Gereformeerde Jeugdraad, de Moderne Jeugdraad en de
Hervormde Jeugdraad, hebben in verband met de kabinetsformatie aan
informateur prof dr J. Zijlstra een memorandum aangeboden, waarin zij
diverse wensen en verlangens kenbaar maken.
Zij schrijven er onder meer in, dat de resultaten van de tweede-kamer-
verkiezingen 1967 duidelijk hebben uitgewezen, dat de jongere gene
ratie eigen bijdragen wil'leveren aan de opbouw van de samenleving.
Een belangrijk onderdeel van het regeringsbeleid dient te zijn de
ontwikkeling van een breed nationaal jeugdbeleid. Tot op heden ont
breekt een visie op een totaal jeugdbeleid.
De jeugdraden pleiten daarom voor een systematische beschrijving van
alle aspecten van jeugdbeleid in opdracht van de regering, zodat dit be
leid in Nederland concrete inhoud krijgt. Als belangrijke elementen van
een nationaal jeugdbeleid, die op korte termijn bijzondere aandacht van
regering en staten-generaal behoeven, worden in het memorandum onder
meer genoemd interdepartementale coördinatie van het jeugdbeleid; in
stelling van een staatscommissie jeugdwetgeving; ruimte voor emotie en
vrije meningsuiting; bestrijding jeugdwerkloosheid en snelle totstandko
mingen van een jongerenstatuut voor de werkende jeugd; een nationaal
plan voor de jeugdservice, alsmede een wettelijke regeling en overgangs-
regelen daarvoor.
ARNHEM (ANP) De Elster
vierling (drie jongens en een
meisje) die wordt verpleegd in
het St.-Elisabeth's Gasthuis te
Arnhem maakt liet uitstekend.
Een der jongetjes gaf aanvanke
lijk enige reilen tot bezorgdheid,
maar door onder meer het toe
dienen van injecties is men nu de
ademhalingsstoornis te boven ge
komen, naar het zich laat aan
zien tenminste.
Overigens acht de ziekenhuisdi
rectie het raadzaam, zo deelde
men ons mede, dat er de eerste
dagen geen foto's van de zo zeer
in de publiciteit gekomen vierling
worden gemaakt. Met mevrouw
G. G. Botterblom-Voorburg (39)
die thuis wordt verpleegd gaal
alles ook naar wens. Wel zal het
aanstonds voor haar een hele op
gave worden, ook wat de huisves
ting betreft, het elf kinderen tel
lend gezin te verzorgen. Temeer
omdat van de zeven kinderen (6
jongens en 1 meisje) die het ge
zin Botterblom al rijk was. de
jongste nog pas 2 jaar is en de
oudste 10. Maar burgemeester W.
M. C. Klijn van de Betuwse ge
meente Eist heeft al toegezegd
dat hij zal nagaan hoe de familie
Botterblom het best geholpen zal
kunnen worden.
OLIE KWAM
TOCH IN
RHODESIË
JOHANNESBURG (AFP) - De Griekse
tanker .Joanna Y' en .Manuela' die door
de Britse vloot vorig jaar in het kanaal
van Mozambique werden aangehouden
omdat zij olie voor Rliodesië aan boord
hadden, zijn er toen in g^slaag de waak
zame Britten om de tuin te leiden. De
olie werd in het geheim gelost, daarna
werden de tanks met zeewater gevuld,
om dezelfde diepgang te krijgen, met
een laagje olie erop ter camouflage.
Dit heeft het Zuidafrikaanse regerings
gezinde weekblad .Dagbreek' geschre
ven. Het artikel is van de hand van de
correspondent in Duban. Hij schrijft dat
de .Joanna V' de haven van Beira bin
nenvoer en er enige weken bleef liggen,
terwijl de .Manuela' zich gedwongen zag
naar Durban door te varen. De cor
respondent zegt zijn gegevens ontvan
gen te hebben van een ingenieur te
Durban, Hendrik Jacobus Goetzee. In
februari was deze met een ploeg des
kundigen in het geheim per vliegtuig
naar Beira vertrokken, waar zij in twee
maanden tijd zes grote tanks bouwden.
Toen de .Joanna V' Beira verliet had
zij geen olie meer aan boord, de .Ma
nuela' had al gelost toen zij Durban
aandeed. De olie was ergens aan de
Afrikaanse oostkust gelost en is on
danks alles in Rhodesië aangekomen,
aldus het artikel.
'ADVERTENTIE?
ADVERTENTIEI
k,
i
MANrANO,
Mogelijk door tic maast moderne verwaf kinq van riipt tabak* «eigen* net A C 'tatuurprooes
dat helpt
50 en 30 cent
per doosje
MADRID (RTR) De regering van
generaal Franco heeft een wetsontwerp
goedgekeurd over verlening van gods
dienstvrijheid aan de dertigduizend pro
testanten en andere niet r-k in het land
nadat in het kabinet langdurig over de
ze kwestie was gedebatteerd waarbij
van ultra-conservatieve zijde verzet
werd geboden. Het ontwerp zal nu door
een constitutionele commissie van het
parlement worden bestudeerd alvorens
het aan een voltallige zitting wordt
voorgelegd voor uiteindelijke behande
ling. Deze wet moet uitvoering gaan
geven aan het beginsel van godsdienst
vrijheid zoals dit in de nieuwe grond
wettekst, waarover in december jl eer
volksstemming is gehouden, is vastge
legd. De Spaanse bisschoppen en het
Vaticaan hebben zich met het wets
ontwerp verenigd, aldus deelde minister
van voorlichting Fraga Iribarne mee.
Het wetsontwerp staat ook inet r-k hun
eigen huwelijksceremonie toe, burgerlij
ke huwelijkssluiting en aparte gedeel
ten van gemeentelijke begraafplaatsen.
Niet r-k zullen in alle openbare amb
ten. behalve dat van staatshoofd, ver
kiesbaar zijn.
Nieuwe processen adviescommissie concludeert:
tegen ex-nazi's VERSPREIDING VAN DE CIVIELE
TOEPASSING KERNENERGIE NIET
AAN BANDEN LEGGEN
in Hannover
HANOVER (DPA) Nog dit jaar
zullen voor het .Schwurgericht' te Han
nover twee grote processen tegen oor
logsmisdadigers worden gehouden, die
ervan worden beschuldigd betrokken te
zijn geweest bij de dood van 1500 gees
telijk gestoorden en 150 joodse krijgs
gevangenen.
In de komende jaren zullen nog vier
andere processen over misdaden, be
dreven in de nazitijd, gehouden worden.
Dit is meegedeeld door de officier van
justitie in Hannover, dr Goetz.
Volgens Goetz wijden twee van zijn
collega's al hun tijd aan het onderzoek
naar de nazimisdaden. De processen die
nog dit jaar worden gehouden gaan
tegen een 70-jarige voormalige briga
degeneraal bij de SS en een 60-jarïge
voormalige SS-Sturmmann, die ervan be
schuldigd worden van oktober tot de
cember 1939 in Danzig te hebben deel
genomen aan de executie van 1500 gees
telijke gestoorden en een groep dwang
arbeiders.
ADVERTENTIE
nu in 30 seconden verlicht
De hevigste astma-aanval kan
met één enkel Adozo-tablet
worden bedwongen. De ver
lichting is onmiddellijk. Indien
u aan astma lijdt, moet u beslist
Adczo proberen! Verkrijgbaar
bij apothekers en drogisten.
W ereldomvattend
controlestelsel nodig
DEN HAAG (ANP) De minis-
ter van buitenlandse zaken heeft
aan de staten-generaal een rapport
overgelegd, dat hem op 15 novem
ber 1966 is aangeboden door de
adviescommissie inzake vraag
stukken van ontwapening en inter
nationale veiligheid en vrede. Dit
rapport betreft het vraagstuk van
ie niet-verspreiding van kernwa
pens en de controle op het vreedza
me gebruik van kernenergie.
Het is het tweede interim-rapport dat
de commissie aan de minister uitbrengt
in antwoord op diens verzoek om ad
vies over de vraag, welke maatregelen
Nederland zou kunnen steunen, bevor
deren of voorstellen om een verdere
proliferatie van kernwapens tegen te
gaan. In het nieuwe rapport zet de com
missie uiteen, dat er een toenemende
behoefte bestaat aan controlemaatre
gelen als waarborgen tegen de militaire
toepassing van kernenergie.
De commissie is van mening, dat de
verspreiding van de civiele toepas
sing van kernenergie niet aan ban
den moet worden gelegd. Zij acht
het politiek ongewenst en principieel
onjuist om op dit gebied een nieuw
element van discriminatie te bren
gen in de verhouding tussen kern-
(Slot van pag. 1
Mt en daarmee is het beton voor de
«rete helling gestort, maar toen was
het geld op en werd het werk op een
Jaag pitje gezet, om niet te zeggen ge
heel stil gelegd. Dat was nu ongeveer
een jaar geleden. Sedertdien ligt alles
daar dus renteloos te roesten. De In
donesische regering had geen geld om
het werk voort te zetten, van Verolme
Kon men niet verwachten, dat hij op
eigen financiële kracht met een project
zou voortgaan, dat immers geheel In
donesisch eigendom was.
Gezien deze stand van zaken meende de
neer Verolme een beroep op de Neder
landse regering te kunnen doen een
'huk bedrag uit de pot voor de algeme
ne ontwikkelingshulp speciaal voor dit
project in Tandjong Priok op tafel te
joggen. Ook hij zelf gaat bezien welke
investeringen zijn bedrijf voor de Indo
nesische projecten vrij kan maken.
Bant naast liet grote Car,va Putra-
project zijn op papier de plannen voor
n°g i kleinere werven gereed.
Cinkiong, het meest naar het Wes-
ten uitspringende stuk grond
gebied van de Chinese Volksrepu
bliek is sinds de verscherping van de
politieke verhouding tussen China en
de Sowjet-Unie in sterke mate de be
langstelling gaan opwekken van zo
wel politieke als militaire commenta
toren. De strategische betekenis van
dit grensland is bij één blik op de
kaart zonder meer duidelijk: China
reikt ermee tot diep in Turkestan. Van
zeker evenveel belang is echter de
economische betekenis van dit sinds
1953 door Peking tot .autonoom ge
bied' uitgeroepen stuk grond dat
een zesde van het totale Chinese
grondgebied omvat, vijftigmaal zo
groot is als Nederland, maar met
slechts zes miljoen inwoners een be
volkingsdichtheid oplevert die met
3,5 per veirkanfe meter maar juist
iets groter is dan die van Tibet. In
tegenstelling tot dit schrale cijfer
staat een zeer grote rijkdom aon bo
demschatten: wolfram, molybdeen,
koper, zink, steenkool en olie
allemaal strategische grondstoffen
en als klap op de vuurpijl; ura-
Dit uranium heeft, al ging het ook
lange jaren na 1950 onder de bepalin
gen van het Russlsch-Chinese verdrag
voor het merendeel naar de Sowjet-
Unie. als tegenprestatie voor door
Moskou geleverde technische bij
stand, de stoot gegeven tot vestiging
van China's stoomfabrieken in dit
zelfde Sinkiang. in de zogenaamde
zeshoek tussen de hoofdstad Urumchi
en de oude stad Kuldja, niet ver van
de Sowjet-grens.
De Russen bouwden in de zeshoek
het eerste reactorcentrum, een klein
tje, en voegden er later nog een twee
de bij. intussen nabij Moskou specia
listen in de atoomfysica opleidend.
Sinds 1958, het jaar waarin de Russen
hun adviseurs uit China begonnen te
rug te trekken, staan de Chinese
atoomtechnici op eigen benen. Wal de
zeshoek bergt weet niemand erbuiten.
Maar in hel Westen heeft men vol
doende aanleiding om aan te nemen,
dat er nu minstens vier grote atoom-
fabrieken in werking zijn.
Maar atoomsplitsing is niet de eni
ge vorm van strategisch belangrijke
bedrijvigheid die in „autonoom" Sin
kiang wordt bedreven. In het oosten
van deze onvoorstelbaar wijdse pro
vincie vindt men op de kaart de
naam van Lob-Nor, waar de Chinezen
hun raketbasis hebben. Spaarzaam
bevolkt Sinkiang, uithoek van de
volksrepubliek, onherbergzaam, heel
in de Centraalaziatïsche zomer (ge
middeld 33 graden legen Kanton 28)
en koud in de winter (10 graden
onder nul tegen Kanton 13 erbo
ven) is voor Mao en zijn getrouwen
een pyloon onder liet dak die met bij
zondere zorg wordt bezien.
Ook; wérd bezien. Want Peking is
zich er sinds 't jaar van de geslaag
de communistische omwenteling -
1919 van bewust geweest, dat de
bevolkingssamenstelling in Sinkiang
niet zeer Chinees was en is. In dat
jaar was rond 80 procent van de be
volking van afkomst Turkestaans en
mohammedaans en nauw verwant
niet het reusachtige Turkestan aan
de overkant van de Chinees-Russische
grenslijn. Een krachtige Chinese im
migratie heeft dit percentage wel om
laag gebracht tot 70 procent onge- meter diep niemandsland, waaruit de
veer, "maar het gevoel van nationale
verbondenheid met de Turkmenen,
Tadzjieken en Kazakken in de aanpa
lende Sowjet-republïeken nauwelijks
verminderd.
Dat is in de jaren 1958-1960 tot
uiting gekomen, toen zich in het ge-
van Sinkiang een zekere beduchtheid bleek eerst in 1950 bereid tot con-
behouden. ecente berichten wijzen cessies.
aan de Chinese kant van de 3.000 ki- Het Mao-Stalinakkoord van dat jaar
tometer lange Russisch-Ctoese grens had vbor t„.ee ,„ritoriale kwesties
op toenemende waakzaamheid; sinds een oplossing; voor Sinkiang, dat de-
ltort zouden er zich achttien divisies (inltiet ondef Chinees gezag iverd ge-
bevmden. gestationeerd aan de eigen bracht voor EuitSn-MÏngolië -
zijde van een meer dan honderd kilo- dat zich in 1911 had losgemaakt van
meter diep niemandsland, waaruit de cbto nlaar steetL, een twijfelpur.l
bevolking is teruggecommandeerd. In lasaen beide 8tat,n was gebie^n Dit
feite betekent een dergelijke bezetting Mongolië werd een zelfstindige staat;
rnihtan- niet veel; een bata jon op de jl0„goolse volksrepubliek I hoofd-
vijftien kilometer grenshjn. «at de slad Ulïn Baton, meL nauwe banden
Russen aan de andere kant hebben. naar j,iositou.
niet bekend; ongeveer hetzelfde, of
iets minder zo vetmoedt men in
het Westen. Al bij al zo is de ver
onderstelling berinden zich thans
ongeveer 60 divisies van het perma
nent 160 divisies tellende Chinese
voiKsleger ergens
de grens met d
Mantsjoerije in het noorden tot India
in het zuiden.
In het zuiden grenzend aan Sinki
ang, is deze volksrepubliek sinds 1950
de Aziatische oogappel van de rege
ring in Moskou geweest. Ongeveer
even uitgestrekt ais Sinkiang. maar
met slechts één miljoen inwoners.
bied onder de toenemende druk van
uit Peking de invoering van de
volkscommunesopstandige bewegin
gen ontwikkelden die naar het nabije
Sowjet-gebied uitzagen om steun.
Weliswaar bleef Moskou afzijdig,
maar het liet wel grote groepen
vluchtelingen toe een daad die
door Peking niet anders kon worden
gezien dan „als een actie van onge
hoorde vijandigheid van de zijde van
een communistisch land" (prof. Beze-
mer Werkgroep-2000). China, dat
in 1950 van Rusland Oost-Turkestan
toegeschoven had gekregen maar
toen moest aanvaarden dat de Turk-
menen van Sinkiang zowel de Chinese
als de Russische nationaliteit konden
voeren en er met een erfenis aan rus-
sificering bleef zitten, heeft de vlotte
wijze waarop de Sowjets de vluchte
lingen uit de nabije Chinese provincie
asyl verleenden, niet vergeten.
Sindsdien heeft China ten aanzien
de nabijheid van 'iieeft het van de Sowjet-Unie massie-
faowjet-ume,_ van ve economische en militaire hulp ont
vangen. Moskou heeft de bui erboven
altijd al zien hangen. Sinds oktober
1954, toen Chroesjtsjew, Boelganin en
/-Audere grensproblemen tussen Mikojan een bezoek aan Peking
\J China en de Sowjet-Unie liggen brachten, kon daarover ook nauwe-
echter elders, namelyk daar waar 't lijks misverstand meer heersen: Mao
tsaristische Rusland van de vorige Tse-toeng verklaarde toen openlijk,
eeuw van China's zwakheid gebruik dat over Mongolië opnieuw gesproken
heeft gemaakt om grote gebieden zou moeten worden. En in 1964 heeft
van het middenrijk te annexeren hij tegenover Japanse journalisten
en voorts daar waar Stalin na de verklaard, dat China de bestaande
tweede wereldoorlog naar het toestand in de Mongoolse Volksrepu-
voorbeeld van de oude tsaren haal- bliek niet als een bestendige wenste
de wat er te balen viel. U it de eer- te beschouwen,
ste imperiale periode dateert voor
China het verlies van aanzienlijk
meer dan een miljoen vierkante ki
lometers, waarvan de Russen nu
nog het kustgebied aan de Japanse
Zee inclusief Wiadiwostok, het ge
bied ten noorden van de Amoer-ri-
vier, de Pamirhoogvlakte en West-
Turkestan in bezit houden. Stalin
legde na 1945 een vaste hand op het
nota bene onder communistische
controle staande geïndustriali
seerde noordoosten van China en
evenmin als het formeel zyn
stem heeft verheven tegen de Mao-
isering van Sinkiang, het broeder
land van de Turkmeense, Tadzjiek-
se en Kazakse Sowjet-republieken.
Zo sluimert in Centraal-Azië poten
tiële conflictstof voort tot de tijd
bet oude zeer heeft geheeld óf tot
bet moment waarop een van de na-
huren het signaal tot ontwaken zal
wapenlanden en niet-kernwapenlan-
den. Inperking van het gevaar van
verspreiding van kernwapens, voort
vloeiende uit de verbreiding van de
civiele .kernenergie, dient daarom te
worden gezocht in maatregelen van
internationale controle.
De commissie meent, dat een wereld
omvattend stelsel van controle op de
nucleaire activiteiten van de niet-kern-
wapenlanden één van de belangrijkste
maatregelen zou zijn om de doeltref
fendheid van een ir.Vrnationaal non
prol iteratie ver di'ag te verzekeren. Los
echter van de vraag, cf zulk een ver
drag binnen afzienbare tijd tot stand
zal komen, acht zij het wenselijk te on
derzoeken, hoe reeds thans de bestaan
de controles op het vreedzame gebruik
van kernenergie kunnen worden uitge
breid en versterkt.
De commissie geeft een oVerzicht van
de thans bestaande controlemaatregelen
zowel in bilateraal kader (op grond van
overeenkomsten welke mei name de
Verenigde Staten, het verenigd konink
rijk en Canada met verschillende lan
den hebben gesloten) en in regionaal
kader (met name dat van Euratom en
van de OESO) als in mondiaal kader,
te weten dat van de Internationale
Organisatie voor Atoomenergie (IAEA).
T oorts gaat de commissie in op de. stel
ling, dat aanvaarding van IAEA-con-
trole het gevaar van spionage zou me
debrengen. Zij wyst er op. «lat het cou-
trolereglement van de IAEA voorschrijft
dat bij de uitvoering van de controle
alle voorzorgen in acht moeten wor
den genomen ter bescherming van com
merciële en industriële belangen.
De inspecteurs mogen geen commer
ciële of industriële geheimen of ande
re vertrouwelijke gegevens onthullen,
waarvan zij uit hoofde van hun functie
kennis krjjgen. De aanwijzing van in
specteurs geschiedt in overleg met de
regering van het land waar de controle
moet plaatsvinden. Daarbij heeft die
regering het recht tegen epaalde in
specteurs bezwaar te maken, terwijl zy
bovendien te allen tijde de aanvaarding
van een bepaalde inspecteur kan her
roepen.
Bij een vergelijking van bilaterale en
regionale met mondiale waarborgen
komt de commissie tot de conclusie,
dat de geloofwaardigheid van biiaterale
en regionale waarborgen tegenover der
de landen slechts beperkt is. Regionale
waarborgen kunnen daarom politiek
niet gelijkwaardig worden geacht met
waarborgen uit hoofde van een mon
diaal stelsel, ook al zouden ze tech
nisch wel volledig gelijkwaardig zijn.
De commissie opteert derhaive nadruk
kelijk voor het primaat van vvaarbor-
I gen der IAEA als mondiale organisa-
I tie.
Bij de overlegging \an het commissie-
I rapport aan de staten-generaal heeft de
minister van buitenlandse zaken er op
J gewezen, dat dit rapport nog by de re-
gering in studie is en dat het feit, dat
het rapport voor puhiikatie wordt vrij-
1 gegeven, op zichzelf niet betekent, dat
de regering daarmede ook de inhoud
van liet rapport voor haar rekening
heeft genomen.
KAREL DE GROTE-PRIJS
VOOR MINISTER LUNS
AKEN (DPA) De .Karei de Grote-
I PrÜ*' de stad Aken, die jaarlijks
kan worden verleend voor bijzondere
1 verdiensten op het gebied \au de een
wording van Europa, is dit jaar toege
kend aan de Nederlandse minister van
buitenlandse zaken, mr J. M. A. H.
Luns. Naar burgemeester Hermann
Heusch van Aken gisteren bekendmaak
te, zal minister Luns de onderscheiding
aanvaarden en haar 4 mei in de kro
ningszaal van het Akense raadhuis in
ontvangst nemen.
Minister Luns is de vijftiende aan wie
de in 1950 ingestelde prijs is verleend.
Vorig jaar werd de Karei de Grote-
prijs' toegekend aan de Deense pre
mier Krag. De onderscheiding bestaat
uit een gouden medaille in de vorm van
het stadszegel van Aken uit de twaalf
de eeuw en een bedrag van 5000 mark.