1s
El
Ir
Al
lD
1A
lT
1N
Ie
lG
1N
ol
1G
1 K
°l
lP
Bl
°l
Ia
11
Nl
1°
B1
jz
I5
Is
A
lp
Sinterklaaspuzzel
met elf prijzen
TECHNIEK VERDRONG OUDE VOLKSKUNST
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
[d
JT
E f
a|
t n
e|
d|
N
s r
RI
tI
F
TH
aM
JA
1m
A I
U|
u
JW
E
G
E
E
M
T J
Tl
|R
Al
EEN WAARDEBON VAN 25-
VIJF WAARDEBONNEN VAN 10,-
V1JF WAARDEBONNEN VAN ƒ5,-
1°
Mi
ju
IT
Ol
Al
lp
|z
E 1
jw
1
IR
|A
w[
K I
Hier ziet U
vijfendertig
sinterklazen
die niets dan
wartaal staan
te dazen...
Aan U de taak,
ze op een rij
te leggen,
zodat ze samen
een oud lied
gaan zeggen!
f
OGTKO...JEISO...WINHE.... Ja, het is waar, het is
wartaal, wat op de 35 sinterklaasjes afzonderlijk te le
zen valt. Wie evenwel het voorschrift, hierboven gege
ven, volgt en de 35 sinterklazen uitknipt en goed op één
rij legt, die zal ontdekken, dat op deze 35 mannetjes één
tekst staat in drie regels onder elkaar!
De sinterklaas die de rij opent, is herkenbaar aan de
extra duidelijke D. De tekst van het oude liedje begint
dus met de letters DA. U moet dus beginnen met ach
ter dit DA enkele goed-passende letters te zoeken in de
bovenste twee vakjes van een der andere sinterklazen...
Let wel: de witte vakjes geven de open ruimten tussen
de woorden aan! Begrijpt U dus vooral goed: in het
begin moet U alleen letten op de bovenste twee vakjes
van elke sinterklaas! Wij herhalen wat hierboven ook
al staat; de oplossing staat over alle 35 sinterklazen
heen, in drie regels onder elkaar!
Vooral in het begin is het zoeken, proberen, schuiven...
De eerste loodjes wegen in dit geval het zwaarst! Het is
alleen een kwestie van doorzettingsvermogen om tot het
goede resultaat te komen en daarom kan iedereen, van
zes tot zes-en-negentig jaar, deze puzzel oplossen. Het
gedichtje dat als oplossing gevonden wordt, is een oud
rijmpje gevonden op een 18de-eeuwse oortjes- of kin
derprent, voor deze gelegenheid in moderne spelling
overgezet.
donderdag 2i november 1963 Editie Zeeuws-Vlaanderen
15
EEN KLAZENRAADSEL
m
f I
Oplossingen van onze sinterklaaspuzzel kunnen gezonden worden
naar:
Kantoor P.Z.C.,
Arsenaalstraat 2,
Terneuzen.
Op de enveloppe s.v.p. Sinterklaaspuzzel" vermelden.
Voor de goede oplossingen stellen wij als prijzen beschikbaar:
te besteden bij onze adverteerders.
Inzendingen moeten voor 3 december a.s. in ons bezit zijn.
HET SINTERKLAASFEEST is vóór alles een feest van
vreugde voor de kinderen. Het sinterklaasfeest, dat zon
der speculaas- en taaipoppen niet goed denkbaar is.
Maar weinig mensen weten, dat in deze traditie herin
neringen voortleven aan het oude vóór-christelijke mid
winterfeest- Met het eten der koekfiguren bevorderden
onze verre voorouders, naar zij meenden, de wederge-
boort van gestorven familieleden. Die lekkernijen waren
een offergave aan de jaargod der midwinterzonnewende.
Snuffelaars in Nederlands rijke folklore hebben dit voor ons uit
gezocht. Zij stuitten daarbij op een volkskunst, die bijna ver
dwenen is: de vervaardiging van koekplanken. Tegenwoordig
worden deze soms eeuwenoude plankjes vaak gebruikt als wand
versiering. Maar er is een tijd geweest, dat zij het gereedschap
waren van de bakkers, die ze bij tientallen in voorraad hadden
en gebruikten naar gelang de ingesneden afbeeldingen pasten
bij de jaarfeesten.
De tegenwoordige tijd kent niet veel bakkers meer, die deze
plankjes gebruiken. De moderne machine maakt het oude hand
werk niet meer lonend. Tussen twee gestaag draaiende metalen
rollen waarin imitaties van de oude prenten worden uitgespaard,
kan nu in een zelfde tijd aan de lopende band het duizendvoudi
ge geproduceerd worden van wat vroeger de handwerkman pres
teerde. En zo zijn er niet zoveel bakkers in Nederland meer, die
dit van vader op zoon overgeleverde handwerk zijn blijven be
oefenen. Alleen daar, waar ook in de omgeving de waarde van
een traditie begrepen werd, of daar waar de smaak van de men
sen nog niet zo gemakkelijk kan worden aangepast aan het be
slist anders smakende massaprodukt der fabrieken, handhaafde
zich zo'n klein-bedrijfje. En tien tegen één zagen deze bakkers
van hun bakprodukt een specialiteit van hun huis te maken,
waarnaar in verre omtrek vraag ging komen. De meeste bakkers
in Nederland hebben echter de strijd tegen het massaprodukt
opgegeven. Zij gingen de stapel koekplankjes, die ergens in een
hoek van de bakkerij onder stof en meel schuilging, zien als een
lastige sta-in-de-weg, waarvan alleen nog profijt te trekken viel
als brandstof voor de oven.
Duizenden en nog eens duizenden van deze vaak eeuwenoude
plankjes zijn opgestookt. Totdat folkloristen links en rechts
waarschuwingen uitstuurden om daarmee te stoppen. Toen, ja
toen pas, ontdekten velen de waarde van deze voorwerpen. Anti
quairs reisden stad en land af om zich meester te maken van wat
er overgebleven was en vele particulieren gingen er plotseling de
schoonheid en curiositeit van inzien en wilden ze als wandver
siering in hun huiskamer. Ook kwamen veel planken in het bui
tenland terecht. In Duitsland, Engeland, de Verenigde Staten,
Zwitserland en Zweden had men er meer en eerder belangstelling
voor dan wij. Maar ook vele musea maakten zich gelukkig mees
ter van deze plankjes, zodat er al met al toch een mooie col
lectie van voor het nageslacht bewaard is gebleven. Dit alles
neemt niet weg, dat er toch altijd nog een groep bakkers is, die
ze in het bedrijf gebruiken.
Al in augustus wordt begonnen met het klaarmaken van het
deeg. Roggebloem, honing, stroop, anijszaad, druivensuiker en
potas zijn zo ongeveer de ingrediënten die er nodig zijn. Vooral
potas is de bijzonderheid. Het deeg moet ongeveer twee maanden
besterven, voordat het in de oven kan. Dan wordt het kruidige
deeg op de koekplank gedrukt. Tot op de plank wordt vervol
gens het teveel aan deeg weggesneden. Slechts de in de plank
uitgespaarde beeltenissen blijven dus met deeg gevuld. Een paar
klappen met het hout op de werktafel maken de deegfiguren los
van de plank. Nu is het alleen nog een kwestie van bakken. Bij
veel mensen leeft nog de foutieve gedachte, dat de houten vorm
ook in de oven komt, maar dit is dus niet het geval. We zien nu
in scherp positief welke voorstellingen er in negatief in de plank
waren uitgesneden. Het zijn vrijers en vrijsters, maar ook een
haan en een melkmeisje, een zeepaardje en een zeemeermin, een
ruiter te paard en een scheepje. Opvallend is dat de figuur van de
sint zo weinig voorkomt bij de voor ons zo vanzelfsprekende sin
terklaastraktatie. Zwarte Piet ontbreekt geheel op de planken,
waarschijnlijk omdat zijn persoon pas veel later in ons sinter
klaasfeest is opgenomen.
Liefde voor het vak spreekt uit de vaak ongelooflijk mooi ge
sneden planken. Niet alleen speciale snijders bewerkten het
hout, ook bakkers sneden hun eigen planken. Dat die dan wel
eens 'n minder bevredigend beeld van vrije tijdsbesteding oplever
den, is niet te verwonderen. Maar de kinderen van vroeger, die
zo'n speculaaspop van de sint kregen, vonden het zonde om zo'n
mooi cadeau maar dadelijk op te eten. Lang stonden de koek
figuren dan ook te pronk. En de kinderen van onze tijd? De kin
deren en wijzelf interesseren ons jammer genoeg wel eens te
weinig voor de afbeeldingen en letten er totaal niet op, of we
een toekomstige vrijer, een rondborstig haantje of een kunstig
scheepje met bolle zeilen van speculaas eten.
