PROVINCIALE ZEEOWSE COURANT ZWARE NEDERLAAG VOOR P.V.D.A. KLEINE VERSCHUIVINGEN BIJ K.V.P., C.H.U. EN DE A.R.P. Verrassende winst van Boerenpartij en P.S.P. - V.V.D. iets achteruit Winst Boerenpartij verwondert en verontrust meeste politici K.V,P. V.V.D. P.S.P. P.v.d.A. A.R.P. (min 3) (plus 2) (min 5) C.H.U. (min 1) (plus 1) ,GEEN GEDWING' „Zeker radicalisme wijst op onlustgevoelens bij de kiezers Boeren en lijmen 206e jaargang - no. 115 WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN Directie: P. van de Velde, P. B. den Boer en W. de Pagter. Hoofdredactie: W. Leertouwer en G. A. de Kok Abonnementsprijs 62 cent per week, 8,00 perkw.; franco per post 8,25 p. kw. Losse nummers 15 ct. Bureaus: Vlissingen: Walstraat 58-60, tel. 2355 (b.g.g. red. 3508, adv. 3647/3643). Middelburg: Markt 51, tel. 3841 (b.g.g. red. 2078/3169, adv. 2375); Goes: Gr. Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. red. 7853, adv. 5213); Oostburg: tel. 2395; Terneuzen: red. tel. 2116, adm tel. 2911; Zierikzee: red. teL 2425. adm. tel. 2094. 9 Adv.pr. 30 ct. p. mm. Min. p. adv. 4,50. Ingez. med. 3 s tarief. Kleine adv. (max. 8 regels) 30 ct. p. regel (min. 1,50). „Brieven bur. van dit blad" 25 ct. meer. Giro 359300 P.Z.C., Middelburg. Donderdag 16 mei 1963 LANKHORST VONDELING (Van onze parlementaire redacteur) Dit is het voornaamste resultaat van de gis teren gehouden kamerverkiezingen: P.v.d.A.: zware nederlaag door verlies van vijf zetels. V.V.D.drie zetels minder. K.V.P., A.R.P. en C.H.U.: oude peil bleef vrijwel gehandhaafd. Boerenpartij: voor het eerst met drie zetels in Kamer vertegenwoordigd. P.S.P.: van twee op vier zetels. C.P.N.: één zetel winst. G.P.V.: één zetel. De P.v.d.A. heeft in het gehele land verloren. Opmerkelijk was het verües, dat deze partij leed in de drie grootste steden. In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag samen verloor de P.v.d.A., vergeleken met 1959, niet minder dan 34.948 stemmen. Deze stemmen vonden het grootste deel hun weg naar de P.S.P. Het restant van het verlies ging waarschijnlijk naar de C.P.N., want de communisten in de grote ste den boekten vergeleken met 1959 enige winst. Maar niet alleen in de bolwerken van de P.v.d.A., zoals men de drie grootste steden kan noe men, verloor de partij terrein, ook in de kleinere gemeenten was het verhes dikwijls opmerkelijk. De P.v.d.A. leed een nederlaag, die door niemand voor mogelijk werd gehouden. Door 5 van haar 48 zetels in de Kamer te verliezen kan worden gesteld, dat de oppositie van de P.v.d.A. volkomen schipbreuk heeft geleden. Hoewel vergeleken met 1959 twee van de vier regeringspartijen de V.V.D. en de A.R.P. er ook niet zonder kleerscheuren zijn afgekomen, mag uit deze verrassende verkiezingsuitslag de conclusie worden ge trokken, dat de kiezers hun goedkeuring heb ben gehecht aan het in de afgelopen vier jaar gevoerde beleid. K.V.P. en C.H.U. wonnen zelfs een zetel. Boer Koekkoek (na veel gezoek eindelijk gevonden eenzaam by een televisietoestel) verklaarde gisteravond: „Het volk heeft ge sproken. Men is kennelyk met my van mening dat het maar eens uit moet zyn met al dat gedwing van p.b.o.'s en landbouwschap. En wat vindt U van Amsterdam? Daar hebben wy boeren toch maar 9000 stemmen gekregen kennelijk van mensen die genoeg hebben van afgeroomde melk voor twee kwartjes per Uter. V.V.D. niet ongunstig De V.V.D., die van haar 19 zetels er 3 verloor, mag toch niet ontevreden zijn over dit resultaat. Op grondslag van ae statenverkiezing van vorig jaar zou de liberale partij 14 zetels hebben verkre gen in de nieuwe Tweede Kamer, zodat mag worden gezegd, dat de V.V.D. haar positie heeft verbeterd. De A.R. kwam van 14 op 13 zetels, een gevolg waarschijnlijk van de me ningsverschillen, o.a. over Nieuw- Guinca in deze party gedurende de afgesloten regeringsperiode. De C.H.U. daarentegen won een zetel en kwam van 12 op 13. Waarschyniyk is deze zetelwinst te dankon aan stem men van vroegere A.-R- aanhangers en mede ook aan het beleid van de minister van economische zaken, drS De Pous. K.F.P. iels achteruit De K.V.P. won er eveneens een zetel bij. Haar fractie in de Tweede Kamer neemt nu precies een derde deel van het totale aantal zetels in. Toch is deze uitslag voor de K.VP. niet onverdeeld gunstig. In de provincies Noord-Brabant en Limburg ging deze party in percen tage achteruit Uit de cijfers mag wor den afgeleid, dat de K.V-P. in deze spe cifiek katholieke provincies stemmen verloor, zowel aan de Boerenpartij als aan Economisch Appel. Ook onder de katholieke boeren is er veel ontevreden heid over het landbouwbeleid, terwyl bij velen ln katholieke kring ook be zwaren bestaan tegen de huidige belas tingdruk. waartegen Economisch Appel in verzet komt. Daar de P.v.d.A. ook in de zuideiyke provincies verloor, mag het verlies aan K.V.P-stemmen niet worden verweten aan een doorzetten van de zogenaamde doorbraak. Opvallend was de vooruitgang van de K.V.P- ln de drie noordeiyke provincies. In Noord- en Zuid-Holland alsmede ln Utrecht, ging de K.V.P. bescheiden vooruit, maar in de overige gewesten is een geringe achteruitgang te consta teren. Schrale (roost De C.P.N. won een zetel en zal daar door in de komende periode met vier vertegenwoordigers in de Tweede Kamer zitting hebben- De P.S.P. kwam van 2 op 4 zetels ten koste van de P.v.d.A. Het zal voor de so cialisten een schrale troost zijn, dat in de praktijk de P.S-P. in de kamer dikwyis gelijk stemt als de P.v.d.A., want in de molitiek is 43 plus 4 niet geiyk aan 47- Nieuwe partyen, die in de kamer ver tegenwoordigd zullen ztjn, zyn het Ge reformeerd Politiek Verbond en de Boe renpartij van Koekkoek. Het G.P.V. dankt zijn ontstaan in de eerste plaats aan theologische geschillen op het pro testants-christelijke erf. Deze partij, die de vorige keer byna al in de kamer kwam, ijvert vooral voor behoud van het protestantse karakter van onze na tie. Zij keert zich tegen de Europese eenwording, waarvan zy een roomse overheersing vreest. In de praktyk zal deze party wel gelijk optrekken met de staatkundig-gerefor meerden, die in de nieuwe kamer met drie man blyven vertegenwoordigd. Verkiezingsnummer P.Z.C. Pag. 2: Verkiezingen in Zeeland Pag. 8: Vervolg verkiezings- nlenws Pagina 5: Zeeuws nieuws Pagina 6 en 7: Zeeuwse uitslagen Pagina 11: Binnen- en buitenland Pag. 18: Zeeuws nieuws Pag. 15: Landelijke uitslagen Pag. 18 en 19: Foto's gekozen kamerleden Met een alleszeggend gebaar werpt minister-president pro), dr. J. E. de Quay zijn stembiljet in de buë van het bureau aan de Waalsdorperweg in Den Haag. ZETELVERDELING TWEEDE KAMER Partij Katholieke Volkspartij Partij v. d. Arbeid V.V.D. Antirevolutionairen Chr.-Hist. Unie Comm. Partij Nederlar Staatk. Geref. Partij Pac. Soc. Partij Lib. Staatspartij Chr. Nat. Volkspartij Lijst Grol Econom. Appel Nw -Dem Partij Ger. Pol. Verbond Lib. Unie-Veilig Verk. Boerenpartij V olksreferendum 1963 1959 50 49 43 48 16 19 13 14 13 12 1 4 3 3 3 4 2 150 150 COMMENTAREN OP DE UITSLAGEN Aan het slot van de verkiezingsavond, maar nog voordat de stemmen allemaal geteld waren men was op dat ogenblik gekomen tot ongeveer tweederde van het totaal aantal uitge brachte stemmen deelde de minister van sociale zaken en volksgezondheid, dr. Veldkamp, een van de lijstaanvoerders van de K.V.P. ons mee, het opmerkelijk te vinden, dat de P.v.d.A. er na vier jaar oppositie niet in geslaagd is winst te boeken. Hij be treurde het verlies van de P.v.d.A., voor zover de verloren ge- gane stemmen ten goede zijn gekomen aan de P.S.P., omdat hij hierin zag een versterking van de extreme groepen in de Kamer Hogelijk verwonderde dr. Veld kamp zich over de winst van de Boerenpartij, met name in de ste den en zelfs in de grote steden. Er bestaat in Nederland een soort re actie, die zich blijkbaar op zijn ge mak bevindt bij het extremisme van boer Koekoek. Verheugd was dr. Veldkamp uiteraard over het feit, dat de K.V.P. zichzelf is gebleven. Vondeling: „teleurstellend" Prof. Vondeling, een van de lysttrekkers van de P.v.d.A., aarzelde niet de verkie zingsuitslag voor zyn partij teleurstel lend te noemen. De kiezers hebben het niet zo goed gedaan, als wy hadden ge hoopt, zei hij. Als men evenwel de stem men van de K.V.P., de A.R.-P. en de C.-H.U. bij elkaar optelt hy zocht ken nelijk naar een lichtpuntje dan zyn zy in vergelijking met 1959 echter gelijk gebleven. De V.V.D. is nogal terugge lopen, Wanneer men een scheiding tus sen de regeringspartijen en de oppositie wil maken, dan hebben beide kanten verloren, zij het dat de P.v.d.A. wel heel sterk veren heeft moeten laten. Prof. Vondeling had wel verwacht dat boer Koekoek heel wat stemmen zou halen, maar heel gek vond hy toch, evenals dr. Veldkamp, dat in de steden zo velen op zyn partij gestemd hebben. Voorlopig was hy geneigd te zeggen, dat de ruim één procent in de grote steden erop wijst, dat deze winst niet behaald is langs de nor malen elektorale weg. In dit verband dacht hij vooral aan de bladen als „De Telegraaf" en „Burgerrecht", waaromheen vele politiek kleurloze ontevredenen zich geschaard hebben. Ook by de C.P.N. constateerde de P.v. d.A.-fractieleider vooruitgang, al is deze omdat het hier een kleine partij be treft niet zo veelbetekenend. Voorts signaleerde hij een beduidende winst aan de P.S.P.-kant. Uit de vooruitgang van C.P.N., P.! en Boerenpartij was de heer Vondeling geneigd de mening te formuleren, dat er een neiging naar het radicalisme zicht baar is al uit dit radicalisme zich bij de P.SJP. hoofdzakelijk ten aanzien van de ontwapeningskwestie. Van Riel: „coalitie voortzetten' Mr. H. van Riel, fractievoorzitter voor de V.V.D. in de Eerste Kamer toonde zich toen wy hem 11 uur in Pulchri te Den Haag ontmoetten in grote lijnen tevreden over de uit slag. Er was hier een verkiezings bijeenkomst van de Haagse V.V.D.- afdeling belegd, waarvoor de belang stelling overigens niet groot was. Mr. Van Riel verklaarde van mening te zijn, dat met deze verkiezingsuitslag de basis was gelegd voor een voortzet ting van de huidige regeringscoalitie. Ook mr. Van Riel achtte de winst van de Boerenpartij een bedenkelijk verschy'n- sel. „Zonder de vergelijking al te ver te willen doortrekken" zei hij ons „zou ik het succes van de Boerenparty wil len vergelijken met de winsten van een N.S.B. voor de oorlog. Ik acht dit uiter mate te betreuren". Dat de P.S.P. naar de heer Van Riel signaleerde in het westen over zyn hoogtepunt heen is, achtte hij toe te juichen. Wat het stemmenverlies van zyn eigen party, de V.V.D. betreft, merkte hg op, dat deze groepering heeft verloren aan gelegenheidsstemmers. Dit noemde hy een logische ontwikkeling. Opmerkelijk achtte hy het verschijnsel dat de V.V.D. nu in het oosten van het land de terugslag kreeg, die vorig jaar in het westen te zien is geweest. „De ont wikkeling heeft zich een jaar later in het oosten voortgezet", meende hy. De V.V.D.-woordvoerder verklaarde ons tenslotte dat naar zijn mening weinig invloed is uitgegaan van de politieke t.v.-uitzendingen. Hij was er ten zeerste meer verblyd dat de heer ridder Van Rappard slechts een onbetekende aan- hand heeft weten te krijgen. Zijlstra: „twee kapitale fouten" Prof. dr. J. Zijlstra (a.r.), minister van financiën vertelde in een gesprek met journalisten, dat de Partij van de Arbeid naar zijn mening twee kapi tale fouten heeft gemaakt. De eerste was, dat men te lang heeft volge houden dat het kabinet-De Qauy er niets van terecht had gebracht en eerst later wilde toegeven het beleid van dit kabinet toch niet geheel te verwerpen. Als tweede factor zag prof. Zijlstra de invloed van de bro chure „Om de kwaliteit van het be staan" van de Wiardi Beckmanstich- ting, die hij als politiek pamflet „waardeloos en onryp" noemde. „Het is" aldus prof. Zijlstra „een aardige optelsom van dingen waarmee we het allen eens zijn. Maar we hebben met de praktyk van de dag te maken, met de mogclykheden van de komende vier ja ren en niet langer. En daarin heeft de Partij van de Arbeid zich vergist". (Zie slot pag. 3 kol. 2) het echter niet, zeker niet in Zeeland, waar geen opvallende verschillen wer den geregistreerd. Maar dat geldt ook voor overig Nederland. Sinds 1945 heeft namelijk nooit minder dan 30,8 pet. van de kiezers op de K.VJP. gestemd en nooit meer dan 32,9 pet. Dit laatste per centage werd gisteren niet gehaald. Op de P.v.d.A. is nooit minder gestemd dan 25,6 pet., nooit meer dan 32,7 pet. De schommelingen van A.R. en C.H.U. ble ven steeds tinnen de 4 pet. Alleen de V.V.D. klom van 6,4 in 1946 tot 12,2 pet. in 1959, maar deze partij is weer terug gevallen op 10,2 pet. Men ziet: sinds de oorlog heeft het politieke leven van Ne derland geen grote verschuivingen ge had, het politieke patroon van ons land is vry vast gebleven. Af en toe echter zyn er verschijnselen, die men niet kan negeren. Zulk een geval nu heeft zich thans stellig voorgedaan: de winst van de Boerenparty. Het is te hopen, dat men aan dit symptoon niet nonchalant zal voorbijgaan. Wij hebben vannacht om half één even geaarzeld over de vraag welk lied aangeheven zou kunnen worden na deze verkiezingen: „De boeren hebben overwonnen, hiep hiep hoera!" of een variatie op een bekend vers van Wim Kan „Lijmen Luns". Beide liederen zijn namelijk toepasselyk, al zouden we het „hiep hiep hoera" nadrukkelijk willen schrappen. Want het is niet om van in feeststemming te geraken, deze ■kwaardige winst van de groep- Koekkoek. Zij krijgt drie zetels in de Kamer en verwierf ruim 2 pet. van het totaal aantal stemmen, ook in Zeeland. Wat moet men daaruit opmaken? Dat men het niet eens is met het landbouw schap? Dat men een andere landbouw politiek wil? Het is moeilijk op deze vraag een duidelyk antwoord te geven. De overwegingen, die de kiezers in dit opzicht hebben geleid, zijn van ver schillende aard, hetgeen onder meer blijkt uit het opval lende stemmen aantal, dat deze groep in de grote steden heeft ge haald. Het lijkt erop, alsof een deel van de bevolking heel nadrukkelijk heeft willen zeggen, dat het tegen allerlei dwang maatregelen van de" overheid is. Het is meer een demonstratie dan een duide- lyke, weloverwogen keuze: het politie ke programma van deze Boerenpartij laat een dergelijke keuze namelyk vrij wel niet toe. Maar dergelijke demon straties zijn by een democratische re geringsvorm mog-'1-"'- aanvaarden, ook Dat neemt niet weg, dat men deze demonstratie niet kan negeren. De politieke partijen kunnen dat niet en de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties van de landbouwers met name evenmin: hier wreekt zich zonder enige twyfel Hollanscheveld, hier wreekt zich een ge brek aan goede voorlichting. Het is een punt, dat de georganiseerde landbouw verweten moet worden: men praat al jaren over deze voorlichting, maar men doet er in feite niets aan. Daardoor hebben zaken als Hollandscheveld een groter uitwerking dan nodig, omdat der gelijke gebeurtenissen hun invloed doen gelden óók buiten de kring van de agrariërswij zijn er van overtuigd, dat de heer Koekkoek ook heel wat stem men van met name kleine zelfstandigen buiten de landbouw heeft weten te ver zamelen. Deze uitslag wij herhalen het: geen keuze (het gaat immers niet om een serieuze partij) maar een de monstratie moet politiek Nederland tot nadenken stemmen. Het tweede lied, een variatie op Wim Kans „Lijmen Jan", is voor deze verkiezingsuitslag ook te gebruiken. Er is geen twijfel over mogelijk, dat de huidige situatie bestendigd blijft, dat wil zeggen dat de coalitie van de laatste jaren ook voor de komende periode wel kan bytekenen. Voor de P.v.d.A. moet dat een bittere pil zyn: in feite is uit gesproken dat men het beleid van het kabinet-De Quay niet verwerpt. De po litiek van de laatste weken van deze re gering indiening van belangrijke wetsontwerpen op de valreep, gëpaard aan een goede „verkooptechniek heeft haar uitwerking niet gemist. Ge zien nu deze uitslag, gezien ook de uit latingen van ministers op sleutelposities (Zijlstra en De Pous b.v.), moet men verwachten dat er bg de tegenwoordige regeringspartijen niet heel veel neiging zal bestaan om de P.v.d.A. als rege ringspartner te accepteren, al moet men uiteraard rekening houden met de lin kervleugel van de K.V.P. Vermoedelijk echter wordt de zaak op de oude voet voortgezet. Enkele detailopmerkingen. Deze uit slag onderstreept heel nadrukkelijk, dat de K.V.P. de grootste partij van Ne derland is. Het verschil met de P.v.d.A. is uitgelopen van één tot zeven zetels. Voorts is opvallend, dat de nadrukke lijke winst van de V.V.D. uit 1959 ver loren is gegaan, al zal het in deze par ty tot enige tevredenheid stemfnen dat de heer Van Rappard geen voet aan de grond heeft gekregen. A.R. en C.H.U. vormen een constante groep samen, waarbij de mannen van Beernink kans gezien hebben gelijk te komen met hun broeders, die werden aangevoerd door Roolvink. De P.S.P. heeft weliswaar een zetelwinst van twee, maar het is de vraag of deze party sinds de staten verkiezing van vorig jaar is zij vrijwel constant gebleven al niet enigszins over haar hoogtepunt heen is. De toe komst zal dat moeten leren. Tïn slotte dit. Er zou een neiging kun nen bestaan de uitslag van deze ka merverkiezingen een kleine „aardver schuiving" te kunnen noemen. Dat is

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 1