Het zilveren
huwelijksfeest
Koningin Juliana: „belangrijke
iaak als moeder"
Prins Bernhard: „Sober leven
en hard werken"
DONDERDAG 26 APRIL 1962 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
(Van een onzer redacteuren)
De viering van het zilveren huwelijks
feest van koningin en prins zal zich uit
strekken van 29 april tot en met 9 mei.
Het eerste gebeuren in de cyclus is op
zondag 29 april om half elf de plechtige
dankdienst in de Amsterdamse Wester-
kerk. Het slot wordt gevormd door het
bezoek van het koninklijk paar aan Den
Haag, in de middag van 9 mei. Intussen
mag niet vergeten worden, dat koningin
Juliana en prins Bernhard eigenlijk al
op 7 januari j.l. hun feest gevierd heb
ben, al was dat dan in de huiselijke
kring te Lech, hun geliefde wintersport-
verblijf in Oostenrijk.
Wanneer koningin en prins op 9 mei in
Den Haag aankomen, hebben zij 's och
tends al de provinciehoofdstad van
Noord-Holland bezocht. De dag tevoren
zijn Middelburg, 's-Hertogenbosch en
Maastricht aan de beurt geweest, op 7
mei Leeuwarden, Groningen en Assen
en op 5 mei Zwolle, Arnhem en Utrecht.
Te Groningen, Middelburg, Arnhem,
Den Bosch en Den Haag treedt vooral
de jeugd op de voorgrond.
DE KONINGIN. Waartoe behoort zij? Tot liet volk. Ze heeft
't eens aiilus geformuleerd, toen zij met de nog heel jonge
Beatrix op het balkon van liet paleis op de Dam stond en de
prinses vroeg: „Zijn al die mensen van mij?" „Neen", ant
woordde de koningin, „jij bent van al die mensen".
En tot haar gezin, zonder enige twijfel. Bij liaar inhuldiging
heeft ze het de verzamelde volksvertegenwoordigers gezegd:
„Ik wil met nadruk vaststellen, dat voor een koningin haar
taak als moeder even belangrijk is als voor iedere Neder
landse vrouw".
Dat is de koningin, zich aan beide
hoofdbestanddelen van haar ver
antwoordelijkheden geheel ge
vend. En zich gevend zoals zij is.
Toen koningin Juliana op 9 janua
ri van dit jaar de Utrechtse Buur
kerk verliet, waar in rijen links
en rechts de kisten met de doden
van Harmeien stonden opgesteld,
huilde ze. En ze deed geen moeite
dat te verbergen.
Haar moeder was anders; het
tijdperk, waarin Wilhelmina re
geerde, was anders. De oude ko
ningin had zich door de jaren
heen aangeleerd onder alle omstan
digheden uiterlijk onbewogen te
blijven, hoe groot haar innerlijke
bewogenheid ook mocht zijn. Zij
eiste van zichzelf alle vieren
twintig uren van de dag een ijze
ren zelfbeheersing om anderen
een voorbeeld te zijn van vastbe
radenheid en zelfvertrouwen.
Slechts zó kon zij alle ongeluk en
alle rampen, die haar en haar volk
tussen de aanvang van haar rege
ring in 1898 en de abdicatie in
1948 troffen, tegemoet treden.
Deze uiterlijke onbewogenheid
paste geheel in de bijna Victori
aanse sfeer van het imperiale tijd
perk, dat met de tweede wereld
oorlog wel definitief ten einde
liep. Wilhelmina heeft dit einde
lang tevoren zien naderen. Zij had
haar dochter opgevoed in een
sfeer, die paste bij een volgend
tijdperk. In grotere openheid, in
ruimere vrijheid.
Invloed
En het is Bomhard van Lippe-
Biesterfeld geweest, die door zijn
persoonlijke invloed diiür voort
ging, waar Wilhelmina was terug
getreden. Zo is wat de koningin
zegt en doet, niet denkbaar buiten
woord en daud van de Prins der
Nederlanden.
Toen in de zomer van 1936 de
prins van Lippe-Biestcrfeld in het
leven van Juliana kwam, was hel
al enige jaren slil geworden rond
liet Huis van Oranje. Kort na
elkaar waren aan koningin Wil
helmina haar moeder en haar
echtgenoot ontvallen. Koningin en
prinses leefden in de beslotenheid
van hun gezin hun eigen leven.
Tijdens de wintersport in Zwitser
land familiebezoeken in Duits
land waren moeilijk geworden
leerde de prinses haar toekomsti
ge echtgenoot kennen. Zij waren
het snel eens en in de eerste sep
temberdagen werd de verloving
bekendgemaakt.
Nederland was van het onver
wachte nieuws ondersteboven. Het
raakte helemaal verbluft, toen de
prins zich aandiende. In een open
twoseater, die hij o, protocol!
zelf bosturde en van waaruit
h\j joviaal wuifde naar de menig
te, die op het Noordeinde kwam
samengestroomd. Een Duitse
prins, twee jaar jonger dan Julia
na. vlot en elegant gekleed, elke
dag een verse anjer in het knoops
gat. Een enthousiast jager, een fel
ruiter, een coureur misschien. Ve
len hebben wat tijd nodig gehad
om aan hem te wennen.
Prins en prinses hebben elkaar
tijdens de duur van de oorlog
maar weinig gezien. Zy verloren
elkaar al onmiddellijk na hun aan
komst in Engeland op 12 mei
1940 uit het oog. De prins keerde
terug naar het contingent; de prin
ses ging weldra met de prinsessen
Beatrix en Irene door naar Cana
da.
Weer in Engeland ontving prins
Bernhard daar een aanvullende
vliegopleiding en sindsdien heeft
hij het uniform niet meer uit ge
had. Zelfs na de bevrijding had de
prins, commandant van de Bin
nenlandse Strijdkrachten, nog
maar weinig tijd voor zijn gezin,
dat vanaf 2 augustus 1945 werd
herenigd op Soestdyk.
Hoewel Den Haag de officiële re
sidentie van de vorstin is, heeft
koningin Juliana steeds de voor
keur gegeven aan Socstdijk, waar
vooral de kinderen zich vrijer
konden ontplooien dan in een gro
te stad. In die eerste dagen na de
terugkeer woonde het prinselijk
paar er op een wijze, die spotte
met elk protocol. Lakeien waren
er niet. Het dienstpersoneel be
stond uit soldaten, die nog in Nor-
mandië waren geland. De Duitse
bezetters hadden het paleis volle
dig uitgewoond. De doodgewoon
ste dingen ontbraken een kap
stok bijvoorbeeld. Wanneer er be
zoekers kwamen, zei de soldaat
lakei soms: „Gooi uw jas maar
over de balustrade". En wanneer
de bezoeker dan van zijn gesprek
met de prinses terugkwam, had
hij alle kans, dat een van de prin
sessen in zijn jas door de gang
liep te paraderen. De prins kan
zich nóg niet goed houden, wan
neer hij dit verhaal vertelt.
Het koninklijk gezin houdt wel
een beetje van dit soort noncon-
formisme en het Nederlandse
volk, dat op zijn tijd de Gouden
Koets en het ceremoniële tenue
toch ook wel weet tc waarderen,
heeft een groot innerlijk plezier
bij het vernemen van dergelijke
episoden.
Vooruitstrevend
Na haar kroning heeft de konin
gin zicii omringd met adviseurs,
die niet ontdaan zijn van vooruit
strevende denkbeelden haar
man wel op de eerste plaats! In
politicis bewaart zij een strikte
objectiviteit.
De vroegere minister-president,
dr. Willem Drees, heeft daarover
geschreven: „Bij een van de
naar gebruik slepende kabi
netsformaties heb ik de koningin
eens gezegd, dat ik mij kon voor
stellen met hoeveel kritiek en in
nerlijk ongeduld zij moest staar
tegenover het politieke touwtrek
ken, ook al scholen daarachter
natuurlijk zeer reële meningsver
schillen. Naar buiten heeft de ko
ningin echter nooit van haar on
geduld doen blijken. Wat zij soms
ook mag hebben gedacht, zij heeft
altijd onpartijdig en objectief,,
maar tevens actief oplossingen
bevorderend, haar koninklijke
taak vervuld".
Koningin Juliana, de hoedster van
de staat. De koningin als mens is
daarvan niet los te maken. Haar
toespraken getuigen daarvan. Ze
schrijft ze zelf behalve die, wel
ke staatsstukken zijn en waarvoor
de regering verantwoordelijk is.
En ze bestaan beslist niet uit fra
sen.
De koningin zegt in haar toespra
ken: „Laten wij onszelf niet min
der achten dan een ander, en
vooral ook niet méér. Beide doen
wij, Nederlanders, te vaak en dan
zijn we moeilijk in de internatio
nale omgang".
En over de mens zegt zij: „Hoe
wil men zich mensen met een le
vende ziel voorstellen, die zich
niet kunnen uiten in het scheppen
van een goed bestaan voor hun
medemens. Het menselijk geslacht
zou één geslacht moeten zijn".
En over de intermenselijke ver
houdingen: „Neem de medemens
zoals hij is. in zijn hulpbehoevend
heid, die niet kleiner is dan die
van Uzelf. Heb eerbied voor zijn
leven en talenten en voor zijn po
gingen ten goede. Geef hem de
waardigheid, die ge persoonlijk
zoudt willen genieten en dan
nog met interest".
Tot de jeugd tenslotte: „Het
geeft hoop voor de toekomst,
dat de jongeren over het al
gemeen sterk reëel zijn inge
steld, dus op dat wat werke
lijk is; dat ze dan ook kri
tisch zijn, dus alles willen
ontleden en begrijpen en dat
ze tenslotte van aanpakken
willen weten".
De foto's op deze pagina werden
ter gelegenheid van het zilveren
huwelijksfeest xfan koningin en
prins gemaakt door de fotografen
J. Hamelberg linksboven en on
der) en H. Zandvoort (rechtsbo
ven).
Wat in 1936 de regeerders van liet toenmalige Duitsland ge
dacht hebben bij de verloving van een Duitse prins met een
Nederlandse prinses, zal wel nooit bekend worden. Maar wel
is bewaard gebleven wat pal voor de omineuze meidagen van
'40 in het hoofd speelde van Adolf Hitler.
Op 2 mei 1940 werd de commandant van de luchtlandings
troepen voor de operaties in Nederland, generaal Student
naar het hoofdkwartier van de Fiilirer ontboden. Daar werd
hem gezegd, dat hij persoonlijk garant stond voor het welzijn
van do leden van het koninklijk gezin. „U dient ervoor to zor
gen", zei Hitier, „dat de koningin en de leden van de konink
lijke familie hoe dan ook onverlet worden gelaten". En 0111 de
nadruk, die op deze order lag, nog te bevestigen, kreeg de
generaal het bevel op schrift mee.
Student, die de episode later ver
telde aan de Britse militaire com
mentator, captain Liddell Hart,
voegde eraan toe, dat de Führer
zeer geïmponeerd was door de po
pulariteit, die het huis van oranje
zowel in Nederland als in de we
reld genoot.
De prins, die in de vroege septem-
berdagen van 1936 met zijn open
Ford op het Haagse Noordeinde
kwam voorrijden, heeft zich bij
het Nederlandse volk stormender
hand een plaats in die populariteit
veroverd.
Meer dan ooit is Nederland ervan
overtuigd, dat koningin Juliana
zich moeilijk een meer passende
levenspartner had kunnen kiezen
dan prins Bernhard. Hij heeft be
wezen de bestierende echtgenoot
te zijn. die de koningin nodig
heeft. Hij heeft getoond zijn moei
lijke positie van de man naast de
kroon een positieve inhoud te
kunnen geven. Daarbij is een bij
zonder diplomatiek gevoel 1 nodig
voor wat wel en niet kan en
soms: voor wat moet.
durven geven. De prins heeft wél
gevlogen: als waarnemer in een
Liberator bommenwerper, o.a. bo
ven V 1-startplaatsen nabij Calais.
Weinig bekend is, dat de prins na
zijn vertrek uit Nederland met de
Britse jager Codrington, terstond
is teruggekeerd en 11a de ineen
storting van het geallieerde front
in Frankrijk opnieuw moest zien
te ontkomen.
De oorlogsomstandigheden bleken
overigens al spoedig handen vol
werk te geven aan ieder die maar
tot de geallieerde inspanning wil
de bijdragen. Zo werd de prins in
Engeland eerst hoofd-verbin-
dingsofficier tussen de Nederland
se strijdkrachten en het geallieer
de opperbevel, later bevelhebber
van de Nederlandse strijdkrach
ten.
Zakenman
Toen zij als koningin zou worden
ingehuldigd, schreef het protocol
voor, dat de toekomstige vorstin
als eerste de kerk van de eedsaf
legging diende binnen te gaan en
dat de stoel van de prins achter
de hare zou staan. De toekomstige
koningin wenste deze symboliek
niet te handhaven. Ze zei tot haar
dignitarissen: „Heren, ik ben wet
tig getrouwd". Dat betekende zo
veel als: we gaan samen van het
paleis naar de kerk en in de.kerk
zitten we, als man en vrouw naast
elkaar.
De oude koningin heeft vermoede
lijk aan haar levenslustige schoon
zoon danig moeten wennen. Ook
de prins was zoals zijn vrouw
weinig geneigd zich bij aloude
vormen aan te passen. In Enge
land haalde hij zijn militair vlieg
brevet. Prinses Wilhelmina heeft
er geen geheim van gemaakt, dat
zij haar schoonzoon liever niet op
oorlogsvluchten zag. Zij heeft
echter op de vraag, of de prins
nooit een raid had meegemaakt,
geen duidelijk negatief antwoord
Prins Bernhard is zeer actief in
het bedrijfsleven. Hij is commis
saris van de Kon. Nederlandse
Jaarbeurs, van de Hoogovens, K.
L.M. en Fokker. Hij zit in com-
missarissenvergaderingen (bij de
K.L.M. lange tijd ais enige met
vliegtechnische ervaringen
voert ook daarbuiten veel bespre
kingen.
Grote verdiensten heeft hy zich
voor Nederland verworven door
als goodwill-ambassadeur allerlei
landen van de vrije wereld te be
zoeken en er Nederlandse export
belangen te bepleiten. In het voor
jaar van 1950 vertrok hij voor het
eerst, naar Zuid-Amerika en de
West. Zyn gedachten over de Ne
derlandse economische activiteit
in de door hem bezochte gebieden,
gaf hij andermaal een uitgespro
ken vorm. Zo noemde hij de opvat
ting in Nederland, dat er in Suri
name niet veel te beginnen viel,
volkomen fout. Eens vertelde hij
op Schiphol, dat het Nederlandse
bedrijfsleven zijn kansen elders
niet grijpt. „Het kijkt te weinig
in de toekomst", zei de prins ver
ontwaardigd. Zelf heeft hij eens,
in Argentinië, eigenhandig een or
der van tweehonderd miljoen voor
de levering van spoorwegloco
motieven ingepalmd.
In Chili heeft de prins eens ge
zegd: „De koningin regeert het
land, ik regeer het huis". Dat gaat
niet zonder zorgen.
De prins heeft een open oog voor
de realiteit. Enkele maanden gele
den heeft hij eens in een toe
spraak gezegd, dat de vrije zater
dag niet alléén zaligmakend is en
dat werken ook gezond genoemd
mag worden. Er waren er toen,
die dat helemaal niet zo leuk ge
zegd vonden. Maar dit is iets, wat
de prins helemaal meent. Op de
jaarlijkse kerstbijeenkomst van
het gezamenlijke personeel van de
paleizen zei hij: „Ik wens U voor
spoed in het nieuwe jaar, maar
niet te veel. Ik wens U genoeg te
genspoed om U te dwingen tot
strijden, want alleen strijdend zul
len wij werkelijk leven".
Het is een woord, dat geheel past
bij de man. Sober leven en hard
werken, dat zijn de startpunten
geweest, van waaruit Nederland
in de wereld groot is geworden.
Het zijn misschien wat burgerlijke
startpunten, maar ze gelden nog
steeds, voor iedere zaken- en han
delsman. De prins, die terstond na
zijn komst in ons land deze tradi
ties ontmoette, heeft er zich wel
bij bevonden.