PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EERSTE KERNPROEF REEDS GENOMEN
Verontwaardigde raad Vlissingen: „Souburg
niet zelfstandig laten"
Russische atoombom
gisteren in Azië tot
ontploffing gebracht
Installatie Goulart
bepaald op maandag
VLIEGRAMP
BSJ CHICAGO
- 78 DODEN
Vandaag..
Volgorde
204e jaargang - no. 207
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteuren:
W. Leertouwer en G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, f 7,00 p. kW.; fr. p. p. 7,25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Zaterdag 2 sept. 1961
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
m,m. Minim, p. advertentie 4,
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regelB)
25 cent per regel met een minimum
van 1,25. ,3rieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vllssingen Walstr. 58-60, tel. 2355 (b.g.g. red. 3508/3546, adv. 3647/3643; Middelburg, Markt 51, tel. 3841 (b.g.g. red. 2078/3169, adv. 2375); Goes Gr. Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. red. 7853, adv. 5213), Oostburg, tel 2395; Terneuzen, tel. 2116; Zierlkzee, red. tel. 2425. sdm. tel. 2094.
AMERIKAANS WAARSCHUWINGSSYSTEEM MELDT
Rusland heelt zijn kernproeven hervat door hoog boven centraal
Azië een atoombom tot ontploffing te brengen, aldus heeft het
Witte Huis gisteravond bekend gemaakt.
Over de grootte van de bom was nog niets met zekerheid be
kend, maar de plaatsvervangend perssecretaris van het Witte
Huis, Andrew Hatcher zei dat het „een aanzienlijke capaciteit
in de middengroep had".
De verklaring werd bekendgemaakt nadat president Kennedy
een bespreking had gehad met het hoofd van de Amerikaanse
kernstopdelegatie Arthur Dean en zijn speciale adviseur voor de
ontwapening, Jolm J. McCloy.
Hatcher verklaarde dat de Russische kernproef vrijdagmiddag
vroeg Nederlandse tijd, was ontdekt.
President Kennedy was pas later op de hoogte gesteld nadat
deskundigen bevestigd hadden dat de kernexplosie inderdaad
had plaats gehad.
Explosie als die
van waterstofbom
In de verklaring werd gezegd: „De
Sowjet-Unie heeft een kernproef on
dernomen in de omgeving van Seml-
palatinsk in Centraal Azië. Het be
proefde apparaat had een aanzienlijke
capaciteit in de middengroep. Het
werd in de dampkring tot ontploffing
gebracht."
Hatcher verklaarde dat men de in
lichtingen over de ontploffing „via
detectie op lange afstand" had ver
kregen. Hij wijdde niet verder hier
over uit.
Niet verrast
De explosie was verwacht en had
de president of zijn medewerkers
niet verrast, aldus Hatcher. Op
vragen om zijn woorden „in dc
middengroep" nader toe te lichten
zei Hatcher: „deze verwijzing be
treft de grootte van de bom. Het
duidt aan dat deze niet tot de me
gaton groep behoorde, maar gro
ter was dan de doorsnee atoom
bom".
Met doorsnee atoombom zei Hatcher
de bom te bedoelen die aan het einde
van de tweede wereldoorlog boven
Hirosjima tot ontploffing was ge
bracht. Hij vergeleek de grootte van
het nu beproefde wapen met een wa
terstofbom.
Semipalatinsk ligt ongeveer 725 km
ten zuidoosten van Omsk, in Kazak
stan.
Opwinding
Ondanks de algemene opwinding
die in het Witte Huis is veroor
zaakt heeft president Kennedy be
sloten het komende weekeinde in
P.Z.C.-zaterdagnummer
BROU W ERSI1A V ENSE GAT
OF OOSTERSCHELDE De
ze vraag onderwerpt één onzer
redacteuren aan een uitvoerige
beschouwing. Het gaat er daar
bij om, waarom de volgorde
van de deltawerken zodanig is
bepaald dat eerst het Jïrou-
wershavense Gat zal worden
afgesloten en daarna de Oos-
terschelde. En de vraag wordt
opgeworpen in hoeverre het lo
gischer zou zi.'n, dat de Ooster
schelde thans als eerste aan dc
beurt zou komen. Op pagina 7.
Verder bevat dit 18 pagina's
tellende zaterdagnummer o.m.
Stemmen uit de Kerken (pag.
3), Radio- en t.v.-rubriek en
films in Zeeland (pag. 9),
Cultuur en letterkundige kro
niek (pag. 13), Sport (pag.
15). Feuilleton en de Kerken
en 'de Maatschappij (pag. 16)
en onze Kinderkrant en Klan
ken uit de ether op pag. 17.
V\W\WSAWVWWWNA\W
zijn buitenverblijf in Hyannis Port
(Massachusetts) door te brengen,
waar hg nieuwe besprekingen met
zijn specialisten over de kern
vraagstukken zal voeren.
Voorbereiding
In gezaghebbende kringen in de
Franse hoofdstad wees men erop dat
een atoomontploffing zoals de Sow
jet-Unie thans tot stand heeft ge
bracht, een voorbereiding van ver
scheidene weken vereist en dat zij
derhalve reeds geruime tijd tevoren
moet zijn voorbereid.
Voorts meent men dat deze explosie
van middelmatige sterkte een voorbe
reiding is voor het tot ontploffing
brengen van een krachtiger bom.
Radio-activiteit
De woordvoerder van liet Britse mi
nisterie van buitenlandse zaken
noemde het bericht over de kernex
plosie in Siberië „betreurenswaardig".
Hg voegde hieraan toe, dat door deze
ontploffing het gevaar voor radio
activiteit is toegenomen.
Idee van Kroesjtsjew
„V.N.-ZETEL
IN BERLIJN"
Premier Kroesjtsjew heeft gisteren
tijdens een onderhoud te Yalta met
twee Britse politici meegedeeld er
geen bezwaar tegen te hebben dat
het V.N.-hoofdkwartier van New
York wordt overgeplaatst naar Ber
lijn.
Dit is bekendgemaakt door een van
de twee Britten, Konni Zilliacus
wegens zijn Russische sympatieën
geschorst uit de Labour Partij die
samen met Sir Leslie Plummer, La-'
bour afgevaardigde in het lagerhuis,
gedurende drie uur een onderhoud
had gehad met de Russische premier.
Volgens Zilliacus had Kroesjtsjew
gezegd dat de overplaatsing van het
V.N.-hoofdlcwartier naar Berlijn een
extra garantie vooor de vrijheid van
West-Berlijn zou betekenen als een
vredesverdrag zou zijn gesloten.
Conferentie Belgrado
In Belgrado is vrijdag de conferentie
van de neutrale landen officieel be
gonnen. De foto toont president Tito
tijdens het uitspreken van de
openingsrede.
(Voor verslag zie pag. 3)
Bjj een vliegtuigongeluk op ongeveer
16 km van het vliegveld Midway bij
Chicago zün a,le 78 inzittenden van
een Superconstellation omgekomen.
In het vliegtuig bevonden zich 73
toeristen en een vijfkoppige beman
ning.
Het ongeluk gebeurde direct na het
opstijgen van de Constellation, die
van Boston naar de westkust onder
weg was. Het vliegtuig scheerde
laag over een groep huizen en viel
in een weiland te pletter, waar het
in brand vloog. De inzittenden wer
den over een groot gebied verspreid.
Bij het ongeluk zijn twee gezinnen,
een van zeven en een van zes perso
nen, omgekomen. Volgens een
woordvoerder van de F.B.I. hadden
ooggetuigen gezegd aan boord van
het vliegtuig een ontploffing te heb
ben waargenomen. Door andere oog
getuigen wordt dit echter heftig ont
kend. De plaats van het ongeluk
wordt door troepen van de nationale
garde bewaakt om plundering te
voorkomen. Functionarissen van de
luchtvaartmaatschappij noemen ie
dere verklaring omtrent de oorzaak
van de ramp voorbarig.
Een militaire- rechtbank in Parijs heeft
de Franse kapitein Marcel Pompidou
vrijgesproken. Hij stond terecht op be
schuldiging van verstandhouding met de
leiders van de mislukte opstand in Alge
rije. Voorts zou hij de inhoud van een
geheim document bekend hebben ge
maakt. Pompidou verklaarde dat hij als
adjudant van een van de kolonels die
een belangrijke rol hebben gespeeld bij
de opstand van april, slechts bevelen had
opgevolgd.
Brazilië wacht gespannen
Leger en vloot
voor actie gereed
De voorzitter van het Brazili
aanse congres lieeft de installa
tie van vicepresident Goulart tot
president vastgesteld op maan
dag 4 september.
Volgens in Buenos Aires opge
vangen berichten van „Radio
Legalïdad" in Porto Alegre,
werd vicepresident Goulart nog
de afgelopen nacht in Brazilië
verwacht.
Vrienden van vice-president Goulart
verklaarden dat hij vanuit Montevi
deo in Urugua naar de Braziliaanse
grens zou rijden om het president
schap op te eisen.
De Braziliaanse marine heeft gis
teren een vliegtuigmoederschip
naar de haven van vice-president
Goularts bolwerk Porto Alegre ge
stuurd en bovendien bij Floriana-
polis op 300 kilometer afstand van
de geblokkeerde havenstad drie
regimenten mariniers aan land ge
zet. Het vlootcommando heeft
daarna aangekondigd dat „alles
gereed is voor aktie" tegen de op
standige eenheden van de land
macht, die Goulart steunen.
Blijkens een radiouitzending uit Por
to Alegre hebben straaljagers pam
fletten boven de stad uitgeworpen,
waarin de bevolking wordt omgeroe
pen om steun te verlenen aan de fede
rale regering.
Volgens berichten uit de belegerde
hoofdstad van de staat Rio Grande do
Sul heeft gouverneur Leonel Brizola
zijn zwager Goulart uitgenodigd om
in zijn residentie te worden beëdigd.
Brizola verklaarde na een geheime
vergadering met politieke-, militaire,
kerkelijke- en burgerlijke autoriteiten
dat Goulart op het moment dat li\j
Braziliaanse grond onder de voeten
zou hebben „automatisch" president
zou zijn.
....is het 100 jaar geleden, dat
in Parijs overleed Louis Nico
las Robert, uitvinder van de
papiermachine (1798).
MORGEN
....is het 50 jaar geleden, dat
de Sint Jacobstoren te Vlissin-
gen door brand werd verwoest.
SAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA#
fóanth
IIK
Protest-motie
naar minister
EEN STORM VAN protesten is
gistermiddag opgestoken in de
Vlissingse raad tegen de wens
van minister Toxopeus om Sou
burg niet bij Vlissingen te voe
gen, maar deze gemeente haar
zelfstandigheid te doen behou
den. Het regende woorden als
„onbegrijpelijk", „tragedie" en
„drama". In een officiële verkla
ring zei burgemeester mr. B.
Kol ff: „Het is de minister blijk
baar ontgaan, dat hier niet
slechts lokale belangen en zelfs
niet uitsluitend Zeeuwse belan
gen, maar gezien in het licht
van de ontwikkeling van het
Sloe ook nationale belangen
op het spel staan".
Als één man schaarde de raad
zich dan ook achter een mo
tie, ingediend door de heer E.
de Priester (p.v.d.a.), waarin
uiting werd gegeven aan
„grote verontrusting en ver
ontwaardiging over deze plot
selinge wijziging in het
standpunt van de minister".
Verder verklaarde de raad in
deze motie zich ten volle ach
ter de woorden van de burge
meester te scharen. Ook werd
het vertrouwen uitgesproken,
..dat b. en w. alle stappen zul
len doen, die er toe kunnen
leiden, dat de zaak van de
grenswijziging alsnog in voor
Vlissingen goede banen wordt
geleid". Besloten werd deze
motie ter kennis te brengen
van de minister van binnen
landse zaken, van de leden
der Staten Generaal en van
het college van Gedeputeerde
Staten van Zeeland.
Groot was de verbazing zowel bij
het college van b. en w. als bij de
raadsleden dat de betrokken ge
meentebesturen nog altijd niet offi
cieel op de hoogte gesteld zijn van de
„ministeriële ommezwaai". „Een on
begrijpelijke zaak", zei bijvoorbeeld
de heer De Priester. „Burgemeester
en wethouders hebben reden om aan
te nemen, dat deze persberichten .juist
zijn", zo verklaarde de heer Kolff
echter.
Het feit, dat het ontwerp-voorstel tot
herindeling van de gemeenten op
Walcheren teruggezonden is aan G.S.
met de aantekening, dat de Souburg-
se zelfstandigheid een ministerieel
begeren was, is voor Vlissingen „een
kwestie van levensbelang", aldus de
heer Kolff.
Lijdensweg
Beknopt ging de burgemeester „de
hele lijdensweg" nog eens na: al in
1941 werden de eerste stappen ge
daan om tot uitbreiding van het Vlis
singse grondgebied te komen en in
1947 werd voor het eerst de mening
van de raad gevraagd over een ont_
werp-grenswyziging. Drie ministers
kwamen in verband daarmee naar
Vlissingen: in 1951, in 1958 en in
1959. Aan iedere minister werd het
gezegd: Vlissingen heeft geen grond
meer om te bouwen.
„Een dergelijke toestand behoeft voor
een stil stadje, waar niemand wenst
te bouwen, geen bezwaar te zijn", al
dus burgemeester Kolff, „maar voor
een springlevende stad als Vlissingen
is dit funest". Dat blijkt nu al: lang
niet alle gegadigden (bedrijven, in
stellingen en particulieren) kunnen
bouwen in Vlissingen. Over het feit,
dat de grenswijzigingen nu opnieuw
worden uitgesteld wilde de heer Kolff
slechts zijn teleurstelling uitspreken,
maar over het feit. dat nu aangedron
gen wordt op zelfstandig-blijven van
Souburg verontwaardiging.
Ten koste - ten voordele
Van de argumenten voor samenvoe
ging van VJissingen en Souburg wilde
hij er slechts enkele noemen: le Sou
burg ligt midden in de te verwachten
stedelijke ontwikkeling en juist in het
deel, dat van vitaal belang voor het
geheel geacht moet worden; 2e Sou
burg voor vestiging altijd al aan
trekkelijk wegens zgn ligging ten op
zichte van de Vlissingse havens en
industrieterreinen zal van die lig
ging ten nadele van Vlissingen nog
meer profiteren, wanneer arbeiders
van de toekomstige Sloe-industrieën
daar gaan wonen; 3e de door Middel
burg en Vlissingen ontwikkelde dub-
belstnd-gedachte gaat er van uit, dat
deze beide steden in de strook, die
thans deel uitmaakt van de gemeente
Souburg gemeenschappelijke voorzie
ningen zullen kunnen treffen.
(Zie tlot pag. 2 kol. 3)
Gaarne willen wij de aandacht
vragen voor een beschouwing,
die elders in ons blad is opge
nomen over de volgorde van de del
tawerken. Daarbij wordt de vraag
aan de orde gesteld of het wel lo
gisch is nu te beginnen met de af
sluiting van het Brouwershavense
Gat, terwijl vrijwel alle voordelen
van het Deltaplan veel eerder gereali
seerd zouden zijn, wanneer men
eerst de Oosterschelde afsloot. Voor
zover is na te gaan geeft de rijkswa
terstaat echter de voorkeur aan het
Brouwershavense Gat uitsluitend op
grond van de overweging, dat men
voor de Oosterschelde nog meer er
varing moet opdoen. Maar in onze be
schouwing op pa
gina 7 wordt twij
fel uitgesproken
over de waarde
van dit argument
en wordt voorts
gewezen op een alternatieve moge
lijkheid. namelijk afsluiting van de
Oosterschelde in twee etappen. Een
dergelijke twee fasen-sluiting zou wat
kosten betreft niet veel duurder
zijn dan een afsluiting-in-eens met
een dam zover mogelijk zeewaarts,
terwijl dus bovendien de voordelen
van het Deltaplan tien jaar eerder
dan volgens het huidige tijdschema
zouden zijn bereikt.
Wij menen er goed aan te doen
deze zaak aan de orde te stel
len. Immers, de belangen die
bij de afsluiting van de zeegaten zijn
gemoeid zijn veel en velerlei en het
gaat dunkt ons niet aan om bij de
bepaling van de volgorde, waarin zij
moet worden uitgevoerd, uitsluitend
overwegingen van ervaring, gebruik
van materiaal en materieel e.d. te la
ten gelden. Dat wil dus zeggen, dat
het vaststellen niet een aangelegen
heid van rijkswaterstaat alleen kan
zijn, maar dat hier alle werkelijk
geldende belangen behoren te worden
afgewogen.
Enkele van deze belangen willen
wij hier noemen: de gerechtvaardig
de wens van Zeeland een centrale
weg te krijgen, voorts eisen van vei
ligheid en zoetwaterhuishouding, als
mede de verhouding tot België. Om
met de centrale weg te beginnen:
men weet, dat het provinciaal be
stuur een groots plan heeft een brug
te doen aanleggen tussen Noord-Be
veland en Schouwen-Duiveland,
waarmede een belangrijke Zeeuwse
schakel in deze centrale weg tot
stand zou komen. Die brug is een
uitmuntende oplossing, waarvoor wij
in het verleden vurig hebben gepleit
en zullen blijven pleiten zolang de
huidige volgorde van de deltawerken
(Oosterschelde dicht in 1978) van
kracht blijft. Maar tevens is het
reëel te vragen of dit verlangen van
Zeeland naar een centrale weg niet
moeten worden ingecalculeerd bij be
studering van de vraag of wellicht de
Oosterschelde in twee fasen met voor
rang behoort te worden afgesloten.
Bovendien zal dan in deze beschou
wing betrokken behoren te worden de
overweging, dat een vervroegde af
sluiting honderden kilometer dijk, die
thans als zeewering fungeert, tot
tweede kering maakt.
Dat voorts het voor de landbouw
zo belangrijke zoetwaterbekken
veel eerder tot stand zal komen
dan bij uitvoering van het thans
aanvaarde tijdschema. En ten
slotte dat ook de verhouding met
België minder moeilijkheden zal op
leveren omdat het bezwaar tegen de
derde sluis in de Tussenwateren ver
valt, om nog maar niet te spreken
van de kans, dat er in een deel van
die Tussenwateren bij uitvoering van
het huidige schema stroomversnel
lingen zullen optreden.
Het is echter noodzakelijk naast
al deze voordelen ook de nade
len in ogenschouw te nemen en
als belangrijkste voor Zeeland moet
in dit verband worden genoemd, dat
de oesterteelt eerder dan was voor
zien haar einde zou hebben. Maar
daarbij nu dient dan weer de vraag
te worden gesteld of de aanleg van
een secundaire dam het wellicht mo
gelijk zal maken dat vóór die dam
een zoutwater-bekken wordt aange
legd, waarin de oesterteelt wél moge
lijk blijft.
Wij willen overigens met dit be
toog niet bepleiten, dat nu
maar eerst de Oosterschelde
aan de orde behoort te komen, om
dat deze afsluiting veel meer voor de
hand zou liggen dan die van het
Brouwershavense Gat. Maar wél wil
len wij nadrukkelijk vaststellen
dat is óók de essentie van de be
schouwing, die men elders in ons blad
aantreft dat het niet aangaat
thans zonder nadere motivering maar
aan het Brouwershavense Gat te be
ginnen. Het is zo langzamerhand tijd
ten aanzien van de uitvoering van
het Deltaplan behalve juichkreten,
ook kritische geluiden te laten ho
ren. En daarom is het reëel de mi
nister te vragen een uitvoerig in
zicht te geven in de overwegingen
van zijn keuze. Dan pas immers zal
men kunnen beoordelen of al de hier
genoemde overwegingen van vei
ligheid. van zoetwaterhuishouding,
van visserij, van de verhouding met
België, van het verkeer vooral
inderdaad een rol hebben gespeeld
en welke waarde er aan is toegekend.
Want de motivering, die tot dusver
is gebruikt (ervaring) is onvoldoen
de. Wij hopen derhalve, dat de volks
vertegenwoordiging in het gemeen
overleg met de minister diens over
wegingen wil toetsen.
Op uitnodiging van koning Hassan
II zal president Grnnehi begin volgend
jaar een bezoek aan Marokko brengen.
De premier van Italië, Amintore Fanfani,
reist binnenkort reeds naar Rabat.