Kapitein Rehwinkel van „Ondina"
in Heemstede voorgoed voor anker
India, een paradijs
voor goudsmokkelaars
4
Comité van ontvangst in Miami
voor „de onwelkome zusters"
Egypte en Soedan verklaren
oorlog aan de hyacint
MAANDAG 26 JUNI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
MET DRIE HONDEN EN TIEN KATTEN
'0
„Geef mij maat een scheepje van 200
ton, dat is het leukste varen"
(Van een onzer verslaggevers)
Maarten Johan Rehwinkel (53)de man, die in november '42 de
oude Ondina, zo zwaar beschadigd als ze ook was na de ontmoe
ting met twee Japanse hulpkruisers, in zeven dagen toch nog
van het strijdtoneel naar Fremantle (Australië) wist te bren
gen, stond weer op de brug van de nieuwe Ondina, toen deze
reus onder de Shell-tankers onlangs de Nieuwe Waterweg uit
voer. Hij stond, in burger, naast de gezagvoerder, commodore P.
J. Boudier, en hij deed een paar lange halen aan zijn shagje,
terwijl hij nieuwsgierig om zich heen keek. Keek, naar de brug
zelf, die wat de ruimte betreft, niet onderdoet voor een royale
tweekamerflat, en naar het geweldige instrumentarium, zonder
welk een kast van een schip met een draagvermogen van 48.870
ton beslist niet kan varen.
En commodore Boudier, die nog,
maar dan na de oorlog, op de oude
Ondina kapitein is geweest, knikte
hem eens vriendelijk toe en zei ver
genoegd: Wat een scliip hè! Man,
wat een schip!
Maarten Johan Rehwinkel spitste
de lippen, tot een tuitje en floot
wat zacht voor zich heen. Het
duurde even voor hij antwoordde:
Jaja, het is me ceü baas! Maar
later, toen ik met hem de meer
dan tweehonderd meter lange weg
van het voorschip naar het ach
terschip wandelde, zei hij: Als je
het nou mij vraagt, dan zeg ik:
geef mij maar een scheepje van
tweehonderd ton, want dat is het
leukste varen, eerlijk!
Machtig
Onder de vele genodigden, die de
proefvaart van de nieuwe Ondina op
de Noordzee meemaakten, waren er
maar weinig, die Maarten Johan Reh
winkel niet kenden. Hij had een mas
sa handen te schudden en hij moest
dikwijls, als groet, zijn hand opste
ken, want er werd nog al eens ge
roepen: Ha, die kapitein!
Een kok, die nog onder hem heeft
gediend, vroeg joviaal: En kapitein,
bent U nog zo gek op spekzwoerd?
en fluisterde mij in het oor: Een
machtig man, deze kapitein. Kan
heel wat vertellen.
En dat kon hij ook, want van '23 af
heeft hij gevaren. „Eerst op de oude
Rotterdam van de Lijn. Begonnen
voor de mast, als bootsmanjongen.
Borden wassen van de officieren en
de matrozen en zuinig leven, want ik
wou verder leren. Ik heb altijd naar
zee gewild. Ik wist, dat ik voor iets
anders toch niet deugde. In Harlin-
gen, waar ik op mijn vierde jaar
kwam te wonen, zat ik steevast in
de buurt van de kolenboten. En als
ze vroegen: Wat wil je later worden,
antwoordde is. zo klein als ik was:
Kapitein op een grote boot".
Twee jaar gevaren voor de mast.
Toen naar de Rotterdamse zeevaart
school en. de derde rang gehaald.
„We móesten examen doen in Den
Haag. en een vriendje en ik slaag
den. Ik zei: Jó. daar gaan we een
potje bier op drinken. Nee, zei hij,
we zijn nou toch in Den Haag, ik ga
eens kijken of er bij de olie werk
voor me is. Ik ben toen maar met
hem meegewandeld en heb hem bij de
olie het woord laten doen. Af en toe
zei ik alleen maar: ik ook. Myn
vriendje zei: Ik zou dolgraag bij de
Shell te werk worden gesteld en ik
viel bij: ik ook. Ik hoop van harte,
dat U me kan helpen. Ik: Ik ook. Er
was één plaats, en een van ons bei
den moest dus afvallen. Om kort te
gaan, ik kreeg de baan. Dat was in
mei '29. Van die dag af heb ik de
Maatschappij gediend".
En Iieeft hij op alle zeven zeeën ge
zeten. In de oorlogsjaren met de Ne
derlandse koopvaardij zijn partijtje
meegeblazen. Reizen gemaakt, waar
van hij nu nog niet begrijpt, dat hij
ze tot een goed einde heeft kunnen
brengen. „Je voer maar, je wou ook
varen". Altijd op het nippertje de
dans ontsprongen. Ook met de oude
Ondina, al was dat helemaal een
dubbeltje op zijn kant.
„Ik zat als eerste stuurman op de
Gedilla. We hadden juist in Singapo
re wat olie gelost en zouden ergens
anders lat^ng innemen, toen we op
een mijn liepen. De kiel lag er met
een uit, van de brug tot het voor-
ruim. Wy in jlok. Toen we goed en
Vrijdagavond maakt de Russische
danser Rudolf No ure jew zijn debuut
bij het ballet de Cuevas. Iiij was
met het Eirow Ballet naar Frankrijk
gekomen en had asiel gevraagd. In
het Parijsé Chanips-Elysées Theater
gaat Nourejew dansen in .doorn
roosje".
Foto: Rudolf Nourejew samen met
de artistiek directeur van het Bal
let De Cuevas, Larrain (links) tijdens
de voorbereidingen in het theater.
De niemvste aanwinst van Shell
Tankers,' de Ondina, op de Nieu
we Watertveg
wel in dok lagen kwamen de Japan
ners in Singapore. Wij hebben toen
de Gedilla, die een beetje was opge
lapt, zo kreupel als-t-ie was, naar
Fremantle weten te brengen. In
Fremantle werd ik, als eerste stuur
man, op de Ondina geplaatst. Ik
vergeet het nooit. Op 4 november
voeren we uit, op 11 november had
den we de bui".
De heldhaftige strijd van de oude
Ondina tegen een overmacht is ge
noegzaam bekend. Het schip kreeg
het door torpedo's en mïtrailleurvuur
zwaar te verduren. Kapitein Willem
Hoi'stman sneuvelde. Maarten Johan
Rehwinkel, eerste stuurman, nam het
commando over.
„We hadden enkele zwaar gewonden
aan boord. Zo goed als we konden
hebben we ze verbonden, maar ze le
den ontzettende pijnen en we hadden
daar niets tegen, we hadden n.l. geen
pijnstillende middelen aan boord.
Toen zei ik tegen de Chinese beman
ning: Geef me eens wat opium. Daar
hebben we een slap aftreksel van ge
trokken en de patiënten te drinken
gegeven. De pijn werd voor hen toen
dragelijker".
Bier
Omdat de Ondina in het gevecht
enigszins in de kreukels lag, besliste
hjj, dat naar Fremantle zou worden
teruggevaren. „Zeven dagen hebben
we daarover gedaan. Toen we meer
den wilde eerst niemand ons verhaal
geloven. Enfin, de feiten spraken
voor zichzelf, en toen het tot een ie
tier was doorgedrongen wat er was
gebeurd, hebben we een klein feestje
gehouden.
Maar moet U horen. Onze lading' be
stond o.m. uit een 89 wisten bier voor
de Koninklijke Marine. Teruggeko
men in Fremantle bleek, dat er vrij
wel, uitsluitend door het gevecht, zo
goed als geen bier meer over was. Ik
telde nog vier flesjes. Wij naar de
marinecommandant en het verhaal
verteld. Nou, ik werd voor het ver
lies van het bier aansprakelijk ge
steld, en moest tien pond en een shil
ling schadevergoeding betalen. Goed,
ik heb betaald, en die kosten later
weer doorgedeclareerd aan de Maat
schappij. Ik ben er dus niet armer
van geworden. Maar als ik vandaag
de dag een biertje drink, kan ik me
nog kwaad maken''.
Tijdens een verblijf in Engeland
kreeg hij van de Maatschappij een
gouden horloge als blijk van
waardering voor zijn moed en be
leid tijdens de aanval op de Ondi
na betoond. „Nee, dat gouden hor
loge kan ik helaas niet meer laten
zien. Ik droeg het in een zakje in
mijn broekband. Op een keer lig
gen we in Balik Papan, na de oor
log, en iemand zou mijn broek
meenemen naar de wal. Ik riep
nog: Pas asjeblieft op, dat mijn
horloge er niet uitvalt. Ik had de
woorden nog niet uit mijn mond
of het valt natuurlijk tussen schip
en wal in het water. Ik heb er nog
naar laten duiken, maar het is
niet meer gevonden".
Herinneringen
Toen de oorlog was afgelopen had hij
twee kisten met alerlei herinneringen
aan de voorbije jaren, met wat le
vensmiddelen en met wat kleding.
„Op een dag laat ik die twee kisten
per boot van Londen naar Rotterdam
komen. Ze stonden nog geen twee
dagen op de kade of er was een kist
gestolen. En in die kist zaten mijn
papieren, mijn foto's, mijn brieven,
mijn onderscheidingen, en al die din
gen, die je nooit meer kan vervan
gen. Begrijpt U nou, dat zo'n knul
die zo'n kist steelt niet begrijpt, dat
ik aan die herinneringen waarde
hecht, en dat hij ze niet heeft terug
gestuurd"
Aan de lunch vertelde Maarten Jo
han Rehwinkel mij zijn verhaal ver
der. „In 1951 ben ik kapitein gewor
den. Tot 1 mei van dit jaar heb ik
als kapitein gevaren. Toen werd ik
gepensioneerd. Ik lig nou, wat je
noemt, voor anker. En ik woon in
Heemstede. Ja, waarom in Heem
stede? Nou zie je geen schepen meer.
wordt me dan gezegd. En dan zeg ik:
Ik moet ook geen schepen zien, want
als ik ze zie ga ik beslist weer varen.
En dan zeggen ze: Kapitein, ver
veelt U zich nou niet? Vervelen?
Ik? Man, houd op! Ik heb mijn
postzegels en mijn tuintje.
Mijn vrouw heeft drie honden,
tien katten en een schildpad. El
ke morgen beginnen we die te
verzorgen. Daarna houden we
scheepsraad. Dan zeggen we te
gen elkaar: Wat zal vandaag de
pot schaffen? We gaan inkopen
doen, eten koken, eten. En 's
avonds kijkt mijn vrouw naar de
televisie, en ik naar mijn postze
gels of ik scharrel nog wat in
mijn tuintje".
Hij was aan het eind van zijn ver
haal, gelijk met het opdienen van het
nagerecht. Dat bestond uit vanille-ijs
met een grote dot slagroom en heel
veel vruchtjes. Hij zei: „En nou zal
ik U eens wat leren. Weet U wat
lekker is? Vanille-ijs, gewoon vanil
le-ijs met een scheutje whisky, meer
niet, geen slagroom, geen vruchtjes,
alleen een scheutje whisky op ge
woon vanille-ys. Ik zal het U laten
proeven. Ober! Twee vanille-ijs met
Whisky. Kan dat?"
De ober bracht liet. Hij zei glun
derend: „En heb ik te veel ge
zegd? Nou, hoe is het?"
Ik zei: „Hm, hm, lekker, heer
lijk", en ik dacht: Maarten Johan
Rehwinkel, ik zal je niet gauw
vergeten.
AUTO MET GOUDEN STUURKOLOM
Sedert 1939 is de invoer van goud in
India verboden. Het gevolg daarvan
is, dat de Indische goudprijs onge
veer het dubbele is van de wereld
marktprijs. India werd hierdoor het
paradijs der goudsmokkelaars. Elk
jaar wordt voor een kleine 400 mil-
oen goud naar India gesmokkeld-
en niet eens één tiende daarvan werd
ontdekt.
Door de ervaringen van vele inflaties
wijs geworden, beleggen de Indiërs
hun spaargeld liever in goud dan bij
de banken,. Op deze lonende markt
opereren met de vindingrijkheid van
hun beroep de grote internationale
smokkelaars en hun benden. Zo
kwam nog niet zo lang geleden in
de haven van Calcutta een Ameri
kaans schip aan, de Ruth Everett.
Een dronken zeeman ging van boord
en struikelde op de gangway. Een
politieman hielp hem vriendelijk
overeind, voelde daarbij echter iets
hards onder de man zijn oksels:
goud. Een uur later werd het schip
door politie en douane bezet, die met
bijlen, snijbranders en zagen begon
nen het schip vrijwel te slopen.
Toen na een week de laatste plank
van de laatste betimmering verwij
derd was lagen in de kluizen van de
douane tien centenaars goud, naar
Indische prijzen ongeveer een waar
de van een kleine vier miljoen gul
den. Het grootste deel van de be
manning zit nu in Indische gevange
nissen, de rederij kan tegen een be
drag van twee-en-een-kwart miljoen
gulden het scliip terugkrijgen. Het
was de grootste vangst, die India
ooit deed in de strijd tegen de goud
smokkel.
Eveneens in Calcutta had kort tevo
ren een douanebeambte vluchtig in
de handtas gekeken van een beeld
schone, slanke Chinese uit Hong
kong, stewardess op een der Europe
se luchtlijnen. Hij- vond 200 gram
foud. Nog vier pond goud was ver-
orgen door een ander lid van de
bemanning. De luchtvaartmaatschap
pij liet onmiddellijk de leider van
haar bedrijfsrecherche naar India
komen. Hij en de Indische autoritei
ten rolden daarop twee grote smok
kelaarssyndicaten op met zetels in
Beiroet en Hongkong, die in de loop
der tijden voor meer dan twintig mil
joen gulden aan goud naar India
hadden gesmokkeld. Een groot aan
tal personeelsleden werden gestraft
en op staande voet ontslagen.
Wie met een auto over de Indisch-
Pakistaanse grens wil, moet rekenen
Zaterdag is het Berlijnse Filmfesti
val geopend-. Een van de films, die
zal worden getoondis ,fie schadu
wen worden langeronder regie van
Oscarwinnaar Ladislao Vajda. De
hoofdrollen in de film worden ver
tolkt door drie meisjes van acht
tien jaar, v.l.n.r. Loni von Friedl uit
Wenen, Bella Neri uit Zurich en Ca-
röla Rasch uit Berlijn.
op een lang oponthoud sinds de In
dische douane daar kort achtereen
twee dikke vangsten deed. Het was
mooi teamwerk. Het was de Indi
sche politie opgevallen, dat een Cu
baanse diplomaat, die zijn auto op de
boot mee naar Bombay had ge
bracht, in Bombay op zeer grote
voet leefde. Toen hij 2000 kilometer
noorderlijker met zijn auto de grens
naar Pakistan wilde overgaan, werd
hij aangehouden.
Maar een diplomatiek paspoort be
schermt ook misdadigers en alles zou
Êoed zyn gegaan, wanneer de Cu-
aan niet een pistool zonder wapen
vergunning b(j zich had gehad. Dat
is in India zelfs diplomaten verboden.
Onder dit voorwendsel onderzocht
men zyn wagen en vond in een inge
bouwde cassette bankpapier tot een
waarde van byna een miljoen gulden
de opbrengst van gesmokkeld goud.
Iets dergelijks overkwam een beeld
schone Frangaise en haar „partner"
op het vliegveld van Palam; in hun
koffers werd bijna een kwart miljoen
aan baar geld gevonden.
Hetzelfde grenskantoor, dat de Cu
baanse diplomaat ten val bracht,
sloeg nog een tweede slag: het viel
een douanier op, dat een reeds on
derzochte wagen by het wegrijden
vreemde bewegingen maakte, het
geen niet normaal is voor een Cadil-
1 lac de stuurkolom was van zuiver
goud, dat uiteraard minder hard is
dan staal en dus speling ging verto
nen.
TEGEN TROPISCHE STORMEN
Geen onverwachte visites meer
Op 15 ju begint in Miami het vijf maanden durende seizoen
van de „zeer onwelkome zusters". Maar men hoopt hen dit
jaar een aantal verrassingen te kunnen bereiden. De eerste
zuster heet onveranderlijk Anna. Het „hurricanebureau" van
Miami, dat er de reden van is, dat cyclonen meisjesnamen
krijgen, staat dit jaar klaar met een uitgebreid comité van
ontvangst
Anna zal de eerste tropische storm
heten, die het gebied komt teiste
ren. De volgende cyclonen zullen
Betsy, Carla, Debbie, Frances, Ger-
ta, Hattie, en zo verder heten. Er
is een traditionele naam verdwe
nen van dit appellijstje: Donna,
VOOR ANDERHALF MILJOEN DOLLAR
Egypte en de Soedan
hebben besloten geza
menlijk de strijd aan te
binden tegen iets,
waarvoor men in Eu
ropa'geld betaalt: de.
•/.oet-geureiule hyacint
Naar schatting zullen
rle twee landen twee
jaar nodig hebben om
de plant uit to roeion
ten koste van een be
drag, dat gelijk staat
met anderhalf miljoen
dollar.
De hyacint is tot de
wateren van de Witte
Nijl doorgedrongen
vanuit de Kongo of Oc-,
ganda eu thans dreigt
I zij zich 5'oorfejj fiel- rs
servoir van Jebel-Aw-
lia verder naar het
noorden te verspreiden.
Op sommige plaatsen
groeit de hyacint zo
dik op het wateropper
vlak, dat men op de
bloemen lopen kan als
op een tapijt. De
scheepvaart ten zuiden
van de Soedan ia er
reeds ernstig door be
lemmerd.
Men gaat het „on
kruid" thans te l(jf met
chemicaliën, die er
vanuit de lucht op ge
spoten worden. De hya
cint is enige jaren ge
leden door de Belgen in
de Kóhgo binnenge
bracht om er hun tui
nen mee te versieren.
Men had er al spoedig
spijt van, want de plant
bereikte de rivier de
Kongo en vermenigvul
digde zich in het tropi
sche klimaat zo snel,
dal de rivier er onbe
vaarbaar door dreigde
le worden. Men moet
daar dan ook voortdu
rend aan het werk blij
ven. Ook in Oeganda
drong de hyacint
door en men heeft haar
verder doordringen tot
het gebied van de Wit
te Nijl ook niet kun
nen verhinderen.
Donna kostte het vorig jaar aan
100 mensen het leven. Het was de
hevigste cycloon, die in 25 jaar in
deze streken gewoed had, slachtof
fers eisend in de Kleine Antillen,
Puerto Rico en de V.S. Donna
maakte het dus veel te bont en is
daarom „verbannen". De deskundi
gen van het hurricane-bureau ho
pen voor haar zusters echter enke
le bijzondere verrassingen gereed
le hebben.
In de komende zomer zal van Kaap
Canaveral weer een weersatelliet
gelanceerd worden, de Tiros HI.
Een Thor-deita combinatie zal dit
speciale weerstation omhoog moe
ten brengen. De satelliet zal uitge
rust worden met infra-rood came
ra's en met televisiecamera's.
De Amerikaanse weerprofeten zul
len speciaal belangstelling tonen
voor opnamen vdn wolkenforma
ties. waaruit stormen voort kun
nen komen. Dc vorige Tiros ver
diende faam met foto's van wol
kenformaties, die een tyfoon ont
maskerden, die nog niet ontdekt
was. Tyfoon, afgeleid van liet
Chinese tai foen (grote wind), is
aan hurricane's gegeven wordt),
de naam die in het pacific-gebied
Deze typhoon bevond zich toen op
800 mijl ten oosten van Brisbane.
Het weerbureau te Miami hoopt
met de nieuwe Tiros weer tijdige
waarschuwingen te kunnen ont
vangen over komende of te ver
wachten cyclonen.
Robot op zee
Voorts drijft in de Golf van Mexi
co thans een boei, die de naam
„Mamos" heeft gekregen (Me
teorological Automatic Marins Ob
servation Station)een robot weer
station op zee.
De boei ligt aan een anker en zendt
automatisch gegevens uit over
golfhoogten, windsnelheden, lucht
druk, temperatuur en dergelijke.
Ook deze boei die in de nabije
toekomst geassisteerd zal worden
door soortgelijke apparaten op an
dere punten in zee zal de cy
cloon-specialisten een kans geven
de onwelkome zusters tijdig te zien
aankomen.
Jagers
Daarnaast blijft men werken met
de hurricane jagers, vliegers, die
met snelle, sterke jagers van boven
proberen in een hurricane te ko
men om weerkundige waarnemin
gen te doen over omvang en kracht
van de „dame". Men wil voor
opgesteld, dat men tijdig de hurri
cane heeft gesignaleerd ook pro
beren het verschijn el te bestrijden
met „zaaien". Een hurricane is te
beschouwen als een op warmte
werkend apparaat. De hitte wordt
verkregen door condensatie. Door
over een hurricane droog Ijs of
zilverjodide te „zaaien" Men ont
trekt zeer veel warmte aan de om-
feving cn versneld dus het con-
ensatieproces. Men hoopt te be
reiken, dat de hurric-ane op deze
wijze sneller „uitgeleefd" raakt..
Tenslotte zijn er dit jaar in totaal
dertig radarstations gereed geko
men, rlie speciaal zijn „afgestemd"
op het opsporen van de ontstuimi-
ce zusters. Elk van deze stations
heeft een gezichtsveld van 450 ki
lometer.
De chef-hurrieanevoorspeller, Gor
don Dnnn, Is van mening, dat hoe
wel de wilde zusters nog steeds
even onwelkom zijn als altijd, zij
hem in elk geval niet meer aan
het schrikken zullen maken met
onverwachte visites.
