Smeden moesten gloeiende kolen 's avonds buiten de stad brengen OP REIS... fotovreugde IIF0RD Bonn ondoet zich van Hitler's gifgas PHILIPS AUTOVEER TUSSEN ROTTERDAM EN TILBURG IN GEBRUIK met de ideale IU0RD twee 79.50 's werelds beste film HAAGSE PREMIÈRE VAN FILM OVER MORELE HERBEWAPENING DONDERDAG 14 JULI 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 ZEEUWEN IN DE MIDDELEEUWEN Twist tussen Hollandse en Vlaamse adel gaf harnasmakers volop werk Zie eens lioe de vonken en gloeiende gensters in het rond spatten en hoor het suizen van de blaasbalg, die het vuur van de „smedscolen" hoger doet opvlammen, het sissen van het gloeiende ijzer dat in het water van de trog wordt afgekoeld en bovenal het zware dreunen van de smidshamers, die daverende slagen op het aambeeld en op het ijzer geven. De stoere smid is met zijn gasten, die allen hun schootsvel van buffelleer hebben voorgebonden, aan de arbeid en hij werkt vaardig en snel, want na zonsondergang „na der nachtelocke" mag men de hamers niet meer horen. De kolen die de smid gebruikt en die daarom als „smedscolen" of „smeeeo- len" bekend staan, zijn onze steenko len, die in het Luikse en Limburgse land in dagbouw worden gewonnen en per schip in Zeeland aankomen. Zij gloeien nog lang na en daarom moe ten de smedscolen, na het sluiten van de smidse, naar een plaats buiten de bebouwde kom worden gebracht. In geen geval mag men „enige colen smoeren (smoren) ende die houden liggende op solderen oft binnen huise", zoals het Middelburgse brandregle ment uit 1554 uitdrukkelijk vaststelt. De smid is niet alleen een sterk, maar ook een moedig man, daar hij zijn vuren brandende houdt met deze steenkolen, waarvoor de doctoren waarschuwen: „men moet ooc scuwen (schuwen) smecolen, want tvier van sodanighe colen doet de minsce (men sen) in seere quade siecten vallen". De smeden waren doorgaans ver enigd in het gilde van Sint Elooy, wiens feest op de eerste december werd gevierd „sinte Lois' dach in den winter", maar bovendien op de vijf-en-twintigste juni „sinte Lois' dach in den soemer" en daarmee was men nog niet uitgefeest. Op de dag dat de jaarlijkse ommegang uittrok en overal het werk stil,lag, verschenen de smeden natuurlijk ook in de optocht met hun wagen, voorafgegaan door pijper en trom melslager, en degene die de stan daard van het gilde droeg. De gilden trachtten elkaar de loef af te steken bij het versieren van hun praalwagen: „die wagen te scaften en te ontscaften" gaf heel wat werk en allicht ging bij deze voorbereidingen ook de wijnkan rond, en degenen die ile wagen op hun hof stalden te .Middelburg waren het de begijntjes werden ook bedacht. Spaans ijzer Ju het begin waren vrijwel alle mees ters die in metaal arbeidden verenigd in een gilde: zij gebruikten veelal ijzer dat iu Spanje werd gewonnen, „den Spaensehen ysere" en van uit Biscaje werd verscheept, want in de vijftiende eeuw was er een levendige handel op dit land waar ook veel wijn vandaan kwam. Reeds vroegtijdig waren er specialis ten naast de hoefsmid en de gewone grofsmid, die als meesterproef „eenen voorhamere met een middelysergat ende een middelyser daerinne" moest kunnen smeden. Vooreerst had men de „slootmacker" (slotenmaker), die „een sprincslot, ghestelt up een pype, twelck men heet een nacht- ende dachslot met een schof (schuif)", als „prouve" moest vervaardigen; de harnasmaker, die „een rapiere met een scheede daertoe" als meesterstuk kon tonen en de mes maker, die in zo'n geval „een mes van gherect. wissestael" ter beoordeling voorlegde. Zeeland was eeuwen lang een twist appel tussen Holland en Vlaanderen en steden als Zierikzee en Middelburg werden nu eens door de ene, dan weer door de andere partij belegerd. Daar enboven was de adel verdeeld in een Hollandse en een Vlaamse partij, die beurtelings zegevierde, zodat de ede len die het onderspit gedolven hadden als ballingen rondzwierven, tot ze de gelegenheid kregen om Zeeland bin nen te vallen. Pantserdivisies De harnasmakers hadden dus volop werk om de bepantsering van mannen Prins Bernhard reikte zilveren anjers uit Prins Bernhard heeft woensdagoch tend, als regent van het zijn naam dragende fonds, voor de tiende keer de onderscheiding van de zilveren an jer uitgereikt tijdens een plechtige zitting van het bestuur van het fonds in het gebouw der Nederlandse Han- del-Maatschappij iu Amsterdam. De zilveren anjer is dit jaar toege kend aan: de 75-jarige boekhande laar-uitgever D.J. Kamminga uitDok- kum, stichter van een oudheidkamer, de 50-jarige directeur-oprichter van de stichting ..Gaudeamus" W. A. F. Maas tc Bilthoven en de 62-jarige beeldhouwer G. Werthein uit Laren ('N.H.), initiatiefnemer en secretaris der stichting „Openbaar Kunstbezit". Sinds in 1950 de zilveren anjer bij het 10-jarig bestaan van het Prins Bern hard Fonds werd ingesteld, zijn 38 culturele werkers met dit huldeblijk voor vrije culturele arbeid onderschei den. Voorzitter Consumenten Contact Orgaan Hel bestuur van dc Slichting Consu menten Contact Orgaan (C.C.O.) heeft met ingang van 15 juli 1960 tot zijn voorzitter benoemd de heer J. J. Bekkering te Den Haag. De heer Bekkering was tot voor kort finan cieel directeur van de Centrale der Nederlandse Verbruikscoöperaties „Co-Öp Nederland" in Botterdam. Op 22 juni legde hij deze functie neer wegens het bereiken van-de pensioen, gerechtigde leeftijd. en paarden te maliën. De edelen wa ren toen geheel in staal gestoken als ze ten oorlog trokken, van de helm met het vizier, dat men neer kon slaan tot de „cousen van stale", die met scharnieren vastzaten aan de gepunte metalen laars en ze vormden met z'n allen de gevreesde pantserdivisie, die op hun sterke, snuivende paarden het voetvolk omverliepen. Zij zorgden ook dat de burgers der steden behoorlijk gewapend en be schermd door kurassen en maliënkol ders hun muren en 'wallen konden ver dedigen, en in het vrije veld met hun wwerhaakzwaarden de paarden kon den doen vallen, door hen daarmee de achterpezen door te snijden, waarna de uit het zadel getuimelde ridders werden afgemaakt met knodsen, die met ijzeren punten beslagen waren. De messemakers vondea hun clandisie bij burgers en boeren, die steeds een mes aan de gordel droegen om bij vechtpartijen hun man te kunnen staan: vooral op kermissen en jaar markten, en bij bruiloften en begrafe nissen, als het bier in de man en de wijsheid in de kan was, werd het mes getrokken. Men trok het mes echter ook als men te gast was genood en een stuk vlees kreeg toegeschoven, dis men thuis liet brood sneed of als men na een geslaagde jachtpartij in het duinland of in de hazenweiden de dieren moest villen. Grote concurrentie Tot liet smidsgilde behoorden ook de „ketelaers", die „een schuyte van rood copere" als meesterstuk maakten ook als „potghieters" en „ketel- Iboeters" bekend stonden, en de „scaermakers", die scharen maakten en tezamen met de messemakers wer- den aangeduid als lieden „die hem gheneeren met den slijpsteen te besi- gen". Deze gildebroeders slepen in hun werkplaats messen en scnaren, degens en rapieren, en hadden daarom veel concurrentie te duchten van rondtrek kende scharenslijpers, waartegen dan de deken en de beleders van het gilde optraden, zodat deze lieden uit de stad werden geleid. Toen echter de honger en de armoede, door mislukte oogsten, in het midden van de zestiende eeuw, hand over hand toenamen, was er geen houden meer aan: men kon al die „scaerslij- pers metten slijpsteen ryënde achter strate", en de „scamele" (doodarme) mensen, die een slijpsteen voor hun huis neerzetten, niet meer baas. (Advertentie) radicale vernietiging van vliegen, motten en muggen. ,48! insectenverdelger deze wijze ontdekten, namen zij het over. In 1957 werd een speciaal op liet (vracht)-auto-vervoer bereken de veerboot gebouwd voor een dienst tussen Tilbury en Antwerpen v.v. Omdat van db zijde van het Ne derlandse goederenvervoer even eens grote belangstelling bestaat voor deze rijd-op/rijd-af"-dienst heeft de Transport Ferry Service dus besloten ook van Rotterdam uit naar Tilbury tc varen, voorlo pig met ccn wekelijkse afvaart In beide richtingen. Vermoedelijk zal „BARDIE FERRY" IN DE VAART Voorlopig wekelijkse afvaart naar Engeland (Van een onzer verslaggevers) De Transport Ferry Service (Atlantic Stream Navigation Co. Ltd.) te Londen is dezer dagen begonnen met de dienst tussen Rotterdam en Tilbury en van die datum af kunt U, bij wijze van spreken dan, met uw (vracht) auto over de weg naar Engeland rijden. Want dat is de opzet van de Engelse maatschappij: auto's van allerlei soort en met allerlei vracht rijden in Rotterdam aan en in Tilbury van boord en omgekeerd en aan die opzet is de naam drive-on/drive-off" („rijd- op/rijd-af")-dienst ontleend en is de bouw van de veerboot Bardic Fer ry aangepast. Zij heeft een ladingop pervlak van een 16.000 vierkante voet en kan door elkaar zo'n 80. a 85 vracht- en personenauto's tegelijk de Noordzee overbrengen. Militair vervoer Tien jaar geleden werd met een rijd- op/rijd-af'-dienst - begonnen ten be hoeve van het Engelse militair ver voer. Er werd gevaren met verbouw de landingsschepen, eerst tussen Til bury en Hamburg, later tussen Til bury en Antwerpen. En zoals al meer is gebeurd, toen niet-militai- ren de voordelen van het vervoer op Woonwagenkamp Amersfoort wordt niet uitgebreid (Van onze correspondent) Het plan om het Amersfoortse woon wagenkamp een regionaal karakter te geven, is voor goed van de baan. Het gemeentebestuur heeft besloten dit kamp in te richten voor ten hoog ste zestig wagens. Daarmee komt een einde aan de grote trek die 's winters uit het gehele land naar Amersfoort te constateren viel. „In de afgelopen winter was er een geweldige overbevolking met alle droeve gevolgen van dien en dat moet in de toekomst voorkomen worden" is het standpunt van B. en W. van Amersfoort. Door de centrale ligging in ons land is het Amersfoortse kamp voor de woonwagenbewoners een grote trek pleister. vooral in de winter wanneer j de reislust heel- wat minder is dan 's zomers. Het Westduitse hooggerechtshof in Karlsruhe heeft woensdag de fotograaf 1 Peter Mothes uit Pforzheim wegens spio nage ten behoeve van Oost-Duitsland tot twee jaar gevangenisstraf veroordeeld. Mothes heeft sinds 1955 uit de dagbladen j berichten over raketbases in de Bonds republiek aan Oost-Berlijn doorgegeven. Zijn vrouw, die als koerierster fungeerde, kreeg zeven maanden voorwaardelijk. Leerstoel te Amsterdam in Nieuw-Indische taal Aan de Gemeente-Universiteit van Amsterdam is een leerstoel In de nieuw-Indische taal ingesteld vanwe ge het koninklijk instituut voor dc tropen. Voor deze nieuwe leerstoel heeft de raad van beheer van het tro peninstituut gisteren als bijzonder iioogleraar benoemd dr. C. S. J- M. de Vreese, thans conrector van het ly ceum te Zaandam. De colleges beginnen op 1 september a.s. Ze omvatten de tegenwoordige voertalen van de landen op het Zuid- aziatische schiereiland. Met name be staat thans grote behoefte aan kennis over Urdü, Hindi en Bengali. Indien zulks noodzakelijk blijkt, zal het aan tal te doceren talen worden uitge breid. Zij, een SPORTI, de volwaardige geheel metalen 6x6 camera, die U tientallen guldens duurder schat "2.Q Hij, een SPORTSMAN, de superieure kleinbeeld camera, met een „alles in een" snelcrans- porc en haarscherpe 2.8 lens. Nu ook met belichtingsautomaat en gekoppelde afstandsmeter. en natuurlijk in elke camera dc frequentie in de toekomst wor den opgevoerd. De Transport Fer ry Service heeft in elk geval met deze mogelijkheid rekening ge houden. want zij heeft twee niéu we veerboten in aanbouw. Vrijdagsavonds 0111 ,zes uur vertrekt de Bardic Ferry uit Tilbury. De boot arriveert om 8 uur in Rotterdam. Za terdagsavonds vertrekt de veerboot weer naar Tilbury. V oordelen Tot de voordelen die aan een rijd-op rijd-af"-dienst worden toegekend, re kent men dat dc goederen, die naar .Engeland moeter» worden vervoerd, niet van de auto waarop ze naar de haven zijn gebracht, behoeven te word™ overgeladen in het schip. Zij blijven op de auto staan en worden op die auto van afzender naar ge adresseerde gereden. Indien er een nauwere samenwerking tot stand zou kunnen komen tussen net Nederland se en het Engelse goederenvervoer is het., niet uitgesloten dat de geloste vrachtauto weer beladen naar Neder land terugkeert. Omdat er ook personenauto's met de Bardic Ferry worden „overgezet", heeft de veerboot ruime hutaccom- modntie voor passagiers. „CROWNING EXPERIENCE" In aanwezigheid van drie der hoofdrolvertolkers (Van onze Haagse redactie) Op liet moment dat in Afrika de blanken vvordfr toegeroe pen weg te gaan en liefst zo vlug mogelijk, roept de ne gerbevolking van dezelfde staten tot de actiegroepen van de „morele herbewape ning" herhaaldelijk en drin gend „kom tot ons". Er wordt een wedloop gevoerd tussen de macht van haat, die samengaat met die van de communistische infiltratie, en de macht van de morele herbewapening. Het is een wedloop tegen de tijd. De „Bardie Ferry" onderhoudt een wekelijkse dienst tussen Rotterdam en Tilbury en vervoert vracht- en personenauto's. Onlangs werd de dienst geopend. Op geheime plek in Atlantische Oceaan Laatste lading „Tabun" wordt verscheept Het dodelijke gas, dat Nazi Duits land tijdens de Tweede Wereldoor log tot zijn beschikking had en dat hier nooit heeft durven gebruiken, wordt thans in de Atlantische Oce aan gestort. De Westduitse rege ring heeft het dodelijke gas, dat op het centraal zenuwstelsel werkt, uit de Oostzee opgehaald waar het onmiddellijk na de oorlog op order van de Britse bezettings-autoritei- ten, verpakt in 150 111111 artillerie ammunitie, tot zinken werd ge bracht. Een klein stoomschip van 997 ton. de „August Peters", vervoert dc met gas geladen ammunitie naar een plek in de Atlantische Oceaan, die angstvallig geheim wordt ge houden. De „August Peters" heeft reeds één reis gemaakt in maart en zal aan het einde van deze maand de tweede en laatste reis maken. De regering te Bonn en de regering van Sleeswijk Holstein te Kiel hebben kortweg geweigerd bijzonderheden over het werk be kend te maken uit angst, dat de een of andqre buitenlandse rege ring protest zal aantekenen, omdat het gas niet ver genoeg van haar kustlijn op de bodem van de oceaan wordt neergelaten. Daarom is de bestemming van de „August Pe ters" een topgeheim. Het enige dat ambtenaren te Bonn en Kiel losla ten is, dat het gas „ergens in de internationale wateren en ver van elke kust" wordt gedeponeerd. TABUN. Het gas, ilal dc codenaam „Tabun" draagt, werd na de Duitse neder laag door Britse troepen in een ge heime militaire opslagplaats te Munstcrlager op de Luneburger heide ontdekt. Londen gaf onmid dellijk bevel het afschuwelijke gif, dat naar men aanneemt miljoenen mensen in één slag zou kunnen doden, aan boord van twee kleine schepen te-Iaden en die schepen dan dichtbij de Oostzcekust tot zinken tc brengen. Later echter gingen Duitse ambte naren met de van hen welbekende grondigheid eens snuffelen in de archiefstukken en ontdekten, dat de granaten, waarin het „Tabun" verpakt was. niet bedekt waren met een beschermende laag. Zij rapporteerden, dat het zeewater vroeg of laat het metaal van de granaten zou aantasten en dat daardoor, het gifgas weer vrij zou kunnen komen. Dat zou kunnen leiden tot vergiftiging van honder den vierkante mijlen zee. DUUR KARWEI. De Westduitse regering besloot dan ook om de granaten met dui kers weer naar de oppervlakte te brengen, een onderneming, die bij na één miljoen gulden heeft ge kost. Daarna werd de dodelijke lading aan boord van de „August Peters" gebracht, waar de grana ten in stalen vaten werdén ge plaatst., bedekt met een laag ce ment. Het cement, aldus Duitse des kundigen, zal de werking van het zeewater voor altiid weerstaan en daardoor de dodelijke inhoud van de granaten afdoende verzegelen. Bovendien werden een kanarie en een paar krekels als passagier aan boord van de „August Peters" meegenomen en kapitein Karl Nepperschmidt kreeg te boren, dat indien er slechts een duizendste van een ons gifgas ontsnapte, die dieren het onmiddellijk zouden merken. Zij zouden dood neerval len cn de bemanning van het schip tijd geven gasmaskers voor te doen. Maar tijdens de eerste reis in maart bleef de kanarie lustig zin gen terwijl de krekels het nooit zo goed hadden gehad. PANIEK. Toch veroorzaakte het schip met zijn dodelijke lading bijna een pa niek onder de inwoners van Kiel. toen het daar kort voor de eerste reis brandstof en victualiën kwam innemen. Het regende boze protesten bij de Deze woorden werden dinsdagavond gesproken na afloop van de film „Crowning Experience" die dins dagavond in het Haagse Asta- theater in besloten kring werd vertoond. Bij deze voorstelling waren drie personen die hoofd rollen vertolkten aanwezig. Daar was de kleinzoon van Mahatma Gandhi, de journalist Rajmohan Gandhi uit India, die voor de voor stelling een korte uiteenzetting gaf over de ideologie van dr. Frank Buckman, de ideologie van de morele herbewapening. „Mijn grootvader heeft tegen Buchman gezegd", aldus de lieer Gandhi, „dat morele herbewapening het Sbotste is wat liet westen tot nu e (het was in 1950) naar India heeft gebracht". Voorts vertelde hij dat de Japanse premier Kisji had verklaard dat zonder de acti viteiten van morele herbewape ning zijn land thans door commu nisten zou worden geregeerd. Dochter van slaven De film „Crowing Experience" is ge ïnspireerd op het leven van Mary McLeod, een negerin dochter van slaven" die zich wist op te werken tot een van de grootste opvoedkundigen ter wereld. Een vrouw die streed voor de ontwik keling van haar ras en die het bracht tot lid van de raad van ad vies van de president der Verenig de Staten. Toen zij 78 jaar was ontmoette zij dr. Buehman en in het centrum van morele herbewapening Macki nac Island nam zij grondig ken nis van do ideologie van vreed zame coëxistentie. Zij sprak toen de woorden die de basis voor de titel van de film vormden: „Deze grote cenlicidsscheppende kracht- van morele herbewapening, die ik thans heb ontmoet, is de (Crow ning experience) bekronende er varing van mijn leven". Na de vertdning van de film sprak eerst de blanke hoofdrolspeelster, de actrice Ann Buckless. enkele woorden tot de stampvolle zaal. waarna do negerzangeres Muriel Smith, die de rol van Mar.v Mc Leod vertolkte, enkele overtuigen de woorden over het wereldbelang van morele herbewapening sprak pn levens voor het ademloze pu bliek het negervolkslied „1 won der as 1 wander" zong. Gasten uit Kongo De voorstelling werd bijgewoond door vertegenwoordigers van de Neder landse regering, provincie en ge meente, door leden van het corps diplomatique en door .talrijke ver tegenwoordigers van buitenlandse regeringen. Zo waren er o.m. twee voormalige gouverneurs van Bel gisch Kongo en twee negerleiders uit dat pas zelfstandig geworden Afrikaanse gebied. De film. die in de Verenigde Staten een „mijlpaal in de historie van de filmindsutrie" is genoemd, en die. voor wat het camerawerk betreft, xverd vervaardigd door camera man Rickard Tegström die vrij wel alle Walt Disrieyfilms opnam draait op het ogenblik ook in Leopoldville, het centrum van zelfstandig en. rumoerig Kongo. tein toen order gaf :n de Kicler Baai te gaan ligen, op kilometers afstand van de eigenlijke haven. De enige bijzonderheid, die de Westduitse regering heeft losgela ten is, dat, wanneer de „August Peter" zijn tweede reis gaat ma ken deze maand, de lading zal wor den gedeponeerd op een diepte van 4000 meter. Franse bekroning voor Nederlands Ballet Een speciaal samengestelde jury, die alle voorstellingen welke in dit sei zoen in liet Theatre des Nations (Sa rah Bernhardt-theater) hebben plaatsgevonden, regelmatig heeft ge volgd, heeft aan het Nederlands hal- i let een prijs toegekend voor de bij- j zondera presentatie en voor het uit- j brengen van de beste vertolkster in dit seizoen, de danseres Joan Cadzow. I Zoals bekend, is het Nederlands bal- 1 let van 6 tot 10 mei jJ. in het Theatre •les Nations opgetreden. Vorig jaar is deze prijs toegekend aan de Zweed- se danseres Mariano Orlando.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 5