mmoRD
Partij van de Arbeid
niet in kabinet
Dr. Adenauer: West-Duitsland zal
buitenlandse politiek niet wijzigen
Twee Zwitsers na ontsnapping
spoedig gegrepen
REACTIES OP BESLUIT EN
REDE BONDSKANSELIER
DONDERDAG 9 APRIL 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
S
„POST VAN PRESIDENT BELANGRIJKER DAN MEN DENKT
Besluit kandidatuur presidentschap
snel maar weloverwogen genomen
Bondskanselier Adenauer heeft woensdag in een radiorede verklaard, dat
zijn besluit om zich voor het presidentschap kandidaat te stellen, „snel
genomen doch weloverwogen was". Hij noemde zijn beslissing juist. Zij
was genomen om de continuïteit van de politiek der bondsrepubliek voor
jaren te verzekeren.
Dr. Adenauer verklaarde dat de bondsregering noch in de huidige periode
van onderhandelingen, noch in de komende paar jaar haar standpunt in
kwesties van buitenlandse politiek ook maar enigszins zal wijzigen.
Volgens hem is de post van president veel belangrijker dan men denkt.
Vervolgens sprak de bondskanse
lier over de aanvallen van Britse
zijde op zijn politiek. Hij was, naar
hij zei, het over het algemeen
eens met de opvatting van presi
dent De Gaulle van Frankrijk over
een z.g. zone met verminderde
spanning. Op 25 maart had deze
gezegd dat het zin zou hebben
om een dergelijke zone in te stel
len, mits men tot ontwapening in
het gebied tussen de Atlantische
Oceaan en de Oeral zou overgaan.
De aanvallen van Britse zijde op De
Gaulle naar aanleiding van „zekere
meningsverschillen" w7aren, naar het
oordeel van dr. Adenauer, gematigd
gebleven. „Als zij echter tegen ons en
speciaal tegen mij zijn gericht, ne
men deze aanvallen steeds in sterkte
toe", aldus de bondskanselier.
Ik ben van oordeel dat dergelijke
overbodige en storende factoren uit
de politieke discussie zouden moeten
worden geweerd, nu wij allen lots-
verbonden zijn. Vaak heb ik mij af
gevraagd of er ergens intriganten
zijn. die, om redenen van buitenland
se politieke aard, trachten de betrek
kingen tussen het Britse en het Duit
se volk te bederven. Ongelukkiger
wijze is de stemming in Engeland
tegenover Duitsland sinds enige tijd
en niet voor het eerst sinds het
begin van de conferentie te Washing
ton systematisch bedorven. Aan
de Duitse kant zal alles worden ver
meden wat maar enigszins zou kun
nen bijdragen tot versterking van de
anti-Duitse gevoelens in Engeland",
zo verklaarde de bondskanselier.
Hij had premier Macmillan tijdens
diens bezoek aan Bonn op deze
toestand gewezen en er zijn leed
wezen over uitgesproken. Ook had
hij hem gezegd, dat hij deze toe
stand „zelfs van Brits standpunt
gezien onbegrijpelijk" achtte.
Dr. Adenauer zei dat het natuurlijk
was, dat men bij een eerste gedach-
tenwisseling zoals die in het begin
van deze maand te Washington is ge
houden, niet onmiddellijk over alle
betrokken kwesties overeenstemming
had bereikt. Er was echter niet de
minste reden om aan te nemen, dat
Plan voor bouw van 2 schepen
die Queen Mary en Elisabeth
moeten vervangen
De Engelse minister van vervoer,
Watkinson, heeft in het Lagerhuis
meegedeeld dat tussen dc Cunard
White Star Line en John Brown, een
van de grootste Engelse scheepswer
ven, momenteel onderhandelingen
gaande zijn over de bouw van twee
nieuwe Transatlantische passagiers
schepen, die de „Queen Mary" én de
.Queen Elizabeth", beide houder van
het Blauwe Lint, moeten vervangen.
De minister kon deze mededeling
doeu omdat de Engelse regering aan
deelhouder van de Cunard is.
Minister Watkinson zei, dat de rege
ring ver strekkende garanties zal
vragen met betrekking tot de effici
ency en de modernheid van de nieu
we schepen, aangezien zij na hun in-
dienststelling met straalvliegtuigen
zullen moeten concurreren. Hij merk
te op dat de Amerikaanse regering
de Transatlantische scheepvaart zeer
zwaar subsidieert, maar dat dit voor
de Cunard geen belemmering behoeft
te zijn.
Concertgebouworkest in
mei naar Engeland
Het Amsterdamse Concertgebouwor
kest treedt van 3 tot en met 7 mei
in Engeland op en wel 3 mei in
Leeds, met Jacob Krachmalnick,
viool, als solist; 5 mei in Hudders-
field; 6 mei in Leicester; 7 mei in
Londen.
In het programma dat op *5 en 7
mei wordt uitgevoerd, is Flothuis'
symfonische muziek opgenomen.
De gehele maandag 4 mei is gewijd
aan de opname voor de B.B.C. van
Mahlers 7e symfonie.
Dr. Eduard van Beinunr leidt al
deze concerten.
ONTMOETING OP HOOG NIVEAU.
Volgens berekeningen van de Utrecht
se sterrenwacht, hebben de Russische
Spoetnik 3 en de Amerikaanse Ex
plorer 4 elkaar gistermorgen om even
over half vijf boven midden-Neder
land gepasseerd. Helaas bedekte het
dikke wolkendek deze ontmoeting
tussen Oost en West op hoog niveau
voor het oog der waarnemers.
SCHOTSE OPLOSSING. Een Schot
se handelsreiziger telegrafeerde naar
zijn firma in Edinburgh dat hij niet
op de afgesproken dag kon terugke
ren: het schip zou in verband met
stormgevaar in de haven blijven.
Prompt kreeg hij een telegram te
rug: „Beschouw jezelf met ingang
van gisteren als vakantieganger".
het bestaande akkoord over belang
rijke kwesties niet tot de zaken van
minder belang kon worden uitgebreid
voordat het overleg tussen oost en
west begint.
Het resultaat van de besprekingen te
Washington was niet, zoals enige
bladen hadden gemeld, het gevolg
van een onbuigzamer houding van
West-Duitsland geweest, maar de
weerspiegeling van een gemeen
schappelijk inzicht van de westelijke
verbondenen. De Westduitse delega
tie en de bondskanselier in het bij
zonder, had men verweten dat zij
niet over dé Britse suggesties voor
de instelling1 van een zone, waar men
het bewapeningspeil zou moeten „be
vriezen". hadden willen spreken. Dr.
Adenauer zei in dit verband dat deze
suggesties tot dusver zó vaag waren,
dat men er moeilijk over kón praten.
Over de Sowjet-voorstellen betref
fende Berlijn en een vredesverdrag
met Duitsland zei de bondskanselier,
dat hij onderhandelingen wenste,
„zelfs al bestaat er gerede twijfel of
de Sowjet-Unie werkelijk bereid is
tot ernstig overleg".
Politieke waarnemers in Bonn gelo
ven, dat het van de persoon van de
nieuwe bondskanselier zal afhangen
in welke mate dr. Konrad Adenauer
als president in staat zal zijn grote
invloed uit te oefenen. Toen dinsdag
bekend werd, dat Adenauer kandi
daat voor het presidentschap was,
werden direct reeds als kandidaten
voor het kanselierschap de minister
van economische zaken, prof. Ludwig
Erhard, en de voorzitter van de
bondsdag, dr. Eugen Gerstenmaier,
genoemd. Woensdag kwam ook de
naam van Franz Etzel, de huidige
minister van financiën, naar voren.
Men slaat zijn kansen hoog aan. Et
zel, een overtuigend Europeaan en
vroegere vice-voorzitter van de Hoge
Autoriteit der E.G.K.S., is meer tech
nicus dan politicus. Met Etzel als
kanselier zou Adenauers invloed
waarschijnlijk verzekerd zijn, aldus
waarnemers.
De vice-voorzitter van de Westduitse
sociaal-democratische partij, Herbert
Wehnert, verklaarde woensdag in
commentaar op Adenauers radiorede,
dat het „jammer en gevaarlijk" is,
dat de bondskanselier geen bereid
heid heeft getoond om te spreken
over Duitse voorstellen ter voorbe
reiding van een vredesverdrag. Weh-
ner zei dat het gevaarlijk was als op
de komende conferenties tussen oost
en west de Russische maximumeisen
de enige onderwerpen van onderhan
deling zouden zijn.
Wehner- meende voorts, dat Adenau
ers opmerkingen over regeringslei
ders van bevriende landen nu niet
direct bewijzen dat hij begrip heeft
voor de wijzigingen die zich nu in de
wereld aan het voltrekken zijn.
In officiële kringen in Washing
ton gelooft men, in tegenstelling
tot de meningen in West-Europa,
dat Adenauer als president een
Huizen met aluminium-
imantel in Heerlen
In de loop van deze zomer zal in
Heerlen een begin worden gemaakt
met de bouw van 3000 woningen. De
bouw zal plaatsvinden volgens het
z.g. Vasco-systeem.
Dit bouwsysteem, dat enkele jaren
geleden voor het eerst werd toege
past in Kerkrade, wijkt geheel af van
de bestaande bouwmethoden. Het
werd ontwikkeld door de aanne
mingscombinatie Joosten-Reumkens.
Het systeem houdt in, dat eerst een
betonskelet wordt opgetrokken en
overkapt, waarna het geheel wordt
omhangen met een aluminium man
tel, welke de buitenmuren vervangt.
In Heerlen is momenteel een fabriek
van deze in aanbouw, waar de onder
delen voor deze systeembouw ver
vaardigd zullen worden.
Woensdagmorgen zijn twee Zioitsers
ontsnapt uit het huis van bewaring
aan de Amstelveense weg te Amster
dam. De politie slaagde erin een van
de mannen te grijpen op de Singel
nabij de Haarlemmerstraat.
Foto: Men ziet hem hier het hoofd
bureau van politie binnengeleid wor
den flinks). De tweede man werd in
het Baltimorehotel aan het Damrak
in de kraag gegrepen (foto rechts).
belangrijke en wellicht zelfs be
slissende invloed op de Duitse bui
tenlandse politiek zal blijven uit
oefenen. Deskundigen van het mi
nisterie van buitenlandse zaken
verklaarden woensdag, nadat zij
Adenauers rede hadden gelezen,
niet te geloven dat Adenauers af
treden als kanselier zal leiden tot
een soepeler houding der bonds
republiek ten aanzien van bespre
kingen met de Sowjet-Unie.
(Slot van pag. 1)
Staf weer als minister zal optreden.
Mocht dit het geval zijn, dan zou hij
niet bij oorlog en marine terugke
ren, Hij voelt daar niet meer voor en
bovendien wil de C.H.U. graag het
departement van oorlog kwijt.
Eventueel zou voor hem in aanmer
king komen landbouw, visserij en
voedselyoorziening. Hij kwam name
lijk, voordat hij minister van defen
sie werd, van het departement van
landbouw. Hij is landbouwkundig in
genieur.
Waarschijnlijk keert niet terug mr.
Helders van zaken overzee, aange
zien zijn departement voor opheffing
in aanmerking zou komen.
T erugkeren
Wat de ministers betreft, die wel zul
len terugkeren, zal mr. Cals onge
twijfeld weer op onderwijs, kunsten
en wetenschappen terechtkomen.
Mejuffrouw Klompé zal weer maat
schappelijk werk bezetten, doch zij
schijnt te verlangen dat haa- depar
tement zal worden uitgebreid met de
gezondheidszorg, die thans is onder
gebracht bij sociale zaken. Mr. Luns
zullen we weer op buitenlandse za
ken zien verschijnen, maar prof. Zijl
stra's voorkeur gaat uit naar finan
ciën, zodat voor economische zaken
een nieuwe bewindsman gezocht
zou moeten worden. De mogelijkheid
bestaat dat mr. Van Aartsen terug
komt op verkeer en waterstaat. Ook
wordt hij wel genoemd voor volks
huisvesting en bouwnijverheid.
Zou j'uist zijn. wat in Den Haag
verluidt, namelijk dat de anti-revo
lutionaire drs Hazenbosch in aan
merking komt voor sociale zaken,
dan zou de korte ministeriële loop
baan van mr. van Aartsen beëin
digd zijn. Want de A.R. zal slechts
twee ministers leveren en met prof.
Zijlstra en drs Hazenbosch is zij
daar aan toe.
Het spreekt vanzelf, dat op het ogen
blik volop gespeculeerd wordt. Met
zekerheid is omtrent de bezetting
van de verschillende posten niets te
zeggen.
Prof, De Quay wenst het extra-par
lementair karakter van het door hem
te vormen kabinet duidelijk te onder
strepen. (Een extra-parlementair ka
binet is een kabinet, dat geen enkele
binding met welke fractie ook heeft).
De kansen zijn op het ogenblik aan
wezig voor een spoedige oplossing
van de kabinetscrisis, maar er zijn
nog heel wat moeilijkheden op te
lossen. De kern van die moeilijkhe
den ligt in de sociaal-economische
sector.
Prof. De Quay uil zo vernamen
wij van Kamerleden, die goed op de
hoogte geacht moeten worden
geen welvaartsloonronde. Hij wenst
een vermindering van de consumen
tensubsidies, waartegenover dan een
loonaanpassing zou staan. Dit is een
beleidszaak, waarover de drie con
fessionele en liberale fracties het in
principe eens zijn. Overeenstemming
zal ook moeten worden bereikt over
de uitwerking van dit punt.
Men is het eveneens eens over de
doorvoering van een nieuwe huur-
ronde. De vraag is echter op welk
tijdstip en tot welk percentage. Wel
licht zou de huurverhoging op 1
januari 1960 kunnen ingaan.
Twee beelden van het eiland Mada
gascar, waar tengevolge van een or
kaan en een daaropvolgende over
stromingsramp lJfS mensen liet. le
ven verloren en duizenden dakloos
werden.
De bovenste foto laat zien hoe ge-
vluchten uit de hoofdstad Tananarive
onderdak hebben gevonden in het
militaire tentenkamp te Betongolo.
Foto onder: getroffenen krijgen
voedsel in hetzelfde kamp.
Geen geld van „zuivel"
voor public relations
(Van onze Haagse redactie)
Het Produktschap voor zuivel heeft
in zijn woensdag gehouden vergade
ring besloten geen medewerking te
verlenen aan een plan tot gecoördi
neerde verzorging van pnblic rela-
tion-werk ten behoeve van de export
van Nederlandse voedingsmiddelen,
dranken en agrarische produkten.
De door de minister van landbouw
in 1955 ingestelde commissie van
overleg voor de exportbevordering
ondersteunt dit plan, dat is opge
steld door de heer Van de Meeberg,
die in de agrarische sector goed
thuis is. De commissie had ook een
schema uitgewerkt voor de financie
ring van het plan, een financiering
met bijdragen van de centrale over
heid en het georganiseerde bedrijfs
leven. Voor 1959 zou het aandeel van
het Produktschap voor zuivel op on
geveer 4000 gulden gesteld worden.
Het dagelijks bestuur van het pro
duktschap had het plan echter kri
tisch bezien en was tot de conclusie
gekomen, dat de uitvoering daarvan
geen wezenlijke bijdrage kan leve
ren voor de verrijking van het in
zicht van andere volken in de beteke
nis van de onderhavige voortbreng
selen van Nederlandse bodem. Zou
men werkelijk qen poging willen
doen het publiek in landen, waar
naar Nederland bedoelde produkten
wil verkopen, te bereiken, dan zou
een grootscheepse actie noodzakelijk
zijn.
VIA TUIN NAAR KORTSTONDIGE VRIJHEID
Het Wereldgebeuren
Niet ronduit
De geschiedenis kan bewijzen
dat de democratische ontwik
kel ingsmethode vergelijken
derwijs langzaam begint. Maar ten
slotte kan de democratie aantonen
dat zij verreweg niet alleen de meest
menselijke maar ook de snelste ma
nier is". Zo sprak onlangs de pre
mier van India, Jawaharlal Nehroe
Hij mag dan een zeer sterke wil
hebben die hij nu en dan graag aan
anderen zou opleggen; het moge waar
zijn dat Hij zich weieens ergert aan
kritiek; Nehroe wil toch bij de be
vordering van de door hemzelf uit
gedachte Indiase vorm van socia
lisme democratisch te werk gaan.
Nu het totalitaire regime van com
munistisch China wreed ingrijpt in
Tibet, dat eigenlijk aanspraak mocht
maken op verlening van binnenland
se autonomie, heeft Nehroe zeker re
den om over die verhouding van de
mocratie en totalitair systeem nog
eens na te denken. En zeer in het
bijzonder zullen de betrekkingen tus
sen communistisch China en India
te New Delhi opnieuw -jnder de loep
genomen zijn.
Het blijkt nu, hoezeer ook de In
diase staatsman, die zo gaar
ne de moralist uithangt, machts
factoren laat meespreken wanneer hij
in het Tibetaanse conflict zijn hou
ding bepaalt. Op zijn persconferen
tie in het begin van deze week heeft
hij immers het Chinese optreden niet
openlijk veroordeeld. Enerzijds ver
klaarde hij, dat zijn land voor de
volle honderd procent instaat voor
de veiligheid van de daarheen ge
vluchte Dalai Lama, anderzijds zei
hij dat India prijs stelt op vriend
schappelijke betrekkingen met com
munistisch China. Weliswaar stelde
hij bij die laatste mededeling voor
op, dat India in 'n moeilijke positie
verkeert eri aan de eigen veiligheid
moet denken. Maar niet geheel ten
onrechte schrijft C. L. Sulzberger in
The New York Times, te hopen
dat Nehroe door deze gebeurtenis
sen ertoe zal worden gebracht, een
wat bescheidener houding aan te
nemen wanneer hij in de toekomst
moreel commentaar zou leveren op
het doen en laten van andere (en
niet-communistische) naties.
Er is nog een omstandigheid die
maakt dat Nehroe in dit geval
niet zo recht door zee gaat als
toen het in het verleden erom ging,
het Westen te kapittelen voor wat
hij als misstappen beschouwde. Het
is een oude traditie, overgenomen
van het vroegere Britse bewind in
India, geen verantwoordelijkheid te
nemen voor de bescherming van Ti
bet tegen aanvallen van over de gren
zen. In navolging van Groot-Brittan-
nië gaat India ervan uit, dat Tibet
een autonoom gebied is onder Chi
nese suzereiniteit. („suzereiniteit"
doet aan de beheersende staat zekere
rechten toekomen over half-soeve-
reinc staten). Dat er in Tibet van
1912 af tot aan de communistisch
Chinese inval van 1950 geen spoor
van communistische heerschappij
was, is voor India geen reden ge
weest om deze opvatting te veran
deren. En omdat men in India de Ti
betaanse kwestie dus min of meer
als een „binnenlands-Chinese" aan
gelegenheid beschouwt, doet ook de
mate van Tibetaanse autonomie voor
de regering in New-Delhi weinig ter
zake.
Het feit, dat India zelf moeilijk
heden ondervond met rebelle
rende stammen (de Nagas van
Assam) wier activiteit was te ver
gelijken met die van de Tibetaanse
Kramba's vóórdat die hun opstandig
heid tot de hoofdstad Lhasa en tót
de hele bevolking van Tibet uitbreid
den maakte eveneens dat Nehroe's
oordeel niet zo zuiver kon klinken
als in het verleden weieens het ge
val was.
Wel vormt de Tibetaanse tragedie
een nieuwe ondersteuning van Neh
roe's democratische opvattingen die
een belangrijke tegenwicht vormen
tegen de communistische ideeën, die
Peking over Azië wil uitstrooien. Bij
een opgelegde, van buitenaf gedic
teerde ontwikkeling, zoals die in Ti
bet, moet vroeger of later een uit
barsting van tegenkrachten komen.
Nu ook China „zijn Hongarije" in
het geschiedboek heeft geschoten,
zullen andere Aziatische volkeren
minder - geneigd zijn tot naieve be
wondering van wat in Peking wordt
georganiseerd. En de democratie zo
als die door Nehroe wordt voorge
staan, kan de gelegenheid aangrij
pen om te bewijzen „dat haar ont
wikkelingsmethode niet alleen de
menselijkste maar ook de snelste is".
Twee cm dikke tralies
waren doorgezaagd
Twee Zwitsers zijn gisteren ontsnapt
uit het Amsterdamse Huis van Be
waring n aan de Amstelveenseweg.
De politie zette dadelijk de achter
volging in en is er in geslaagd een
van de mannen op de Singel te grij
pen.
Jok de tweede ontsnapte Zwitser
ion worden gegrepen. Na een lange
iclitervolging gaf hij zich in het Bal-
imorehotel op het Damrak ge won-
Je twee mannen werden in een z.g.
lichtkooi onder bewaking gelucht.
Zij hebben kans gezien met een ijzer
laag een circa 2 cm dikke tralie aan
le buitenzijde van de kooi door te
:agen, wrongen zich naar buiten en
•L'i'schenen, zonder dat blijkbaar ce
bewaker dit bemerkte, in de tuin. De
weede hinderlaag die zij moesten
nemen was een ongeveer 3 meter ho
ge muur. Met behulp van een door
midden gescheurd beddelaken voor
zien van een haak kwamen zij over
de muur. Zo belandden zij in de par
ticuliere. aan de openbare weg lig
gende tuin van de directeur. Daar
werden zij het was toen negen uur
opgemerkt door een bewaker, die
onmiddellijk alarm sloeg. Hij zag de
mannen in de richting van de Baars-
straat verdwijnen.
De politie nam terstond uitgebreide
maatregelen. De agenten van de ra
diowagens kregen foto's van 't twee
tal. De invalswegen naar de stad
wei'den afgezet. Het was de politie
bekend, dat de Zwitsers twee contact
adressen in de stad hadden. Deze
werden door rechercheurs in de ga
ten gehouden. In de buurt van een
der adressen, wist een rechercheur
van de vreemdelingendienst al be
trekkelijk snel één der vluchtelingen
op te vangen. Zijn makker werd door
het publiek ontzet en zag kans te
vluchten. Niet lang daarna werd ook
hij, in het Baltimorehotel op het
Damrak, gearresteerd.
De twee Zwitsers waren in februa
ri aanvankelijk alleen maar aan
gehouden als ongewenste vreem
deling omdat zij een schuld aan
hun hotel hadden. Toen de recher
che echter hun namen aantrof op
de "lijsten van Interpol, stelde de
Amsterdamse politie zich in ver
binding met de Zwitserse federale
politie te Bern. Het resultaat was
dat een uitleveringsverzoek werd
gedaan. Op 10 april zal het twee
tal worden uitgeleverd en overge
geven aan de Zwitserse politie.
JAWAHARLAL NEHROE
...voorzichtig...
Irak ontkent plannen tot
nationalisatie olie-industrie
De minister van economische zaken
van Irak, Ibrahim Koebbah. heeft
woensdag beslist ontkend, dat Irak
voornemens is de olie-industrie te na
tionaliseren. welke op het ogenblik
in handen is van de Iraq Petroleum
Company.