PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Frans offensief tegen leden van
Zaianstam in Atlas-gebergte
Goes: snelle groei, gebaseerd op
oude economische functies
BILT
OFFICIËLE BESPREKINGEN IN
AIX-LES-BAINS BEGONNEN
AANTAL SLACHTOFFERS REEDS
GESTEGEN TOT RUIM 200
DE
VERWACHT...
198e Jaargang-No. 196
Dagblad uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: F. van de Velde en F. B
den Boer, Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adj.-Hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 47 cent per
week; 5.85; p. kw.; fr. p. p. 6.10
per kw. Losse nummers 10 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Dinsdag 23 Aug. 1955.
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per
mm. Minimum p. advertentie f 4.
Ing mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties imax. 8 regels)
23 ct. per regel met een minimum
van f 1.„Brieven of adres
Bureau v. d. Blad" 25 cent meer.
Giro No. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bur. Vlisslngen, Walstr. 58—60, telef, 2355 4 lijnen (b.g.g. 2861 of 304); Middelburg, Markt 51, telef. 3841; Goes, Lange Vorststr. 63, telef. 2475 (b.g.g. 2228); Oostburg, Finlandstr. 2, telef. 16; Terneuzen, Brouwerijstraat 2; Zlerikzee. N. Bogerdstraat 24, telef. 2
ZUIVERINGSOPERATIES IN MAROKKO
Grohbelendam
Enige weken geleden pleegde de
befaamde oud-Hollandse poëet
van de Groene Amsterdammer
„Joost" een hekeldicht op het „dui-
zendjaerlgh Feest van Grobbelen-
dam." In dit brok poëzie is sprake
van een yverige burgemeester, die
zijn archivaris verzoekt eens even
tussen zijn papieren een document
te zoeken, waarmee kan worden be
wezen, dat Grobbelendam duizend
jaar geleden een tol kreeg. De ar
chivaris protesteerde, want „het
Feyt, dat ghy verlanght, staet niet
in d'oude Boecken." Maar uiteinde
lijk gaf hij toe, want het ging ten
slotte alleen maar om „een simpel
Stuck Pampier, om 't Feest aen op
te hanghen
De gemeente-archivaris van Vlis
singen, mr W. D. de Bruine, wil
kennelijk niet vergeleken worden met
zijn-door Joost van de Groene be
zongen-collega van Grobbelendam,
want Zaterdag bij de opening van de
expositie „Vier eeuwen Markiezaat"
in Vlissingen, heeft hij zijn twijfel
uitgesproken aan de juistheid van dit
vierhonderdjarig bestaan, omdat het
markiezaat naar zijn mening tien
jaar na de stichting in feite al was
verwenen. Uiteraard bleven deze
woorden niet zonder reactie en het
was hier de burgemeester van Veere,
die met grote nadruk betoogde, dat
het markiezaat in Veere de eeuwen
door wel degelijk een levend begrip
is gebleven.
Twee sprekers, twee meningen...
De gemeente-archivaris gaat uit
van historisch-juridische feiten:
in de giftbrief is niet bepaald,
dat bij verkoop van het markiezaat
de bijbehorende titel automatisch
zou overgaan op de koper, terwijl
wèl uitdrukkelijk werd vastgesteld,
dat het markiezaat nooit verdeeld
mocht worden. En deze laatste voor-
waarde nu werd reeds spoedig over
treden, omdat het binnen tien jaar
in acht losse percelen werd ver
kocht. Conclusie: het markiezaat
heeft by deze eerste verkoop opge
houden te bestaan.
De burgemeester daarentegen stelt
zich op het standpunt, dat in het ver
leden de bevolking van Veere zich
niet aan formele voorwaarden heeft
gestoord, maar zich er altijd bewust
van is geweest, dat er tussen het
huis van Oranje en Veere bijzonde
re banden bestonden. En dit bewust
zijn nu was steeds de drijfveer van
deze bevolking, die by herhaling een
Oranje huldigde als markies van
Veere.
Over deze beide standpunten kan
men urenlang discussiëren zon
der dat men één stap verder
komt en daarom heeft het wellicht
nut de vraag te stellen, waarom dit
probleem dat toch heus niet zo
wereldschokkend is ter sprake is
gebracht. Wellicht om dezelfde re
den als waarom Joost zijn gedicht
over het niet bestaande Grobbelen
dam uit zijn ganzenpen liet vloeien:
er heerst in Nederland een levendige
behoefte aan feesten, waarvoor men
met kracht en geweld een historisch-
verantwoorde basis wil zoeken. Enk
huizen, Bolsward, Monnikendam en
nog vele andere gemeenten vierden
deze zomer allerlei belangryke fei
ten uit hun verleden, uitsluitend met
het deel vreemdelingen te trekken
en goede zaken te doen. De Commis
saris der Koningin in Zeeland doelde
op dit laatste streven, toen hij de
Marlciezaat-tentoonstelling in Veere
opende: „Ik heb wel eens de indruk,
dat burgemeesters en voorzitters van
middenstandsorganisaties in den lan
de steeds in oude boeken en perka
menten studeren, om feesten te kun
nen organiseren, waaraan wat valt
te verdienen," zo zei hij. Maar de
Commissaris voegde daaraan toe, „de
markiezaatfeesten zijn niet gefor
ceerd, want het markiezaat is nog
levend in de geschiedenis." Hetzelfde
standpunt dus als dat van de burge
meester van Veere.
De Commissaris had gelijk, ook
met zijn eerste opmerking: men kan
zich niet aan de indruk onttrekken,
dat er de laatste tijd in Nederland
gesold wordt met historische feiten,
teneinde een gelegenheid te hebben
feest te vieren. Waarom zoekt men
het toch altijd in de geschiedenis?
Is het heden zo arm aan attracties?
Rotterdam bewees toch wel het te
gendeel Daar bouwde men een
grootse expositie op rond de ener
gie van 1955.
Alles bijeengenomen is het te be
grijpen,' dat de historicus van
professie de vele geschiedkun
dige festiviteiten met weinig
enthousiasme begroet en vandaar,
dat de Vlissingse gemeente-archiva
ris zijn twy'fel in het openbaar uit
sprak, ook al zal dan niemand het
markiezaat Veere en Vlissingen wil
len vergelijken met Grobbelendam!
Maar dat in de toekomst bezinning
nodig is vóórdat men een „historisch
feest" gaat organiseren, is duidelijk.
„De geschiedenis herhaalt zich"
pleegt men soms wijsgerig op te
merken. Het is echter uiterst twij
felachtig of de juistheid van dit ge
zegde met herauten, tromgeroffel en
versieringen feestelijk moet worden
geforceerd.
Luchtmacht en tanks in actie
Het Franse leger is Maandag een offensief begonnen tegen Zaianstam-
leden in het Atlasgebergte, die in het afgelopen weekeinde woningen en
eigendommen van Europeanen hebben geplunderd.
Het totaalaantal doden dat sedert Zaterdag in Marokko is gevallen wordt
geraamd op 1000. Een Franse woordvoerder verklaarde, dat de zuiverings
operatie van het leger tussen de kust en de Midden-Atlasbergketen „zeer
krachtig" zal worden uitgevoerd.
In Algerije stonden Maandag Franse kolonisten in de rij bij militaire pos
ten waar wapens werden uitgedeeld, waarmee zij zich zullen kunnen verde
digen tegen mogelijke nieuwe aanvallen op hun leven en goederen. Bij de
botsingen in Algerije, die door de autoriteiten een mislukte opstand worden
genoemd, zijn sedert Zaterdag meer dan 100 Franse militairen en burgers
en meer dan 500 Algerijnse opstandelingen gedood.
Men gelóóft, dat vele iny/oners van
Marokkaanse steden die hebben deel
genomen aan de onlusten van het af
gelopen weekeinde, naar de bergen
zijn gevlucht om aan arrestatie te
ontkomen.
Vliegtuigen van de Franse lucht
macht voerden met machinegeweren
en raketten Maandag onafgebroken
aanvallen uit op kampen van Berbers
en groepen bereden stamleden, die
met oude geweren en messen gewa
pend zijn. Pantserwagens van het
vreemdelingenlegioen drongen schie
tend door in afgelegen dorpen waar
opstandelingen zien verschanst had
den na in het afgelopen weekeinde de
steden Kenifra, Oeed-Zem en Khoerib-
door
In Khoeribga brandden Maandag
nog de fosfaatmynen, die Zondag door
opstandelingen in brand gestoken wa
ren.
Juist gered
Maandag is bekend geworden, dat
de Europese wijk van Khoeribga, die
Zondag door duizenden Marokkanen
omsingeld werd slechts dank zij de
snelle tussenkomst van marine-com-
i lot
als Oeed-Zem trof, bespaard is
ven. Kort voor de komst van de op
standelingen werd alarm geslagen
door een aantal Marokkanen die door
de Europese wijk renden onder het
uitroepen van „berg je, ze komen jul
lie doden".
De benden opstandelingen, die zo
juist een Frans echtpaar en de vrouw
van een Franse marineofficier in han
den gekregen en vermoord hadden,
wei-den in de Europese wijk opge
wacht door de commando's die salvo
na salvo op de opstandelingen losten,
waardoor volgens ooggetuigen tien
tallen Marokkanen werden gedood.
Later vormden de Marokkanen nieu
we groepen, die de Europese wijk van
een andere kant af aanvielen. Ver
scheidene openbare gebouwen werden
in brand gestoken.
Met raketten
Vliegtuig. die per radio waren
gewaarschuwd, vielen daarop met
machinegewéfervuur en raketten de
uitgestrekte wyken rondom de
Europese wijk van Khoeribga aan,
terwijl legionnaires met zware ma
chinegeweren van alle kanten op
(Vervolg op j
5)
GEEN RESULTAAT VERWACHT
Vele Marokkaanse leiders
kwamen over
In een luxueus hotel te Aïx-les-Bains in de Franse Alpen zijn Maan
dag besprekingen begonnen over de toekomst van Marokko.
De besprekingen, die gevoerd worden tussen Franse ministers en ver
tegenwoordigers van alle schakeringen der Marokkaanse openbare me
ning, zyn voornamelijk gericht op het vinden van een formule waarmee
al deze afgevaardigden kunnen instemmen bij de vorming van een re
presentatieve regering voor het protectoraat. Waarnemers achten wel
slagen van deze besprekingen évenwei verre van zeker.
Premier Edgar Faure en de vier mi
nisters die zijn opgenomen in de
Franse commissie die'voor deze „ver-
zoeningsconf eren tie" is samengesteld,
begonnen Maandag de conferentie
met een bespreking met de 108-jarige
f rootvizier van Marokko, El Mokri,
ie waarschijnlijk de oudste staats
man ter wereld is. De functie van
grootvizier komt overeen met die van
premier.
Premier Faure verklaarde na de
ochtendvergadering, dat de conferen
tie is begonnen „in een atmosfeer die
wat zwaar is door de onlusten van
het afgelopen weekeinde, doch", zo
voegde hij hieraan toe, „wy zijn vast
besloten met de Marokkaanse onder
handelaars de grondslagen te vinden
die nodig zyn voor de voox-bereiding
van regelingen, die de toestand
vergt".
Onder de Marokkaanse vertegen
woordigers bevond zich de machtige
Pasja van Marx-akesj, El Glaoui, die
een heftig tegenstander is van de wij
zigingen in de Marokkaanse dynastie,
die de nationalisten eisen.
De commissie zal drie dagen wijden
aan het overleg met de verschillende
nationalistische groeperingen.
De overstromingen in Noord-Ameri
ka. Op de foto is de rivier die door
het plaatsje Torrington in Connecti
cut stroomt, gezwollen tot een woes
tealles verslindende stroom.
Vijf doden door ernstige
botsing nabij Brussel
Tram ramde vrachtauto
Maandagochtend zijn bij een ernsti
ge botsing tussen een tram en een
vrachtauto te Eiseringen naby Brus
sel vijf personen omgekomen en onge
veer vijftig gewond.
Toen de tram, bestaande uit een
motorwagen en drie aanhangwagens,
op weg naar Brussel een helling af
reed, bleef de vrachtauto, een wagen
van vijf ton, met een geblokkeerde
motor op het spoor staan. De motor
wagen ramde met volle kracht de
vrachtwagen, die eerst tegen een sein
paal werd geslingerd en vervolgens
tegen de eerste aanhangwagen, die
zwaar beschadigd werd. Na een twee
de paal langs de weg te hebben ge
raakt, deed de auto de tweede aan
hangwagen kantelen. De benzinetank
vate vlam en even later stond de der
de aanhangwagen in brand.
De zes inzittenden van de auto kon
den zich in veiligheid stellen door tij
dig uit hun voertuig te springen.
OVERSTROMINGSRAMP IN V. S.
Duizenden gezinnen moesten
hun woning verlaten
Het aantal slachtoffers van de overstromingen in de zes Noordooste
lijke staten van de Verenigde Staten is Maandag gestegen tot ruim 200.
Het aantal vermisten is groot.
De totale schade wordt geschat op vele millioenen dollars.
Grote hoeveelheden entstof, o.m. te
gen typhus, zijn naar Connecticut,
Massachusetts en Pennsylvanië ge
zonden. Legervliegtuigen strooien
Werfarbeiders te Nantes
hervatten werkzaamheden
Nadat Zondagochtend in principe
overeenstemming werd bereikt in het
conflict tussen de werfarbeiders uit
Nantes en hun werkgevers, hebben de
arbeiders Maandagmorgen besloten
Dinsdag weer aan het werk te gaan.
Van de 6875 arbeiders, die hun stem
uitbrachten, spraken 5378 zich voor
een hervatting van het werk uit.
BELANGRIJK STREEKCENTRUM
Franse parachutisten en leden van de
Marokkanse politie bewaken een
groep arrestantendie tijdens de
ernstige ongeregeldheden gevangen
zijn genomen.
Het bevolkingsoverschot van de
Bevelanden kan worden opgevangen
Goes behoort niet tot de Zeeuwse steden met grote economische tradities.
Sinds deze plaats voor het eerst wordt genoemd in de 8ste eeuw tot
omstreeks 1880 is er van een glorie, die Middelburg, Zierikzee of Reimers-
waal hebben gekend, geen sprake. Pas na 1880, als het industriële grootbe
drijf en het moderne verkeerswezen in Nederland hun definitieve invloed
doen gelden, is er sprake van een snelle groei, die overigens gebaseerd is
op oude functies: distributiecentrum voor consumptiegoederen en verzamel
punt van de landbouw nu voor een veel wijdere omtrek. De bevolkings
cijfers illustreren deze groei: in 1830 4900 inwoners, in 1880 6400 (1500 meer
in 50 jaar) en in 1955 14.200 (of 7800 meer in 75 jaar).
In 776 wordt de villa Gosaha voor
het eerst naar ons weten genoemd.
Aan de stroom van diezelfde naam
werd 4 eeuwen later een militaire
sterkte oogeworpen, die weer later
het Slot Oostende wordt genoemd,
waaromheen zich bewoning groepeer
de. De hierin opgesloten naamsverkla
ring Ter Gosaha of Ter Goes lijkt
waarschijnlijker dan de afleiding van
het woord gans (Engels: goose) dat
er op zou duiden, dat deze diersoort
terzelfder plaatse eens de schorren
heeft bevolkt.
Goes, omstreeks 1400 tot stad ver
heven, is aanvankelijk een aan de
Oosterschelde gelegen vissersplaats
geweest, waaruit zich echter door
verslechtering -, .n de verbinding met
zee geen belangrijke handelsplaats
heeft ontwikkeld. Daarnaast was het
landbouw- en „winkel"-centrum voor
een beperkte omgeving, sinds het Bie-
zelinge, dat in de 14de eeuw nog een
plaats was met een belangrijker ha
ven en weekmarkt, had verdrongen.
Beperkt, omdat tot ongeveer 1870
toen de Sloedam en de Kreekrakdam
werden aangelegd Zuid-Beveland
een eiland was. Eeuwen daarvoor was
het economische machtsgebied van
Goes zelfs beperkt tot de Watering
bewesten de Yerseke, waaraan de
ng
Zuidwestelyk gedeelte van Zuid-Beve
land in de 17dt en 18de en het eiland
Wolfaartsdijk in het begin van de
19de eevw werden vastgehecht. De
polders in de staart van het eiland
zijn er pas in de laatste twee eeuwen
aan toegevoegd. De Zuid Bevelandse
graanschuur werd aldus sterk ver
groot. Goes streek zyn invloed vele
eeuwen lang dus slechts tot een be
perkt en verbrokkeld gebied uit.
Toch gaf de „invoer" en verwer
king van consumptiegoederen en
de uitvoer van de Bevelandse ge
wassen het leven aan een duidelij
ke centrum unctie, die met een be
scheiden buit» ïlandse handel werd
aangevuld. Zo vermelden de bron
nen, dat de stad in 1602 een aan
deel had in de eerste tocht van de
Oost-Indische Compagnie naar In-
dië. En in 1652 werd een beschei-
de Noordse Compagnie, met han
del op de Oostzee, opgericht.
De verbinding met de zee liep via
de zgn. Oude Haven een overblijf
sel van de Gosaha naar de Ooster
schelde. Verlanding bracht de nood
zaak een Nieuwe Haven, ten Wes
ten van de oude. aan te leggen (1651),
die naar de latere Schenge liep. Ook
deze haven verlandde tegen 1800 en
toen in 1809 de Wilhelminapolder
werd bedijkt, was voortzetting van het
havenkanaal in Noordoostelijke rich
ting nodig (1810). Dit kanaal is nog
gebruik.
steeds i
Geen belangrijke industrie
Een belangrijke industrie-stad is
Goes dus nooit geweest. Trafieken, die
de in buitenlandse handel aangevoer
de goederen veredelden, waren er wei-
nip- in getal, daar die handel, zoals wij
reeds zagen, niet tot grote wasdom
kwam. Alleen de laken- en zoutindus-
trie hebben in de 15de en 16de
eeuw werkelijke bloei gekend, de i
eerste mét voornamelijk plaatselijke u^,
(Vervolg op pag. 7)
DDT uit over grote gebieden van
Pennsylvanië en New Jersey.
Het Amerikaanse Rode Kruis heeft
bekendgemaakt, dat volgens nog on
volledige gegevens 34.169 gezinnen
hun woning hebben moeten verlaten.
Het aantal verwoeste huizen bedraagt
439, het aantal beschadigde bijna
14.000.
In de door de ramp geteisterde ge
bieden treden politie en militairen
streng op tegen rovers. In vele steden
is van zonsondergang tot zonsopgang
een avondklok ingesteld.
Generaal Duval
verongelukt
Franse opperbevelhebber
in Marokko.
De opperbevelhebber van de Fran
se troepen in Marokko, generaal
Francis Raymond Duval, is Maan
dag bij een vliegtuigongeluk om het
leven gekomen.
De kleine Piper Cub waarin de ge
neraal vloog, stortte ongeveer 20 km
van Kasba-Tadla, bij Ored-Zem, neer.
Ook zijn adjudant Chabrol kwam om
het leven.
Generaal Duval is 60 jaar gewor
den.
Het weer in Europa.
Weerrappr 'en van Maandagavond
19 uur.
Stockholm, half bewolkt,
Oslo, onbewolkt,
Kopenhagen, zwaarbewolkt,
Amsterdam, licht bewolkt,
Londen, licht bewolkt,
Luxemburg, onbewolkt,
Bordeaux, onbewolkt.
Parijs, onbewolkt,
Grenoble, regenbui,
Nice, licht bewolkt,
Genève, onbewolkt,
Zürich, onbewolkt,
Locarno, onbewolkt,
Berlijn, zwaarbewolkt,
Frankfort, licht bewoll;
München, onbewolkt.
Wenen, half bewolkt,
Innsbruck, onbewolkt,
Rome. zwaar bewolkt.
Ajaccio. licht bewolkt,
Mallorca, half bewolkt
23 graden
25 graden
26 graden
28 graden
31 graden
27 graden
31 graden
31 graden
29 graden
28 graden
27 graden
26 graden
28 graden
29 graden
29 graden
26 graden
27 graden
28 graden
31 graden
29 graden
31 graden
ZOMER BLIJFT.
Geldig tot Dinsdagavond:
Droog, zonnig en warm weer met
een zwakke tot matige wind uit Oos
telijke richtingen.
ZON EN MAAN
Zon
I Maan
op: 5.19 oncL.19.50
op: 13.44 onder: 22.01
