4
Grondstoffentekort zwakste plek
in Nederlands economie
1
BABY BIJ BRAND IN LEIDEN IN
ROOK GESTIKT
NIEUWS UIT DE KERKEN
MAANDAG 10 JANUARI 1955
PROVINCIALE ZEE 17 V 8 E COURANT
5
GROTE AFHANKELIJKHEID VAN BUITENLAND
Prijzen van vele factoren afhankelijk
(Door onze economische medewerker)
De zwakste plek in Nederlands economie is het ontbreken van grondstof-
stoffen. Zeker, wij hebben steenkool, olie, zout, zand en klei, maar dit zinkt
toch eigenlijk in het niet by al die grondstoffen, die nodig z(jn om in onze
behoeften te voorzien.
Een gevolg van die afhankelijkheid van het buitenland voor grondstoffen
is, dat wy voor grote bedragen moeten invoeren, hetgeen weer mogelijk is
als wy voldoende uitvoeren. Alleen die uitvoer vormt een bedrag van 40 a
45 van ons nationale inkomen, waartegenover de Ver. Staten slechts een
uitvoer van enkele procenten van hun nationale inkomen hebben. Die tegen
stelling typeert heel duidelijk onze zwakte.
Een ander gevolg is dat de prys,
die wij voor die grondstoffen moeten
betalen, niet alleen een factor van
betekenis is voor de particuliere
maar ook voor onze deviezenpot.
Stijgen de prijzen, dan zullen ook
de eindproducten hiervan de invloed
ondervinden maar de Nederlandse
volkshuishouding zal bovendien voor
de aankoop meer deviezen moeten
betalen.
Oppervlakkig redenerend zou een
voortdurende daling van de grond-
stoffenprijzen dus aantrekkelijk zijn.
Inderdaad. Maar het effect hiervan
op de wereldeconomie is ook weer
funest, want de grondstoffenprodu-
cerende landen, zien hun opbrengsten
dalen, de koopkracht wordt lager,
waardoor zij weer minder in het
buitenland kunnen kopen. En dat is
juist voor een land als Nederland,
dat voor een zo belangrijk deel van
zijn nationale inkomen op de export
is aangewezen, extra gevaarlijk.
Het beste is dus dat de grondstof-
fenprijzen zoveel mogelijk stabiel
blijven. Dat wordt ook door de pro
ducent en de consument/fabrikant
ingezien en daarom dat er steeds
weer pogingen worden gedaan om
door internationale afspraken de
grondstóffenprjjzen binnen bepaalde
grenzen te houden. Voor tarwe en
suiker bestaan dergelijke overeen
komsten; voor tin hoopt men er
binnenkort een te sluiten.
Wat zijn nu overigens de vooruit
zichten voor enkele belangrijke
grondstoffen? Dit is uiteraard niet
met zekerheid noch voor een lange
tijdsduur te zeggen? Hoogstens zijn
er enkele tendenzen aan te geven.
Welnu, dan kunnen wij eerst con
stateren, dat de prijzen van diverse
metalen de invloed zullen ondergaan
van de Amerikaanse economie. Als
deze zich volledig zal herstellen van
de teruggang in het afgelopen jaar
en de hausse in alle sectoren weer
sterker zal worden, dan zullen de
metaalprijzen gaan stijgen.
Lood en zink zyn het afgelopen
jaar behoorlijk duurder geworden.
Lood kwam van pl. minus 90 per
ton in het begin van 1954 op pl.
minus 106 aan het eind van het
jaar, een stijging dus van 18
Zink steeg van pl. minus 75 tot
pl. minus 84 per ton, een stijging
van 12 Gezien de vorming van 'n
oorlogsvooorraad (stockpiling) in de
Ver. Staten, lijken de vooruitzichten
voor de producenten gunstig. De
consumenten leggen dus wat men
noemt het loodje.
De tinprjjs vertoont een ander
beeld. Zo op het oog althans. In het
begin van 1954 steeg hij sterk, in het
vooruitzicht van het tekenen van de
tinovereenkomst. De laatste maan
den zakt de prijs weer, zodat uitein
delijk de prijs van 695 per ton op
het eind van 1954 maar 7 hoger
is dan aan het begin van het jaar.
Die dalende prijs van de laatste
maanden is' te wijten aan een sterk
afgevoerde productie van Malakka,
Indonesië en Belgisch Congo. Als de
tinovereenkomst in werking treedt
en men verwacht dat 't in Maart
zo ver zal zijn zal de beheerder
van de pool bij een prijs van 640
tot 720 tin op de markt mogen
kopen. Een stijging van de huidige
prijs is dus op de duur te verwach
ten.
De koperprljs is in 1954 sterk ge
stegen: van 220 tot 290 per ton,
dus met plus minus 32 Rekening
houdende met het geleidelijk stijgen
de verbruik en het steunprogramma
voor de Amerikaanse mijnen lijkt de
statistische positie van dit metaal
sterk.
Opmerkelijk is zeker de stijging
van de rubberprys: in een jaar van
plus minus 17 pence tot plus minus
27 pence, een staging van liefst
60 Dit is te danken aan een gro
te toeneming van het verbruik waar
tegen zelfs de productie van synthe
tische rubber niet opgewassen was.
Blijft de conjunctuur in 1955 goed,
dan zullen er meer auto's gekocht
worden, zal het rubberverbruik nog
sterker stygen en de prijs dus ver
moedelijk eerder aantrekken dan
zakken.
De algemene prosperiteit in de
wereld zal ook de katoenprjjs op
Costa Rica vreest inval
uit Nicaragua
De staat Costa Rica heeft verzocht
om een spoedbijeenkomst van de raad
der organisatie van Amerikaanse sta
ten, welke een beschuldiging van dit
land moet behandelen, dat Nicaragua
een serie acties heeft ontketend, waar
door een „ernstige toestand" is ont
staan.
Nicaragua zou een invasie voorbe
reiden. waardoor de onschendbaarheid
van het grondgebied van Costa Rica
en zijn souvereiniteit in gevaar wor
den gebracht, aldus de beschuldiging.
De klacht zal Maandag in behan
deling worden genomen.
peil houden en zeker zolang de A-
merikaanse regering blijft voortgaan
met de steun aan de boeren.
En nu de dranken. De theeprijs is
in 1954, afgaande op de prijs van
gewone Indiathee in Londen, met
plus minus 60 gestegen. De hoge
prijs blijft nog, totdat wij in de zo
mer zullen weten hoe de oogst in
India zal uitvallen. Valt die tegen,
dan zal de prijs, gezien de toene
mende consumptie nog verder om
hoog gaan.
De cacaopryzen waren aan het
eind van 1954 op hetzelfde niveau
als begin 1954 (notering New York-
se beurs). De enorme stijging in '54
is dus ongedaan gemaakt. Cacao is
een echt kruidje-roer-mij-niet en de
onrust op de termijnbeurzen is on-
fenaam voor de industrie. Het ver-
ruik van cacao stygt echter regel
matig en als een oogst tegenvalt,
zullen de prijzen zeker niet zakken.
Dit stygende verbruik geldt ook
voor koffie. Wel zijn ook de koffie-
noteringen na een stijging aan
zienlijk gedaald, maar zy liggen nog
boven het peil van begin 1954. Een
behoorlijke daling is alleen te ver
wachten, als de oogsten overvloedig
worden.
Nederlandse handel met
China wordt uitgebreid
Een van de leden der Nederlandse
handelsdelegatie naar China, heeft in
Hongkong verklaard, dat ofschoon hij
over de komende vooruitzichten van
de ChineesNederlandse handelsbe
trekkingen niets kon voorspellen, de
handel tussen beide landen uitgebreid
kan worden indien de politieke toe
stand zou verbeteren.
De heer W. van der Laan van het
Amsterdamse „Vekanto", die met vier
andere leden van de delegatie arri
veerde, zeide, dat de getekende con
tracten geen betrekking hadden op
kapitaalsgoederen, waarnaar op het
ogenblik grote vraag in China is. Hij
verklaarde dat de Nederlanders zich
verplicht hadden aan China chemische
producten te verkopen, waaronder
pharmaceutische middelen en derge
lijke en van China o.a. te kopen olie,
vetten, dons, thee, borstelwaren en an
dere dergelijke bijproducten.
De heer C. J. Schaap, hoofd der de
legatie, die verleden week uit Peking
in Hongkong arriveerde, schatte de
waarden der gesloten contracten op
650.000 pond Aterling. De heer Van der
Laan vertelde een aantal fabrieken in
China bezocht te hebben en meende
dat sommige daarvan behoefte hadden
aan nieuwe machinerieën.
in
Verdiensten niet opgegeven
In het kamp Beenderribben bg
Steenwijk is grote onrust ontstaan
doordat men Vrydag, gesteund door
een dertigtal leden van de Rijkspoli
tie, over wilde gaan tot evacuatie van
een aantal Ambonese gezinnen. Het
betrof een overplaatsing naar de
strafkampen te Heythuisen in de
Wieringernieer.
De politie zag zich genoodzaakt
gebruik te maken van politiehonden,
waarbij o.a. de bewoner Saimina ern
stig aan het been werd gewond. De
politie heeft een waarschuwings
schot gelost en van de andere zijde
is geworpen met ketels en blikken.
Tevens hebben kampbewoners met
van spijkers voorziene stokken zich
tegen de politie verzet. Het gevolg
van het gevecht is geweest, dat de
evacuatie niet kon doorgaan.
Het conflict is ontstaan door het
feit, dat een aantal Ambonezen 'van
het salaris, dat zij hadden verdiend
bij de boeren in de omgeving en by
industrieën in Steenwyk, niet een ge
deelte wilden afstaan.
Als de bewoners werken, wordt 60
procent van hun loon ingehouden,
doch zij behouden wel het zakgeld,
dat 3,voor volwassenen en 2.
voor ieder kind bedraagt. De betrok
kenen hebben hun verdiensten niet
opgegeven, waardoor moeilijkheden
ontstonden met de twee betaalmees
ters, die in het kamp door enige be
woners zijn bedreigd.
De Ambonezen hebben Zaterdag
hun standpunt gewijzigd. Zij zijn vrij
willig in autobussen geëvacueerd
naar genoemde kampen.
Sowjets roepen missie
uit Irak terug
De Sow jet-regering heeft besloten
haar diplomatieke missie uit Irak te
rug te roepen. Deze maatregel is het
antwoord op het sluiten van de Iraak-
se ambassade te Moskou, welke slui
ting Vrijdag door het Russische minis
terie van buitenlandse zaken werd
aangeduid als „het bewijs van een
onvriendelijke houding, waardoor de
internationale spanning wordt ver
groot".
De Iraakse regering baseert echter
het sluiten van de ambassade te Mos
kou op overwegingen van bezuini
ging, zoals zij aan de Russische rege
ring op 6 November jJ. liet weten.
Schilders vergiftigd
Bij verfwerkzaamheden in een van
de lokalen van het scheikundig labo
ratorium aan de Bloemsingel te Gro
ningen hebben zich bij enkele schil
ders vergiftigingsverschijnselen voor
gedaan. De 55-jarige schilder J. R. en
twee schildersknechten werden by het
aanbrengen van celluloselak onwel en
moesten naar het academisch zieken
huis worden overgebracht.
De schilder J. R. is in het zieken
huis overleden. De beide andere
slachtoffers maken het thans goed.
Er wordt thans een onderzoek inge
steld.
Een vaartuig met 67 passagiers en ze
ven bemanningsleden, de „Diafana", is in
het Meer van Maracaiho (Venezuela) te
gen een boortoren gevaren en gezonken,
aldus werd uit Caracas gemeld. De lijken
van zeven opvarenden zijn geborgen, ne
gentien personen worden nog vermist.
"SteiK
OUDERS WAREN UIT
Andere kinderen op het nippertje
gered
Zaterdagavond heeft in een woonhuis aan de Burchtsteeg te Leiden een
felle brand gewoed, waarbij een baby van zeven maanden om het leven is
gekomen. Het huis werd bewoond door de familie Cornelisse, bestaande uit
de ouders en zeven kinderen. De vader en moeder waren met drie kinderen»
uitgegaan, terwijl op het gasstel het avondeten stond. Zij lieten een negen
jarige jongen, twee kleinere jongens en de 7 maanden oude baby Ria achter.
aan de brandende gaspitten lucifers
aan, en staken daarmede de inhoud
van een prullemand in brand. Toen
Schietpartij bij een
arrestatie
Na inbraak te Rotterdam
De politie te Rotterdam heeft de
24-jarige olieman T. v. d. B. en de 21-
iarige expeditieknecht C. V., beiden
te Rotterdam aangehouden nadat
zij een inbraak hadden gepleegd in
een woonhuis van een dokter aan de
Schepenstraat te Rotterdam. Zater
dagavond laat zagen enige politie
agenten de mannen in een portiek in
de Schepenstraat verdwijnen. Zy
gingen op onderzoek uit en zagen
liet tweetal opeens uit het dokters
huis te voorschijn komen.
De p.olitie-agenten trokken htm pi
stool en sommeerden de mannen de
handen omhoog te steken. Zoals later
bleek, hadden zij geld, sigaretten en
chocolade gestolen, doch één hunner
had ook een dolk meegenomen.
Opeens haalde hij dit voorwerp te
voorscbyn en dreigde de politieman
nen. Eén der agenten, die geen risico
wilde nemen, schoot de man door het
linkerbovenbeen. Hij werd niet ern
stig gewond en nadat hy in het zie
kenhuis Ooolsingel was behandeld
werden beide mannen achter slot en
grendel gezet.
de oudste jongen van negen laar dit
bemerkte, sloeg hij onmiddellijk
alarm uit een raam van de eerste
étage. Op dat moment greep het vuur
echter reeds zo snel om zich heen dat
buren en voorbijgangers de grootste
moeite hadden de drie jongens uit het
brandende huis te redaen. Enkele
ogenblikken later arriveerde de
brandweer, die na vernomen te heb
ben dat op de tweede étage nog een
baby lag, onmiddellijk alle pogingen
in het werk stelde om ook dit kind te
redden. Men slaagde erin de baby
naar buiten te brengen doch deze
bleek reeds door rookverstikking om
te zijn'gekomen. De brandweer wist
daarna het vuur in korte tijd meester
te worden, doch toen waren de eerste
en tweede étage reeds volkomen door
het vuur verwoest.
Tragische afloop van
echtelijke twist
In de nacht van Vrijdag op Zater
dag heeft de 82-jarige J. A. H. wo
nende in de .Melis Stokelaan te Den
Haag, tijdens een echtelijke twist
zijn 66-jarige echtgenote. H. J. H. B.,
met een hamer op het hoofd gesla
gen. De vrouw moest in het zieken
huis Zuidwal worden opgenomen. H.
heeft later zelfmoord gepleegd.
De toestand van de vrouw is goed.
Zij had enkele hoofdwonden opgelo
pen, die echter gehecht konden wor
den. Het slachtoffer blijft evenwel in
het ziekenhuis.
Zaterdagmorgen arriveerde f»t de ha
ven van Den Helder het opleidings
schip ..Snellius", dat drie jaar in
Nieuw-Guinea is geweest, terug in
ons land. Het schip tijdens het af
meren i» de haven van Nieuwediep.
Inwisselbaarheid der
Europese valuta's
Conferentie te Parijs
Het Engelse ministerie van finan
ciën heeft bekend gemaakt, dat deze
weck te Parijs twee belangrijke bij
eenkomsten van de ministerraad der
Organisatie voor Europese Economi
sche Samenwerking zullen worden ge
houden.
Op 12 Januari zal dc commissie uit
de ministerraad, die belast is met de
bestudering van het vraagstuk der
valuta-inwisselbaarheid, bijeen komen
en op 13 en 14 Januari zal de voltallige
ministerraad vergaderen. De beide
vergaderingen zullen worden gepre
sideerd door de Engelse minister van
financiën, Richard A. Butler.
Volgens het Engelse ministerie van
financiën hoopt men, dat de bijeen
komsten zullen leiden tot een begin
sel-overeenkomst inzake de vorming
van een Europees fonds, dat zou moe
ten dienen om de landen te helpen,
die tot herstel der inwisselbaarheid
van hun valuta overgaan.
De ministerraad aal in zijn plenaire
zitting o.m. de positie van Frankrijk
bespreken voor wat betreft de vrij
handels-verplichtingen van dit land,
alsmede het gehele vraagstuk van de
vrijmaking van het handelsverkeer.
Torenbouw in Brussel
Hoger dan Eilfeltoren
De Belgische regering overweegt,
zoals reeds gemeld, plannen om voor
de wereldtentoonstelling van 1958 in
Brussel de hoogste wolkenkrabber ter
wereld te bouwen.
Het blad „La Derniere Heure" meldt
thans, dat de wolkenkrabber 500 me
ter hoog zou moeten worden met bo
venop een televisiemast van 135 meter
lengte. Dit gebouw, dat tweemaal zo
hoog zou zijn als de Eiffeltoren in Pa
rijs en 120 meter hoger dan het „Em
pire State Building" in New York,
zou 25 verdiepingen krijgen. De door
snede aan de basis zou even groot zijn
als de hoogte, aldus dit bericht.
TUSSEN DE OUDERS
„In de „Rotterdamse Kerkbode" schreef
de bekende Rotterdamse predikant ds G.
van Veldhuizen onder .de titel „Tussen de
ouders" het volgende:
„Daar zat ik ergens temidden van vele
ouders op een schoolavond. Ik moest daar
wat vertellen, maar dat zou pas later op de
avond gebeuren en dus liet ik het voorpro
gramma prettig over me heen gaan. Op
zichzelf vormt dat de meest juiste voorbe
reiding tot het eigen aandeel: dat zo ergens
tussen de toekomstige hoorders in zitten,
ver van de hooghartige bestuurstafel, waar
aan men feitelijk diende plaats te nemen.
Aan dergelijke tafels mag dan in ons demo
cratische landje het voordeel verbonden zijn
van iets minder ongemakkelijke stoelen dan
die, welke men de schare presenteert, maar
het nadeel is dat men daar niet de couleur
locale kan proeven; niet kan luisteren naar
wat de aanwezigen zo onderling opmerken;
enkel verneemt, wat de eeuwige oppositie te
berde brengt, maar weer niet hoe de zaal
daarop reageert. Daarom: voor mij een
plekje onder de mensen in het warm klop
pende hart van de zaal, ook al kan men daar
verbijsterende opbaringen beleven.
De openbaring van deze avond was de
volgende. Vlak voor me zaten twee moeders,
die hun kinderen dus, naar deze Hervormde
school zonden. Ze hadden het over de lessen,
over de kinderen, over het onderwijs als zo
danig en over de docenten van hun pupillen.
Het was een vlak gesprek van twee dames,
die elkander voordien niet kenden en die be
zig waren om de tyd te vullen, terwijl een
gehaaid en gebekt mannetje verderop naar
aanleiding van de notulen venijnige dingen
stond te beweren waar zij zich geen klap
voor interesseerden. Niemand trouwens en
we betreurden het unaniem dat geen presi-
dentale hamer dat bekje dicht sloeg. Maar
toen zei de ene dame tegen de ander: „Ja,
en dan die bijbelse geschiedenis, hè! Dat
vraagt ook wel veel tijd, maar nou, ja, ge
vaarlijk is het niet voor ze, en die school is
nu eenmaal zo vlak by onsen de ande-
re antwoordde: „Dat vinden wij óók, maar
weet u, mijn man zegt altijd: dat slijt wel
op den duur!"
Op dat moment werd het mannetje rond
uit grof en de voorzitter reageerde dien
overeenkomstig en ontnam hem het woord
om het aan de van elders gekomen spreker
aan te bieden. Ik kon me dus niet in het ge
kout dezer dames mengen. Ook lag mijn on
derwerp op een zo ander terrein dat ik geen
kans zag om hun gesprek er bij te slepen.
Ik diende te berusten, maar het zit me nog
immer hoog. En dat „het" wat me hoog zit,
bestaat uit onderscheiden punten.
Vooreerst dit: deze zo vriendelijke keuve
lende dames waren in feite meer dan de
mannelijke debater bezig om door hun tong
dood en verderf te zaaien. Zy waren name
lijk doende om de onderwijzer van hun
kroost af te slachten. Het stemt tot een on
rustige dankbaarheid dat ze zulks niet be
seften: ze bedoelden het volstrekt niet
kwaad vandaar onze dank en ze wis
ten niet wat ze zeiden vandaar onze on
rust! Maar zy waren verre van ieder begrip
ten aanzien van een paedagoog. Een paeda-
goog is namelijk geen Ieermachine, geen
automaat waarin men wat salaris werpt om
er allerlei leerstof uit te voorschijn te lok
ken. Een paedagoog is iemand met een
overtuiging- en hij verdient als zodanig ern
stig genomen te worden. Het doet er in dit
verband nauwelijks toe welke overtuiging
hij bezit: of hij christen is dan wel humanist
rooms of turks, anti-revolutionnair of com
munist. In elk dezer gevallen dient hij name
lijk het onderwijs met inzet van zijn hele
persoon. Hij wil de kinderen leis meegeven.
Non scolae sed vitae docet, oftewel, hij on
derwijst niet enkel voor de schooljaren maar
voor het ganse leven. Maar zie daar, twee
genoegelyk kwebbelende moeders gooien al
zijn overtuigingen overboord en beschouwen
hem louter als klassemeubel, als neutraal
bord of bank of stoel, als krijtje of als bord-
veger, kortom als ding en niet als mens. En
dit is de moord op de onderwijzer in koelen
bloede gepleegd en zonder dat er een haan
naar kraait.
DOMINEESVROUWEN
In „Kerk en Wereld" schrijft ds A. Faber
over „dominees vrouwen!:
„Dr G. D. J. Schotel vertelt in zijn nog al-
tyd lezenswaardig boek over de Openbare
Eredienst der Ned. Herv. Kerk in de 16e,
17e en 18e eeuw allerlei bijzonderheden pver
het moeizaam tempo en de zwaarwichtige
levensstijl der hervormden uit die tijd. Zo
zouden wij het niet meer begeren. Ik vertel
U bijvoorbeeld wat te lezen staat op bldz.
360 en 361 over een beroemde kanselrede
naar, een zekere prof. Brouwer uit Dor
drecht; deze was in wyde omtrek beroemd
om zijn urenlange preken, waarin hij allerlei
heel- en half-geleerde zaken breedvoerig
uithaalde. Hy werd zo gerespecteerd zegt
Schotel, dat zijn eigen vrouw, als hij uit de
studeerkamer het woonvertrek betrad voor
hem opstond en neerboog.
Ik weet niet precies wat mijn vrouw te
gen me zegt als ik uit de studeerkamer kom
en ik ben ook niet verplicht U dat aan
uw neus te hangen maar het heeft
meestal met zeer profane zaken van doen en
in elk geval hoeft ze niet voor me op te
staan en te neigen. De dominees zyn vrijer
geworden dan vroeger, en hoeven niet meer
in een glazen huisje te wonen, maar de do
mineesvrouwen zijn minsten evenzeer vrijer
geworden en zelfstandiger tegenover hun
eerwaarde huisbazen. Ik weet ook wel ge
vallen, waarin vader-dominee er danig on
der is geraakt, maar dat zal vroeger ook
wel zo geweest zijn, zelfs wel bij grote kan
selredenaars, die op c.e preekstoel veel, maar
in de huiskamer weinig durfden op te mer
ken. Want voo"" de wereld „grote" mensen
zyn thuis vaak maar griezelig klein.
We hebben in de laatste halve eeuw mee
gemaakt, dat de domineesvrouw geëmanci
peerd is; dat betekent, dat ze uit de keu
ken en de naaikamer achter een schrijfma
chine terecht kwam en met vulpennen,
schrijfmachines en voorzittershamers is
gaan opereren. Hoor-commissies zitten al
tijd te vissen, wat mevr.-van-de-dominee ln
de gem. allemaal doet: of ze de Zondags
school leidt en de vrouwenvereniging en het
zangkoor, en nog veel meer zaken aan haar
hoofd heeft. Ik weet zelfs wel gevallen waar
de domineesvrouw haar man op huisbezoek
stuurt als zij vindt, dat dat weer eens nodig
is en ze hem thuis wel even kan missen
(schoonmaak en zo). Het wordt tjjd dat de
dominees op hun vryheid gaan passensoms
zullen ze wel eens met heimwee in Schotel
lezen!"
BUITENKERKELIJKHEID IN FRIESLAND
Vorige maand is aan de R.K. universiteit
te Nijmegen gepromoveerd tot doctor in de
theologie op een proefschrift over de bui
tenkerkelijkheid in Friesland, pater M.
Staverman O. F. M. Pater Staverman merkt
in zyn proefschrift op, dat reeds in 1889
7van de bevolking van Friesland tot geen
enkel kerkgenootschap behoorde.
„De verklaring voor de geloofsaval is
daarin te vinden, dat hier de band tussen
kerk en volk en dientengevolge ook de be
trekkingen tussen individu en kerk van
oudsher weinig diep en sterk waren ge
weest, zodat de Ned. Herv. Kerk nauwelijks
nog als volkskerk beschouwd Jcoh worden".
Vervolgens gaat pater Staverman de door
werking van het proces in latere jaren na,
waarby vooral in het Noord-Westen en het
Zuid-Oosten van Friesland de tegenstelling
tussen het agrarische kapitalisme en het
agrarisch proletariaat groeide. „Dit werkte
in de Hervormde kerk door: de grote invloed
van landheren en boeren op de samenstel
ling van de kerkelijke colleges op het be
heer der kerkelyke goederen en op heel het
kerkelijk bestel gaf aan de Hervormde kerk
een zeer eenzijdige sociale structuur en ver
vreemdde haar. meer en meer'van de noden
en zorgen en van het leven van het platte-
lands-proletariaat. Het ontbindingsproces
van de religieuze gemeenschap werd nog
bevorderd door de strijd tussen de kerkelyke
richtingen".
In een nabeschonwing geeft dr Staver
man een soclaal-wetcnschappelyke diagnose
en therapie. Hij zegt o.m.:
„Dat de volkskerk tot ontbinding kwam,
dat deze ontbinding het verschijnsel der bui
tenkerkelijkheid opriep en dat in de buiten
kerkelijke w ereld zo weinig geloof meer ge
vonden wordt, hangt ten nauwste samen
met het verval van de samenleving, waarin
vitale tradities verstarden en afstierven, zo
dat het volk steeds meer verstoken raakte
van fundamenttele waarden. Het apostolaat
zal daarom gericht moeten zijn op de hele
mens en de hele samenleving, en vanuit een
theologische visie moeten streven naar een
aangepast herstel van christelijke tradities,
zodat de christelijke Inzichten en werkelijk
heden weer gaan leven in de menselijke sa
menleving".
SAMENWERKING IN LIMBURG
De classicale vergadering van Maastricht
der Ned. Herv. kerk en de classis Maastricht
van de Geref. Kerken hebben een commissie
benoemd om met elkaar samen te spreken
over de mogelijkheid van een nauwer con
tact op verschillend gebied. De beide com
missies kwamen in een vergadering te Heer
len tot overeenstemming en stelden een ont-
werp-overeenkomst op, waarin zy uitspra
ken in plaatselijk verband te willen samen
werken op het gebied van de evangelisatie,
colportage, bijbel- en protestantendag en
gemeenschappelijke actie ten behoeve van
reformatorisch opbouwwerk in het Zuiden.
Bij deze samenwerking zal worden geweerd
op het terrein van leer en leven, wat de fun
damenten der kerk aant .st. Tot deze funda
menten of grondslagen der kerk wordt ge
acht te behoren hetgeen neergelegd is in de
basis van de evangelische alliantie.
