BIETENCAMPAGNE WEER AAN DE GANG
Dinteloord', 's wereld grootste
fabriek van beetwortelsuiker
Suikerfabrieken kunnen nog steeds
niet op volle toeren draaien
suiker is een lange weg
„Kanonniers" in actie
Stel U voor, dat de Berlijnse apotheker Markgraff,
die in 1747 tot de ontdekking kwam dat inheemse bie
ten ook suiker bevatten, nu twee eeuwen later eens
door het West-Brabantse landschap zou dwalen. Zo
als bij iedereen, zou zijn aandacht getrokken worden
door de machtige gebouwencomplexen onder Stam
persgat, Zevenbergen en Roosendaal. Maar groter
nog zou zijn verbazing zijn, wanneer iemand hem ver
telde, dat dit suikerfabrieken waren, eigenlijk dus re
sultaten van zijn ontdekking.
Voor ons is het op het oog niets „nieuws1' meer.
leder najaar zien we immers schepen en treinen vol
bieten op weg naar de suikerfabrieken. En we leerden
het reeds op school: suiker komt, behalve uit het sui
kerriet, ook uit suikerbieten. Maar bezocht U wel eens
een suikerfabriek? Waarschijnlijk niet. Wanneer een-
Machtige electrische kranen laten hun grypers in de ruimen van de
schepen vallen om de bieten uit Zeeland, Brabant, Haarlemmermeer, Noord-
Oostpolder en het verre Noorden op de losplaatsen te storten. Als het goed
is millioenen kilo's per dag, want de grote „slok-op" Dinteloord kan er ge
makkelijk acht millioen kilo per etmaal verorberenDe fabrieken te Zeven
bergen en Roosendaal zyn met drie millioen kilo iets „bescheidener". Hui
zenhoge bergen van bemodderde bieten stapelen zich op, om straks hun
weg naar de grote ketels te zoeken. Op andere losplaatsen van de uitge
strekte fabriekscomplexen komen de boeren uit de omgeving in haast ein
deloze colonnes wagens hun bieten afleveren, terwijl op de fabrieken te
Zevenbergen en Roosendaal ook de spoorwegen iedere avond en nacht vele
tientallen wagons met bieten aanvoeren.
Intussen hebben de bieten reeds
maal de kolossale fabrieken aan de campagne zijn
begonnen, de machtige organisatie dag en nacht op
volle toeren draait en werkweken van 168 uren maakt,
is hiervoor ook niet veel tijd en gelegenheid. Eigen
lijk jammer, want voor de leek is het bezoek aan zo'n
bedrijf niet minder dan een openbaring. Niet alleen
om het interessante van het fabricageproces, maar
meer nog wordt men geïmponeerd door het geweldige
apparaat dat ieder bedrijf vormt.
Onder leiding van drs. M. J. Smit, adviseur van de
Verenigde Coöp. Suikerfabrieken, een man vergrijsd
in de suikerindustrie, mochten we een rondgang ma
ken over de fabrieken te Dinteloord en Zevenbergen.
Het bezoek kon slechts vluchtig zijn, want om alles
grondig te bekijken zouden er dagen nodig zijn.
peraturen gesplitst in ongebluste
kalk en koolzuurgas. Wanneer de
kalk haar werk als zuiveringsmiddel
heeft gedaan, moet zij weer uit het
Een seintje van de fabriek brengt
de „kanonniers" in actie. De water
kanonnen worden in stelling ge
bracht op de bietenhopen en met een
druk van 3 atmosfeer worden de bie
ten door de goten gespoeld om hun
weg naar de fabriek aan te vangen.
Onderwijl stapelen in de tarreerlo-
kalen de mandjes met monsters zich
op. Uit iedere party van ongeveer
8000 kg is een monster genomen, om
de tarra en het suikergehalte te be
palen, aan de hand waarvan de boer
straks zal worden uitbetaald.
Nauwkeurig worden de monsters
gewogen, gewassen en opnieuw ge
wogen om de tarra te bepalen.
Vierduizend van deze monsters per
dag gaan er op de drie V.C.S.-fabrie-
ken door. In het laboratorium worden
deze monsters gewogen en gefil
treerd, totdat met een vernuftig op
tisch instrument van elk monster het
gehalte kan worden afgelezen.
kanonniers in actie
de fabriek bereikt. In een eindelo
ze stroom spoelen de honderddui
zenden kilo's door de wasmolen,
waar grote stalen wieken de bie
ten voortwentelen op weg naar de
snymachines.
In de kolossale hal met een warnet
van transportbanden en lange batte
rijen ketels, gaat dan het „kook"-
proces beginnen. In de diffusie-batte
rij wordt de suiker uit de snydsels op
gelost. De snydsels verhuizen dan
naar de pulpafdeling om daar tot nat
te of droge pulp verwerkt te worden.
Het overgebleven ruwe zwarte sap
ziet er nog weinig appetijtelijk uit.
Het moet nog gezuiverd worden
metongebluste kalk.
Op het fabrieksterrein liggen grote
hopen kalksteen, afkomstig uit de
kalksteengroeven aan de Belgische
maasoevers. In eigen kalkovens
wordt de kalksteen onder hoge tem-
suikerkristaTlennog overdekt
met een dun laagje stroop
sap worden verwijderd, waarvoor het
koolzuurgas wordt gebruikt. Het
klinkt allemaal maar eenvoudig,
maar wie een blik slaat in de mach
tige hal met tientallen ketels en hon
derden meters leiding weet wel beter.
In de filterpers blyft tenslotte de
koolzure kalk als schuimaarde ach
ter, welke een waardevol kunstmest
vormt.
Borrelend en schuimend vervolgt
intussen het sap zijn weg door de ver
dampingsstations om ingedikt te
worden, totdat tenslotte de centrifu
ges bereikt worden. Hier voltrekt
zich voor de leek het ..wonder". De
suikerkristallen, nog overdekt met
een dun laagje stroop, stromen als
een bruine bry in de roterende ketels.
De stroop scheidt zich hierin af en
plotseling zetten zich dan de suiker
kristallen tegen de wand af. Met hou
ten spaanscheppen wordt de suiker
verwijderd en nadat zij daarna nog is
gedroogd en afgekoeld vindt zij de_
weg naar de magazijnen. Ook weer
enorme hallen, waar onder het nauw
lettend toeziend oog van de fiscus-
ambtenaren dit vanwege de ac
cijns! de tienduizenden zakken
worden opgeslagen, om straks hun
tocht naar de consument aan te van
gen.
In Dinteloord staan batterijen van
verdampingsketels opgesteld.
Stroop voor de huisvrouw.
ABNORMALE CAMPAGNE
grond komt er in de bezinkingstanks
op de fabrieken terecht. Genoeg om
er een hectare grond één meter mee
op te hogen! Bovendien geeft de ho
ge tarra veel extra werk op de fa
brieken. Zelfs moet men nu af en
toe de transporteoten op de terrei
nen uitgraven, daar dc grote hoe
veelheden grond de afvoer van de
bieten bemoeilijken.
Doch, zo heeft bijna iedere cam
pagne weer haar problemen, al is
het dan dit jaar wel bijzonder!
Aanvoer van bieten nog onvoldoende
Duizelingwekkende cijfers.
Is het niet interessant om te ijj
weten dat de V.C.S.-fabriek
Dinteloord, de grootste beet-
jt; T
wortelsuikerfabriek ter wereld,
•fc
in staat is 7000 ton suiker per
week te produceren? Wanneer
deze weekproductie een3 op
vrachtauto's van vijf ton zou
worden geladen, zou men er
1400 nodig hebben, die een stoet
van 10 kilometer zouden vor-
t- men. En dan te weten dat men
omstreeks 1870 op de suiker-
i! fabriek te Bergen op Zoom met
'fi een productie van 1000 zakken
suiker per week niet ontevre-
den was.
Alleen de fabriek te Dinteloord ij:
kan met haar weekproductie
-ie
v- reeds voorzien in de sujkerbe-
hoefte van geheel Nederland
ij; voor één week.
Enorm zijn echter ook de be-
hoeften van de drie V.C.S.-fa-
brieken. Voor het opwekken
van electrische energie worden
ij! bij een verwerking van 900 mil-
iioen kg bieten, maar even in
een paar maanden tijd, 45.000
ton kolen door de machtige
ovens verslonden. Twee-en-der-
tig duizend gezinnen met elk
twintig mud zouden er een hele ij;
winter van kunnen stoken! Bo-
vendien zijn er voor deze drie
fabrieken in de zomermaanden
90 schepen van 300 ton nodig
!jj om de kalksteen uit België te ij:
halen, welke eveneens onmis-
baar is bij de suikerfabricage.
Er worden nauwkeurige proeven
genomen.
Ongeveer een maand is de bietencampagne nu aan de gang en nog
steeds kunnen de drie V.C.S.-fabrieken door onvoldoende aanvoer van
bieten niet op volle capaciteit draaien. „In al mijn acht-en-dertig dienst
jaren heb ik dit nog nooit beleefd", zo vertelde drs M. J. Smit, algemeen
adviseur der Verenigde Coöperatieve Suikerfabrieken, toen hy ons over
de machtige bedreven te Dinteloord en Zevenbergen rondleidde. De in
vloed van de weersomstandigheden, die alle werkzaamheden in de land
bouw heeft verlaat, doet zich danig gelden. De drie fabrieken die een
slordige 13.000 ton bieten per dag kunnen verwerken of wel de inhoud
van 650 spoorwagons, kunnen thans nog slechts op 80 tot 95 procent
van de capaciteit draaien. Hierdoor is men reeds ongeveer een week op
het tijdschema achter geraakt. De drie fabrieken verwachten ruim 900.000
ton, waarmee men rond 15 December gereed had kunnen zijn. Nu zal het
echter wel een weekje later worden.
De huizenhoge bergen bieten op de
losplaatsen aan de fabrieken, ma
ken op de bezoeker een geweldige
indruk. Voor de suikermensen die
dagelijks met millioenen kilo's re
kenen, betekenen ze maar weinig.
„Neem daar zo'n hoop", zegt de heer
Smit. „Het is een twe-- millioen ki
lo. In zes uren zijn deze in Dintel
oord verwerkt". Dag ex nacht wordt
er doorgewerkt, terwijl bovendien
nog een voorraad moet worden ge
vormd voor Zondags, waarop geen
aanvoer plaats vindt, zodat men kan
nagaan, dat enorme hoeveelheden
bieten nodig zijn.
Maar ja, de boeren kunnen nu
eenmaal geen ijzer met handen bre
ken, zodat men het noodgedwongen
op de fabrieken voorlopig nog wat
langzamer aan moet doen. Dit le
vert natuurlijk verliezen op, doch
aan de andere kant staan hiertegen
toch ook wel enige winstpunten. De
suiker wordt nu nog méér uit de pulp
gehaald, terwijl ook de suikerver-
liezen in de hopen op de losplaatsen
geringer zijn.
mische omzetting, als gevolg van
warmteontwikkeling, verliezen van
0.1 k 0.2 suiker optreden. Wan
neer men bedenkt, dat 0.1 voor
de drie fabrieken zo ongeveer neer
komt op 9000 zakken suiker a 40.-
360.000, dan mag dit lichtpuntje
wel meegerekend worden.
Met het verlengen van de campag
ne wordt echter het vorstrisieo gro
ter. Vorst kan men in de bieten
campagne slecht gebruiken, daar
hierdoor veel rot kan optreden. Men
hoopt dus maar, dat dit jaar Koning
Winter zich zeker niet vóór de Kerst
dagen zal aandienen.
Het suikergehalte biyft niet bijzon
der hoog. Over het gehele land ge
rekend komt men rond de 15 Vz %-
hetgeen gezien de buitengewoon
slechte weersomstandigheden, eigen
lijk toch ook weer niet tegenvalt.
„EXPORT" VAN GROND
Een ander probleem dat dit jaar
bijzondei ^terk naar voren komt, is
de hoge tarra. Alweer zijn het de
weersomstandigheden, met daarnaast
de minder goede verzorging, welke
hiervan de oorzaak zyn. Dikke, vette
hompen klei blijven aan en tussen de
bieten zitten. Men komt nu op een
gemiddeld tarrapercentage van 20
hetgeen ongeveer de helft méér
is dan normaal.
Een kostbare zaak voor de fabrie
ken, daar nu eenmaal de vervoer
ders ook voor de grond betaald moe
ten worden. En voor de boeren bete
kent het bovendien een grote „ex
port" van goede grond van de be
drijven naar de suikerfabrieken.
Drs. Smit rekende het ons even vlug
voor. Honderd zestig millioen kg
Wanneer anders de bieten enkele
dagen in hoge bergen opgestapeld
moeten liggen, kunnen door de che-
tienduizenden zakken worden
opgeslagen
