Tweede Blad
Kroniek van den dag
De toekomst van Noorwegen.
Nu er in de ontwikkeling van de poli
tieke situatie in Europa, welke voor het
oogenblik haar zwaartepunt vindt in het
bezoek van den leider der Spaansche
Falangisten en minister van binnenlandsche
zaken, Serano Suner, aan Rome eenige stil
stand is gekomen, is er gelegenheid, ons
bezig te houden met het Noorsehe vraag
stuk, dat door de radioredevoering van
den Commissaris Terboven een nieuwe en
brandende actualiteit heeft gekregen. Im
mers, in deze redevoering werd een streep
gezet onder het verleden, het nieuwe
tijdperk werd aangekondigd en hoezeer dit
zal afwijken van de orde, die werd afge
zworen, blijkt wel uit de door Terboven uit
gevaardigde decreten. Noorwegen wordt
ingeschakeld in een Duitsche orde en on
willekeurig vraagt men zich af, of deze
nieuwe orde, wat Noorwegen betreft een
vooruitlóopen is op de toekomst, of dat
men hier slechts te doen heeft met een
overgangsmaatregel, zonder dat daaraan
bepaalde conclusies ten aanzien van de
toekomst mogen worden vastgeknoopt.
Wat de Duitsche bedoelingen zijn met
Noorwegen, is een aangelegenheid, waax-
over men zich ook in officieele kringen
in het Derde Rijk nog niet in positieve be
woordingen heeft uitgelaten. Dit echter
schijnt toch wel te mogen worden aange
nomen: de gebeurtenissen in Noorwegen
staan niet op zich zelf. Zij houden nauw
verband, niet slechts met de Duitsche oor
logvoering tegen Engeland, zij staan ook
in relatie tot de Duitsche oorlogvoering
tegen Engeland, zij staan ook in relatie
tot wat zich in andere landen sedert den
negenden April heeft afgespeeld. In het
eene land gaat deze ontwikkeling met
minder schokken gepaard, dan in het
andere. Het meest pakkende voorbeeld is
wel Frankrijk, waar zich toen het tot de
erkenning kwam dat de Duitsche organisa
tie en de Duitsche wapenen verre supe
rieur waren aan wat de geallieerden op
deze punten te zien hadden gegeven, een
revolutie heeft voltrokken, deels uit dépit
over de geleden nederlaag, deels ook, om
dat zich reeds lang voor den oorlog in
Frankrijk krachten hadden aangediend, die
den Duitsch-Italiaanschen koers als juist
hadden aanvaard. Frankrijk is door de
bittere ontgoocheling van den oorlog tot
andere inzichten gekomen. En een zoo
danige revolutie het ligt reeds in het
woord besloten maakt in een volk iets
kapot, nu de oude waarden zoo radicaal
verstoord worden. In Zwitserland voltrekt
zich dit proces ongetwijfeld veel meer langs
lijnen van geleidelijkheid, maar dat ook
hier een kentering bezig is zich, zij het
schoorvoetend, baan te breken, is onmisken
baar. In Roemenië heeft de inschakeling
in het project der spilstaten zich weer
op een andere wijze geopenbaard, maar in
alle landen, op welke wijze zij ook b(j het
Europeesche conflict betrokken zijn, is
deze inschakeling in de nieuwe orde op
gang gebracht. Het is de onontkoombare
tendenz van dezen tijd. Zonder nu vooruit
te loopen op de toekomst, mag toch wel
als vaststaand worden aangenomen, dat
ongeacht de afloqp van den oorlog deze
tendenz in het continentale Europa over
wegend zal doorwerken.
Terugkeerend tot Noorwegen, valt in de
eerste plaats in het oog de bijzondere po
sitie, waarin het land zich na den negen
den April heeft geplaatst gezien. De ge
schiedenis zal uiteindelijk het oordeel uit
spreken over wat de oorlogvoerenden el
kander in de wederzijdsche witboeken heb
ben venveten. Noorwegen echter heeft zich
reeds ten tijde van het Altmark-incident,
dat men zich ongetwijfeld zal herinneren,
laten kennen van een zijde, die bezwaar
lijk in ovex-eenstemming kon worden ge
acht met de beginselen eener strikte neu
traliteit. Noorwegen heeft gedurende den
tijd, dat het tot de neutralen kon worden
gerekend, er een politiek op na gehouden
van knipoogen naar links en knipoogen
naar rechts. Men mag daar de Noorsehe
regeering geen verwijt van maken, wan
neer men in aanmerking neemt de weinig
benijdenswaardige positie, waarin het land,
mede door de militaire ontwikkeling in
Finland, was geraakt. Het zat tusschen
de verschillende vuren in, de oorlogvoeren
den betwistten elkander niet slechts het
Zweedsche ijzererts, maar bovendien de
toegangen tot de Oostzeebekken. En Noor
wegen, in het verlangen, om zelf bulten
het conflict te blijven, streefde er naar
beide partijen te vriend te houden. En juist
deze neutraliteitspolitiek, die niet vrij was
van eng-zakelijke bijoverwegingen, werd
het land noodlottig. Temeer, waar in
Noorwegen stroomingen vielen te onder
kennen, die doelbewust aanstuurden op een
toenadering tot Duitschland. Men heeft in
Noorsehe regeeringskringen de beteekenis
dier beweging ongetwijfeld onderschat,
maar uit de omstandigheid, dat de regee-
ring-Nygaarsvold aan deze waarschuwin
gen geen gehoor verleende, viel uiteraard
gemakkelijk een pro-geallieerde gezindheid
van de regeering te distilleeren. Zooals ge
zegd, over wat zich om de beheersching
van de Noorsehe wateren en van de Oost-
zeetoegangen heeft afgespeeld, zal de ge
schiedenis haar oordeel geven. Nu is ook
c'.eze zaak nog teveel verduisterd door
kruitdamp.
Thans heeft Noorwegen, naar de Rijks
commissaris Terboven, mededeelde, een
nieuwe regeering. Met de vorming dezer
regeering is een einde gekomen aan de
werkzaamheid van den bestuursraad, die
reeds kort na den inval iri Nooxwegen werd
ingesteld, om de loopende zaken af te
doen. De nieuwe maatregelen, welke Tex--
boven aankondigde hebben de beweging
„Nasjional Samling (nationale aaneenslui
ting) op het kussen gebracht. Tevoren had,
naar men zictf zal hex-inneren een regeering
onder leiding van Quisling stichter van
„Nasjional Samling" het bestuur van
Nooxwegen ter hand genomen, doch haar
werkzaamheid was van korten duur. Velen
die toen gemeend hebben, dat Quisling had
afgedaan, hebben zich gelijk nu blijkt, vex--
gist. Bovendien Quisling was reeds com-
missax'is voor de demobilisatie en als zoo
danig behield hij ongetwijfeld invloed. Hoe
groot die invloed inderdaad is geweest, is
PROVINCIALE ZEEUW SCHE COURANT
Woensdag 2 October 1940
En, om ons nu eens tot de pers te be
palen het hemd is nu eenmaal nader
dan de rok - willen wij toch opmexken,
dat de pers eerder dan welk onderdeel van
ons cultuurgebied ook, haar taak in de
nieuwe wereld welke wij opbouwen, heeft
begrepen en de consequenties daaruit wat
haar eigen organisatie betreft, volledig
heeft getrokken. Dit en haar volstrekt
eigenaardig karakter en de vrijheid welke
zij behoeft voor het vex-vullen van haar
voorlichtende taak rechtvaardigt o.i.
een afzonderlijke en zeer autonome be
voegdheid binnen het kader der geheele
ordening. Wij weten wel, dat het hier nog
niet anders betx'eft dan een eerste wapen-
schouw en dat de uiteindelijke vormen,
waarin het cultuurleven een omgrenzing-
zal vinden, zich nog geheel ontwikkelen
moet. Maar juist daarom is het goed dat
de fundamenten juist en stevig worden ge
legd en dat de vaagheid, waartoe ten
dezen aanzien prof. Snijder zich in zijn
magistrale rede noodzakelijkexwijze be
perken moest, geen aanleiding zal geven
tot misverstanden en een te haastigen op
bouw.
door de redevoex-ing en door de maatregelen
van Terboven duidelijk geworden. De
„Nasjional Samling", die in het Storting
niet vertegenwoordigd was en slechts 1.8%
van het totaal der uitgebrachte stemmen
op zich wist te.vereenigen, is thans tot de
verantwoordelijkheid geroepen, nadat de
onderhandelingen met de oude partijgroe-
peeringen op niets waren xiitgeloopen.
De nieuwe ministers zijn bij decx-eet van
Hitier benoemd. Hieruit blijkt dus, dat de
Duitsche x-egeex-ing zich daadwerkelijk bezig
houdt met de inwendige bestuursox-ganisa-
tie en het ligt dan wel voor de hand, dat
zij daarvoor aansluiting zoekt bij die groe
pen, die reeds voor den oorlog toenadering
tot Duitschland althans overneming yan
het Duitsche economische systeem en van
de Duitsche ideologie bepleitten. In Nooi*-
wegen heeft dit thans tot resultaat gehad,
dat de „Nasjional Samling", die reeds elf
jaren in de politieke arena opereert, en
die het vertrouwen van de Duitsche ovex*-
held geniet, tot de regeermacht is geroe
pen, zij het dan, gelijk welhaast vanzelf
spreekt, onder Duitsch oppertoezicht.
Daarvoor is Noorwegen dan ook bezet
land. In hoeverre deze ontwikkeling nu
een belofte is voor de toekomst, kan niet
worden gezegd, evenmin als het juist
schijnt, op grond van de gebeurtenissen
in Noox-vvegen, een zoodanigen gang.van
zaken nu maar automatisch ook voor an-
dere bezette gebieden te voorspellen. En
toch bestaat de geneigdheid, tot zoodanige
vooi'spellingen. Daax-onx is, wat zich in het
hooge Noorden heeft afgespeeld, ook voor
ons land niet zonder beteekenis. Ook al
heeft het proces hier een geheel ander
verloop gehad, dan in Nooxwegen, in tal
van belangrijke punten valt niettemin
eenige overeenstemming te constateeren.
En voor wie heeft kennis genomen van
wat de Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied terzake heeft opge
merkt in zijn rede voor den Nederland-
schen Cultuurkring, die zal zich ongetwij
feld hebben afgevx-aagd, in hoeverre dx\
Seyss Inquart vooruit is geloopen op een
beslissing met betrekking tot de Neder
landsche bestuux'sorganisatie. Hoe dit ook
zij, ook in ons land valt de tendenz, die
in deze richting wijst, te onderkennen. Het
Noorsehe voorbeeld, waaruit blijkt, dat
men in Berlijn vooral aansluiting zoekt bij
die groepen, die reeds voordat het nood
lot zich over het land voltrok, een toe-
nadex-ing tot Duitschland en de Duitsche
ideologie propageerden, is daarom uitex--
mate leerzaam. Het ziet er naar uit, dat
wij ons met betrekking tot deze aangele
genheid op verrassende wendingen voor
bereid mogen houden.
Geen kolenkaart voor
kamerbewoners.
Het Vad. meldt dat kamerbewoners, of
bewoners van hotels of pensions voorloo-
pig niet voor toewijzing van een brandstof -
fenkaart in aanmexking komen, ook niet.
als hun stamkaart uitdrukkelijk de aandui
ding „hoofd" vermeldt. In hun gevallen zal
de verhuurder voor de brandstof moeten
zorgen, ook al is dit niet in overeenstem
ming-met een-vroeger gemaakte onderlin
ge afspraak.
RIJWIELDIE VEN EN BERUCHTE
OPKOOPER GEKNIPT.
t)e Haagsche politie is ex- dezer dagen in
geslaagd eenige rijwieldieven en een ge
vaarlijke opltooper te ax-x-esteeren.
Verleden week Donderdag surveilleerden
een paar rechercheurs des avonds in de
Frans Halsstraat. Bij een rijwielopkooper
zagen zij iem&nd naar buiten komen met
een rijwiel aan de hand, die later in gezel
schap van een anderen jongeman verdween.
De rechercheurs kregen argwaan en hiel
den de beide mannen aan. Zij werden over
gebracht naar het hoofdbureau van politie
en bleken te zijn de 17-jax-ige banketbak
ker B. F. en de 22-jarige slager A. S. Men
vermoedde, dat het rijwiel van diefstal af
komstig was en na een ondex-zoek, dat
eexxige dagen in beslag nam, bleek dat F.
in de laatste zes weken 13 rijwielen in
Den Haag had ontvreemd. S. was in zoo
verre medeplichtig, dat hq eenige malen
op den uitkijk had gestaan. Bij het ver
dere verhoor bleek, dat zij zeven lij wielen
verkocht hadden aan den 38-jarigen op
ltooper N. J. S., wonende in de Maas
straat. De prijzen, welke zij voor de rij
wielen ontvingen, waren betrekkelijk ge
ring en varieerden tusschen 5.50 en 6.50.
De opkooper, die wel bemerkte, dat hij
nog ipet beginnelingen in het vak te doen.
had, beloofde hen voor elk dx-ietal fietsen,
dat zij bij hem brachten voortaan 7.50 te
betalen.
Na deze verklaringen is de politie Maan
dag jl. overgegaan tot de ai-restatie van
den opkooper, die aanvankelijk ontkende
iets met deze zaak uitstaande te hebben.
Bij een onderzoek in zijn winkel echter,
vond men -een splinternieuw heerenrijwiel.
Op de vraag, hoe hij hieraan kwam, ant-
woordde de opkooper, dat dit rijwiel bij
hem door een onbekende was gestald. De
politie geloofde hier echter niet veel van
en nam het rijwiel in beslag. Al spoedig
bleek-, dat ook deze fiets ontvreemd was.
Bjj fouilleeiïng van N. J. S. kwamen eeni
ge belastingm erken te voorschijn en op een
van deze plaatjes was flauw een naam te
onderscheiden, welke was uitgeveild. F. be
kende dit rijwielmerk te hebben gestolen
uit een stuurtasclx van een damesrijwiel
en dit voor 0.50 aan den opkooper ver-
kocht te hebben. Dit laatste was zoo be-
bezwarend voor S. dat hij door de mand
viel. Voorts vertelde F. nog, dat S. voor
elk opgekocht rijwiel een streep op den
muur zette in zijn wexkplaats. Dit bleken
er veel meer dan 13 te zijnDe politie
vond voorts nog een collectie sleuteltjes in
de wexkplaats van S. voor het openen van
rijwielsloten. Deze sleuteltjes waren zeer
vernuftig gefabx-iceerd en pasteix bijna op
elk x'ijwiëisïpt. Hij leende deze „loopex-s"
ook wel uit aan zijn „cliënten"; indien zij
moeite haddenmet het openen van sloten.
De rijwieldieven en de opkooper zijn
voorgeleid en ingesloten.
MAN DOOR TREIN OVERREDEN.
Vanochtend is te Amstelveen bij de hal
te Karselaan naast de spoorlijn, het lijk
gevonden van dexx 27-jarigen ongehuwde
H. van Ravexxzwaay. Vermoedelijk is de
man gisteravond door de duistex-nis mis
leid en door een trein overi-eden.
Terwijl de strijd ter zep in voll» hevigheid woedt, gaat de aanbouw van nieuwe
duikbooten in snel tempo voort Een overzicht op een der Duitsche marine
werven, waar onderzeeërs worden geconstrueerd (Foto Weltbild)
Vit eigen beweging uit
Duitschland teruggekeerde
arbeiders
Worden- beschouwd als vrijwillig werkloos
geworden.
Vanwege het departement van sociale za
ken is aan de gemeentebesturen medege
deeld, dat ten aanzien van personen, die hun
arbeid in Duitschland hebben verlaten en
naar Nederland terugkeeren, in het alge
meen moet worden aangenomen, dat zij
vrijwillig werkloos zijn geworden en deswe
ge niet voor ondersteuning als werkloozen
of plaatsing bij 'n wexkveiTuimingsobject in
aanmexking komen terwijl zij evenmin in
aanmerking komen voor uitkeering uit de
werkloozenkas of voor ondersteuning door
burgerlijke organen van armenzorg, meldt
de N.R.Ct,
Arbeidex-s, die terugkeeren om gezond
heidsredenen, heimwee e.d., kunnen slechts
dein „in zorg" worden genomen, indien uit
een verklaring van een door de gemeente
aangewezen ax-ts blijkt, dat zij voor plaat
sing in Duitschland ongeschikt moeten wor
den geacht. Ovenvogen moet daarbij wor
den, of deze personen nog als valide werk
loozen te beschouwen zijxx. Vooral met de
klacht omtrent heimwee moet voorzichtig
heid worden betracht. In dezen tijd van
groote werkloosheid, die aan de overheid
groote zorg baart en haar ai wat mogelijk
is doet aangrijpen om tot opheffing of ver
mindering van dit maatschappelijk euvel
te komen, moet van de arbeiders onvoor
waardelijk steun bij dit streven gevraagd
worden en moet van hen een groote mate
van doorzettingsvermogen geeischt worden.
Het zal hun, die vroeger niet gewoon waren
ver van huis te werken, aanvankelijk stel
lig zwaar vallen langen tijd van huis te
gaan, doch zulks is in de gegeven omstan
digheden als onvermijdelijk te beschouwen.
De zomertijd blijft voorloopig
gehandhaafd.
In ons nummer van gisteren meldden
wij, dat in Duitschland de zomex'tijd voor
loopig "gehandhaafd: blijft. Hoewelhierom
trent niets positiefs gemeld koix worden,
hebben wij bij dit bericht aangeteekend,-
dat ook in de bezette gebieden wel een
zelfde maatregel zal wox-den genomen. De
.Deutsche Zeitung in den Niederlanden
meldt thans dat dit index-daad het geval is.
Voorloopig behoeven wij dus de Wok nog
niet tex-ug te zetten.
OPROEP AAN RIJKSDUITSCHERS IN
HET TUSSCHEN 22 EN 4 UUR
VERBODEN GEBIED.
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied maakt bekend
De door den algemeenen oorlogstoestand
ontstane verhoudingen hebben mij onlangs
aanleiding g geven voor de niet-Rijksduit-
schers, die in het kustgebied en in een
deel van het achtex-land wonen een uit
gaansverbod gedurende den tijd tusschen
22 uur 's avonds en 4 uur 's morgens uit
te vaardigen.
Ik verwacht ook van alle in bovenge
noemd gebied wonende of vertoevènde
Rijksduitschers, dat zij zich eveneens tus
schen 22 en 4 uxir niet in de open lucht
ophouden. Slechts op grond van dienst of
beroep is een uitzondex-ing hiex-op ge
rechtvaardigd.
In het algemeen zullen de terugkeerenden
dus niet voor eenigerlei ondersteuning van
overheidswege in aanmex-king komen, tenzij
vanwege het departement van sociale za
ken op grond van de ingekomen rapporten
andex-s beslist wordt.
Nieuwe mogelijkheden voor de
Nederlandsche cultuur.
Zaterdag is, gelijk gemeld, te Den Haag
een drukbezochte bijeenkomst gehouden
van den Nederlandschen cultuurkring, bij
welke gelegenheid .Rijkscommissaris Seyss
Inquart de Nederiandsch-Duitsche cultu-
reele betrekkingen heeft belicht en ge- x
pleit heeft voor een open en eerlijke sa
menwerking. Ook de leidér van deze
bijeenkomst, prof. dr. Snijder heeft dit
vraagstuk aan een beschouwing onder
worpen.
In een commentaar, dat wij' met be
trekking tot deze bijeenkomst van be
voegde zijde ontvangen, wordt o.m. ge
zegd, dat er bij het liex-lezen van de rede
van prof. Snijder vragen x-ijzen.
Zoo heeft het ons getx-offen, aldus dit
commentaar, dat naar de meening van
prof. Snijder een zoo -groot gebied, van
wel zeer heterogene samenstelling tot den
cultuurkring gerekend moet wox-den. Ex-
is tusschen de verschillende deelen gebie
den welke de cultuurkx-ing bestx-ijkt we
tenschap en kunst, school en opvoeding,
volksvoorlichting en pers, een zoo groot
principieel en bezien vanuit het stand
punt dei- vol ksgemeens chap ook zoo
groot functioneel verschil, dat het beden
kelijk lijkt al deze cultüux-gebieden als ge
lijk van beteekenis eenvoudig naast elkaar
onder een en dezelfde leiding te stellen.
De taal van de kunst bijv., welke volstrekt
scheppend is, is een geheel andere dan die
van de pers, welke zuiver vormend en
voorlichtend is. Er zijn ookandere ver
schillen de kunst, de wetenschap zal
nooit geheel straf geoi-ganiseex-d kunnen,
noch mogen worden, om het scheppend
karakter niet te dooden. Dé pers daaren
tegen vertegenwoordigt een omvangrijk
en ingewikkeld apparaat, dat idoor eigen
wetten wordt bestuurd en een geheel
andere en veel pxeer zelfstandige behande
ling vereischt.
Laat ons duidelijk zqn wij zijn volstrekt
overtuigd van de noodzaak van ordening
van ons cultuu2-leven, van de instelling
van een overkoepeling welke een gelijke
gerichtheid, in dienst der volksgemeen
schap waarborgt. Maar wij zijn er even
zeer van ovex-tuigd, dat een behandeling
der vex-schillende cultuurgebieden volgens
dezelfde wetten een opneming der ver
schillende gebieden in één organisatorisch
verband een volkomen gelijkschakeling
dus, doodend zal werken. De rijkheid .van
ons Nedex-landsch cultuurleven eischt een
gedifferentieerde behandeling, ook en juist
in het belang der grootere Europeesche
eenheid.
VLISSINGEN EN
ZEEUWSCH-VIAANDEREN
KRIJGEN MARECHAUSSEE.
In overig Zeeland komt
Rijksveldwacht.
De dislocatie van Rijksveldwacht en
Marechaussee zal thans naar wordt ver
nomen, spoedig haar beslag kiïjgen. De
werkterreinen van beide korpsen zullen
dan zoo verdeeld worden dat Rijksveld
wacht en Marechaussee ieder een eigen
gebied krijgen.
In Zeeland zal de Marechaussee Vlis-
singen en geheel Zeeuwsch Vlaanderen
voor haar rekening krijgen, terwijl de Rijks
veldwacht in de ovex-ige deelen van onze
provincie dienst zal moeten doen.
Naar de Tel. verder weet te melden
hebben de autoriteiten een dislocatielijn
in Nedex-land getrokken, welke in groote
trekken hierop neerkomt, dat het gebied ten
Oosten van de lijn, beginnende ten Zuiden
van den afsluitdijk, over Leeuwarden, Gro
ningen, Assen, langs de vaart in Drente naar
Meppel, over Zwolle, Deventer, langs den
IJsel, ten Westen van Arnhem en ten
Westen van Eist, over Grave, Ravesteijn,
langs de Maas tot Hedel met inbegrip
van den Bosch naar Oisterwijk, ten Noox--
den van Tilburg en ten Noorden van Breda
naar Bei-gen op Zoom en de Zuidpunt van
Zuid-Beveland langs de Schelde, met in
begrip van Vlissingen, onder het korps
der Marechaussee zal komen.
Het overige gedeelte komt uitsluitend
onder Rijksveldwacht behalve enkele ge
bieden om de groote steden; Amsterdam
en omgeving komen onder Marechaussee,
begrensd door Monnikendam, Zaandam
ten Noorden van Beverwijk, Diemerbrug,
Uithoorn, de Haarlemmex-meer tot de pro
vinciale grens. Het hierbinnen gelegen
gebied komt onder de Marechaussee met
uitzondering van de Zaanstreek. Ook om
en in de stad Utrecht komen Marechaus
see „begrensd door Maartensdijk, Jutfaas,
Zeist, Rotterdam en JDen Haag- vallen
eveneens in het gebied der Max-echaussee,
begx-ensd ten Zuiden van Katwijk en Voor
schoten, verder ten Zuiden om Rotterdam
heen, verder langs den Waterweg naar de
kust
Geleidelijk aan zullen de korpsen op
deze wijze worden saamgetrokken. Hoe
lang met deze scheiding gemoeid zal gaan
is nog niet te zeggen, daar hier de kazer
neering en onderdakbrenging der korpsen
een belangrijke rol spelen.
Dorpstraat te Volendam. De kansen voor de vischvangst worden besproken.
(Foto Pax Holland).