VOOR GOEREE EN OVERFLAKKEE
9
Dc Bewaarschoolkwestie.
Van over de Grenzen
Ongeval met dodelijke afloop
In 't verleden ligt het heden
DINSDAG 29 OCT. 1946
Prijs per kwartaal f 1,50
Losse nummers f 0,15
Advertentieprijs 130 mm
OPBOUW
14 cent per mm. Elke mm
contract aanzienlijke korting CHRISTELIJK NATIONAAL STREEKBLAD
Tweede jaargang - No. 48
Adres der redactie en Ad
ministratie Voorstr. A 239
Postbus 14
Middelharnis Tel. No. 332
Commissie van Redactie: Ds W. Anker, N. v. d. Brugge, A. van Eek, C. Edewaard,"Mr. J. J. Groeneveld, Ds. N. de Jong, C. P. Kijkuit.
H. v. Rossum Jr., Ds. H. de Valk, C. M. Vogelaar.!
In Middelharnis en Sommelsdijk is sedert
eenige tijd wat rumoer ontstaan rondom de
Bewaarscholen. In hoofdzaak gaat het hier
om, dat de leiding dezer kleuterscholen,
blijkbaar met toestemming van B. en W.,
aan het onderwijs een zeker Christelijk-
Protestantsch karakter geeft. Dit heeft
reacties opgewekt in R.-K- en in linksche
kringen en aanleiding gegeven tot interpella
ties in beide Raden. De Burgemeester stelt
zich, blijkens hetgeen hij in de Sommelsdijk-
sche gemeenteraad zeide - van de behande
ling in de Raad te Middelharnis is ons op het
oogenblik, dat we dit schrijven, nog niets
bekend - op het standpunt, dat de Overheid
medeverantwoordelijk is voor het geestelijk
heil der burgers, ook der kinderen en dat het
uit dien hoofde niet ongeoorloofd mag wor
den genoemd, wanneer de Openbare Kleu
terschool een Christelijk cachet draagt.
Van Roomsch-Katholieke, Liberale en
Socialistische zijde wordt dit standpunt
bestreden en aangevoerd, dat een openbare,
gemeentelijke school toegankelijk moet zijn
voor kinderen van alle godsdienstige ge
zindten, waartoe het noodzakelijk is, dat er
geen godsdienstonderwijs wordt gegeven,
geen psalmversjes worden geleerd etc.
Volgens hen dient het onderwijs, dat van
Overheidswege gegeven wordt, neutraal te
zijn, want anders is het voor een deel der
bevolking onbruikbaar.
We zitten met deze kwestie midden in een
probleem, dat in het verleden, met name in
de strijd om het karakter der Lagere Scholen
veel stof heeft opgeworpen en dat de laatste
tijd van de zijde der Herv. Synode wederom
aan de orde is gesteld, n.I. de kwestie, of het
Christelijk Onderwijs gegeven moet worden
door het kanaal van de vrije, uit particulier
initiatief ontstane scholen of dat de Over-
heidsschool zelf weer evenals vroeger, een
Christelijk karakter moet gaan dragen. De
eerste oplossing is aanvaard door de voor
mannen van de schoolstrijd, zooals Groen
van Prinsterer, Kuyper, Lohman en De
Visser, terwijl de Chr. Staatsschool in de
loop der tijden door verschillende kleine
politieke groepen werd verdedigd en thans
wordt voorgestaan door eenige leiders van
de Hervormde Kerk, die de tegenstelling
tusschen de vrije Chr. School en de Neutrale
Openbare willen opheffen en beide in een
hoogere synthese willen oplossen. We mee-
nen.dat burgemeester Rijnders, blijkens zijn
beroep op een rapport van Dr. Idenburg,
ook op dit laatste standpunt staat en derhal
ve principieel de voorkeur geeft aan een
Chr. Overheidsschool.
Indien het hier het gewoon Lager Onder
wijs betrof, zouden we spoedig klaar zijn met
het uiteenzetten van ons standpunt in deze
zaak. In de artikelenserie „De Hervormde
Synode en de Chr. School" hebben we ons
om verschillende principieele redenen ver
klaard vóór de vrije Chr. School en tegen
een Chr. Overheidsschool. Deze laatste gaat
uit van een verkeerde staatsbeschouwing,
miskent het recht der ouders op onderwijs
der kinderen volgens hun beginsel en is
nimmer godsdienstig op een bevredigende
basis te stellen, daar er teveel met allerlei
meeningen rekening gehouden moet worden.
In beginsel staat het bij het Bewaarschool-
onderwijs precies zoo. Wie consequent zich
verklaart voor het vrije Chr. Onderwijs,
moet dit over de geheele linie voorstaan.
Toch is het wel te begrijpen, waarom
sommige bij het voorbereidend onderwijs
hier ietwat anders tegenover staan. Dit
onderwijs is n.I. tot dusver niet Wettelijk
geregeld. Er is geen gelijkstelling van Open
baar en Bijzonder. Op verschillende plaatsen
bestaan Chr. Bewaarscholen, maar deze
moeten geheel uit particuliere middelen
betaald Worden. Wanneernu in Middelharnis
en Sommelsdijk de Prot. Chr. ouders zouden
voorstellen, teneinde alle wrijving te voor
komen met andersdenkenden, om de be
staande scholen te splitsen in een Chr. en
een neutrale school, dan zou deze laatste
automatisch Overheidsschool blijven en uit
de gemeentekas betaald worden, terwijl de
Chr. ouders op geen cent uit de gemeentekas
aanspraak kunnen maken. Dit is natuurlijk
niet recht, evenmin als het dat vroeger
was bij het Lager Onderwijs. Om deze
onbevredigende toestand op te heffen, Wordt
reeds vele jaren aangedrongen op een wette
lijke regeling van het voorbereidend onder
wijs, waarbij genoemde onbillijkheid wordt
weggenomen. Als we goed zijn ingelicht, zijn
van onze nieuwe R.K. Minister van Onder
wijs dienaangaande binnen afzienbaren tijd
voorstellen te wachten. Zoolang echter het
Bewaarschoolonderwijs niet wettelijk is
geregeld, blijft het een moeilijke kwestie.
Willen Prot. Chr. ouders onderwijs in hun
geest, dan worden ze financieel achteruit
gezet bij aparte schoolstichting en geeft de
plaatselijke Overheid, die momenteel in
meerderheid Prot. Chr. is, dit cachet aan
het onderwijs, dan voelen de andere groepen
zich weer in een hoek geduwd. Eenerzijds
kan een Christen-ouder geen genoegen
nemen met godsdienstloos onderwijs, ander
zijds wenschen een aantal anderen geen
godsdienstig-gekleurd onderwijs.
Hieruit valt de conclusie te trekken, dat
in verband met het groote goed der gewetens
vrijheid het systeem van de vrije School,
zooals dat bij het L.O. en M.O. wordt
toegepast, verreweg het beste is. Wij moeten
voor onszelf het recht opeischen onze kinde
ren onderwijs te kunnen doen geven volgens
onze overtuiging, maar wij moeten op grond
van de vrijheid van geweten ditzelfde recht
ook anderen gunnen. Wanneer niemand der
ouders ertegen opkwam, als er Openbaar
Chr. onderwijs gegeven wordt, zou men het
in de practijk voorloopig kunnen toestaan,
ofschoon naar onze meening een vrije school
om allerlei redenen veel verkieselijker is.
Men vergete niet, dat men op deze wijze het
al of niet-Christelijke der gemeenteschool
afhankelijk maakt van de helft 1 in de
gemeenteraad. Gaat de Raad om, dan is de
Chr. gemeenteschool Weg en wordt ze direct
omgezet in een „neutrale". Men ziet hier
reeds uit, dat dit systeem niet deugt. Het
Chr. karakter van zulk een School is niet
permanent. Dit is niet het geval met een
Bijzondere Chr. School. Deze is afhankelijk
van de stembus. En ze behoeft bovendien
niet met allerlei gevoeligheden rekening te
houden van andersdenkenden, waardoor een
doorloopende bron van conflicten geschapen
wordt.
We kunnen ons voorsteden, dat een Chr.
gemeente-school voor velen een soort
ideaal is en misschien zullen daarom lezers
zijn, die onze meening niet deelen. Inder
daad lijkt het erg principieel, op te komen
voor een Chr. Staatsschool, maar wie dit
probleem dieper bestudeert, komt Wel tot
andere conclusies. Al lijkt het dan, dat wij
links in de kaart spelen, wanneer wij de
e.'sch stellen, dat de Overheidsschool voor
alle kinderen toegankelijk moet zijn en
derhalve geen onderwijs moet geven, Waar
tegen een deel der ouders bezwaar heeft,
dit is niettemin het juiste standpunt. De
eenige goede oplossing voor dit onderwijs
vraagstuk is: de stichting van een Chr. Kleu
terschool, desnoods voorloopig uit eigen
middelen, later met Overheidssubsidie.
We weten, dat links dat ook afkeurt. Men
wil van die zijde noch gemeentelijk, noch
vrij Chr. Onderwijs, ofschoon We meenen,
dat de P. v. d. A. het recht der ouders op
vrije schoolkeuze als grondbeginsel aan
vaardt. Laat men de oplossing in deze
richting zoeken, dan is daarmede aan
ieders beginsel voldaan. Maar dan mag ook
verwacht worden, dat links dit recht
erkent op eigen schoolstichting en eventu
eel stemt vóór subsidie.
E.
Voor ons ligt het in erbarmelijk Neder
lands geschreven „Stellingsbevel". En onze
gedachten gaan terug naar de verschrikke
lijke winter van 1944. We herinneren ons
weer levendig die voor ons eiland zo
afschuwelijke December-dagen, waarop de
meedogenloze vijand onze mannen en zonen
wegsleepte op beestachtige wijze. Langs de
uitgestorven straten zien we ze weer gaan,
de ongelukkigen, torsend een zware koffer,
een onbekende bestemming tegemoet. Wan
hopige vrouwen, hulpeloze kinderen en
bedroefde ouders bleven achter in ondraag
lijke spanning. In de huizen en schuren
zoekende en speurende Duitsers, die onge
voelig waren voor het leed en de pijn der
achtergeblevenen, voor de ellende der
weggevoerden. Slavenjagers, die een misda
dige aanslag pleegden op onze volkskracht.
Thans keren zich hun eigen wapenen
tegen hen. Aan dat alles werden we onwille
keurig herinnerd, nu we lazen, hoe in
Duitsland
deportatie's worden voortgezet. De Rus
sen hebben aan deze deportatie de naam
vm „Ostaktion" gegeven. Duizenden vrachts
wagens en vele treinen zijn uit Rusland
onderweg naar de Russische zóne om de
gedeporteerden weg te voeren. Het schijnt
dat reeds meer dan 7000 personen zijn
gedeporteerd. In totaal zullen 10 a 15000
personen dit lot delen. Het is de bedoeling
der Russen, de fabrieken in Duitsland te
ontmantelen. De fabrieksinstallatie's worden
overgebracht naar Rusland en de technici
en arbeiders gaan nu mee om de nieuwe
fabrieken daar op te bouwen en in bedrijf
te stellen. Door deze ontmanteling zal de
productie-capaciteit in de Russische zóne
tot 25 van het vooroorlogse peil terug
zakken. Intussen ontbreekt het niet aan
protesten van alle zijden. De geallieerde
generaals te Berlijn hebben hun Russische
collega's om inlichtingen gevraagd, maar
deze hebben geweigerd, die te verstrekken.
De 4 politieke partijen te Berlijn vroegen
een audiëntie aan bij den Sowjet-comman-
dant Berlijn. Ze ontvingen tot heden even
wel geen antwoord. De Amerikanen willen
onderzoeken of het wegvoeren met geweld
geschiedde. Intussen hebben de Russen via
Radio Leipzig te kennen gegeven hoe ze
over deze zaak denken. Ze beschuldigen op
hun beurt de Engelsen en Amerikanen
eveneens van het gevangen houden van
Duitse geleerden en het rumoer rond de
uitzending naar Rusland wordt prompt
anti-bolsjewistische hetze genoemd.
In November begint in Neurenberg het
2e proces tegen oorlogsmisdadigers. In totaal
zullen 250 a 500 medici, militairen, indus
triëlen en politieke leiders terecht staan.
Onder de medici bevinden zich artsen, die
ervan beschuldigd worden, wreedheden, in
de vorm van experimenten op mensen in
concentratie-kampen, te hebben toegepast.
Een hunner is Dr. Brandt, Hitler's lijfarts.
„Anti-bolsjewistische hetze". Zo zullen de
Russen zeer zeker ook de redevoeringen
noemen, die in
Engeland: de leider der Regering, Minis
ter-President Attlee, en de leider der oppo
sitie, Churchill hielden. De eerste sprak op
het congres van Vakverenigingen te Brigh
ton. Attlee hekelde fel de Engelse commu
nisten, die evenals ten onzent, steeds
beweren dat hun eigen land ongelijk heeft.
Maar Atiiee keerde zich ook tegen de
Regering van Rusland. Hij striemde de
houding van de Sovjet-machthebbers die
hun volk opzettelijk afgezonderd houden
van de rest der wereld en die bovendien hun
valse voorstellingen geven van de wereld
buiten Rusland.
We vermelden nog, dat op deze confe
rentie, en resolutie, waarin een afkeuring
uitgesproken werd over het buitenlands
beleid der Labour-regering 40 der stem
men verwierf. Zo'n sterke afkeuring had
deze regering, sedert haar optreden nog riiet
in ontvangst moeten nemen.
Ook Churchill heeft zijn aanval op het
communisme voortgezet. Zelf heeft hij zijn
vraag, omtrent het aantal Russchische
divisie's bevestigend beantwoord. Verder
verklaard hij dat Hitler hem met dezelfde
verwijten heeft overladen als thans Stalin
We mogen echter ook iets goeds vermelden
van de Russen. Dit goede nieuws kwam uit
Amerika: speciaal van de vergadering
der V.N. te New York. Donderdag j.l.
heeft de vergadering haar werkzaamheden
begonnen. Het algemeen debat zal 4 dagen
duren. Daarna gaan de commissie's voor
de afzonderlijke taken aan 't werk. De
Secretaris-Generaal heeft de debatten ge
opend met het voorlezen van een uitvoerig
rapport. Het is opgevallen dat Trygoe Lie
in dit rapport een scherpe aanval op Franco-
Spanje heeft gedaan. Een belangrijke kwes
tie die onmiddellijk aan de orde kwam, was
de kwestie van het vetorecht. Verschillende
Staten Wensen dit recht af te schaffen en
de meeste Staten wilden over de kwestie
spreken. De Russen echter verzetten zich
aanvankelijk, bij monde van Wisjinsky
tegen een bespreking van deze kwestie in
de algemene vergadering. Vrijdag echter
heeft de Rus zijn bezwaren laten vallen en
toegestemd in een openhartige bespreking.
Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat het recht
van Veto zal worden afgeschaft. Evenwel,
deze plotseling verandering in de houding
der Russische delegatie veroorzaakte een
algemene opluchting en velen hopen dat
dit de eerste stap is in de richting van een
vruchtbaarder samenwerking. Moge hun
hoop niet beschaamd worden
Zaterdagmiddag reed de heer Jonge
ling van Sommelsdijk op de hoek Zandpad-
Lijnbaanstraat met zijn motor tegen een
vrachtauto. Hoewel berde voertuigen niet
snel reden was de botSing zo zwaar, dat
de heer Jongeling van zijn motor werd
geslingerd en met een schedel-basis-fractuur
en verdere ernstige verwondingen naar het
ziekenhuis moest worden vervoerd, waar
hij nog dezelfde dag is overleden.
De heer Jongeling was in dienst van de
Heide Maatschappij, gehuwd en vader van
1 kind.
Een overpeinzing op wereldspaardag '46
Schrijnend gevoelen wij vaak de kloof,
die er ligt tusschen fraai-klinkende leuzen
en het harde, nuchtere, kleur- en fleurlooze
bestaan van alledag. „Wat koop ik er voor?
Wat heb ik aan die mooie praatjes?"
Zulke verzuchtingen zijn begrijpelijk bij
allen, die nu al zoo lang van alles ontbeerd
hebben, dat het leven lijkt te kunnen
veraangenamen; bij allen, die hun idealen
al zóó lang onvervuld met zich hebben
rondgedragen, dat die idealen er heelemaal
niet ideaal meer uitzien; bij allen, die zelf
de allereerste en allersimpelste levenseischen
niet eens vervuld zien en nog altijd geen
uitzicht hebben op een spoedige vervulling.
Eigenlijk verkeert ons geheele volk min
of meer in zulk een toestand. Hoe hebben
wij ons verheugd op de naderende bevrij
ding. die bevrijding kwam, nu al anderhalf
jaar geleden, maar zij bracht niet tegelijker
tijd de bevrijding van schaarste en zorgen.
Gaat er dan op den Wereldspaardag een
wonder gebeuren? Al zouden Wij U dat
wijs willen maken, U zoudt het toch niet
geloJven. Ook de oorsprong van den Wereld
spaardag is volstrekt niet sensationeel en
eigenlijk „gebeuri" er dien dag heelemaal
niets. Waarom wij dan over den Wereld
spaardag schrijven? Omdat er ten slotte
toch een Wonder gebeuren kan, als Wij dat
zelf maar werkelijk willen. Waar een wil is,
