j-jet eerste orgelconcert te Dirksland, door Besselaar van Rotterdam Vervolg Plaatselijk Nieuws. In de Groote Kerk te Dirksland Werd op je in uitzicht gestelden dag des avonds 18 September j.l. een zeldzame Orgelbe speling gegeven door den in alle muzikale opzichten welbekenden eersten Organist van de Ned. Herv. Gem. te Rotterdam. Het was niet de eerste maal met dit concert dat hij ons eiland een bezoek kwam brengen doch wel, dat hij op ons eiland voor het eerst op verzoek wilde optreden een orgelconcert te geven te Dirksland. Dit mag terecht als een bijzondere gebeurtenis worden beschouwd waarvoor we hem zeer dankbaar zijn, omdat Orgelconcerten he laas op ons eiland vreemd zijn en omdat wij in de gelegenheid kwamen alhier een Organist te kunnen hooren spelen van groot formaat, wiens traditionele welbekende uitvoeringen te Rotterdam in de St. Laurus Kerk een gevestigde reputatie mochten hebben, welke bij velen nog steeds in een onvergetelijke dankbare herinnering zal blijven voortleven. Maar den Heer Besselaar was al eens meer op ons eiland geweest. We kunnen spreken van ruim 40 jaar geleden, dat hij een vriendschappelijk collegiaal bezoek bracht aan wijlen den zeer bekwamen en hooggeachten vak-muziek leeraar, den Heer M. M. J. Vletter te Middel- harnis, die onder zijn collega's bekend en vermaard stond als een goede musicus. Op dit laatste willen wij gaarne de nadruk leggen, want in de Fam. Vletter heeft Middelharnis en Sommelsdijk een kunste naar zonder weerga verloren. Wij, die het voorrecht hadden hem van zeer nabij te kennen, kunnen niet met genoeg dankbaar heid aan dezen grooten man terugdenken. Leerling van het Kon. Conservatorium was hij, leerling van den welbekenden Nicolai geweest, bezat verschillende diploma's. Zijn techniek en muzikaliteit, zijn kennis van muziek en instrumentatie, zijn lite raire en historische kennis hebben ons vaak n bewondering doen staan, wanneer hij den zwaarste Piano- of Orgelwerken van Beet hoven, Czerni, Bach, Franck enz. met het grootste gemak vertolkte. We danken Hem voor alles wat hij ons tot op heden nog in den Heer Vletter heeft willen schenken. De oorlog verstomde orgelklanken. Het zwaarte verlies, dat den Heer Besse laar en onze Kerkorgels in oorlogstijd heb ben geleden, is ongetwijfeld de vernietiging van het Orgel der Groote Kerk te Rotter dam geweest, dat in de Meidagen van 1940 aan het vuur, gesticht door Duitsche brand bommen, ten offer is gevallen. Dit in 1798 gebouwde orgel was niet alleen het aller grootste van ons land, maar, nog pas in 1931 gerestaureerd. Dit ontzaggelijke Orgel met bij de vijf duizend pijpen, dat een oneindigheid aan geluiden en klankscha- keeringen bezat, gelijk een wereldstad die een verzamelplaats is van klanken in eindelooze verscheidenheid, weergaf ook den echo, en was een der heerlijkste schat ten van Rotterdam en Besselaars geliefd- koosd instrument. Hoeveel innige melo dieën hebben daar niet uit weerklonken van de Matthaus Passion, van Psalmen en Gezangen, praeludia's, fuga's, sonates, toccata's, koraalvoorspellen en wat niet al, en wat was dan zijn spel vaak ongemeen geboeid. Dit alles is geworden een smartelijk verlies en nog slechts een herinnering! Nogthans hoe treurig het verlies is heeft Besselaar gelukkig zich over vele teleur stelling heen gezet. Er bestaat reeds, een uitgewerkt officieel plan weer vooreen nieuw orgel dat in de nieuwe St. Laurus komen zal. Het nieuwe orgel zal dan weer in dezelfde hoedanigheid als het vorige worden opge bouwd en teruggebracht, terwijl er nog een aanzienlijke uitbreiding aan zal worden gegeven. De uitvoering hiervan zal echter nog wel eenige jaren op zich laten wachten. Een vaardig organist, met bijzondere gaven Veelal in de zomermaanden gaf de stads- organist buiten de geregelde Kerkdiensten om eenige malen per week Orgelconcert, '•vaar het nimmer aanwaardige belangstel ling ontbrak. Waar kon men ook beter Wn fuga van Bach beluisteren dan in de gewijde ruimte van de Groote Kerk als '%i wist dat Besselaar speelde. Hoe schoon 'honken dan de orgeltoonen in dit gothische bouwwerk, hoe indrukv^kkend en met bijzondere vaardigheid werd er dan gecon certeerd.» Dit alles biijve een herinnering! Niettegenstaande is Besselaar nog steeds hoofdorganist van Rotterdam en kan men hem tegenwoordig veel hooren in de Princekerk waar hij het overdruk heeft met studielessen. Ook is het toezicht over het algemeen van de orgels aan zijn ad viezen toevertrouwd. Het meest typeerend van hem is zijn groote gemakkelijkheid en kalmte waarmede hij speelt, zijn buiten gewone vaardigheid afzonderlijk van han den en voeten, zijn rustige onbeweeglijkheid en bewegingsvlugheid alsmede zijn door en door technische kunst en fijne voordracht zin en muzikaal gevoelvolle orrigineele opvattingen, wat Rem geheel tot bijzonder kunstenaar en virtioos stempelt. Orgelbespeling te Dirksland Wij verheugen ons dit te hebben kunnen bijwonen vandaar dat wij er ook een uit voerigvei slag van geven. Dit concert kwam eigenlijk tot stand door tusschenkomst van den Organist te Dirksland. Hoewel het ongunstige weer van dien dag ongetwijfeld schade deed aan de opkomst, was niettegen staande het aantal bezoekers in de kerk, die van wijd en zijd opgekomen waren om dit concert te beluisteren, niet onbevre digend. De belangstelling die er getoond werd was niet gering. Een bewonderings- waardig philantropische klokkenactie die klinken zou als een klok. Rustig en kalm werden de plaatsen in de Kerk bezet en werd er afgewacht dat het spel een aanvang nemen zou. Er heerschte in de kerk een spanning, even een stilte,'die dadelijk zou woiden vei broken. Men kon daar vele muzikale luitjes zien die hun best wilden doen, want men kon haast vooraf gewaar worden, dat verschillende geintereseerde luisteraars met inspanning van het mooie orgelspel dat komen zou, intens wilden genieten. Zonder inspanning genieten, gaat in het algemeen slechts moeilijk wanneer het werkelijk op muziek hooren opaan komt Vooral wanneer er een uitvoering van wer ken wordt gegeven zooals die op het pro gramma stond vermeld en ten gehoore zou worden gebracht. Wat er gespeeld zou worden hep over meesterstukken van Bach- Handel, Mendelssohn en Franck. Het laatste moest van het programma worden afge voerd en vervangen worden door een ander nummer van Handel. De speelaard n.I. van het mechanisme van het Orgel is n 1 van dien aard, dat er verschillende onde'r- deelen zijn die een revisie noodig hebben. Ook de Fransche stijl der muziek van Franck verlangt een andere samenstelling van Orgel. Daaraan kon men ook zien dat er een meester op het Orgel zat, die wist wat hij deed. 1 Psalm 146 1 en 3. Onwillekeurig begon men den blik naar boven te richten of men kon zien het Oi gel front van dit schoone beteekenisvolle istrument. Helaas dat viel tegen. De wijze van verlichting ontnam het gezicht op het Orgel. Het front stond in het donker. Nadeehge hchtverrassingen waartegen men aankeek en die het mooie interieur van deze schoone Kerk ontsieren, waren daarvan de oorzaak. Het voorhangsel van het Orgel was bijna met te zien met zijn schitterende verhalen van sijmboien en lofwerk welke iTiff 7 ff !!'S ontleenen aan de Heilige Schrift. Zelfs den glans als het ware van zilver en goud van het tinnen front kon men niet z.en blinken. Wij begrepen dat het actieve kerkbestuur het daarbij „iet wil laten zitten en dat zij die lampen willen veranderen. Inmiddels begint men aan te voelen dat het Orgel dra zal beginnen! Het maximum aan muzikaal genot zal aanstonds in een volmaakte uitvoering van Psalm 146 1 en 3 met voor- en na-impro visatie van den Heer Besselaar zelf, als toepasselijke inleiding voor de bespeling een aanvang nemen. Hoor, het Orgel begint. ,Tn>t ingezct' dat zich ont wikkelt De Kerk loopt vol van geluid. Een vloed, van klanken stroomt uit het Orgel met een verbijsterende schoonheid uit een bos van pijpen. Slechts door middel van een enkele manupulatie van den scha kelaar waren de blaasbalgen gevuld niet wind en had het Orgel in beweging gebracht. e Organist had zich neergezet voor de speeltafel en was met zijn geest in een druk vei keer. Links en rechts werden er register knoppen uitgetrokken op dezelfde sleeplade- manier als in de St. Laurus Kerk. Het spel kwam m vollen gang. Men hoorde steeds de melodie van de eerste regel „Prijs den Heer met blijde galmen" als hoofdmotief in de verschillende stemmengangen zich opvolgen en voorthuppelen. Vliegensvlug ♦maar taai drukte de vingers de zwaar vergeelde toetsen van het boven klavier. De storm die door het Orgel voer moest nog meer in gejuich toenemen. Daarvoor moesten registers worden in- en uitgetrok ken. De registreur was daarbij in volle actie. Spelende niet de voeten en met de handen, het was alles beweging om het fortissimo en zinggeweld van het Orgel te doen toenemen. Zijt vurig van geest, alles Wat wel luid, bedenkt dat. Het volle werk inclusief het rugpositief staat nu intact, en hartstochtelijk ademt het Orgel het praeludium uit in loven en prijzen. De luisteraars worden vanzelf opgewekt straks mede te zingen het eerste vers in volle gemoedsstemming van Pslam 146. Wanneer nog het laatste accoord als hoog tepunt in een hooge slot cadans van juich- toonen in hypo-dorisch een heele toon hooger getransponeerd voor het oor is vervloeid, zingen de bezoekers mede uit volle borst.Prijs. Prijs den Heer met blijde galmen! Gij, mijn ziel, hebt rijke stof; 'k Zal-zoolang ik leef, mijn Psalmen Vroolijk wijden aan Zijn lof 'k Zal, zoolang ik 't licht geniet Hem verhoogen in mijn lied. Niemand kon zich de religieuse gevoelens onttrekken van de bekoring die -daarvan uitging. Men gevoelde zich als het ware bij de opening van het Psalmboek meegesleurd worden door dit meesterlijke superieure orgelspel. Welk een zielsbeweging zit daarin, komt daarin uit en wordt daarin aange voeld, van watjer achter de Psalmen zich eigenlijk openbaart. Hoe kan men derge lijke onvergetelijke momenten vergeten! Ondertusschen is het tusschenspel in vollen gang, en wordt er weer geluisterd naar de ontembaarheid van het orgelspel. De muzi kale voorverklanking van het mede te zingen Psalmvers krijgt een andere vorm. Daarvoor moeten weer registers in- en uitgetrokken worden, verschillende gaan weer terug in hun ruststand, en het instru ment, hoewel nog vol van adem, moet straks bedwongen worden voor het inzetten van het derde vers van Psalm 146, dat moet gezongen worden. Dergelijke muzikale sa menkomsten, zoo zou men het kunnen noemen, moesten meer in de Kerk gehouden worden, daar zit bezieling en actieve werk zaamheid in. Dergelijke Orgelbespelingen voelen groots aan. Wanneer de dichter dan, na den jubelzang van het eerste vers aangeheven te hebben bij het derde vers lied komt, dan begint ook het karakter van het lied te veranderen in een meer besten digen van juichtoon, want aller aandacht wordt van den mensch afgewend, van wien edel of niet, altijd geldt: „dat het zingen van welgelukzaligheden alleen opgaat voor wie... Jacobs God tot zijn hulpe heeft" met welke zin en gedachten ieder voor zich onder het tusschenspel inmiddels den organist in zijne verklanking op de toetsen kon beluisteren. Waarna de organist zich andermaal, maar nu iets getempereerd, het derde vers van bedoelde Psalm liet uitkomen, welk vers eveneens door alle aanwezigen werd meegezongen.Zalig. Zalig hij, die in dit leven Jacobs God ter hulpe heeft; Hij die door den nood gedreven Zich tot Hem om troost begeeft; Die zijn hoop in 't hachelijkst lot Vestigd op den Heer zijn God. Daarop volgde een breed statig naspel waarin zich nog voortdurend het eerste en laatste motief vqfi het gezongen lied naklonk en eindigde met een machtige oplossing van een slotaccoord als rustpunt in de tonale functie van den hypo-dorischen toonaard. Een goede luisteraar kan da nog naluisteren als hij zulk een schoon eenvoudig muzikaal proces heeft onder-n gaan. Met dezen Psalm liet Besselaar in zijn spel uitkomen, dat hij ook organist was, dat hij zijn leven heeft gewijd aan die wondere wereld der tonen, waarin de menschenziel jubelt en zingt of jammert en klaagt en waarin door een schier oneindige reeks van klankenvariatie's in de betreffen- den toonaard, alle zielestemmingen zoozeer tot uiting kunnen worden gebracht, dat wie ze hoort als vanzelf daarin meeleeft en de diepste snaren van eigen bestaan daar door in trilling voelt gebracht. We zeggen wijlen Vletter gaarne na, dat de Psalmen de schoonste liederen zijn, die de mensch tot ontroering kunnen brengen. Wie de Psalmen met aandach leest en wie de Psalmen ook met aandacht kan zingen, met wetenschap en oefening en die zingend kan uitspreken en sprekend kan uitzingen, (en daar moeten velen nog een lesje in nemen) die worden bij de wissel werking van woord en toon, waarbij de schepping van den Psalmdichter tegelijk- tijdig samenwerkt met de schepping van den toondicht, dit bij vocale en muzikale verklanking, indien zij er recht bij bepaald worden altijd weer getroffen. Hoe Israels zangers de gave hebben gehad, om hun zielstemmingen uit te drukken, zoodanig schoon en in tal van beelden, ontleend aan hun breed vertakte leven, dat zij nog steeds aangewend en gebruikt worden bij alle volken. Er is geen volk, of het zingt de liederen van oud-Israels zangboek of zoekt voor eigen levensstrijd troost en bemoedi ging bij de Psalmen. Het muzikale gedeelte van den Liturgischendienst is niet weg te praktiseeren, het is geen gering deel van den eeredienst, neen integendeel, het staat bovenaan. De Liturgischendienst heeft immer eeri geweldige beteekenis voor de Gemeente als Kerk waarom het feit zich niet Iaat loochenen, dat de liederenbundel van Psalmen en Gezangen als tastbaar en eenig actief gedeelte van den eeredienst steeds een breeaen kring van waardering heeft gevonden. Wordt vervolg A. v. Zetten. SOMMELSDIJK. Burgert. St. over de maand September 1946. Geboren: Maria Jacoba, d.v. J. Dubbeld en D. Rooij.; Krijn Nicolaas, z.v. J. Grinwis en N. Miezelmoe.; Adrianus, z.v. A. de Ruiter en L. Visser.; Gozewijnus, z.v. L. van Sliedrecht en A. P. Tieleman.; Aria Jacoba, d.v. L. W. de Wachter en N. L. Witvliet.; jacoba Aria, d.v. L. W. de Wachter en N. L. Witvliet. Gehuwd: B. J. v. Mierloo en H. J. Wesdorp.; S. v. d. Siui en D. Le-Comte.; D. v. d. Laan en J. Wielhouwerd. Overleden: J. Volwerk 70 jaar.; Z. Grootenboer 77 jaar. NIEUWE TONGE. De verleden week in onze Gem. gehouden Emmabloemcollecte heeft op gebracht de mooie som van 170. Zaterdagmiddag zal de Voetbal vereniging N.T.V.V. I op het Concor dia terrein te M'-harnis een wedstrijd spelen tegen Flakkee V. DE KAASPRIJZEN xJSvenals in vorige jaren is geschit. zullen ook dit jaar de kaasprijzen worde verhoogd in verband met de kosten aan den opslag van de kaas verbonden. De prijsverhooging gaat in op 6 Oct. a.s. en bedraagt ƒ0,25 per kg. voor alle soorten natuurkaas, terwijl de prijs van smeer- en korstlooze kaas geen verande ring ondergaat. De maximum prijzen van natuurkaas zullen dan voor den consument als volgt zijn: 1. volvette kaas, 40 plus kaas 1,85 per kg.; Friesche N. gel- en Kanterkaas ƒ2,— per kg.; 2. overige soorten 40 plus kaas 1,85 per kg.; 3. 20 plus fabrieks Leidsche- Frie sche N. gel- en Kanterkaas 1,75 per kg. 4. overige soorten 20 plus kaas 1,60 per kg.; 5. boeren Leidsche- en Delftsche kaas 1,95 per kg. DE TAAL DER LIEFDE Op het volle trambalcon werd ik telkens weer tusschen het paartje ingeperst, dat ondanks de drukte rondom het gesprek ijverig voortzette-. Kennelijk waren zij niet gehuwd, want hij was het die sprak. Anders zou zij het wel zijn geweest.Hij knauwde Engelsch in een afschuwelijk dialect, waar bij hij zijn lippen haast niet vaneen deea gaan. Maar het nu-isje scheen het best te kunnen volgen, want telkens weer knikte ze instemmend en dan lispelde ze een zangerig ,,Yes". Haar partner bleek dit als aan moediging op te vatten, om nog meer stroomen van klanken uit te brengen. ,,Yes" zei het meisje weer en even later nog-eens en nog eens. Toen stopte de tram, ae conducteur riep: Park en het meisje schrok op, uit haar discours. Ze gaf haar partner een duwtje en riep: „Hier moesse wir aussteigen". Het tweetal stapte van aen wagen en wandelde stijfgearmd het Park tegemoet. Juist toen de tram zich weer ui beweging zette, hoorde ik nog lispelend „Yes." Alg. Handelsblad Gedrukt ter Flakk. Drukkerij J. M. Boomsma, Middelharnis.

Krantenbank Zeeland

Opbouw | 1946 | | pagina 7