De roman van Robert Haftings
Tweede Blad
Binnen een kwartiertje
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
FEUILLETON
Db jonge Halftings leunde iqgein. pön
!wa,ar hij uit de- twiei overheen'geldiojm-
wlas, toen hij| den trommel had ge
dord en keek met elan iflaulwi glimllaah-ie
°S zijn lomtevred-en jomg gezicht kaar den
VAN HIER EN DAAR
1 HISTORISCHE KRONIEK
UIT DE PERS l||
ONTSPANNINGSLECTUUR
Het emaille naambordje.
Hij had aan Ibool® ianlt|w|qord pip -de lip|pleln
hij had ,al -zijn z'elfbeiheersidhing nooidig heit
terug -te houden. H]ij lw|a;s, snel -de 'kaMer
uitgegaan in -den bl-eeken h'erl'slllzönin'aslcliijn,
en had mijlen ,®n' mijlen geflloap'an in. ean
onberedeneierd© 'wloede en Mtiterhleid tot h©t
geluid van dei grqqfe tromi ©n het malte
-gezicht van dien sibeltenlqolpenden ©llolwto.
hem fqt dl© 'werkrilijkheid hadden terug-
geroepen. i
ZATERDAG 8 JULI 1933
i Periscoop Je.
Een EiiSöi9t*'iei is^^Mer haiaJA. in Maar
laatete werk eem herinn^ringi dp! uit bmx
atludentenjareïi, toen ae nog; ia,am, dlei Uni
versiteit (Studeerde.. I
Ze nag naar eeta, rihidemitiemvergaderiinig
waar ais eerste, iptumtj van de. agenda 'be
handeld werd da kwestie oif! pr een Stu
dentental stalij wordan gehouden. 'R|u|s|la®d
was nog "in oorlog mat Dluitiacteaindv
1916. Een stjud'emitj slprang ppi ©n zei:
Kameraden, la.ads ons dampen. Al k'rjmpein,
wij eiken avond' als eftperiga vjiagtani
langs den granld, daarom aal heit iaan hle|h
front- niet minder worden. Vparuit, met
da violen! Danst, jiejuigtdOns is de laidh.
Wint 'lne-eifft liet er iets mie® fiiilt te Blbaian, oltl
er opl het qqgenblik' oorlog is?, Dak maakt
hat, des tja noodzakelijker oiml leen goede
stemming te handhavend Wlij! willen v'root-
lijlk zijn, Zoolang hat imoigelllij'k is!
H.ij| ging zitltan en hiat oppitan® wilde
maar niet bedaren. Daarna ptoind de voa»-
zititer op. Hij! sprak met Zacht©, Spmb-ere
stemI
„Keen kameraden, wijl zullen nipt dan
sen! Onz© B.t|iiidie,nten-vergaidlering moet op
een rouwbijieenkomsb gelijken en mie|tj «p
een vmigdelleleist.On.si Stpd-entienhal inwelt
een herdenkinigs-bij'aenlcoimfeib tzïjrnj, waarin
wijl onze, .gevallen kameraden -ZuM-en ©eren
en tevens onze gedia-cktpn -Zullen1 zHnd-em
naar lien, die wellicht in de voifeieinde
minuut z'ullen va)llleni
„Neen, de violen z'uilfen niet zingen,
maar de tnpiirzlangan ziulle.n kllageoi E|lk
lied. dat dezen avond 'Zal -kllïnkem, vjervjuUle
onzeharten met rauw en feed! 'Wjiji .wilifen
nie,t' alleen hen .gedenken, die aam 't 'front
als offer vielen v|oior den ooiflio'g, miaar enk
h-en, die zonder aian dein oorlog hebbein
deelgenomen, door de ontberingen en het
lijden van den oorlog .te .gronde zijn ge
gaan. W|ij zullen niet dansen! Weg met
den dans!" j
Op z ijn radia volgde ditmaal een bij Val1,
dia geen einde wilde nemen.
„Wie tegen dansen is, Ste-klede. hand
omhoog!" riep dei voorzitter.
Geen .enkele hand w(a,s omlaag gebleven.
Del schrijfster besluit haar herinnering
metBij heit naiar hui® gaan ,dlaoht ik melt
ontsteltenis .er over na, boe gemakkelijk
da me-nsch door het; siim'piale woord ha be
st-uren is. Binnen ©ein, kwartiertje; had de
geheele za.al zich vdlkiamien aan twee ge
heel tegengesteld» mteeninjgen pvfergjqgle-
ven. i
Dit horifdstjuik1 is werkelijk leerzaam ©d
geeft te denklen. H|e:t maiaWh je ineen® wieier
een» duidaLijlk, dalt -da groqfe «massa. leigen-
lijik niet onder den indruk k!amit(, vain aan
feit z,elf, maar meer van die wijlzp, !w|aorop
het| wordt, voorgesteld. Een handig schrij
ver, .een vlot spreker, «en geestig© kieirei,
kan -er vrijwel vlan verzekert zïjn, dat zfijn
opinie het winnen z;al, bij. da Mais-Sa, Van
iemand die minder vlo-t!, minder gaesitjg ©n
minder handig is. I
Volksmenners an demagogen wie-telni Van
ditl feit .geducht te jprrifitBer-en. Naam- bet
feit van de! ZeVen Provinciën. Hlet, wa,s
werkelijk interelsjsianifj te zien., ho® 'de re-
volutionnaira partijen dit g®v|al wipten uit
ta buiten v-oor -hun eigen partij!, Aan alle
waarheid en feitelijkheid vo.orbij, lipten ze
eenvoudig weg de heel© gebeurtenis zien
.als een moord opl jonge leven-s. E|en Va.n-
da hoofdartikelen verschaen mielf de tem he
mel schreiende, headline: „Kindaren nog!"
terwijl heit feit van de onltzlaggejijikle insiub-
ordinatie. dei aanslag pp! heit, gelzlag volste,
gen dbOidgaz'wegen iwlorif. D-e- Jgjednjidig'a
niet-ontwikkel.de krantenlelzjer, dia ,aan der
gelijke Maden zijn dagejlijlkseh quantum in
zichten verniejVwit, ziet het gebéurde alleen
a,ls een bru|taie|, ®chande|lijik§ import, Waiar-
a.an het heiele go.u:vernie|miemt plus het thleelllei
commando Sclh-uild heelftt. Do inderdaiad. jne-
delijdenswia.ardige slachtpli'fers jworden bed
den van dei da,ad ©m TUarféliaren .vfain,
maohtsjnisbru-ikl, terwijl ze /feitelijk cpi-
atandelingein iz-ijn;, die het gelzlag in zijin
wezen vernielden.
De manier van vjoorst.eUen is ajlfo.
En men denkt met. ontsteltenis aain de
regenbui van tqgenatfijdigo opinie®) en
meeningen, ,diei dagelijks over het haolfd
van ,den armen gek'welden modermein
mensoh- neerstort.
Hoe, moet iemand mit al die tegensltrij-
di'gq herrie wijs worden.
Stemming, gevoel, medelijden, spiellën 'n
groote rol. tWlann-eer de Kait;holiek,ei Kerk
na eenheid en onverbreekbaarheid Van- 't
huwelijk handhaa'f'tj, izial' er 'n groot për-
oentagg van meening Vlersldhillan, aigaainde
v I. i i i i
den
den
die
Van'
Iwleg
udle
en
>n;
door
i,ar
H et Iwia® heit geluidjvan ©en^oobea
tromi en het koddige,, bepaed,el.de zioM
van eien elolwni bolven de haag uit die dein
jongen H.alftings het, pad d^t
deden Verlaten ,en den Weg k -i
naar heit dorpl vaerd-ei. Een ontooliT'
een cimwtroepi klwiaun den modderi
a,f'; een zich langzhaur voort,'b-ewpoie^!
stoeit van loplziehtig-geikleed© imannSi
vrouiwen, ,op Melige |p|a,arden gozidjei
groot© vepgiiiiLdP Iwlagens-,
ponnies. Aia,n 't -hoioifd c.„ auar.
eheerde ,e.en bla,a®prkleBit, dat, de minjsti
muzikale ooren nog o,pi dja Jproetf atleldeL
Een donkbre- mia.n meit een grijoiiaer 1
teek' op zïjn gbjziehit;, dia Mibbbrde in
dunne kleeren, Hep mwb een &*-
dq clowii mieit zijn tragtejcih-mal
baggerde, opl stjelten dojor
volgdl door •een itiroiepi
kiflfaen.
lön
zijn
esD
3h't,
Ooq'
p.©n
olpl da lOnmiddeilijk insPlalande rëdienaeritilg
„Hbo -kan da Katholieke Kebk) zlooi ieits
eischen. Als 'n vro;u,w .getronjwid is met
e-e,u hruluit, is 'tl toch veel te hard' vian
ba.ar te -eisehen, dat, zo aan dia bruut
geketend moeit blijiven. Is 't nielb om te
huilen d'a.t zae niet mag lier trouwen .met
een onder
En Goddelijk inzicht m,o>et. wijkan Voor
manschelijk medelijden, da,t Vain|zieM kOrt-
zie'htiger is.
Met. ontsteltenis kjemlklt man inderdaad
■a.an den m-ansch-, -die uit al dat tegenstrij
dig geprjiat en geschrijf! moet Wijs (wlord-en.
-Ee.n -leis leer-en we er uit: dak'wie met
opiinies voorzichtig moeiten 'zlijin. en dat
we b'.v. b'ij politieke -kwfesiies Iwel eens
nfééi' waarde, zoiuidein moeten hechten a.a,n
de eenheid, dan .aai» jplersoan-lijilsa belangen.
Een tweede gezichtspunt, is dit: 'hop
verstandig da Kaïtiholielka Kerk ,js, door
gelodfs- pn ztedeleleir niet .prijS te geven aan.
hat 'pterwwmTïjk' inzicht fln- da plulblieke .ojpli-
r te handhaven mat haar onlfleil-
hanr leergazlag'. Bad Christlus ia.an kijn
Kerk niet hal? voorrecht der ©nïleilbaiairheid
verlelend, -dan zoudem we het Weinig Ver
kwikkend' scboulwlspel kunnen beleven, dat
op écn ia.vo.nd, in een les' olfl Vergadering,
da toehoorders -bijl 'den eersten SpEek'ar
stamden vóór de ontjbindb-aarheid v!an het
huwelijk'; en 'bij den .tjwPiedan .spreker, .als
hij zijn ziaialk' gevoelig wist Vqor te stel
len .stemmen voor de Pkontjbinidbaiarheid
van het huwelijk'.
Dei Katholiek© Kerk zo-u. niet langer dan
e-ein kwartiertje hebben 'bestaan.
Hoe Abessinic gemoderniseerd wordt.
Dei mian wiens ideaal het is aan Ameri
ka,ansch,a .universiteit, in het hart v;an
Ethiopië oipl te richten, deed pnlapg^ Kaap-
stlaid aan, vanwaar hijj Biet da m-ailbqqt
vertrok oipi zijn 14.000 mijl IjhuisireiiS.
Deze man is iprott'. Ernest Wjark, Delten
van de faculteit der gelstehiedani'S in Mub-
kingum, Ohio. Hliji aanvaardde d-a positie
.adviseur vloo-r het ion-derwijis ibij da' regeie-
ring van A-be|s®imië, op pensooinlijikia ni't-
noodiging van den monarch- IRas Tallari.
,dia sedert zijn 'kroning dein klimfeeuidiek
-litel vo-erde vlan ,,Hlalte Selassie I, Ne
gus Negasitd, Koning id-er Koninlg^in- van
'ElthiopSë,. Overwinnende- Leieulw Van dien
sliam van J.uida".
Voor -zijin vertreiki mat d-e mailboot naar
Southiam'plbcm, vanwaar hij inaiar d© ^lus-
kiugu'm. Universateait terugkeerde-, Vertelde
flro'ii. W]ork' in .een parsigppiprek eiem en
ander van z'ijin werk om uit niets, ©en
o-nderwijlssyisteem in A'beissi-nië te schep
pen. i
„H.elt beisüuur van mijn Collega"aldiu®
pröft Wierk, „sibond mij! twêe jaar bui-
tienlandsoh verloill -toe om! deze zlemding
te ondernemen. Vijtl Abessinisdhia jiolnge
men-sthen warein o,pi College in dia Ver-
-eenigde Staten, waarvan drie in Mus-
Jc'inguin. -Een vatn hein was e«n meet' v'a,n
dein lieiz'er, en het is ma,ar aanleiding van
hetgeen zij -den Keizier omtrent mij vertel
den dat ik uitgtenoiOidigd werd naar Abes-
siüië te kbm'en.
Mijai bezoek' hoeft tweie jaar geduurd.
Deiz-e twee ja,ar ,en mijn daarop volgende
reizen hebben mij' overtuigd, daf A-bessi-
nië het- verloren land Van Afrika is.
Bet lig'fc niet ziqa ver vian Europa,. Ik
bereikte heit land via, de Middelflandisehe
Zeie -en de Rooide Zee tot n.an D'jiboieti, de
haven v!an Fransch Somaliliand. Van liier
loopt de 5000 mijl lange spoorlijn, do
eenjge schakel die Ethiopië met de 'bui
tenwereld verbindt, door 'hairblaanseh ge
bied naar Addis' Ab-aba, d-e hooifdisltjad van
het rijk. j
De landen die ik o,pi mij.-n reis van
Abessinië do.ar Afrik-a, z'ag, waren landen
die li-un romantiek verloren hebben. Zij
■zijn nauwelijks A'frikaansch-. Ik' be
merkte, dajt .alleein Abessinië -zijin ©igen
individueel© 'beschaving 'behoord-en- h-e-e'f't
ieh voort.leofit in de tr.a.dities Van ©en
natie, die haar geschiedenis tot 4478
vóór Ohr. kan naspeuren. De -'.Keiz'er
-stamt al! van Koning Salomo ©n de Ko
ningin van Scheba, die, daar twijifel ik
nmb aan, een Abessinische was. Eir' Wlordt
beweerd, dal haar werkelijke naialm! „M-a-
ked-a d-e Ethiopisohe" was.
Maar Abessinië is ge-en achterlijk' land.
B!e;t_ heeft z'ijin eigen radiostation., door
Italiaanslch'e ingenieurs gebouwd. TioenRlais
ï.a.f'ari Met' groote vertoioining Van pracht
an praal gekroond werd, paradeerde e,en
leger in khaki in indrukwekkende optoch
ten. Dit. -le'ger w-a,s geoefend dioior B-elgi-
eche officieren. D-e B-elge-n heibben' hun
rol gespeeld dioior den Keizar van advies
kleinen oipitochiti.
Hferinne-ringen aam zlijin. jongelnsljaren
kwlamen bij- hem' bioven, toen ihij ook vler-
r.ukf achter een ©Ipwii opl stelten Wlas
niangelooipien tjoen hijj Va.n school ge-
spijbeld had, om' m,et open m'o-nd naar de
cirqu-stent te- kijfcen.
W|a,t leek dat, lang geledenH|at scheen
of er ,e-en heel Ijeven lag t'uisislöhe'n toen
en nu,.
De jonge Bnlflingts be.tra,jute izichzelf op
eein prop in de keel, tiojeu, de- -elbw'n hem
.a-aiik-c.ak en toen de 1 a,,at®te vermoeid-u,ili-
ziende olifant geduldig voorbijlgebeend wlas
-ging hij, ook denzlelfden weg verder en
liep! achter den opgetogen kindjeirzwlerm
aan, mie© naar hetl dorp'.
Bjeit w'ais October'dei modderige wieg lag
bekaaid met rood© en geile dorre bladeren p
die lucht w'ajs pittig-voKjhli-gde, wielen Van
diei zjwlaar-vergulda iwagen-s hadden diepe
sporen in den !weg getrokken, hier en diaar
on-cterbrokén door de zware indrukken Van
'die piHO-ten der olifanten.
D© stoet trok naar een open Veld, waar
Jeermis,w-agens ©n temfen op ©lfca-ar geplakt
«tonden; e©n groeplje luid-spreiklende mam,-
nien stond ruiziënd bijl h-eif hele' en m'u en
-a,nj m'en®c',e Sdhellja vroulwemstem ■zdch
in d© luidruëhtigei disouteie.
De jonge Hlaiftings keek romd -en laarziel-
ae|. Hi,' verbeelde zidh geweldig. De heels
te -dienen hbo in Abessinië ©en- moidern©
ctaiaitsimachin© t© onganiseeren. Dit' was
trouwens 'a keizers groptste ambitie.
In één otplzi-ch't doet Abessinië a,a,n- R-uls-
land denken. Hot ©xp'erimieuiteiert melt het
denkbeeld om - ©en-s' ©en grqote natie te
woraen en heeft buite-nliaind's'cha deskun-
digen geroepen -ami zijin eigen, onbeschaaf-
-d'e, m-enschien te helpen.
iBen Am-erikiaan staat ,a.an het hoofd
vam heit Deplaitem-ent Van Financiën. Een
EMgc.lschmian bekleedt de -positie van ad
viseur Voor het Diepiartem'ent va,n Bin-
nenl-andsdlie. Zaklen. Elean Franlste'hmain s'tia,a;t
aan het hoofd van het Departement Van
Openbare, Wlerk'an, aani Zweed ,a,an dat vanl
Buit'enland'ache Zaklen. D'e óahin-etmini-slters
kuinnen verzekerd zijn. van deskundig
advies.
Addis Abaiha is oen vreemde c-oismapioli-
lisoha sitad. Ik denk', dat de blanke bevol
king ongevleier 5000 zielen telt, am'v',attend
alle nationaliteiten van Eiuirripla, zelfs
Grieken ©n Armeniërs. Veel landen, zien
met hebzuchtige blikken na,ar Abessinië,
want het, is ©en gebied dat doioir -cnlti-
veering misschien enorme rijkdommen zal
opleveren.
Zulk -©en nietige zaak als het verbolgen
van verdwaalde olifanten 'leidt daar soms
•tot ipternaiianate verwikkelingen. Na «n
dan klaagt eien buit-enlaiidsohe legatie -bij-
den Keizer over een of ander oplplerho-ofd
dat in vreemd gebied is gekomen, oip jacht
naar jvoor. Het.is juist zulk ©en vloiorval,
dla.t tenslotte- toit ernstige moeilijkheden
lean leitien.
-Ra® Tafari heeft gedurende zijn regee
ring steeds krachtige pogingen gedaan om
Abessinië uit zijn barhaarsahen staia,t, zon
der wegen of gebouwen ©n -zlonder eeuige
"somt van technische- ,of omdterwijisontwik-
keling, tot e'en moderne natie ite vei'hef-
fen. i
Het is twee jiaar. gel-eden dat ilf toe
trad tot de groep Vanbuit'enlanidsche- ad
viseurs in de hoofdstad Van dan Keizer.
Ik' heb gewerkt o.m een onderwijissryisteem
in te Voeren, e,n ik heb ,een schema, oinitj-
worpen, hatlwielk het mogelijk maaik't, dat
Abessinische kinderen gedurende; zes jaar
naar een lagere school kunnen gaiami cm
d!a,n naar een middelbare eohool voor een
verdere zes ja,ar. Hët schema omv'ait Qok
een universiteit met vier sltudiajiaren.
De moeilijkheid ,o,pi het loioigenblik is
natuurlijk dait er geien onder wij z-ems in
Abessinië zijn. ®oein ik -da,ar aankwam
w?as de, «enige school de privé-iscbioiol Van
den Keizer, waarin zijn zoons elementair
oaiderwijis Ointvingen. Gie'durabde dep tijd
dat' ik daar was-, be,n ik z'el'f hun onder-
wij'Z-er ga'wiecist."
I);c Godsdienst der ,Jjapiann©rs.
Al de eilanden v,a,n J|apaai hebbein den
Kë'lfden 'godsldienst, doch verdeeld in Ver
schillende secten. Dlezle saöten verdra,gea
elkaar onderling zeer, goed; er he-erspht
fzelte een soort, ©ensgezindlieid. Elite se-cte
heelt ha,ar eigen tem'pels( en pfgoden;
dez!e zijn vrijj talrlijlk, doch in de oog-en/
lier Wjesjterlingen meestal atflsohuwe-lijjk'.
Evenalsj op d-e Grieken en Romeinen heb-
'ben bij! goden voor alle, beroepen. Ou-
Eanksj ,al da bïjlgeloovigkeid, habiben de
'Jlapannersl' toch eem va,ag denkbeeld van
eeen Opperste iWiezten. In twee der voor-
naiamlslte tempels staat een reusachtig beeld
voor het Opper Wieden. Het' eene beeldt is
zoo groot, dat in de handen ervan ge
makkelijk drie m'en'skhen k'unnen staan;
"de andere njfgod is( omringd ,van ©elf.
ma?|Sa kleine afgoden, welke vermoedelijk)
al de eigen,sjchappen van demi hooifdglod
moeten voo-rs[telten- Dlelz'ei tempels z'ij'n den
geheelcn dag geopend en iedereen, kan
er vr'ij, in en mill {gaiainzteffls) vreemdelingen
Worden niet uitgefloten. D'e godsdienst-en
van Sinto en Boudlahio hebben de meeste
aanhangers(; die van; Sinto is de oud9t©-.
©ij wlas iaanv,ankelijjk! deer eenvoudig, tn'a,ar
is later door bijjvoeging van een aantal
vreemde oefeningen en oeremioniën ver
basterd. D|ede godsdienst erkent een Op-
perw'eden, dat werbl'ijjf! lioudt in den h-oog-
sten hem-el. Dia Japanners vereerem hem
echter niet, qmidat zlij; mjeienen, da,t deze
te hoog is| verhevlen, om- doio-r menschen
vereerd óf1 aanbeden te wiorden. |Z:ij' ver
eeren ©en aantal minderen goden, die be
laft 'zïjn met het bestpur der aarde, het
water, luolxt, end. en die het lot van de
menkohen in handeon hebben. D|a (I|a-pan-
ners -eten -zleld-en vleesoh en gebruikein
geen melk, onfda.t zlijl dit alsj wit bloed
aanzien. Zij' hebben ©en afkeer van bloed
vergieten en zlullen nooit ©em l'ijjk laanrajken.
Wanneer bij' deiziei voorschriften overtre
den, z'ij'n -zlijl voor korten pf langen tijd
onrein. In 'het mididem der tempel is; ge
woonlijk een ispiegel va,n gegoten pf ge
polijst metaal opgehangen om' dei bin-
Wqelk' ha,d lii,i al door dit do-rpl rondgeizjwpr-
ven oim -den lijld ta dopdein- -en tel jwiaohiieini....
Ii0|t, zij-n vade-r stierf. I
Be,t moge r,uWi klinken, he|ij Wlaa de
Waarheid; hijj wachtte opl den dood Van
den man, diei minder in zlijin leve|n' bete,0-
kendo dan de- kejurige Kamie-rdismaar, die
zïjn kleeren borstelde ©In sohetefwiater
bracht _op z'ijh Wje-eliderige, slaaipflfam'er in
zïjn Londemsiohe wloininlg.
Een week gelad|eu had ©en telegram
v,a,n den ouidein Eergcrson hein i-ii al bi-rijll
naar he-t st,a,tig© huis tuSsohen de boiom-ein
gevoerd, dat he|m lallljijld het hol vlan «en
iWeerwioIi' geschenen ha,d. V,aai z'ijin kinder
jaren af had lvij' he'b nooit! als kij-n' huis
kunnen beschoifw-enheif w,'aisl all«e;n- maai'
■een ongaz'ellig, oiflgchoan- IteisHjbiaar-inlgerioht
onderdak gelw-ee-s't, 'wlaar m-en nooit laoh'ein
macht, bf de trap opi ©n n-eer hollen, of
ïeta anders .Waar -een jongenshart; naiaa?
verlangt. Hel, o(u,d-e igev|o,el van kfflle be
klemming Wlas op-nieiulwi .als ©en- jïast' opl
he;m gevallen, 'toen hijl «en jwëek' .gclëdeai
de groote oprijlaan was ingereden' len op
gekeken had naar de neergelaten blinden
van de kamer waar zijn vlader lag te
sterven.
Die beklemming was als- ©en Verstijving
in zij'n aderen opgekropen, toen hij d'e
trappen was opgegaan naar zijn vader.
Deze had heim nauwkeurig gadegesta-
nentredenden eruam ta herinneren, dat de
goden verborgen gelheimeni van hun hart
even goed kien, alij zijl z'el'fl de vlekldejn
in hun gela,at. A1'S( d-e (Japanner in den
tempel kwnt, gan,t h'ijl vaor d-e spiegel
staan, buigt eerbiedig het hoofd ter aarde,
wendt zich dan opnieuw tot den spiegel
en biedt dan z'ijin giften p-an d-e goden
aan. Als, 'zlijl dez'e ceremoniën hebben vol
bracht, trekken zïjl ,a,an êenl klokje en ver
trekken. Sedert het invoeren, vian de leer
van Bou-dshe, zlijn in de godsdiensten in
'Japan, voornamelijk die van Sinto, vela
vreemde leerstelsels -en gebruiken inge
slopen. D'e overige; Jjapiansche godsdien
sten ia®,nbidden apen- «n andere wilde
-dieren. Die christelijke godsdienst w'erd
op Jlapan verkondigd, kort nadat! genoemd
eiland door de Portugeeizen wlasj ontdekt,
,üe PörtugeeWen wilden echter -spoedig! den
baas -spelen -en z'-ich alle macht toe
eigenen. Zij' hadden zich den olgem-eemen
haat op -den hal% en er w'erden strenge
bevelen uitgevaardigd om al de Chrisjtenel1
te vermoorden of verbannen. Meer dan
20.000 personen werden Wermoord. In
1597 werd de, vervolging! m'et nieuwe
woede hervat. Het verkondigen vian. do
Christelijke leer werd streng verboden
een een groot deel van de geastelijlten
werd verbannen. Die Christenen, die hun
gods.diensit niet wilden verloochenen, wer
den verdreven rif ter dood V-amoirdeelM.
D,eze vervolging duurd-a 40 jaa.r en had
de geheele vernietiging van het Christen
dom op- Jiapian en ook van dein handel
der Portugeeten tengevolge. Sindsdien is
de Christelijke leer echter op-nieu'wl tot
de Japanners, doorgedrongen: en zij'n er
door de zendelingen ein mis;sdonarissen, vele
-s,cholen en lterk-en gesticht.
Blij het zevende eeuwfeest van Arnhem.
'Dit jaar herdenkt de stad' Arnhejml
baar zevenhonderd jarig bestaand'e feeste
lijke herdenking zal plaate vinden van
15 tot 30 Juli a.^. Hoewel Arnhem' eersU
in 1233 van d-em graaf van Gelre, Otto,
III, d'e stedelijke rechten ontving, ,bel-
isftond de plaats natuurlijk reeds veel vroel-
ger. Voor het eerst wordt Arnh|em, glb-i
noemd in een stuk, dateerend! [uit 893.
D|e plaatsnaam1 wordt hierin echter pani-
geduid als Arneheym! en even later pis
Arneym. D|e piaatsi m'oet toen wiel reeds
eeenige beteekenifj helblben gehad, het
geen isj .af te leiden uit het bestaan 'van
de St. Mal'tinulsjkerkl, w'ellke ooik' in ouide
cloclum'enten wlordt genoemd. Die tegenl-
wloordige ^chiïjlf'wij'ze van Arnhem komt
voor het eersit in 996 Votor. Een gedeelte
van den grond,, w|aarop de stad is gel-
bouw'd, behoorde aanviankeffijiy aan de Pib-
d'ijle.n Elton en Prum', gelegen! te den
Eifel. Daatïjtgenoem'de Abd-ij! he-zat het
■be'sicherm'heersclhap) over de Arnhemsdhie
kei'lf. Bij' en in dei isgtad lagen da kloosters
Monnikhuize-n, Mariënidaal, Bethanië, het
Agnietenkloositer en hef Observanten!- rif
jMtederbroedarsJklooster. Orik wiasi c,r te
Arnhem een c'omiinanderis van Sfnt (I|a,n
gevestigd. In 1233 had Arnhem een deri
'gelijke beteekeni^ glekregen, dat die graai
van Gelre er toe overgingj de plaatsi do
privilegiën van een -sitad te verleene|n|.
Ongeveer vijftig jaar tekoren had ijle
Graaf van Gelre het recht vterlfregen om
in Arnhem' muntj te SlaauJterwijl in! 1461
de 'Sitad toestemtaingi verkreeg om1 geld
lte 'slaan ten bate van de herbouwing vain
',de horif'dkefk. Arnbem] was; toen reeds een
plaats van beteekenis, m-eda door het feit,
dat Mj- om'sjtreebs 1440 in het Han-z'e-vieiJ'
bond was opgenomen, miaar oloik, doordat
de Gelders|c!he vorsten hier Vaak' Vei'bïijlf
hielden. Veel hadi da qtad te lijden va<n de
parllij'twis)ten, welke sederll de veertiende
eeuw zoo algemeen voorkwamen, en her
haaldelijk was; Arnheml het tooneal van
stfijd en belegeringen. In, den strijd om
de opvolgingna den dood van Reteald
III isfi'haarde Arnhem' zi-ch aan de -zijde
van Reinald^ zuster Machteld en ha,a,r
echtgenoot J|a,n van Bloiq. Hertog iWillem
van Hulik' k'wiaml evenwel Voor de rechten
van z'iju ziooin, op en dwloaig de ^tald (jn
1372 -om' z'ij'n partij ta volgen. In 146Ö
word Arnhem veroverdl doqr Willem' IVan
Egmond, broeder van hertog Ai-nio-ld, Üie
met z'ij'n 'zbion AdoM inl twiqt wag geraakt-
Hertog Arnold werd adhter gas|tennd doo|i'
Karei den Üjtoule, die Arnhem! tot gehoor-
zaïaan'heid dwong en da -st;ad' en het kwar
tier Veluw'e ©en zware «{chatting opleglde.
Nau'weüjksj twintig ja,ar later verkl'aiarde
Arnhem zich echter voor den -zloion Adolf.
Kiare-1 van Eigmond. Deze lten, de «tad
«dliler niet, tegen de overm|aic'ht v-a,n Phi
lip's den Sjcihoone behauiden «n mioest haar
dan ook in het j,a,ar| 1505 aan dezen vorslt
gen, toen hij ,o.pl de- 'taefflen naar zijini 'bed
kwam. D© oude Haftings had ham de
kamer zien doorkapen; grim'mig had hij
hem van onder zijn z'w-are 'Wenkbrauwen
aangekekende .uitdrukking van die lOogleiB
w'as ucg vol leven
'Z'ijin stern 'wia® ltend e,n hard -toen hij be
gon Ie spreken, zoioala de jonge Haftin-gs
die slem altijd gekend had.
Dus je bent .gekomen olm -de isiehiolanen
van dein dooiden man, -zei hij- «m hij lacht»
hatelijk'. Wïees niet te zieker v.a,n ze,
mijn jongen; niet te'zeker.
Dait 'wa;s een 'week geleden jein nog ladfde
hij- -die grimmige- oude lieier, dia -er nqai't-
in geslaagd 'Was lieifd-a te winnen én all"
leen vreeis la-fgedwioivgein had. Affl'eien vlan-
inuigen win-s er een cynicteih laehj-e igielw'eest
in zijn o,o;ge,n, hoe» 'hij ma,ar 'zlijn teou keek,
iets hoonends in z-ijm stem, toen -d-cz'e on-
Handig vroeg:
Gia,at hel. beter, vader'?
Ik ben nqg niet dood, Rio'bert,
Een pa,uza en toen:
Je bent je mOeders, kindJ«
kijkt naar mij mef haar ooigen; je vernach
te wel dat ik' dood was, net .als zij."
Dat arm© mosdertje van h-em dia
klein© onnooiz-el© vtt-imder dia heit lëlv'an
zoo, versöhrikk-elijk-mo'eilij'lï! gëv|onden had
naast zijn vader. R-o'b kom zich haar nog
juist herinneren haar lachend© gezicht
afslaan. Philips de S|cbooue handhaslfda
z'ijh griz'a|g| tof 1514, in Welk' jiaar de Gels
dersjehe hertog K|a,rel d« stad heroverde-
In 1543 kwlaim d© '#ld Arnheta' onder heer-
idclfapplijl vian Karei den Vijfde, wla®rmedj0
alan de 'woelingen een, einlde werd gemaakt.
Karei V, vestigde te Arnh-elml het 'Hof
van Gelderliand, en de Rdkenlkialmer, 'hetgeeln
het aanzien van! dia st-ad -zlee-r ten: goede
kwlaja'. Teven-j werd Arnhöml alk residentie
van den stadhouder, aangew'ezeli. Tijldens
het -atadhouderSdhaipi van J|an wi iNasSa'U
ging Arnhem! tot de hervorming lover. Vian
1672 tot April, 16;74 Was| .Arnhem inl han
den der Eranstcihen. Hiermede werd ha-
enkola tient-allen jia-renl de rusjtl wed-er ver
broken en eenj nie.u'w- woelig t'ijjdpefk brak
voor de kta,d a-an. In '1,702 w'erd zijl -gewik
keld in -da twisten tuS^dhen! da Oude en
Ni-euw'e Plooi -over d'e keuzo van den
raiad, wielke benoeming tot genoemd jaar
door den isjladhquderi Willem] III geschied-'
de. Ook «an de woelingen, welke p,p_ de
V,elwwe ptaiatsj vonden, nam Arnhem' fj've-
rig deel. IPijldenq de Pranteho overhe'er-
sfc'hing van 179,5 wlerd er, ©en aterk' -Pnanlsch
garnizoen in Amhem' on'dergebrapht, het-
'Wellc in-181^ dqor .da RlusfsiSc-he en Pi-uis-i
'Sische troepen w'erd ver'dlreven. 'Eieirsf toen
brak voor Arnheml de ru-sjt aan ent kon da
stad zich geleidelijk! a,an gaan ontwikke
len tot een gnaatera sjteld van (lanizield
©n beteekenis). 1
Z,under offer en xoudcr Godsdienst.
In ide Arbaide-rsiplera is een wa.ardeiarend
vers-lag verswhenen over ,a©n A.V.O.-
exclursie diqo-r Brabamiti, dait; den Vea-dian^ep
hoifl bracht ia,an halfeleiem de kathblMte
ch-aritias vopr ,a.llierllied _io,n'vbllwaiardiglen |wfet
■tlel -ber-eilten -en -dak "tan- «tafba de vraag
steldja. rif ,cte s|oeia,li,s|t(ein op dit punt niieit
in v-erz'uim wanen ,eni rifl daZau ziclh ni-eit
met „dit zegenrijk® werk" moasten -bezig
houden.
Een ziekere mijnheer J. ,uiti Eiudhovein
antwoordt hiaropi: „Ik' heb tajtijld gam,aend,
dat da overheid, de wereildlijlltei qvlerheid
in de leiersltie -plaaitis, d-ez'e taak -te vervjul-
le-n had rneit den volliadigen, sltjauin vjam lolnl2'®
allgeviaardigdan in de divlersa heistiuuns-
or.ga.nen". Verder blijiklt delz© schrijver ini-at
vie® v|an de m-eeslt ïhinderwaardig® ver-
dachtmakïnjgen van da bedoelingen b'iji dit
werk v,an naastenliefde..
D,© „N. Tilb. Ct" ant}wiqordt ,qp' dit
fraais o.m-.:
Dit is nahuiiirlijik een standpunt ©lm
©ch't sooialisösch.
Da overheid-die de genten Item ha
len waai' iz'iji ziften.
Maar 'bovendien, wanneer 'de olvle-rheid
da overheid d-e .ztopg iqpi zich neemt slaiait,
men -twee vliegen in «en klap. Men be
hoeft zelf niëfcs, te doen ©in ka,n dan
g-odsdienstigen invloed (ui'liSdhak'elen.
De socialistische, schrijver laat, intus-
soben een vraaig onbaan'twqord, n.l. w;a,ar
da overheid de -ziel;f,v|erlioio©hening ©n de
qnzelf'zuichtigs na.asiteinlirii'.'d© van'da,a,n, moet
haten. Dingen die toch bij' de yerzlorging
va.n zieke-, onvolwaardige- «n .gebrekkige
m,edemensichen in de -eerst© plaat® n-o-odig
zijn ,en diei niet evenals bieitast.in-gen kuin
nen worden opgevorderd.
Natuurlijk kam m,en vam oordeel zijn,
dat h©t bast en zel'fe liever zlonder gdidis-
dicm-st en godsdienstige n-aastemliefde kan,
maar is dat reidem om de katholieke niaias-
te-nlie-fdfe neer -Ha balen en verda-oht -te
makem'.?,
Dat omtjziet de heer J. zich niet' tje
deem. Hi stelt het vo,or alspf 't hem vbor
d-e kaïtholieken zit, in de „machtsomtlplooi-
ing 'en financieel® h-ulp[ver3le©nii|nig der
c'panbare kasisen, -die, waar hat E.-K.
instellingen be treilt, zoo guj: verteeind
wordt,' terwijl het „tem H,anzi«n van i-n-
stiellingen o'rizer moderne beweging precies
omgekeerd zo,u zijin".
Dit zijn naflrgqeBtjge insinuatie®-.
De ove-rhëidshnlp! is maar b-et.relkk!el,r|k!
giering, z-ek'er in vergelSjildm'g vlan' -hief
vele dat de katholieken -vloor allerlei din
gen van ,alge|m'e®n nut g|ehle,el ui-t, éi-gjen
zak' bekostigen. a
Dokter HeiLsen gttmlffliohte,. Maar hij;
hle-ei! op 'zijin stuik' staia-n, omdlankls' mijn
werkelijk beiwlondterenstwlaardigeinl sitortylioed
van woorden. li'
„Nee,", iz'ei hij-, „als; m waf Weiten wilt
omtrent mij'n le-van, 'klolmt n idam Ivlamavcmd
opl het diner. D,a,ar zal' ilf mijn leven «ge
schiedenis vertellen."
Ik' heb ©en alfsrihuw va-n riMcieel® diners,
en qaljjk© Iersohe «ogen.
Zij, kv'aa ial lang geiteden geisitbrven, maar
Itehalve 'vlanmomgen had hijl moioit haiar
naiam over zijin vladers liplpan hqo-rein ko
men. 'Bij- kbn -di-® bittere taes'pejimg op
baar niat ,goed verdragein, li-ijl h-erinm'elrd©
zicih hio© haar zladhlbe armen om h-örn lhe©m
lagen lio© h'aar -si-erlijlke vingersl v|o|i rin
gen over zijn haar -ge-sjtreeld hadden.
En nu stond hijl a,an lreitj half va.n liet
doorweekt© weiland ,©n keek na,ar de dicht
op elkaar staand» tenten en Iwlorinlwlaigelua
met ©en vreemd© o,p|gelw|ondenheid in zijn
harthij vqeldle' /.ich iw'eer d-e school
jongen ,die va.m s-chool -.gespijbeld had; het
geluid van de- trom -en di© dw'azfe oloiwn
de-den zijn soho-oljio-nige-nsj-aren weer levend
Worden. j I i
(Wlordt verv|olad.)
