De Groote Oorlog. No. 83. Dinsdag 16 Juli 1918. Veertiend* Jaargang. iX2,bteXL''£,n, ki'tSS,M SS\Sz? -«- Wijlt ilkin UMDU-JIEKDU' tn VRIIDAGIVOHD. OP ONZE „QUI VIVE". 101 rechfsch°Eerste Welk weder zullen wij hebben? AhooMoMitipriji f. 3 i—adsti root Gofts f 1.—, tsarbuiMa 11.26. Afasrudarlijke lumiMti 8 osnt, dubbel* bladen 10 «sub Airtrtmatièm wotdta bfnucht ribt half mn uur namiddags. Kanfoor v. d. AdministratieBoudewIJn de Wlffesfraat A 135» GOES. ÜW- intarc.Direetia no. 98. Radaetio no. 97. ÏUclamaborichtsn 30 Ct. p. r. Bij abennaaunt apemafet pfs. Adrortntlin ran 1—8 repels f 0.75, iedasa regel mear 18 Ct EaaasUde advertentie 3 X geplaatst wordt 8 x Menige Katholieke kiezer, die voor een gewichtigen stembusstrijd als nu pas den aen Juli werd gevoerd, nog wel warm is te krijgen, maar wien het politiek strijd vaardig zijn en blijven riiet in het bloed zit, zal nu bij zich zeiven zeggen: „zie zoo, dat is afgewerkt en wel voor 4 rechtschen, waaronder dertig Katholieken in de Kamer, 't is wel geen buitengewoon succes, maar 't gaat toch nog al. En dan trekt hij zijn pantoffeltjes der onverschillige zorgeloosheid weer aan en laat verder violen zorgen. Ziet, -een dergelijk terugzinken in polit- tieke werkeloosheid moeten wij van meet af aan door een rationeele propaganda, door versterking onzer .politieke organi satie en door de verbreiding onzer pers onder de Katholieke kiezers krachtig zien tegen te gaan, althans tot de kleinst mo gelijke. proporties zien terug te brengen. ij moeten het politieke vuur bij de on- ze?..er ,ln houden, hoe moeielijk dit ook schijne m verband met de tijdsomstandig heden, die schier al onze aandacht vra gen yoor Vte stoffelijke nooden en de be- hoeften des hchaams. Want wij znn nog lang niet waar wij wezen moeten. En dit zeggende, hebben wij niet zoozeer het oog op; onze Tweede Kamer, als wel op onze Eerste Kamer, waarvan volgend jaar een derde aftreedt en welker nieuwe sa menstelling afhangt van de resultaten der Provinciale Statenverkiezingen. Immers den eersten Dinsdag in Juli 1919 worden de Provinciale Staten ontbonden. „Het Huisgezin" schreef daaromtrent dezer dagen het volgende: Op dé candidaten der rechterzijde m den meest beperkten zin genomen ton bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer oO percent der stemmen uitgebracht. Dank zy het stelsel der evenredige ver tegenwoordiging hebben wij1 ook 50 pCt der zetels ontvangen. Het volgend jaar hebben de verkiezingen VOpr de Provinciale Staten volgens het zelfde stelsel plaats. Ook dan zal elke partij, krijgen wat naar toekomtde sociaal-democraten zetels ui Noord-Brabant en Limburg.de katholle ken in Groningen en Drente. Maar by de verkiezingen voor de Eerste Kamer, die niet, nog niet althans, volgens het 7ald k'eSrecht geschieden, loopt Om twee redenen. Een zeer aanzienlijk percentage der rechtsche stemmen zit als het ware op gesloten i n twee provincies (Noord-Brabant en Limburg), wat voor gevolg heeft, dat zij in de meeste andere provincies in de minderheid moeten zjjjd.' Op de tweede plaats was het tot dusfver om te voorkomen dat een paar groote steden een geheele provincie overheersch'- ten, het aantal Statenzetels niet in eren- redigheid met het aantal kiezers verdeeld in Zuid-Holland vaardigde Den Haag maar 10 Rotterdam maar 15 leden af, zoodat het platteland, ofschoon in talrijkheid van T'' in Zuid-Holland de rechterzyde, die op het platteland veruit inde steden het zwakst, by toepassing van het evenredig kiesrecht in de minderheid raakt. En daar by de verkiezing voor d© Eerste Kamer het meerderheidsstelsel geldt S de rechterzijde haar tien zteteffvóor de Ook in Zeeland en Overijsel komt, in- vml stemmencijfers Van lieden het volgend jaar voor maatstaf kunnen die gedrang Fe he meerderheid, in helt inYï ons overschot aan stemmen n Noord-Brabant en Limburg naar andere de S€noT°t sTrS6dragen' dan was is U i®.redden; nu dit niet kan, en wLm aU lC weini'g bemoedigend, Eer^fl K r€chtscb® meerderheid in ae Eerste Kamer op den duur KM ontbinding al heel -^en min dorheid van 17 leden. Zeeland en Overrijsei zijn allicht te be. Jmuden en iB Zuid-Holl^d mS4 dt rechtsche partijen door krachtige en ruste- Iooze propaganda haar stemmencijfer zoo hoog mogelijk trachlten op te voeren. 2). Naast een Twieede Kamer op het doode punt een sterke en dan voor een groot aeeJ socialistische linksche Eerste Kamer is geen troostend vooruitzicht. Zeeland is allicht te behouden, schrijft het R. K. orgaan der Hertogstad. Bezien wij eens van nabij den stembus uitslag van 3 Juli in onze provincie. Er blijken te zijn uitgebracht 50265 stemmen- Veronderstellende, dat volgend jaar bij de Slatenverkiezingen evenveel stemmen wor den uitgebracht, redeneeren wij aldus: vol gens het stelsel der Evenredige vertegen woordiging zal bij een Statencollege vap 42 leden de kies dee Ier, d.w.z. het aantal stemmen, noodig om een Staten- zetel te bekleeden zijn 50265:42 of 1196. Dit cijfer deelende op de totaalcijfers der stemmen van de verschillende politieke groepen, die aan den stembusstrijd van 3 Juli deelnamen, verkrijgt men de na volgende resultaten. CCfiACCItfiüitCfiBfiÜCCB OifïQoaocooot^osccaocMOOoO'^t^o t! K J! <o M OOOMflOt-N^OOHOOOOOOOHO Tezamen, alzoo 34 zetels. Er blijven dus nog 8 te vergeven over. Allereerst komen de grootste overschotten aan de beurt, welke meer dan de helft van den kiesdeeler bedragen. Dan zien wij, dat de R. Katholieken, Chr.-Historischen, Staatkundig Gereform-, Vrij-liberalen, Anti revolutionairen en Unie-liberalen ieder nog 1 zetel krijgen. Wij hebben dan te zamen 34 -j- 6 40. Nu komen de grootste overschotten beneden de 'helft van den kiesdeeler 3) (dus 598 of piinder) voor nog 2 zetels in aanmerking. Dat zullen zijn de Vrijz.-Democraten en de Politie- partij. Volgens deze berekening zullen de Staten der Provincie Zeeland ter linker zijde tellen: 9 Unie-liberalen, 1 Vrij-libe raal, 3 Vrijzinnig-Democraten, 4 der S. D. A. P., 1 van den Economischen Bond, 1 van de Politiepartij en 2 Staatkundig Gereformeerden. Ter rechterzijde vindt men dan 8 R. Katholieken, 9 Antirevolu tionairen en 4 Christelijk-Historischen. Bij deze constellatie bekleeden de R- Katholieken Antirevolutionairen en Chris- telyk-Historischen tezamen 21 zetels of de helft der Staten. Rekent men er op, dat de Staatkundig Gereformeerden zich bij de Statenverkiezingen bij de Antirevo lutionairen aansluiten, dan zou het getal der antirevolutionaire zetels aangroeien tot 11 en de rechterzijde 23 leden tellen, d,w. zeggen 4 stemmen meerderheid heb ben in de Staten. Men moet van den anderen kant er echter ook op bedacht zyn, dat bij de Statenverkiezingen allicht niet zooveel kleine partijen zullen optre den als bij de jongste Kamerverkiezingen en dat de kiezers dier partijen, welke zoo goed als alle tot de linkerzijde kun nen gerekend worden, de rangen der vrij zinnigen zullen komen versterken, waar door de bovenvermelde vermoedelijke aanwinst der rechterzijde allicht wordt te niet gedaan en zelfs de kaas op eert of twee linksche Statenzetels boven dje 21 groot wordt. Dat alles is voor ons, die tot de Ka tholieke Staatsparty bebooren, gen gebie dende wenk om van meet af aan al onze krachten hierop te concentreeren, dat wij het stemmencijfer der onzen aan de pro vinciale stembus van 1919 zóó hoog mo gelijk opvoeren. Waar bij de jongste ver kiezing in tal van plaatsen een tamelijk percentage der Roomsche kiezers niet op de Katholieke lijst stemde, is het niet onmogelijk, om, wanneer wij tijdig de ver doolde politieke broeders in het gareel onzer organisatie hebben gebracht, het 1 aantal Roomsche Statenzetels tot 9, mis schien wel tot 10 op te voeren. Maar dan moeten wij de Evenredige Vertegen woordiging niet slechts bij de stembus huldigen, maar die ook reeds bij de can- didaatstelling invoeren. Wanneer de candidaten voor de Roomsche Statenzetels door onze organisatie met name door den. Provinciale Bond van R. K. Kiesver- eenigingen in Zeeland .over de 7 S,ta- tendistncten evenredig worden ver deeld. zoodat daaruit blijkt, dat Zeeland slechts één kiesdistrict is volgens den geest van het nieuwe stelsel, terwijl tevens voor de verbinding van de 7 lijisten tot ééne, wordt gezorgd, dan zal over geheei de provincie door alle Roomsche kiezers met gel ij ken. ij ver gestemd worden, omdat allen voor één of meer canididaten uit hun eigen streeifcl in 'tvuur gaan. Het succes van een der gelijk algemeen geestdriftig optrekken van ons kiezersleger komt dan van zelven aan de candidaten en aan gansch de partij ten goed© en wordt op die wijze ons aantal Statenleden zoo hoog mogelijk opgevoerd. Wordt echter de cajididaatstielling zóó ingericht, dat een bepaalde streek wegens vermeende voorrechten zich het leeuwen aandeel toeeigent en d© rest deir pro- (vincie het met het overschot moet zien te stellen, dan wordt vanzelf over een groot deel van ons. kiezerskorps de geest van onverschilligheid en afgekeerdheid vaardig en zal het stembusresultaat be neden de verwachtingen blijken. Suprei- matie va,n eene bepaalde streek over 4e rest van de provincie is iets. wat bij den nieuwen electoraten toe stand geen reden van bestaan meer heeft. Het getij is ver anderd, welnu, daarmee is vanzelf een andere plaats voor onze bakens aange wezen. „Allen voor één en één voor allen"1. Deze leuze alleen kan Roomsch Zeeland] de plaats in de Staten van 1919 ver schaffen, waar het recht op heeft. Na tuurlijk niet zonder arbeid ©n strijd. Maar noch strip noch .arbeid heeft de Room sche Zeeuw geleerd te schuwen. Ook niet zonder moeielijkheden. Maar die zijn er om overwonnen t© worden. Alzoo op onzO „qui vive". E.naan het werk. Op het «ogenblik telt de Eerste tuinier 30 rechtsche leden, waaronder 17 Katholieken en 20 linksche. Volgend jaar treden 4 rechtsche leden voor Zuid-Holland en 1 rechtsch lid voor Overijael af. Gaan de staten dier provinciën volgenden zomer naar linka over, wat op grond der huidige evenredigkeidecijfera zeer waarschijnlijk is, dan slinkt, als elders overal allea gunstig voor rechts verloop, het aantal rechtsche zetels van de Eerste Kamer tot 25 en komt ook dit regeerlngBlichaam op het doode punt. Ked. N. Z. Crt. -) Ook Noord-Holland kan by de nieuwe constellatie krachtig medehelpeu tot behoud van een rechtsche Eerste Kamer. Op grond van den stembusuitslag van Juli 1918, krijgt rechts het volgend jaar in de titsten v.an Noord-Holland 27 zetels (17 Kath., 6 Antirev., 4 Ohr. Histo- rischen). Mr. Bomans bepleit in „De Tijd" van 11 juli jl. de mogelijkheid om met inspanning van alle krachten dit getal op 31 te brengen. Dan zal links gedwongen zijn tot een compromia met rechts te geraken.Red. N. Z. Crt. 3) Voor een gezond politiek parlementair leven ware het te wenschen geweest, dat men indertijd bü het vastBtellen van de evenredige Vertegen woordiging het stelsel D'Hondt consequent hadde gevolgd en bepaald, dat niemand een zetel zou innemen die aan stemmen niet meer dan de helft van den kiesdeeler op zich vereenigt. De jongste Kamerverkiezingen hebben voldingend aangetoond, hoe onverstandig men deed, hiervan af te wijken. Immers, een Kamer, gestoken in het bonte Harlekijnpak van een twintigtal par tijen en partijtjes, ziet daarmede zijn gezond parlementair leven bedreigd. Losse berioMen. D« strjjd In hst Western PARIJS. De Franschen hebben Vrijdag morgen een schitterenden aanval op een front van 5 K.M. tusschen Castel en ten Noorden van Mailly-Prainval ondernomen. AI hun doeleinden zijn bereikt. Zij hebben het dorp Castel, de hoeve Auchin en een aantal geweldig versterkte punten vei- overd. Hnn terreinwinst had hier en daar een diopte van 2 K.M. Meer dan 500 ge vangenen vielen in handen der Franschen. Op non-activiteit gesteld. PARIJS, 13 Juli. (R.O.) De „Echo de Paris" meldtDe Italiaansche generaals Cadorna, Porro en Capello zyn op non activiteit gesteld met verlies van rang en tractement. GENEVE, 12 Juli. (H.N.) De brand in het kruitmagazijn te Gronoble, heeft, naar de militaire overheid toegeeft, een mate- rieele schade van 15 a 20 millioen francs veroorzaakt. Naar de Parijsche bladen van 9 Juli berichten is een gedeelte van de vlieg tuigenfabriek van BontampsVoisin te Coiombes door brand vernield. Slachtof fers zyn niet te betreuren-, maar wel is de materieel* schade groot. N B. De brand te Grenoble, vergezeld van een reeks van ontploffingen, ver oorzaakte tal van branden in de stad en een groote paniek onder de bevolking. Een beroep op Wilson. Het katholieke vredesinstituut te Frei burg heeft, in overeenstemming met het comité ve or een duurzamen vrede te Ge- nève, en talrijk* daarbij aangesloten ver- eenigingen, aan president Wilson een telegram gericht, waarin hem wordt ver zocht, de redevoering van Kiihlmann en de herhaalde verzekering van den rijks kanselier, dat hij de vier door Wilson als grondslag voor den vrede opgestelde be ginselen aanvaardt en in het belang der geheele menschheid zich bereid verldaar- de in onderhandelingen over den alge- meenen vrede op dien grondslag toe te stemmen, welwillend in overweging te nemen. Het broodgebrek in Frankrijk. De „Petit Parisien" deelt mede, dat Nancy twee dagen zonder brood gezeten heeft. Er heerschte groote opwinding, toen de vrouwen de bakkerijen op een morgen gesloten vonden en op de deur de mededeeling lazenheden geen brood Na dringende vertoogen tot het ministerie voor de levensmiddelenvoorziening, dat men niet voor den toestand kon instaan, wanneer het gebrek langer dan twee dagen duurde, werd in de beboette voor- loopig voorzien. i Amerika most weer bijspringen. Naar de „Voss. Ztg," uit Zurich ver neemt, hebben de Vereenigde Staten aan Frankrijk een nieuw crediet van 100 millioen dollar verzekerd. Daarmede is het door Amerika aan de geallieerden toegestane crediet gestegen tot 6082 millioen dollar. Gezant vsn Hintzs. BERLIJN, 12 Juli. De heer v Hintze begaf zich Vrijdag naar Christiania terug om daar van den koning afscheid te nemen en zal waarschijnlijk in den loop der volgende weken de leiding van het departement van buitenlandsche zaken op zich nemen. Os reds vin Hsrtllng. De rijkskanselier, graaf Hertling, heeft Vrijdag voor de hoofdcommissie van den Rijksdag een rede gehouden waarin hij o.a zeide: de wisseling in het staats secretariaat beteekent geen verandering van politieke koers. Het beginsel van het Duitsche rijk blijft: alleen de rijks kanselier is verantwoordelijk voor de Duitsche politiek; de staats-secretaris voert slechts buitenlandsche politiek in opdracht van, in overleg met en onder verantwoordelijkheid van den rijkskanse lier. En de rijkskanselier is in zijn politieke meening sinds zijn groote rede van No vember 1917 niet veranderd. Maar, zegt graaf Hertling, al sta ik op het standpunt van het antwoord des keizers op de nota van den Paus van 1 Augustus 1916, al zijn wij dus vrede lievend en bereid tot een eervollen vrede, onze vijanden moge daarin geen vrijbrief zien voor een onafzienbare voortzetting van den oorlog. En von Hertling wees op de jongste redevoeringen van Wilson en Balfour. Toch zullen ernstige vredes- aanbiedingen der Entente door Duitsch- Verwachting tot den avond van 16 Juli Zwakke tet matigen, Westelijke tot Zui delijken wind, meest zwaarbewolkt met op klaringen, wellicht weer eenige regen met geringe onweerkans. Iets koeler, vooral dei ochtends. land gaarne worden in overweging genomen. Ook Hindenburg is van deze meening. Graaf Hertling sprak met veel lol over den afgetreden staatssecretaris Von Kiihl mann en verklaarde, dat niet zakelijke, doch persoonlijke redenen Ven Kiihlmann hadden bewogen, ontslag te vragen. Zijn opvolger is nog niet benoemd, maar de wijze waarop graaf Hertling sprak over Von Hintze, was zóó duidelijk, dat deze zonder twijfel de «ieuwe staats-secretariu zal wezen. De Rijkskanselier en de Belgisehe kwestie. Ten opzichte van de Belgische kwestie verzekerde Von Hertling in den Rijksdag met ronde woorden: „Wij zijn niet van plan België, onder welken vorm ook te behouden. Wij wenschen, dat na den oorlog het weer herleefde België, als zelfstandig staatswezen aan niemand als vazal onderworpen, met ons in goede, vriendschappelijke verhouding leeft Deze verklaring van den rijkskanselier had nog beslister en nog positiever kun nen wezen. Zij missen eike aanduiding die op een voornemen tot „herstel" wijst, elke aanwijzing, dat men het standpunt ten volle inneemt, door Von Bethmann aangegeven, dat het ten opzichte van België begane onrecht zal wordengeed- gemaakt. Maar de verklaring van Von Hertling is in allen gevalle een stap in de goede richting, al komt zij wat laat. Wat Hindenburg en Ludendorff willen. Naar aanleiding van de Klihimanncri- sis heeft de Pester Lloyd van toonaan gevende Duitsche zijde uit Weenen eenige mededeelingen ontvangen, waarin wordt gezegd: De val van Von Kiihlmann is het resultaat vau een heele reeks mis verstanden, maar de opvatting, alsof de opperste legerleiding zich tot de taak zou hebben gesteld, het programma der annexionistische partijen te verwezenlij ken, is in den grond onjuist. De bedoe ling van de opperste legerleiding wordt slechts bestuurd door zuiver militaire overwegingen. Zy gaan niet verder dan mogelijk noodzakelijke grenswijzigingen na te streven en misschien ook nog an dere waarborgen van zuiver militairen aard. Veroveringsgedachten heeft de op perste legerleiding geheel niet. Waarbor gen in net Oosten zyn gelijk vanzelf spreekt volstrekt noodzakelyk, hetgeen voldoende blijkt uit in den oorlog opge dane ervaringen naar aanleiding van den Russischen inval. Dat men er ook op uit is in het Westen en wel in het bijzonder ten opzichte van Belgie by overeenkomst waarborgen te ontvangen van militairen en ekonomiscben aard, spreekt eveneens vanzelf. (Dit laatste stelt de verklaring van Von Hertling zie boven weer voer een goed deel op losse schroeven, tenzij die „waarborgen" België's ongerept volksbestaan onaangetast laten. Red.) De droomen der annexionistische plannen kunnen onmogelijk worden gelykgesteld met de door de -opperste legerleiding gekoesterde verlangens. Het is volkomen onjuist, indien men het voorstelt, alsof Von Hintze een vertegenwoordiger en een aanhanger van de annexionistische partijen is. Het is mogelijk, dat Von Hintze de man is naar het hart van Hindenburg en Ludendorff, maar hij is zeker niet de man van Von Tirpitz. (VI. Crt.) I De toestand in België. Het „Hbl." deelt daaromtrent de vol gende bijzonderheden mede: Enkele cijfers ter illustratie. Zij geven een zeer sobe en onvolledig beeld maar zij lichten toch een tipje op van den sluier, die een ontzettende ellende be dekt. De oorzaken der uitputting wor den geheel ter zijde gelaten: slechts grafische gegevens bevatten zij. Maar

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1918 | | pagina 1