De Groote Oorlog.
No. m.
Donderdag 21 October 1915
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken UIUML NEUUf--u VRI1DAGAVGND.
B ÜITEHIAND.
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor u. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekerings voorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
I50G
gulden bij verlies van beide
banden, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
gulden bij
verlies
van een
duim;
M gulden bij gtA M
verlies van I ■-
een /"I
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Bchiedam.
Politicophobie.
Een vreemd woord, dat vrees, schuw
heid voor politiek beteekent en een
eigenschap ..anduidt, die bij nog maar
al te velen ook in rechtsche kringen
wordt gevonden, wier talenten, ontwik
keling en positie hen tot waardevolle
strijders zouden maken in de politieke
arena. „De Nederlander" had hierover
in zijn nummer van Zaterdag j 1. een
zeer interessante beschouwing.
Na te hebben opgemerkt, dat die recht-
schen, die de politiek „een knoeiboel"
noemen, en verklaren er niets mee te
doen willen hebben, hun wijsheid gewoon
lijk halen uit een vrijzinnige of z. g
neutrale courant, zegt De Nederlander
„Ja, het is heusch niet anderseen
vrijzinnig dagblad dagelijks op de tafel
in een Christelijk gezin. Gelukkig, als
de kinderen nog niet lezen kunnen komt
die tijd, dan komen er gevaren op, waar
tegen misschien dan weel' zal moeten
worden gewaarschuwd".
Terecht merkt verder het Christelijk-
Historisch orgaan op, dat zeer zeker in
de christelijke politiek het ideaal niet
altijd bereikt wordt, dat ook daar „veel
onheilig vuur" brandt „Maar" zoo
gaat het voort „wanneer zij die dit
met ons voelen, aan den kant van den
weg blijven staan, wanneer zij niet be
ginnen met datgene waaruit alle liefde
ontbloehn moet, met belangstelling
hoe zullen zij dan deze booze stoffen
ooit uitzuiveren
Aan het belangwekkende slot van het
artikel ontleenen wij het volgende, dat
ook bij ons, Katholieken, de volle aan
dacht verdient:
„Wie meent, dat men erg heelzonder
politieken strijd zou kunnen komen, die
heeft nog zelden goed rondom zich ge
zien. Is er wel één land, op eenigen
trap van beschaving, waar de strijd der
geesten zich niet aanstonds ii-i een strijd
om de staatsinstellingen openbaaart?
Niet zóó, alsof het van het meeste be
lang zou zijn te zorgen, dat slechts eene,
en wel onze partij, aan het roer komen
kan. Invloed gaat veel meer uit van
denkbeelden dan van personen Gedach
ten sterven niet, menschen wel. Het
Evangelie heeft de wereld veroverd lang
nadat het gebeente der Apostelen in de
groeve was verteerd. Maar zij zijn, zoo
lang zij leefden, uitgegaan en hebben
getuigd. Zij hebben het der wereld aan
gezegd, dat een leven buiten Gods gebod
ten doode voert. „Buiten Hem is hel",
zegt van Eeden ergens. En in het wezen
der zaak is het a b. c. der Chrisielijke
politiek niet anders dan ditOok op
het terrein der Staatkunde kunnen wij
het zonder de geboden Gods niet stel
len; het waarachtig heil van land en
volk hangt af van de opvolging dier ge
boden
Maar hoe zal men het zich herinneren
als men niet weet, en hoe zal men
weten als men alle politiek terzijde
schuift, en als 't er op aankomt
zich door een liberaal blad laat voor
lichten
Schromelijke onkunde, krasse onver,
schilligheid bederven in dit opzicht vele
voortreffelijke medeburgers, wier stem
gaarne in onze kringen gehoord, wier
steun dankbaar aanvaard zou wor
den. Zij blijven terzijde en oefenen critiek.
Het is dikwijls een gemakkelijke en
dankbare rol, die zij aldus voor zich
opeischen. Zij heeft succes, en van ap
plaus is men zeker.
Doch wat baat afbreken zonder ooit
te bouwen?"
De toestand.
Uit meer uitvoerige berichten blijkt, (al
dus een Wolff telegram uit Berlijn) dat de
hardnekkige tegenstand van de Serviërs
nergens in staat is, de op vier punten
tegelijk in het hart van Servië binnen
rukkende legers der centrale mogendhe
den tegen te houden. De Serviërs lijden
door de zware artillerie zeer groote ver
liezen. De. Uranowo-berg werd bestormd;
op sommige plaatsen nam de burgerlijke
bevolking' ook aan den strijd deel, zoodat
de hardheid van den oorlog niet aan het
land bespaard kan worden.
En dan gaat het communiqué over in
verdere bijzonderheden van krijgskundi
gen aard. Genoegzaam blijkt hieruit, dat
de Serviërs' geen kamp geven.
Aan de Temps" wordt uit Nisj be
richt, dat de strijd op het geheele front
voortduurt.
Ten einde te ontkomen aan de zware
artillerie van den vijand zijn de Ser
vische detachementen te lObrenowae aan
de Save teruggetrokken naar het zuid
westen, in de richting van Lazarevac.
Om dezelfde reden heeft het Servische
leger van Belgrado de loopgraven aan
de Avala ontruimd en is thans iets meer
naar het zuiden gelegerd op de versterkte
linie Bachevac-Kowiona-Partsani.
Bij Semendria handhaven de Serviërs
zich nog in de stellingen, die de stad en
de Yezawavallei beheerschen
De spoorweg schijnt nog ongeschonden
te zijn en de Diuits'ohers zijn op den
Servischen oever van den Donau niet
noemenswaardig vooruit gekomen. Op het
oogenblik echter wordt er zeer hevig ge
streden.
De groote kwestie is nu maar voor de
Serviërs of de legers der gealliëeTden op
tijd komen, want het is voor hen een
groote tegenslag, dat de Bulgaren hen
bestoken, al schijnen die voorhands niet
zeer fortuinlijk in den strijd te zijn. Ook
in Engeland volgt men me.t spanning den
opmarsch der verbondenen van uit Salo-
niki -en uit de artikelen der Britsche
bladen blijkt, dat de Balkan-politiek en
de Balkan-strategie 'veel hebben geleden
onder een onvoldoende organisatie. Dat
beeft reeds zijn terugslag gehad op de
regeering. Minister Carson, de leider der
Iersche Protestanten in de Hom© Rule
kwestie, is afgetreden en Johan Redmond,
de leider der Katholieke Ieren, heeft in
een rede te Dublin Maandagavond mede
gedeeld, dat de toestand van hei kabinet
zeer hachelijk was, dat er elk oogenblik
een einde te wachten was van den poli
tieken wapenstilstand en dat rekeninlg
te houden viel met de mogelijkheid van
algemeene verkiezingen.
Als -een waarschijnlijke toelichting tot
deze sombere aankondiging deelt het offi-
ci-euse pers-bureau nog mede, dat sir Jan
Hamilton, de opperbevelhebber van het
expeditieleger in d-e Middellandsche Zee,
naar Engeland terugkeert zoogenaamd om
daar „verslag" uit te brengen en dat sir
Charles Monro tot zijn opvolger is be
noemd.
Op het Oostelijk oorlogsterrein onder
vinden de Russen „ups and downs". Wel
behaalden zij enkele vrij belangrijke suc
cessen aan de Styr, de zijrivier van de
Pripjet, waaraan 0. m. ook Luzk gelegen
is, maar volgens den correspondent van
de „Times." te Petrogrado, zou de toestand
voor de Russen in de streek v.an Riga als
ernstig te beschouwen zijn.
Van het Westerfront geen bijzonder
nieuws.
De Bulgaren.
Men seinde ons gisteren
SALONIKI. De Bulgaren leden een
ernstige nederlaag bij Strumitza Een ba
taljon werd geheel vernietigd.
Uit Berlijn komen via Boekarest be
richten over Bulgaarsche successen. Zoo
zouden zij op 16 October Radujevac aan
den Donau hebben genomen.
Het groote hoofdkwartier seint
Het leger van generaal Bojadjeff drong
verder door in de richting van Zajecar
en Knjazevac over de Inowo en tegen
het ravijn van Pirot.
Andere Bulgaarsche troepen namen
Vranja in het Boven Horawa-dal en over
schreden meer naar het Zuiden reeds de
linie Egri Palanka—Ischtip.
SALONIKI, 17 October (RO.) (Ver
traagd). Het gerucht loopt, dat de Bul
garen Petrisch en Melnik ontruimden.
De Grieksche generale staf is te Salo-
niki aangekomen. Deze komst gaat waar
schijnlijk die van den koning vooraf.
Italië verklaart Bulgarije den oorlog.
ROME, 19 October. (Stefani), Daar Bul
garije de vijandelijkheden tegen Servië
geopend en zich inet de vijanden van
Italië verbonden heeft en de geallieerden
bestrijdt, verklaarde de Italiaansclie re
geering op bevel van den koning, dat
de oorlogstoestand tusschen Italië en
Bulgarije ingetreden was.
De operaties in Servië.
Volgens de „Neue Presse" maken
Duitsche en Oostenrijksche vliegtuigen
geregeld tochten boven Servië en werpen
overal bommen.
Uit Athene wordt aan het „Berl.
Tagebl geseind, dat de Serviërs Gewgeli
en Doiran ontruimen uit vrees voor in
sluiting door de Bulgaren. Troepen af-
deelingen van de geallieerden hebben 17
October Saloniki verlaten om de ont
ruimde gebieden te bezetten.
Griekenland en de Entente.
Naar Engelsche bladen uit Rome ver
nemen, heeft de entente troepen geland
te Euos, dat gelegen is aan de Egeische
Zee, aan den Zuidelijken (Turkschen)
oever van de Maritsa.
De „Tagliche Rundschau" ontl. ent een
bericht uit Athene aan do Az E-.t, dat
Engelschen en Franschen het eiland
Melos, het Zuid-Westelijkste van deCy-
cladengroep in de Eg- ïsche Zee, dat
Grieksch grondgebied is, bezet hebben.
ATHENE, 19 Oct (R. O.) Vernomen
wordt, dat de Engelsche en Russische
gezanten aan Zaimis te kennen gaven,
dat hunne regeeringen niet accoord gaan
met de uitlegging der Grieksche regee
ring betreffende hare verplichtingen ten
opzichte van Servië.
Van de Grens.
Uit Mechelen wordt vernomen, dat
Zondag aldaar en in Hombeek drie bur
gers gearresteerd zijn, verdacht van spi-
onnage. Zij worden in hechtenis gehouden.
Over Midden-België, Brussel en Leuven
en de omliggende landstreek, passeerden
Zondag drie Fransche vliegtuigen, die
naar het Oosten vlogen. Zij wierpen
bommen op de Duitsche verdedigings
werken.
Een koningsmoordenaar gesneuveld.
Bij Belgrado sneuvelde de vroegere ko
ningsmoordenaar majuor Kremisic, die
als luitenant een werkzaam aandeel had
bij de vermoording van koning Alexander.
„\Vie het zwaard trekt, zal door het
zwaard omkomen
De godsvrede in Duitschland bedreigd.
De „Köln, Volksztg." is zeer verstoord,
dat van oflicieele zijde met veel nadruk
aan 't publiek en vooral aan de scholen
en scholieren een boek wordt aanbevo
len, dat, volgens het blad, den gods
vrede verstoord. Het boek is getifeld
„Die Hohenzollern und ihr Werk". Het
schijnt zelfs, dat de overheid de politie
naar particulieren zendt om te verzoe
ken, of dezen het boek willen koopen.
Vele katholieke scholieren, zegt het blad,
hebben argeloos het werk besteld, dat
van hoogerhand is aanbevolen, maar de
gevoelens der Katholieken scherp kwetst.
Het blad herinnert aan de woorden van
den Keizer: „Ik ken geen partijen meer,
ik ken slechts Duitschers" en veronder
stelt, dat de overheid wellicht niet vol
doende is ingelicht over den inhoud van
het boek. (De Tijd.)
Steeds nieuwe lichtingen
ZURICH, 19 Oct. (Part.) De personen
van 50 tot 55 jaar in Duitschland zullen,
naar gemeld wordt, binnenkort opgeroe
pen worden.
De rol van Italië.
GENÊVE, 19 Oct. (Part.) Die „Petit Jour
nal" veerneemt uit Rome, dat Italië waar
schijnlijk de Balkan-operatie met een ma
rine-actie in de Aegeïsche Zee beginnen
zal eu aan de actie tegen de Bulgaarsche
en Turksche kust zal deelnemen door
oorlogs- en transportschepen te zenden.
Oorlogswee.
Het Osnabr. Tagebl. verneemt, dat dezer
dagen in een trein tusschen Oldenburg en
Bremen twee jonge dames in een coupé
zaten, waarin ook een vrouw, in gezel
schap van haar man, plaats nam. Nauwe
lijks was de vrouw gezeten, of zij begon,
strak voor zich uit starende, op haar
vingers te tellen: één twee driel en
herhaalde dit met kleine tusschenpoozen
telkens weer. De jonge dames konden
haar lachen niet inhouden, om het zon
derlinge gedrag der vrouw. Dit werd den
begeleider te machtig en hij' voegde den
gichelenden dames toe„U zult uw dwaze
lachen toch wel willen staken, als ik u
zeg, dat mijin vrouw drie zoons in den
oorlog verloren heeft. En nu breng ik
haar naar een krankzinnigengesticht".
Plotseling werd 't doodstil in de coupé!
De Czaar aan het front.
Mogen wij de „Times" gelooven, dan
is de Czaar bijzonder ingenomen met
het daadwerkelijk opperbevelhebberschap
en doet het hem daaibij veel genoegen
dat de Czesareyits (Kroonprins) hem kan
vergezellen. De Czaar is 's morgens al
vroeg bij de hand en wijdt den geheelen
morgen aan militaire zaken, waarbij me
nig uur voorbijgaat in beraadslagingen
met den chef van den staf, generaal
Alexcieff, die in heel Rusland als de aan
gewezen man voor dien post wordt be
schouwd. De Czaar beschikt over het
vermogen om den toestand dadelijk tot
in de kleinste bijzonderheden te over
zien. Hij zoekt iedereen zelf op en als
het op handelen aankomt kent hij geen
oogenblik van aarzeling Aan de koffie
tafel ontmoet de Czaat dagelijks de bui-
tenlandsche attaché's van zijn staf. Na
dit eenvoudig maal maakt hij een tocht
per automobiel of motorboot, gekleed in
de eenvoudige velduniform van den ko
lonelsrang. Na zijn terugkeer in het
hoofdkwartier schouwt de Czaar geregeld
de regimenten, die naar de vuurlinie
vertrekken en spreekt dan veelal met
enkele zijner soldaten. Aan het middag
maal gaat het even gastvrij en huiselijk
toe als aau de koffietafel.
Kort recht.
Eene Engelsche dame, Edith Cavell te
Brussel, is wegens het schuilhouden en
over de grens helpen van achtergebleven
(Fransche en Engelsche) soldaten dood
geschoten. Met haar zijn nog 4 dames
en heeren ter dood veroordeeld en ver
scheiden personen zijn, alle om hetzelfde
feit, tot vele jaren dwangarbeid veroor
deeld.
Een Belgisch soldaat, die zich aan spi-
ounage schuldig maakte, is doodgescho
ten, 94 arbeiders uit Lessen in Hene
gouwen, die weigerden arbeid voor de
Duisschers te verrichten kregen straffen
van 8 weken tot 5 jaar gevangenisstraf.
De ramp van Europa.
Onder dezen titel publiceerde het „Ber
liner Tageblatt" een hoofdartikel, van
den vroegeren Duitschen ambassadeur
te Rome, graaf Monts.
De directe dagelijksche uitgaven van
de oorlogvoerenden schrijft hij
worden door vaklieden op 300 millioen
Mark geraamd. Het allergrootste ge
deelte van deze reusachtige bedragen is
onherstelbaar verloren. In den kringloop
blijft slechts wat aan loon betaald en
li 5 l. l-t ITELl i-l-l.p~-.Tg
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 21 Oct.
Zwakke, tot matigen, Oostelijke tot Noord
oostelijken wind. Nevelig tot halfbewolkt.
Weinig of geen regen. Weinig verandering
van temperatuur.
door de ondernemers en arbeiders ver
diend wordt bij de oorlogs-leveranties.
Hierbij komen de verliezen, geleden
door het stil liggen van handel en in
dustrie, 25 millioen van de krachtigste
mannen zijn op het oogenblik onttrokken
aau de productie. Het allerergst voor
Europa is echter het verlies van ontel
bare menschenlevens. Telt men hierbij
op de kosten voor den herbouw van
verwoeste streken, voor aanvulling van
vernielde wapens, onbruikbaar gewor
den spoorwegmateriaal, verloren schepen,
paarden, enz. de kosten voor invalidi-
teits-weduwen en weezen-ondersteuning,
dan komt men tot fantastische cijfers,
Ten slotte moeten ook de leeniugeu
rente dragen en de valutta geregeld
worden. Ongetwijfeld zal elke van de
groote oorlogvoerende mogendheden, on
verschillig of zij behooren tot de over
winnende of overwonnen groep, van
haar burgers nieuwe belastingen moeten
eischen, die jaarlijks milliarden bedragen.
In verband met de hooge oorlogskos
ten en de linancieele uitputting van
Europa zal zelfs de overwinnende niet
mogen hopen op een oorlogsschatting,
die in verhouding staat tot de onkosten
en die spoedig vlot te maken is. Men
hoort thans dikwijls zeggenwanneer
wij menschen verhezen, dan verliest de
vijand er nog veel meer. Wanneer ons
vermogen vermindert, dan verarmen onze
vijanden nog veel erger. Dit is een slechte
troost. Duitschland produceert veel meer
goederen, dan het zelf consumeeren kan.
Onze rijkdom en onze industrie steunen
voor een groot gedeelte op den uitvoer.
Wien moeten wij de producten van onze
intelligentie en onze vlijt leveren, wan
neer voor tientallen jaren onze klanten
hun koopkracht verloren hebben Een
wederzijdsche isoleering, zooals dit ver
langd wordt door chauvinisten, moet ten
gevolge hebben een Chineesche verdor
ring van de verschillende volkeren en
een snel verval van de Europeesche he
gemonie.
Want alleen de geestelijke concurrentie
van de verschillende volkeren, het uit
wisselen van hun gedachten en presta
ties, heeft Europa gebracht tot zijn trot-
sche hoogte. Men vergeet, dat de Euro
peanen in een tamelijk klein-huis wonen,
en dat na den vrede, die toch eens ko
men moet, goedschiks of kwaadschiks
de oude verstandhouding, zij het ook voor
zichtig, hersteld moet worden. Daarom
is het zeer verkeerd, bij de massa van
de half beschaafden den toch reeds hoog
opvlammenden wederzijdschen haat aan
te wakkeren.
1 It A V It H 1.1 K.
Een woordenspel. Viviani ver
klaarde inde Fransche Kamer, dat er tus
schen hem en den minister van buiten-
landsche zaken geen verschil van mee-
ning bestond. Die verklaring was niets
moer dan een woordenspel. Ziehier wat
de Parijsche correspondent van het „Jour
nal de Genève" verhaalt: Toen koning
Constantijn van Griekenland het ontslag
van Venizelos had aanvaard, was de lan
ding van Fransche en lEngelsche troepen
te Saloniki reeds begonnen. Daar nu. door
het aftreden van den minister-president
de algemeene politieke toestand in Grie
kenland gewijzigd was, achtte Deville, de
Franscne gezant te Athene, het geraden,
bevel te geven tot staking der verdere
landing. De aansprakelijkheid voor dit be
vel nam hij geheel en al op zich. Del-
cassé keurde het optreden van den gezant
