0e Groote Oorlog.
DE EEDSKWESTIE.
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
BUITENLAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f0.75, daarbuiten f0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor tf. d. Administratie: Ganiepoorfsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekerings voor waard en,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
I S0 jfl gulden bij gulden bij A
jfl I verlies van een verlies
10U luU DU
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger;
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Wegens overvloed van nieuws
berichten heden geen oorlogsover
zicht. Red.
Binnenkort komt in de Tweede Kamer
het voorstel der regeering in behandeling
omi door een noodwet te bepalen, dat voor
hen, die gewetensbezwaren hebben, het
afleggen van den eed niet langer verplich
tend is en zij bij het afleggen van ge
tuigenis met een gewone belofte kunnen
volstaan. Hiermede hoopt de regeering
den vreemden toestand op te lossen, die
door een paar uitspraken van den Hoo-
gen Raad is ontstaan, vooreerst dat wie
tot geen kerkgenootschap behoort, niet
verplicht is volgens de wet den eed af
te leggen, en vervolgens, dat wie tot geen
kerkgenootschap behoort, niet in plaats
van den eed een belofte kan sjellen en dus
als getuige niet kan worden toegelaten.
Wat er aan dit noodwetje zooal vast
zit wordt door den Haagschen briefschrij
ver van „De Tijd" klaar uiteengezet^
waar hij schrijft:
„Dekwestie is ongetwijfeld moeilijk.
Zij, die op godsdienstig standpunt staan,
kunnen het oog niet sluiten voor het
feit, dat het den voorstanders van de
geheele afschaffing, ,van den eed in laatste
instantie is te doen, om God te verban
nen van het Staatsterrein. Het is bun
een ergernis, dat de Staat, een beroep
erkennend op,.God, daarmede God £eli er
kent. Omgekeerd is er van godsdienstig
standpunt alles tegen te zeggen, dat
iemand, die niet gelooft, gedwongen \vordt
tot een eed, die in zijn mond een gods
lastering is en op grond van dien eed
wordt geacht de waarheid te zeggen. Er
valt echter nog meer in te brengen te
gen het systeem der Regeering, dat, de
getuigenis van den ongeloovige en die
van den geloovige op één lijn stellende,
van het afleggen van den eed ontstaat,
wanneer men verklaart daartegen bezwaar
te hebben. De Slaat vordert dus van hem,
die geloovig is, meer dan van wie on-
geloovig is én neemt den schijn aan,
alsof die gelooft minder waarborg van
betrouwbaarheid biedt. In den gedach-
tengang van den ongeloovige, die dit sy-
ysteern voorstaat, vervult God in dienst
van den staat bij hen, die nog zoo onnoo-
zel zijn om te gelooven, de 'rol van den
zwarten knecht van St. Nicoiaas.
Anders komt de zaak natuurlijk te staan,
wanneer men, op het standpunt gich stel
lend, dat niemand meer kan geven, dan
hij heeft, van den geloovige den meer
deren waarborg, dien hij door het afleggen
van den eed verweg te geven, dankbaar
aanvaardt, terwijl men, ten aanzien van
den ongeloovige, die tot eigen schade het
meerdere niet kan bieden, zich tevreden
stelt met het beste, wat hij vermag te
geven: een belofte. De Staat, die dit doet,
behoeft dan niet, zooals het gevolg is
van het arrest van den Hoogen Raad, een
ongeloovige als. gemige af te wijzen, maar
heeft zijn getuigenis te aanvaarden, doch
niet als een verklaring onder eede. Elke
getuigenis toch heeft een waarde in ver
houding tot den waarborg, dien hij, door
wien de getuigenis wordt afgelegd, geeft.
Natuurlijk sluit dit niet uit, dat, als ge
volg van andere omstandigheden en van
andere getuigenissen, ook bij het aan
vaarden van dit standpunt een verklaring
van iemand, die haar onder eede aflegt,
wel eens minder waarde kan hebben dan
eene, die buiten eede wordt gedaan.
Het betreft dus hier wel een terrein
vol voetangels en klemmen, waarop pen
zich niet kan wagen zonder den strijd
tusschen geloovigen en ongeloovigen te
doen ontbranden. Zelfs voor zooverre een
deel van deze beide groepen, om redenen
van opportuniteit niet elkaar denzelfden
weg meenen te kunnen gaan, doem zij
dat op ,zóó tegenovergestelde gronden, dat
tusschen hen een botsing niet is te ver
mijden."
De briefschrijver bespreekt dan het voor
stel Van Wijnbergen en zegt:
„Indien de Katholieken in de Kamer
een verwijt zou kunnen treffen, dan zou
het m.i. veeleer zijn, dat zij den heer
Van Wijnbergen te 'toeschietelijk deden
zijn.
Hij heeft een oplossing aan de hand
gedaan, die, naar den eisch des tijds een
definitieve beslissing van het eedsvraag-
stuk uitstellend, tijdelijk den godlooche
naars in het gevlei kwam. De moeielijk-
heid is, dat volgens het arrest van den
Hoogen Raad van de godloochenaars niet
kan worden gevraagd een eed, dat de
wet alleen toestaat den eed door een be
lofte te vervangen aan de Doopsgezinden,
die tegen den eed godsdienstige bezwa
ren hebben, dat dus, omdat de godloo
chenaars noch eed noch belofte kunnen
afleggen, zij niet als getuigen kunnen wor
den toegelaten. Welnu, zegt de heer Van
Wijnbergen, laten wij bepalen, ter wille
van den vrede, dat de godloochenaars
voorloopig evengoed als de Doopsgezinden
tusschen eed en belofte mogen kiezen,
dat zij, dus den eed weigerend, de be
lofte moeten doen en zich aa.n het geven
van getuigenis niet kunnen onttrekken.
Hij wil aan de godloochenaars geven, wat
de Minister hun geven wil, doch op het
beperkt terrein, waarop zij daaraan door
de uitspraak van den Hoogen Raad be
hoefte hebben. Aangenomen zelfs, dat,
wat de heer Ort bij nader inzien moeielijk
kan volhouden, een "beslissing yan den
Hoogen Raad een verkregen recht zou
scheppen, dat de wetgever tevens niet
meer zou kunnen ontnemen, laat de heer
Van Wijnbergen hun dit verkregen recht,
doch breidt het alleen niet uit.
Durft de heer Troelstra beweren, dat
men, deze oplossing volgend, de minder
heid tegemoet treedt, en haar wensch
in de wet neerlegt? Moet hij eerlijk
heidshalve niet veeleer erkennen, dat de
heer Van Wijnbergen tot (ten uitersten
rand der toegevendheid ging Of yvi© twij
felt nog een oogenblik, of met dezen
noodmaatregel de eed voor de godlooche
naars voor altijd is afgeschaft?
De Regeering en de meerderheid heb
ben dan ook Vrijdag, onder den indruk
van hunne numerieke macht op dat oogen
blik een minimum van toenadering ge
weigerd, toen zij1 over dit voorstel-V an
Wijnbergen niet eens een paar dagen den
ken wilden en de hand .van den heer
Nolens, die alleen uitstel vroeg van een
besluit om het wetsontwerp aan de orde
te stellen, ruw a'fwees. Indien de tijd nog
geen raad brengt, staan wij' dus aan den
vooravond van een feilen politieken
strijd."
Eigen (telefonische en telegrafische) berichten
van 9 Maart, 5 uur 's namiddags.
Berlijn. Het groote hoofdkwartier
meldt: Op den Loretteheuvel ontrukten
onze troepen aan de Franschen nog 2
loopgraven, namen 6 officieren en 250
soldaten gevangen en veroverden 3 ma
chinegeweren en 2 kleine veldstukken. In
Champagne is het gevecht hij Souain nog
niet beëindigd. Ten N.-O. van Mesnil werd
een aanval waartoe de vijand zich ge
reed maakte, door ons vuur verhinderd.
In de Vogeezen maakte het weer de ge
vechten moeielijk. De gevechten ten noor
den van Munster en ten noordwesten van
Sennheim duren voort.
Ten oosten en ten zuiden van Augustow
mislukten Russische aanvallen onder
Zware verliezen voor den vijand. Ten noor
den van Lomscha liet de vijand na een
mislukten aanval 800 gevangenen in onze
handen achter. In de voor ons gunstig
verloopen gevechten ten noordwesten en
ten noorden van Pragnitz maakten wij
3000 gevangenen. Russische aanvallen ten
noorden van Rawa, noordwestelijk van
Novo-miasto, hadden geen succes: 1950
Russen werden gevangen genomen.
Parijs. (Officieel communiqué van gis
terenavond 11 uur). In Champagne tracht-
)te de vijand het bosch ten noorden van
Perthes, dat gisteren door ons was ge
nomen, te heroveren, doch hij werd te
ruggeslagen. Bij onze tegenaanvallen heb
ben wij terrein gewonnen en krijgsgevan
genen gemaakt. Bij Perthes veroverden
wij 500 M. loopgraaf. Tusschen Mesnil
en Beauséjour verloren wij eenige Meters
loopgraaf van het terrein dat wij gisteren
hadden gewonnen, doch heroverden weer
100 M. Bij St. Mihiel kregen wij vasten
voet in een loopgraaf, waar wij veel
materiaal vonden.
Londen (Off.) 4 marinevliegtuigen
wierpen gisteren 11 bommen te Ostende
op een Duitschen onderzeeër, die hersteld
werd en 4 bommen op het Duitsche
hoofdkwartier in het Kurhaus. De vliege
niers keerden ongedeerd op hun post
terug.
Petersburg (Off.) Op 7 Maart heeft de
Zwarte Zeevloot 4 plaatsen beschoten,
de vijandelijke batterijen doen zwijgen en
8 stoomschepen en 1 groot zeilschip tot
zinken gebracht.
Petersburg. (Off.) In de streek van Soe-
walki deed de vijand tegenaanvallen. Wij
zetten ons offensief voort. Aan den lin
ker Weichseloever beginnen wij. tegen
aanvallen. In de Karpathen trokken de
Oostenrijkers zich terug. In de streek van
Klause vielen wij een kleine vijandelijke
colonne aan, die ons wilde omsingelen;
een der bataljons gaf zich geheel aan
ons over.
Petersburg. Het bombardement van
Zoungouldak heeft op verschillende plaat
sen in de stad brand veroorzaakt. Een gra
naat trof den kruiser „Olmar" en veroor
zaakte brand, die spoedig werd gebluscht.
3 man zijn zwaar gewond. Het gat is
gestopt.
Constantinopel. (Off.) Drie bataljons
Engelsche troepen, die langs de Karun
trachtten op te rukken leden op 3 Maart
in de streek van Akvaz een nederlaag
en werden gedwongen tot de vlucht, 400
dooden en gewonden en tal van gevan
genen in onze handen achterlatende. On
der de gesneuvelden is een Engelsch ma
joor en 4 officieren. De vijand vluchtte
naar de schepen bij Barber.
De burgemeester van Antwerpen
heeft, naar we in de „N. R. C." lezen,
in een manifest bekend gemaakt, dat die
autoriteiten zich bij hem beklaagd heb
ben over optochten van kinderen, evenals
over het beschadigen van aanplakbrieven.
Herhaling van dergelijke feiten zou voor
de geheele bevolking zware straffen na
zich kunnen sleepen. Tevens herinnert
de burgemeester eraan, hoe samenscho
lingen van meer dan 5 personen ver
boden zijn; merkt hij op, dat het ge
hoorzamen aan de dienaangaande ver
strekte verordeningen niets afdoet aan
het gevoel van eigenwaarde en van vader
landsliefde der bevolking en brengt hij
ter kennis van de gemeentenaren, dat
het aanplakken van schimpschriften en
spotprenten eveneens voor de stad en
haar bewoners zeer ernstige gevolgen kan
hebben.
De toestand in België
De correspondent van „De Maasbode"
seint uit Bergen op Zoom, dato 9 Maart:
De kapelaan van Belgisch Putte kwam
heden bij toeral op Nederlandsch grond
gebied. Toen hij wilde terugkeeren werd
hij daarin door den Duitschen grenswacht
verhinderd. Wat men ook deed de Bel
gische kapelaan moest op Nederlandsch
grondgebied blijven. Blijkbaar zijn de Duit-
schers ten opzichte van geestelijken, ad
vocaten en notarissen zeer streng gewor
den.
De gemeente Antwerpen is een boete
van 50.000 francs opgelegd, wijl enkele
plakaten, waarin Hindenburg's victorie
werd gemeld, waren afgescheurd.
De café's moeten weer om 8 uur ge
sloten zijn.
Eerstdaags zal te Antwerpen een vei
ling plaats vinden van militaire auto's
bij de hangars van de Vlaamsche Kaai.
De opbrengst moet echter minstens 72.000
Mark bedragen.
Uit Oostburg wordt aan dat blad het
volgende gemeld:
Met toelating van het Dnitsch bestuur
rijden thans in de Vlaanderen de treinen
en trams weer op de volgende lijnen:
lo. GentOostackerZaffelaereLoke
ren. 2o. GentLoochristij. 3o. GentBas-
sevelde. 4o. HammeMoerzekeBaas
rode. 5o. GentWetterenHamme.
Naar aan „De Tijd" wordt gemeld, is
aan de stad Lier 1000 francs boete opge
legd wegens baldadigheid der jeugd tegen
Duitschers en hun aanplakbiljetten.
De Duitschers in België.
MAASTRICHT, 7 Maart. (O.V.) Sinds
eenige dagen passeeren |er zeer talrijlkct
treinen met soldaten door Aken op weg
naar het Westelijke oorlogstooneel.
Door dezelfde stad voer een trein met
vernield Duitsch geschut van het Argon-
nerwoud, 'benevens een trein met ruim
200 soldaten van de Yserlinie, die tenge
volge van het aanhoudende slechte weder
aan typhus lij-den. (Maasbode.)
De Duitsche onderzeeërs op de Belgische kust.
BERGEN-OP-ZOOM, 7 Maart (O.V.) Wij
vernemen hit betrouwbare bron ,dat zich
thans te Zeebi'ugge (een 12-tal Duitsche
onderzeeërs bevinden, welkte pier spoor
daarheen zijn vervoerd.
De ongehuwde Belgen tusschen 18—25 jaar
opgeroepen.
HAVRE, 4 Maart. (Van onzen bijzonde
ren correspondent.) Koning Albert heeft
op voorstel van den ministerraad, de wet
onderteekend, waarbij alle Belgen tusschen
1825 jaar, die vóór 15 November 1.1.
ongehuwd waren, onder de wapens wor
den geroepen. Bij: deze wiet wordt aller
eerst heel het leger voor den duur van
den oorlog onder da wapens gehouden,
n.l. de reeds onder de wapens zijnde en
opgeroepen militie-plichtigen, alsmede de
vrijwilligers. De onder-de-wapenen-roeping
der vóór 15 Nov. ongehuwde Belgen tus
schen 1825 jaar betreffen do lichtingen
1910, 1911, 1912, 1913, 1914, 1915 en
1916, d.w.z. degenen, die geboren zijn
tusschen 1 Januari 1890 en 31 December
1896, die nog niet onder de wapens zijn
en die zich tijdens en na de afkondiging
iii het gedeelte van West-Vlaandieren be
vinden, dat niet door don vijand thans
is bezet, of op- Fransch of Britsch grond
gebied verblijven. (Belgen, jn Nederland
verblijvende, 'behoeven du:s blijkbaar niet
aan den oproep- gevolg te geven; de w-et
spreekt alleen van het onbezette deel van
West-VIaanderen, Frankrijk en Engeland.)
Vrijgesteld zijn dogenen, die reeds vóór
den oorlog werden ontheven van den
dienst wegens lichaamsgebreken, voorts
de onder dienst afgekeufden van vóór
den oorlog, en dengenen, die tijdens den
oorlog taiet geschikt voor den dienst zijn
bevonden. Verder zijn vrijgesteld degenen,
die geen 1 meter 40 meten, alsmede de
genen van -de lichtingen 1910 tot en met
1914, die vóór 15 November 1.1. gehuwd
waren. De aldus vrijgestelden zullen zich
toch ook bij de betreffende autoriteiten,
Belgische consuls enz., moeten aanmel
den, om een eed af te leggen, dat zij
buiten den oproep vallen.
De wet zal onderworpen worden aan
het votum der Kamer, wanneer deze kan
bijeenkomen. (De Tijd.)
De Duitschers in Constantinopel.
WASHINGTON, 8 Maart. (O.V.) De Re
geering te Berlijn heeft die ts Washington
verzocht de Duitschei belangen te behar
tigen, indien do bondgenooten de stad
bezetten. (Maasbode.)
De Zeppelins.
GENÈVE, 8 Maart. (O.V.) Uit Friedrichs-
hafem wordt gemeld, dat graaf Zeppelin
daar is aangekomen ten einde zoo spoe
dig mogelijk twee luchtschepen te bou-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van II Maart:
Matige, tijdelijk wellicht krachtige noord
westelijke tot westelijken wind, zwaar
bewolkt tot betrokken lucht. Waarschijnlijk
regen of sneeuwbuien Weinig verandering
van temperatuur
wen ter vervanging van die, welke zijn
verloren gegaan.
Naar uit Keulen gemeld wordt, werd
tijdens' den laatsten storm de Zeppelinhal
zwaar beschadigd. Een luchtschip werd
vernield en een ander bekwam ernstig'a
schade. Verscheidene soldaten warden
gewond.
BlüIiUIË.
Ontploffing te Antwerpen.
Van de grenzen wordt gemeld, dat gis
terenmiddag om 3 uur een ernstige
ontploffing plaats had te Antwer
pen in het arsenaal, meer bekend onder
den naam van P y r o t e c h n i e k, nabij
de Harwichbooten gelegen. 14 menscheri
werden gedood en 70 gewond; meest allen
Duitschers, behalve twee Belgen, die toen
zij voorbij gingen, door de ontploffing ge
dood werden. De gewonden- -werden met
Duitsche ambulanceauto's naar het zieken
huis vervoerd. Alle ruiten van de hui
zen in den omtrek zijn gesprongen.
FlllIIëEJI.
HetHuisvanAfge vaardigden.
BERLIJN, 9 Maart. (W.B.) Het Huis van
afgevaardigden hoeft heden de bsgrooting
in derde lezing aangenomen. De sociaal
democraten stemden tegen. De Polen en
Deenen onthielden zich.
OKI kKËIILAJIil.
Kabinetscrisis.
De oogen der oorlogvoerende partijen
zijn gevestigd op Griekenland en men
vraagt zich af, welke partij dit land zal
kiezen, als het zijn onzijdigheid opgeeft.
De regeering met Venizelos aan het
hoofd is op de hand der entente-mogend-
heden (Frankrijk, Engeland, Rusland), de
)koning als zwager van keizer Wilhelm,
gaat voor Duitseligezind door.
Thans heerscht er een ministercrisis.
Blijkens de berichten in de bladen heeft
Zaimis reeds voor het vormen van een
nieuw kabinet en daarmede het aanbin
den van den openlijken of bedekten strijd
met Venizelos bedankt. Gounaris zal nu
de moeilijke taak op zich nemen om te
trachten een kabinet te vormen. En dat
is dan nog slechts de eerste faze van
den strijd tusschen de partij des konings,
die den strijd niet wil en de partij van
Venizelos, die een deelnemen in den strijd
aan de zijde van Engeland, Frankrijk en
Rusland voorstaat.
Aangezien Venizelos' populariteit groot
is, is wellicht do kabinetscrisis een come-
dievertooning, door den koning gewild en
toegelaten, om zoodoende tegenover zijn
zwager Wilhelm de bewijzen tehebben
niets onbeproefd te hebben gelaten, ten
einde Griekenland's neutraliteit te be
waren.
Nader melden de morgenbladen van
heden
ATHENE, 9 Maart. (W.B.) Het blad
van Venizelos „Patris" wenseht oprecht,
dat de beslissing van den koning niet ten
nadeele van het volk zal uitvallen. Andere
bladen wijzen er op, dat Venizelos niet
alleen met den koning, maar ook met het
volk van meening verschilde.
Het volk wenschte geen oorlog, vooral-
wijl geen_bepaalde beloften waren gedaan
en geen "bepaalde waarborgen waren ge
geven.
Het blad „Chronos" zegt: De rol van
den koning is, zijn onderdanen niet de
rol van Canadeezen en Indiërs te laten
spelen.